RYNEK OTWARTYCH FUNDUSZY EMERYTALNYCH W III KWARTALE 2014 ROKU Stan na grudzień 2008 r. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego Warszawa 2014 DNI/A/K/201409/001
Spis treści: 1. Efektywność działalności inwestycyjnej OFE... 3 2. Aktywa netto... 4 3. Składki... 5 4. Wyniki finansowe OFE... 6 5. Dekompozycja zmiany wartości aktywów netto... 7 6. Portfel inwestycyjny... 8 7. Liczba członków... 9 8. Transfery... 10 9. Sytuacja finansowa PTE... 11 Konkluzje... 12 Słowa kluczowe: KNF, PTE, OFE, STOPA ZWROTU, AKTYWA NETTO, SKŁADKI, CZŁONKOWIE OFE, PORTFEL INWESTYCYJNY, EFEKTYWNOŚĆ, TRANSFERY
1. Efektywność działalności inwestycyjnej OFE W III kwartale 2014 roku przeciętna stopa zwrotu OFE wyniosła 4,6%. Najwyższą stopę zwrotu uzyskał MetLife OFE, którego wartość jednostki rozrachunkowej wzrosła o 5,5%. Najniższą stopę zwrotu w wysokości 2,9% osiągnął ING OFE. Z inwestycyjnego punktu widzenia III kwartał był zdecydowanie najlepszy w tym roku. Przeciętna stopa zwrotu w III kwartale wyniosła 4,6% W ciągu dziewięciu miesięcy 2014 roku średnia stopa zwrotu OFE wyniosła 5,4%, a poszczególne fundusze uzyskały stopy zwrotu od 3,5% do 6,7%. Wyniki inwestycyjne uzyskane w 2014 roku zostały osiągnięte na portfelach zdominowanych przez instrumenty udziałowe w związku z przekazaniem do ZUS, z początkiem lutego 2014 roku, dłużnej części portfela OFE (obligacje skarbowe i gwarantowane przez Skarb Państwa). Tabela 1. Stopy zwrotu OFE (%) IV Q 2013 I Q 2014 II Q 2014 III Q 2014 2014 AEGON 1,92 2,59-0,94 4,76 6,47 Allianz Polska 1,79 2,71-1,65 4,79 5,85 Aviva BZ WBK 1,44 2,65-1,25 4,87 6,30 AXA 1,42 2,51-1,04 5,15 6,67 Generali 1,60 2,19-2,45 5,22 4,88 ING 2,32 2,22-1,60 2,93 3,53 MetLife (dawne Amplico) 2,29 1,93-2,20 5,48 5,16 Nordea 2,06 2,70-1,71 5,09 6,08 Pekao 1,83 2,23-1,50 4,17 4,90 PKO BP Bankowy 1,90 2,42-0,83 4,27 5,92 Pocztylion 1,68 2,01-2,38 4,97 4,53 PZU Złota Jesień 1,79 2,96-1,20 3,24 5,02 WARTA* 1,89 2,16-1,71 - - Średnia OFE 1,84 2,41-1,57 4,58 5,44 WIG 1,95 2,12-0,84 5,67 7,01 WIG20 0,40 2,56-2,18 3,80 4,14 * 26 maja 2014 r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września 2014 r., czyli dnia zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. Źródło: OFE Uwzględniając obecną strukturę portfeli OFE, ich wyniki inwestycyjne są w największym stopniu determinowane przez sytuację na polskim rynku instrumentów udziałowych. W III kwartale 2014 roku koniunktura na rynku akcji sprzyjała inwestorom, a więc także OFE. Główne indeksy zyskiwały na wartości: indeks WIG20 wzrósł o 3,8%, a WIG o 5,7%. W pierwszych trzech kwartałach 2014 roku GPW także zanotowała zwyżki, indeksy wzrosły odpowiednio o 4,1% i 7,0%, co przełożyło się na dodatnie stopy zwrotu wszystkich OFE. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 3
2. Aktywa netto Na koniec III kwartału 2014 roku aktywa netto OFE wyniosły 159 mld zł Rynek OFE jest rynkiem o wysokiej koncentracji Otwarte fundusze emerytalne posiadały na koniec III kwartału 2014 roku aktywa netto o wartości 159 mld zł, co oznacza wzrost o 6,8 mld zł (4,5%) w ciągu 3 miesięcy. Zgodnie z postanowieniami art. 23 ustawy z dnia 6 grudnia 2013 roku o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych, 3 lutego 2014 roku otwarte fundusze emerytalne przekazały do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych aktywa o wartości 153,2 mld zł. W okresie poprzedzającym przekazanie aktywów do ZUS, OFE dysponowały aktywami netto o wartości nawet ponad 300 mld zł. Po raz pierwszy wartość aktywów netto OFE przekroczyła 300 mld w dniu 15 października 2013 roku, a historyczne maksimum odnotowano 25 listopada 2013 roku, kiedy w bilansach funduszy wykazano w tej pozycji 307 mld zł. Na koniec III kwartału 2014 roku najmniejszy fundusz (Pekao OFE) dysponował aktywami netto na poziomie 2,4 mld zł, gdy w tym samym czasie największy podmiot (ING OFE) wykazywał aktywa netto o wartości 37,9 mld zł, czyli prawie 16-krotnie większej. Tabela 2. Aktywa netto OFE (mln zł) 30 września 2013 31 grudnia 2013 31 marca 2014 30 czerwca 2014 30 września 2014 AEGON 12 333,1 12 645,8 6 434,2 6 469,7 6 774,3 Allianz Polska 8 878,5 9 104,3 4 653,2 4 671,1 7 066,2 Aviva BZ WBK 65 428,0 66 710,3 33 828,1 33 895,7 35 557,7 AXA 18 260,8 18 639,0 9 471,0 9 544,7 10 062,2 Generali 14 664,5 15 006,1 7 607,5 7 571,5 7 996,9 ING 70 093,1 72 157,6 36 605,5 36 673,2 37 949,0 MetLife (dawne Amplico) 23 263,6 23 953,2 12 108,1 12 050,2 12 734,2 Nordea 13 170,8 13 532,8 6 889,4 6 893,9 7 271,8 Pekao 4 399,1 4 510,2 2 289,4 2 295,8 2 397,5 PKO BP Bankowy 12 860,6 13 186,7 6 689,5 6 754,3 7 060,1 Pocztylion 5 553,5 5 692,7 2 878,8 2 865,3 3 012,7 PZU Złota Jesień 39 189,6 40 114,7 20 410,5 20 469,3 21 138,9 WARTA* 3 917,8 4 019,1 2 043,5 2 049,1 - Razem 292 013,0 299 272,5 151 908,8 152 203,8 159 021,5 * 26 maja 2014 r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września 2014 r., czyli dnia zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. Źródło: OFE W kolejnych kwartałach można się spodziewać stosunkowo niskiego tempa przyrostu aktywów OFE, a nawet ich okresowego zmniejszania. Wynika to z faktu, że tylko część członków OFE złożyła deklarację o chęci przekazywania części bieżących składek do OFE (dane ZUS wskazują, że osób takich jest ponad 2,5 mln). Oznacza to, że strumień składek będzie istotnie mniejszy, a dodatkowo rozpocznie się faza dekumulacji aktywów OFE związana z przekazywaniem środków z OFE do ZUS w ramach tzw. suwaka bezpieczeństwa. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 4
3. Składki W III kwartale 2014 roku do otwartych funduszy emerytalnych trafiło łącznie 1,5 mld zł składek. Zmiany przepisów prawa sprawiały, że w ostatnim czasie stawki składek ulegały zmianom, co powodowało fluktuacje wielkości strumienia odprowadzanego do OFE. W 2013 roku odprowadzane było 2,8% podstawy wymiaru składki, za styczeń 2014 roku składki przekazane były w wysokości 3,1% podstawy, a od lutego 2014 roku obowiązuje stawka 2,92%. Od 1 lipca 2014 roku składki do OFE odprowadzają tylko osoby, które złożyły odpowiednią deklarację w ZUS. Technicznie rzecz ujmując, ZUS przekazuje składki do OFE w miesiącu następującym po miesiącu ich naliczenia, co oznacza, że składki naliczone za lipiec trafiły do OFE w sierpniu i spadek wartości składek w III kwartale nie oddaje w pełni obniżenia ich stawki oraz wolumenu. W III kwartale 2014 roku ZUS przekazał do OFE składki o wartości 1,5 mld zł Tabela 3. Składki przekazane do OFE (mln zł) IV Q 2013 I Q 2014 II Q 2014 III Q 2014 2014 AEGON 101,4 128,5 117,4 57,6 303,5 Allianz Polska 77,6 119,7 105,3 58,6 283,7 Aviva BZ WBK 449,6 615,7 566,5 299,0 1 481,3 AXA 154,1 218,1 190,3 98,6 507,0 Generali 138,5 183,4 169,0 90,4 442,9 ING 534,4 804,1 725,9 398,7 1 928,7 MetLife 193,8 269,7 241,2 122,5 633,5 Nordea 111,9 157,2 136,1 69,4 362,7 Pekao 38,9 52,1 47,2 24,9 124,2 PKO BP Bankowy 108,4 152,8 133,5 68,5 354,7 Pocztylion 58,5 68,6 63,5 30,1 162,2 PZU Złota Jesień 304,2 392,0 352,3 175,0 919,2 WARTA* 33,9 56,1 45,8 19,6 121,5 Razem 2 305,3 3 218,1 2 894,1 1 512,9 7 625,0 * 26 maja 2014 r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września 2014 r., czyli dnia zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. Źródło: OFE Od przekazanych przez ZUS składek potrącane były opłaty w wysokości maksymalnie 1,75% przekazanych środków. W związku z tym, w III kwartale na konta członków OFE trafiło niespełna 1,5 mld zł. W listopadzie 2014 roku rozpocznie się proces dekumulacji aktywów OFE związany z suwakiem bezpieczeństwa. Szacunki UKNF wskazują, że wartość kapitałów przekazywanych przez OFE do ZUS w ramach tej procedury będzie przeważała nad wartością składek przekazywanych w tym czasie przez ZUS do OFE, np. w roku 2015 ujemny bilans tej operacji z punktu widzenia OFE wyniesie ponad 0,5 mld zł. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 5
4. Wyniki finansowe OFE W III kwartale 2014 roku OFE wykazały zysk w wysokości 6,4 mld zł Łączny wynik finansowy otwartych funduszy emerytalnych w III kwartale 2014 roku wyniósł 6,4 mld zł. W ciągu dziewięciu miesięcy 2014 roku OFE wypracowały zysk dla swoich członków na poziomie 6,9 mld zł. Od początku lutego 2014 roku portfel OFE ma charakter znacznie bardziej agresywny niż w poprzednich okresach, z tego względu w kolejnych kwartałach można się spodziewać istotnego wzrostu zmienności w zakresie stóp zwrotu i wyników finansowych OFE. Tabela 4. Wyniki finansowe OFE (mln zł) IV Q 2013 I Q 2014 II Q 2014 III Q 2014 2014 AEGON 238,5 123,7-61,3 308,1 370,4 Allianz Polska 157,0 111,0-76,9 322,8 356,9 Aviva BZ WBK 939,5 720,0-429,4 1 650,9 1 941,6 AXA 254,7 169,9-99,7 475,1 545,3 Generali 230,2 106,1-188,4 381,4 299,1 ING 1 611,6 553,3-591,5 1 005,8 967,6 MetLife 528,0 155,5-266,3 633,5 522,6 Nordea 270,5 155,0-119,8 353,0 388,2 Pekao 80,4 33,7-34,2 95,9 95,4 PKO BP Bankowy 244,3 133,0-55,4 290,3 368,0 Pocztylion 92,8 37,6-68,6 137,0 105,9 PZU Złota Jesień 691,5 437,7-251,4 668,7 855,0 WARTA* 74,6 32,4-35,2 108,0** 105,2** Razem 5 413,6 2 768,8-2 278,3 6 430,6 6 921,1 * 26 maja 2014 r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września 2014 r., czyli zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. ** Wynik do dnia likwidacji OFE WARTA. Źródło: OFE W III kwartale 2014 roku wszystkie fundusze zanotowały dodatnie wyniki finansowe w wysokości od 95,9 mln zł (Pekao OFE) do 1 650,9 mln zł (Aviva OFE Aviva BZ WBK). Dodatnie stopy zwrotu za III kwartał pozwoliły wszystkim funduszom wykazać dodatnie wyniki finansowe za pierwsze dziewięć miesięcy 2014 roku, największy zysk na poziomie 1 941,6 mln zł odnotował Aviva OFE Aviva BZ WBK. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 6
5. Dekompozycja zmiany wartości aktywów netto W III kwartale 2014 roku aktywa netto OFE wzrosły o 6,8 mld zł (4,3%). Największy wpływ na zmianę wartości aktywów netto (WAN) otwartych funduszy emerytalnych w III kwartale 2014 roku miały wyniki finansowe wypracowane przez fundusze oraz składki przekazane w tym okresie przez ZUS do OFE. W III kwartale 2014 roku z tytułu składek OFE otrzymały 1,5 mld zł. Od składek zostały potrącone opłaty na rzecz powszechnych towarzystw emerytalnych w wysokości ok. 25 mln zł. W tym samym okresie fundusze emerytalne odnotowały dodatni wynik finansowy, który przed odjęciem opłaty za zarządzanie osiągnął poziom 6,6 mld zł. Powszechne towarzystwa emerytalne pobrały opłatę za zarządzanie OFE w wysokości 0,2 mld zł. Czynnikiem istotnie wpływającym na wartość aktywów netto OFE było przekazanie na rzecz PTE środków z likwidacji części dodatkowej Funduszu Gwarancyjnego o wartości ponad 950 mln zł. Wykres 1. Dekompozycja zmiany wartości aktywów netto OFE (mld zł) W III kwartale 2014 roku aktywa netto OFE wzrosły o 6,8 mld zł Źródło: OFE, obliczenia własne Wśród innych czynników wpływających na zmianę wartości aktywów netto OFE w III kwartale należy wskazać przepływy wynikające z przejęcia przez ZUS roli instytucji wypłacającej wszystkie świadczenia emerytalne, co wiązało się z przekazaniem z OFE do ZUS aktywów tych członków OFE, którzy np. pobierają okresowe emerytury kapitałowe. W kolejnych okresach do ZUS będą już systematycznie przekazywane środki w ramach tzw. suwaka bezpieczeństwa. Aktualne szacunki wskazują, że przepływy z tego tytułu między OFE a ZUS będą większe niż składki przekazywane z ZUS do OFE. Pozostałe elementy oddziaływujące na poziom aktywów netto to zmiana poziomu zobowiązań czy przekazanie środków na rzecz spadkobierców zmarłych członków OFE. Łączny bilans wszystkich wskazanych powyżej operacji był w III kwartale ujemny i przyczynił się do zmniejszenia wartości aktywów netto o 0,1 mld zł. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 7
6. Portfel inwestycyjny W III kwartale 2014 roku kontynuowany był proces dostosowywania portfeli OFE do nowych uregulowań prawnych oraz konsekwencji przekazania skarbowych papierów wartościowych do ZUS i wprowadzenia zakazu lokowania aktywów OFE w ten rodzaj instrumentów. Dominującą pozycję w portfelach OFE stanowią krajowe instrumenty udziałowe, ale zaangażowanie OFE w tej pozycji spadło w ciągu 3 miesięcy i to mimo wzrostu notowań na GPW, co oznacza, że OFE sprzedawały akcje. Na koniec II kwartału 79,6% portfela OFE stanowiły krajowe akcje, podczas gdy 3 miesiące wcześniej udział ten wynosił 79,8%. Wykres 2. Struktura portfela inwestycyjnego OFE (%) Od lutego 2014 roku podstawę portfela OFE stanowią krajowe udziałowe papiery wartościowe Źródło: OFE W III kwartale 2014 roku wzrósł udział lokat OFE w depozytach bankowych. Sytuację tę należy wiązać z przygotowywaniem się OFE do przekazania znaczniej części środków w ramach tzw. suwaka bezpieczeństwa, gdyż pierwsze przepływy z tego tytułu wystąpią w IV kwartale 2014 rok. Na koniec III kwartału udział depozytów w portfelu inwestycyjnym OFE wyniósł 6,9% (wzrost o 0,9 pkt. proc.). Zauważalnie spadło w portfelu OFE znaczenie lokat poza granicami kraju. Na koniec III kwartału 2014 roku udział tej kategorii w portfelu wyniósł 4,3% (spadek o 0,7 pkt. proc). Zgodnie z przepisami obowiązującymi od lutego 2014 roku zniesiono limit na lokaty poza granicami kraju, wprowadzając w zamian limit na inwestycje denominowane w walucie innej niż krajowa. Na koniec września 2014 roku udział takich aktywów w portfelach OFE wynosił 8,15%. Warty odnotowania jest także wzrost zaangażowania OFE w pozaskarbowe instrumenty dłużne. Na koniec III kwartału udział tych instrumentów w portfelu inwestycyjnym OFE wyniósł 7,4% (wzrost o 0,2 pkt. proc.). DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 8
7. Liczba członków Zgodnie z danymi Centralnego Rejestru Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych prowadzonego przez ZUS, na koniec III kwartału 2014 roku do OFE należało łącznie 16,7 mln członków. W porównaniu z końcem poprzedniego kwartału oznacza to spadek o 20,5 tys. członków. Na koniec września 2014 roku do OFE należało 16,7 mln członków 28 grudnia 2013 Tabela 5. Liczba członków OFE 31 marca 2014 28 czerwca 2014 30 września 2014 Zmiana w ostatnim roku (%) AEGON 941 343 940 278 937 534 934 978-0,7 Allianz Polska 592 987 668 845 668 215 1 084 739 82,9 Aviva BZ WBK 2 676 355 2 680 916 2 677 244 2 673 058-0,2 AXA 1 163 758 1 163 841 1 162 531 1 161 084-0,3 Generali 1 010 280 1 010 624 1 009 312 1 007 981-0,3 ING 3 060 317 3 078 661 3 076 432 3 078 183 0,6 MetLife 1 537 349 1 610 450 1 608 152 1 605 701 4,4 Nordea 925 414 999 206 997 832 996 205 7,6 Pekao 342 029 341 935 341 142 340 454-0,5 PKO BP Bankowy 956 945 956 657 954 964 953 273-0,5 Pocztylion 594 833 594 591 593 385 592 264-0,5 PZU Złota Jesień 2 229 848 2 239 447 2 235 370 2 231 253 0,0 WARTA* 346 256 418 310 417 605 - - Razem 16 377 714 16 703 761 16 679 718 16 659 173 1,7 * 26 maja 2014 r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września 2014 r., czyli zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. Źródło: OFE W ujęciu względnym spadek liczby członków w III kwartale 2014 roku wyniósł 0,1%. W związku z wprowadzeniem zakazu akwizycji radykalnie spadła liczba osób samodzielnie zapisujących się lub zmieniających OFE. Większe zmiany w liczebności członków dokonywały się tylko poprzez losowania przeprowadzane przez ZUS w styczniu i lipcu każdego roku. Dodatkowo, przed losowaniem ZUS przesyłał do każdej osoby, która mimo ciążącego obowiązku nie dokonała samodzielnie wyboru OFE, że jeśli takiego wyboru nie dokona w wyznaczonych czasie, zostanie jej przydzielony OFE w drodze losowania. Dane historyczne wskazują, że taka informacja działała mobilizująco i duża część osób zapisywała się samodzielnie do OFE w okresach bezpośrednio poprzedzających losowanie. Dla przykładu, nawet po wprowadzeniu zakazu akwizycji od 2012 roku w miesiącu losowania (styczeń i lipiec) do OFE zapisywało się ok. 40-60 tys. nowych członków, podczas gdy w pozostałych miesiącach roku liczba takich osób rzadko przekraczała 1 tys. Po zniesieniu losowania, czyli od lutego 2014 roku, liczba osób zapisujących się do OFE nie przekraczała 500 osób miesięcznie, poza lipcem i sierpniem, kiedy wyniosła odpowiednio 1,9 tys. i 1,8 tys., ale nawet ten niewielki wzrost należy raczej wiązać z chwilowym zwiększeniem zainteresowania OFE wynikającym z ustawowej konieczności potwierdzenia przez członków woli przekazywania części składki emerytalnego do OFE. Od lutego 2014 roku losowanie zostało zniesione, a składki osób, które samodzielnie nie zapiszą się do OFE w wymaganym terminie, będą w całości przekazywane do ZUS. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 9
W porównaniu do stanu z września 2013 roku liczba członków OFE wzrosła o 1,7%. Największy przyrost liczby członków odnotował Allianz Polska OFE (82,9%), który przejął członków i aktywa OFE WARTA. 8. Transfery W III kwartale 2014 roku 6,2 tys. członków zmieniło fundusz emerytalny W III kwartale 2014 roku liczba transferów członków między poszczególnymi funduszami wyniosła 6,2 tys. osób. To radykalne zmniejszenie w porównaniu do I kwartału 2012 roku i lat wcześniejszych, kiedy liczba transferów wyraźnie przekraczała 100 tys. osób. Zjawisko to jest efektem wprowadzenia ustawowego zakazu akwizycji. W III kwartale 2014 roku, w drodze transferów, najwięcej członków pozyskał ING OFE (4 220 osób). Uwzględniając liczbę członków, którzy opuścili ten fundusz, końcowe dodatnie saldo transferowe wyniosło 4 043 osoby, co było najlepszym wynikiem na rynku. Najwięcej członków (1 129 osoby) odeszło z Aviva OFE Aviva BZ WBK, ale stosunkowo duża liczba członków, którzy przystąpili do tego OFE pozwoliła mu na istotne zmniejszenie ubytku członków netto. Tabela 6. Saldo osób zmieniających OFE IV 2013 I Q 2014 II Q 2014 III Q 2014 2014 AEGON -190-229 -440-921 -1 590 Allianz Polska 56 66 35 44 145 Aviva BZ WBK -58-60 -232-797 -1 089 AXA -77-95 -94-409 -598 Generali -48-68 -57-192 -317 ING 459 447 1 159 4 043 5 649 MetLife 120 69-177 -458-566 Nordea -46 24 41 207 272 Pekao -35-27 -42-122 -191 PKO BP Bankowy -138-60 -79-380 -519 Pocztylion -91-121 -141-478 -740 PZU Złota Jesień 86 91 108-405 -206 WARTA* -38-37 -81-132 -250 Liczba transferowanych członków OFE 1 084 1 078 1 857 6 224 9 159 * 26 maja 2014 r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września 2014 r., czyli zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. Źródło: ZUS Zgodnie z oczekiwaniami, w III kwartale wzrosła liczba osób zmieniających OFE w stosunku do sytuacji w poprzednich kwartałach, co należy wiązać ze wzrostem zainteresowania zmianami w funkcjonowaniu OFE wprowadzonymi w 2014 roku. Kluczowe znaczenia miał okres od 1 kwietnia do 31 lipca 2014 roku, kiedy to wszyscy członkowie OFE, którzy chcieli, aby odpowiednia część ich składki była odprowadzana do OFE, zobowiązani byli do złożenia stosownej deklaracji w tym zakresie, a przy okazji mogli także wyrazić chęć zmiany funduszu. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 10
9. Sytuacja finansowa PTE Wartość kapitałów własnych powszechnych towarzystw emerytalnych na koniec września 2014 roku wyniosła 3,5 mld zł i wzrosła o 11,7% w porównaniu do stanu z czerwca 2014 roku. Na zmiany poziomu kapitału własnego w poszczególnych PTE w III kwartale 2014 roku wpływały z jednej strony wypłaty dywidendy, które zmniejszały wartość kapitałów w podmiotach je wypłacających, a z drugiej zyski PTE, rosnące dodatkowo w niektórych przypadkach w związku z wykazaniem przychodów z likwidacji części dodatkowej Funduszu Gwarancyjnego. Na koniec września 2014 roku kapitały własne PTE wynosiły 3,5 mld zł Tabela 7. Wybrane wskaźniki sytuacji finansowej PTE (mln zł) IVQ 2013 IQ 2014 IIQ 2014 IIIQ 2014 Kapitał własny 3 637,9 3 912,1 3 102,8 3 465,0 Wynik finansowy netto -218,1 271,2 495,8 953,3 Kapitał własny + Fundusz Gwarancyjny/ WAN OFE 1,6% 3,3% 3,0% 2,7% Źródło: PTE Kapitały własne PTE są bardzo istotnym elementem bezpieczeństwa kapitałowej części systemu emerytalnego. Stanowią kluczowy element gwarantowania odpowiedniego poziomu jakości zarządzania aktywami funduszy oraz źródło pokrycia strat w przypadku nieprawidłowości w tym procesie. Z tego względu bardzo ważne jest, aby PTE posiadały kapitały własne na poziomie adekwatnym do wartości zarządzanych aktywów w OFE. Na koniec III kwartału 2014 roku relacja sumy kapitałów własnych PTE i środków na Funduszu Gwarancyjnym do aktywów netto OFE wynosiła 2,7% i wahała się w poszczególnych towarzystwach od 2,0% do 4,3%. Kapitały własne PTE są ważnym elementem bezpieczeństwa kapitałowej części systemu emerytalnego Sytuacja finansowa PTE na koniec września 2014 roku uległa istotnym zmianom w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. Przychody wynikające z zarządzania funduszami emerytalnymi wzrosły o 45,4%, a w tym samym czasie koszty związane z zarządzaniem funduszami emerytalnymi wzrosły o 24,3%. W dużej mierze było to skutkiem zmian prawnych, jakie weszły w życie na początku 2014 roku, co szczególnie widać w przepływach związanych z Funduszem Gwarancyjnym. Zgodnie z obowiązującymi od lutego przepisami, cześć dodatkowa Funduszu Gwarancyjnego została zlikwidowana, natomiast zwiększona została część Funduszu Gwarancyjnego administrowana przez KDPW. Wynik tych operacji bardzo istotnie, ale jednorazowo zwiększy zyski PTE w bieżącym roku. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 11
Konkluzje Efektywność OFE w III kwartale 2014 roku uległa znacznej poprawie porównaniu do poprzedniego kwartału. Od początku lutego 2014 roku portfel OFE ma charakter znacznie bardziej agresywny niż w poprzednich okresach, z tego względu należy się spodziewać istotnego wzrostu zmienności w zakresie efektywności inwestycyjnej i wyników finansowych OFE. Nowe przepisy obowiązujące od 1 lutego, dotyczące polityki inwestycyjnej OFE doprowadziły w praktyce do przekształcenia OFE w fundusze akcyjne, podczas gdy wcześniej ich polityka inwestycyjna sytuowała je w grupie funduszy stabilnego wzrostu. Obecnie obowiązuje limit minimalnego zaangażowania OFE w instrumenty udziałowe na poziomie 75% aktywów, a rzeczywisty udział akcji w portfelach OFE sięga blisko 80%. W III kwartale 2014 roku wzrósł udział lokat OFE w depozytach bankowych. Sytuację tę należy wiązać z przygotowywaniem się OFE do przekazania znaczniej części środków w ramach tzw. suwaka bezpieczeństwa, gdyż pierwsze przepływy z tego tytułu wystąpią w IV kwartale 2014 rok. Na koniec III kwartału udział depozytów w portfelu inwestycyjnym OFE wyniósł 6,9% (wzrost o 0,9 pkt. proc.). Od 1 lipca 2014 roku składki do OFE odprowadzają tylko osoby, które złożyły odpowiednią deklarację w ZUS. Wysokość składek przekazanych do OFE w sierpniu i wrześniu, a więc już z uwzględnieniem deklaracji członków, wskazuje na radykalny spadek w tym zakresie. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 12
URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO plac Powstańców Warszawy 1 00-950 Warszawa tel. (+48 22) 262-50-00 fax (+48 22) 262-51-11 (95) e-mail: knf@knf.gov.pl www.knf.gov.pl