Fałszywa koordynacja w wyszukiwaniu fasetowym Mit czy rzeczywistość? Marta Wojciechowska Instytut Bibliograficzny Pracownia Deskryptorów Biblioteki Narodowej DESKRYPTORY BIBLIOTEKI NARODOWEJ Propozycja zmian w opracowaniu zbiorów bibliotecznych w dobie sieci semantycznej Warszawa, 20-21 kwietnia 2015 r. 1
Strategia wyszukiwawcza Potrzeba informacyjna aktywność w celu poszerzenia wiedzy (information seeking) Instrukcja wyszukiwawcza (search query) Wyszukiwanie informacji (information retrieval) Wyniki wyszukiwania (research findings) 2
Strategia wyszukiwawcza 3
Wynik wyszukiwania 4
Ocena wartości wyszukanych informacji Wisła (rzeka) Wisła (miasto) Wisła Kraków Kino Wisła 5
Ocena wartości wyszukanych informacji Wyniki relewantne jak je rozumieć? Zgodne z potrzebą informacyjną użytkownika? Zgodne z instrukcją wyszukiwawczą? 6
Wyniki relewantne Relewancja techniczna Relacja która w zbiorze wyników pochodnych wyznacza taki podzbiór informacji, że dla każdej z nich spełniony jest warunek nie mniejszej zgodności (podobieństwa) z instrukcją wyszukiwawczą. 7
Wyniki pertynentne Relewancja pragmatyczna Relacja zachodząca między zestawem dokumentów pochodnych i użytkownikiem tych informacji, a zwłaszcza jego potrzebą informacyjną. 8
Potrzeba informacyjna użytkownika Kobiety w polskiej polityce po 1989 r. 9
Wyszukiwanie przez indeks Kobieta - - Polityka - - Polska - - od 1989 r. 10
Wyszukiwanie przez indeks 11
Wyszukiwanie przez indeks 12
Potrzeba informacyjna użytkownika O prawie w Polsce w 14 w. 13
Wyszukiwanie przez indeks 14
Wyszukiwanie przez indeks 15
Wyszukiwanie przez indeks 16
Wyszukiwanie fasetowe Kobieta + Polityka Kobieta + Polska Polska 1989-2000 2001- Polityka 1989-2000 2001-17
Wyszukiwanie fasetowe Prawo + Polska Prawo + Historia Historia 1301-1400 Polska 1301-1400 18
Wielotematowe poszukiwania Opracowanie historyczne nt. lwowskiej szkoły matematycznej Matematyka - - historia - - Polska - -1918-1939 r. Lwów (Ukraina) - - nauka - - 1918-1939 r. 19
Obawy związane z automatycznym przekształceniem języka prekoordynowanego Matematyka Historia Nauka Polska Lwów (Ukraina) 1918-1939 Polska + Historia Wynik relewantny, ale niepertynentny 20
Fałszywa koordynacja Wyszukany dokument, który zgodny jest z instrukcją wyszukiwawczą (zgodność syntaktyczna), ale już nie z potrzebą informacyjną użytkownika (brak zgodności semantycznej) C. Watters, Dictionary of Information Science and Technology, Boston 1992. 21
Problem fałszywej koordynacji w źródłach anglojęzycznych computer desk Computer + Desk Computer desk Desk computer Desktop computer 22
Propozycje ograniczenia zachodzenia fałszywej koordynacji w wyszukiwaniu fasetowym katalogu Biblioteki Narodowej przy przekształcaniu istniejących opisów przedmiotowych 23
Określniki ogólne x filozofia x historia x socjologia x w filmie 658 Filozofia 658 Historia i nauki pomocnicze 658 Socjologia i nauki społeczne 658 Film i kinematografia 24
Przykłady 650 Historia x socjologia 650 Socjologia x historia 650 Historia 658 Socjologia i nauki społeczne 650 Socjologia 658 Historia i nauki pomocnicze 25
Określniki ogólne 655 Opowiadanie polskie y 19 w. 655 Opowiadanie polskie x historia y 19 w. 650 Filozofia y 19 w. 650 Filozofia x historia y 19 w. 26
Pole 388 a pole 648 Opowiadanie polskie y 19 w. 386 Literatura polska 388 1801-1900 655 Opowiadania i nowele Opowiadanie polskie x historia y 19 w. 648 1801-1900 650 Opowiadania i nowele 650 Literatura polska 658 Literaturoznawstwo i krytyka literacka 27
Pole 388 a pole 648 Filozofia y 19 w. 388 1801-1900 650 Filozofia Filozofia x historia y 19 w. 648 1801-1900 650 Filozofia 658 Historia i historiografia 28
Propozycje ograniczenia zachodzenia fałszywej koordynacji w wyszukiwaniu fasetowym katalogu Biblioteki Narodowej przy wprowadzaniu nowych opisów przedmiotowych za pomocą Deskryptorów BN 29
1 Katalogi wystaw x wystawy y 21 w. Grafika polska y 20 w. 388 2001-648 1901-2000 648 1918-1939 2 x wystawy y 20 w. Malarstwo włoskie y 18 w. 388 1901-2000 388 1945-1989 648 1701-1800 30
Kategorie osób Podróżnicy z Polska Ameryka Południowa x podróżnictwo Podróże Podróżnicy Polacy Ameryka Południowa 31
Fałszywa koordynacja w wyszukiwaniu fasetowym w katalogu BN Dotyczy dokumentów wielotematowych Różne ujęcia tematów tematy 2 Różny zakres chronologiczny tematów Różny zakres geograficzny tematów 32
Badanie Opisy z Przewodnika Bibliograficznego z 2014 r. Opisy wielotematyczne W przypadku wątpliwości oznaczano do badania 33
Przykłady opisów oznaczonych do badania 34
Przykład 1 Ścigałem Iwana Groźnego / Jacek E. Wilczur. Dem'ânûk, Ivan Mikolaiovič (1920-2012) Obóz hitlerowski Treblinka II Procesy przestępców wojennych + 1933-1945 r. Procesy przestępców wojennych - - 1945-1989 r. Przestępcy wojenni - - Niemcy Przestępstwo wojenne - - Niemcy -- 1933-1945 r. Ściganie zbrodniarzy wojennych 35
Przykład 1 Ścigałem Iwana Groźnego / Jacek E. Wilczur. Procesy przestępców wojennych + 1933-1945 r. Przestępstwo wojenne + 1945-1989 r. Obóz hitlerowski Treblinka II + 1945-1989 r. 36
Przykład 2 Piotr Zajęcki : ocalić od zapomnienia / [red. Janusz Janowski ; tekst krytyczny Janusz Janowski]. Zajęcki, Piotr (1940-2012) Akademia Sztuk Pięknych (Gdańsk) - - wystawy Gdańsk (woj. pomorskie) - - wystawy - - 21 w. Grafika polska - - 20-21 w. Katalogi wystaw Malarstwo polskie - - 20-21 w. 37
Przykład 2 Piotr Zajęcki : ocalić od zapomnienia / [red. Janusz Janowski ; tekst krytyczny Janusz Janowski]. Gdańsk + 1901-2000 38
Przykład 3 Wojna z Kościołem : teksty opublikowane na łamach "Naszego Dziennika" w latach 2008-2013 / Czesław Stanisław Bartnik. Nasz Dziennik Antyklerykalizm - - krytyka Kościół a państwo - - Polska - - 21 w. Kościół katolicki - - zwalczanie Czasopisma katolickie polskie historia 21 w. Publicystyka polska - - 21 w. 39
Przykład 3 Wojna z Kościołem : teksty opublikowane na łamach "Naszego Dziennika" w latach 2008-2013 / Czesław Stanisław Bartnik. Kościół katolicki + krytyka Antyklerykalizm + zwalczanie 40
Fałszywa koordynacja w opisach poddanych badaniu Próba badania 9010 rekordów bibliograficznych Fałszywa koordynacja wystąpiła w 279 rekordach bibliograficznych 3,2 % 41
Fałszywa koordynacja w opisach poddanych badaniu Opisy, w których nie zachodzi fałszywa koordynacja 96,8% Opisy przedmiotowe poddane badaniu (9010) Opisy, w których zachodzi fałszywa koordynacja 3,2% 42
Fałszywa koordynacja w podziale na działy główne UKD Działy główne UKD Łączna liczba opisów FK ze względu na temat ogólny FK ze względu na zakres geograficzny FK ze względu na zakres chronologiczny 0 277 1 1 2 284 2006 32 15 9 2 3 5 6 711 3 32 15 9 2006 5 385 10 10 1 11 1 385 6 36 4 7 1163 7 5 11 31 1 608 8 1163 6 36 3 47 1 7 2568 9 6 63 20 1 1008 Suma końcowa 99 102 83 3 9010 FK ze względu na temat formalny Suma wystąpień FK w dziale UKD 0 Dział ogólny 277 0 Liczba 1 Filozofia. Psychologia 284 1 2 UKD działy główne Liczba z T Liczba z G Liczba z CH Liczba z F opisów 3 2 Religia. Teologia 711 3 5 6 14 3 Nauki społeczne. Prawo. Administracja 56 5 Matematyka. Nauki przyrodnicze 12 6 Nauki stosowane. Medycyna. Nauki techniczne. Rolnictwo 47 7 Sztuka. Rozrywki. Sport 608 5 11 31 1 48 8 Językoznawstwo. Nauka o 2568 6 3 7 1 literaturze. Literatura piękna 17 9 Archeologia. Prehistoria. Geografia. Biografie. Historia 1008 6 63 20 1 90 9010 99 102 83 3 287 43
Fałszywa koordynacja w opisach poddanych badaniu z wyłączeniem tekstów literackich Opisy, w których nie zachodzi fałszywa koordynacja 95,95% Opisy przedmiotowe poddane badaniu (6883) Opisy, w których nie zachodzi fałszywa koordynacja 4,05% 44
Fałszywa koordynacja w wyszukiwaniu fasetowym Mit czy rzeczywistość? 45
Dziękuję za uwagę. Marta Wojciechowska Instytut Bibliograficzny Pracownia Deskryptorów Biblioteki Narodowej m.wojciechowska@bn.org.pl DESKRYPTORY BIBLIOTEKI NARODOWEJ Propozycja zmian w opracowaniu zbiorów bibliotecznych w dobie sieci semantycznej Warszawa, 20-21 kwietnia 2015 r. 46