GLOSY. Glosa do wyroku naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 stycznia 2012 r., sygn. OSK 1376/11



Podobne dokumenty
Z ORZECZNICTWA. Glosa do wyroku SN z dnia 8 kwietnia 2009 r., sygn. IV KK 408/08 1

UCHWAŁA. składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego

GLOSA DO POSTANOWIENIA SĄDU NAJWYŻSZEGO Z DNIA 26 LUTEGO 2014 R., I KZP 29/13 1. Teza

UCHWAŁA Z DNIA 23 KWIETNIA 2002 R. I KZP 12/2002

Wniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich. r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz ze

UCHWAŁA Z DNIA 26 WRZEŚNIA 2002 R. I KZP 20/02

WYROK Z DNIA 13 CZERWCA 2002 R. V KKN 125/00

Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 września 2007 r., sygn. I OSK 1363/06

Z ORZECZNICTWA. Glosa do uchwały Sądu NajwyŜszego z dnia 30 października 2008 r., sygn. I KZP 22/08 1. Jerzy Lachowski

Czy do znamion przestępstwa znieważenia funkcjonariusza publicznego (art k.k.) należy publiczność działania sprawcy?

Warszawa, dnia 8 lipca 2010 r. Sygn. akt SK 8/09. Trybunał Konstytucyjny

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Henryk Gradzik (przewodniczący) SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca) SSN Józef Szewczyk

GLOSY. Glosa do uchwały Sądu NajwyŜszego z dnia 19 stycznia 2012 r., sygn. I KZP 18/11 1

POSTANOWIENIE. SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec

Orzecznictwo. Cofnięcie uprawnień do kierowania pojazdami na okres przekraczający rok

Za pośrednictwem: Skarżący: Michał Marcińczak, Organ: Minister Infrastruktury i Budownictwa ul. Chałubińskiego 4/ Warszawa SKARGA

WYROK Z DNIA 10 STYCZNIA 2007 R. III KK 437/06

przedstawiam następujące stanowisko:

ZAGADNIENIE PRAWNE UZASADNIENIE

WSA. Liczba punktów karanych za naruszenie przepisów ruchu drogowego to nie tylko informacja

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Teresa Jarosławska

Wyrok z dnia 17 września 2004 r., V CK 100/04

Michał Jackowski Przegląd orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Orzecznictwo TK w sprawach karnych w drugiej połowie 2012 r

POSTANOWIENIE. SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący) SSN Halina Kiryło (sprawozdawca) SSN Jerzy Kwaśniewski

UCHWAŁA. SSN Maria Szulc (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) Protokolant Katarzyna Bartczak

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący) SSN Michał Laskowski (sprawozdawca) SSN Dariusz Świecki. Protokolant Danuta Bratkrajc

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Anna Korzeniecka-Plewka

POSTANOWIENIE. SSN Dariusz Świecki

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Danuta Bratkrajc

Wyrok z dnia 27 września 2002 r. II UKN 581/01

POSTANOWIENIE. SSN Piotr Prusinowski

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V KK 312/14. Dnia 25 listopada 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Maciej Pacuda

W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Andrzej Stępka (przewodniczący) SSN Kazimierz Klugiewicz SSN Małgorzata Wąsek-Wiaderek (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Prezes SN Lech Paprzycki (przewodniczący) SSN Tomasz Artymiuk SSN Przemysław Kalinowski (sprawozdawca)

W Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich zostały poddane analizie przepisy

POSTANOWIENIE Z DNIA 15 CZERWCA 2011 R. II KO 38/11

Wniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich. Na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku

Uchwała z dnia 12 lutego 2009 r., III CZP 142/08

Uchwała z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CZP 51/06

WYROK Z DNIA 15 KWIETNIA 2010 R. III KO 83/09

POSTANOWIENIE. Prezes SN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska

1. [W] ramach skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego wyłączone jest badanie sprawy osądzonej przez sąd polubowny pod kątem merytorycznym.

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Andrzej Ryński (przewodniczący) SSN Kazimierz Klugiewicz (sprawozdawca) SSN Józef Szewczyk

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Henryk Gradzik (przewodniczący) SSN Krzysztof Cesarz (sprawozdawca) SSN Przemysław Kalinowski

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie ul. Marii Curie Skłodowskiej Lublin

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący) SSN Józef Dołhy (sprawozdawca) SSA del. do SN Dariusz Kala

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Kazimierz Klugiewicz (przewodniczący) SSN Andrzej Ryński SSN Andrzej Stępka (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Dorota Rysińska (przewodniczący) SSN Józef Szewczyk (sprawozdawca) SSN Włodzimierz Wróbel. Protokolant Jolanta Grabowska

UCHWAŁA Z DNIA 29 MARCA 2006 R. I KZP 2/06

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Piotr Mirek (przewodniczący) SSN Jerzy Grubba (sprawozdawca) SSN Rafał Malarski

Uchwała z dnia 22 marca 2007 r., III CZP 8/07

POSTANOWIENIE Z DNIA 11 GRUDNIA 2002 R. V KK 135/02

Art. 522 [Jednorazowe zaskarżenie] Kasację w stosunku do tego samego oskarżonego i od tego samego orzeczenia każdy uprawniony może wnieść tylko raz.

POSTANOWIENIE. SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec

POSTANOWIENIE. SSN Małgorzata Gierszon

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Jolanta Grabowska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Józef Dołhy (przewodniczący) SSN Jerzy Grubba SSN Dariusz Świecki (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Wiesław Kozielewicz

Wyrok z dnia 27 listopada 1997 r. I PKN 387/97

Wyrok z dnia 5 lipca 1996 r. III ARN 18/96

Podstawy do wniesienia skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym

POSTANOWIENIE. SSN Kazimierz Klugiewicz

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Dariusz Świecki (przewodniczący) SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca) SSN Kazimierz Klugiewicz

75/1/B/2012. POSTANOWIENIE z dnia 2 sierpnia 2011 r. Sygn. akt Ts 102/10

BL TK/15 Warszawa, 7 lipca 2016 r.

POSTANOWIENIE UZASADNIENIE

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Danuta Bratkrajc

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Ewa Oziębła

POSTANOWIENIE. po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 29 listopada 2018 r.,

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący) SSN Małgorzata Gierszon (sprawozdawca) SSN Andrzej Stępka

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Marta Brylińska

POSTANOWIENIE Z DNIA 7 CZERWCA 2002 R. I KZP 17/02

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Cesarz

POSTANOWIENIE Z DNIA 10 MAJA 2012 R. SDI 8/12

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II UZ 56/13. Dnia 10 października 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

UCHWAŁA NR XXXVIII/317/09 RADY MIEJSKIEJ W WYRZYSKU z dnia 29 grudnia 2009 r.

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący) SSN Jacek Błaszczyk SSN Paweł Wiliński (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jacek Sobczak (przewodniczący) SSN Tomasz Grzegorczyk SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III KK 305/14. Dnia 8 października 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Józef Szewczyk

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jarosław Matras (przewodniczący) SSN Małgorzata Gierszon SSN Przemysław Kalinowski (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Anna Janczak

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II UK 390/17. Dnia 9 lipca 2018 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Jerzy Kuźniar

Wyrok Sądu NajwyŜszego z dnia 21 grudnia 2004 r. I CK 405/04

UCHWAŁA Z DNIA 11 PAŹDZIERNIKA 2001 R. I KZP 21/2001

POSTANOWIENIE. SSN Kazimierz Klugiewicz

W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK Z DNIA 15 GRUDNIA 2011 R. II KK 184/11

Pismo procesowe. w sprawie o sygn. akt K 47/14 wyjaśniam, że zmiana art. 14 ustawy o bezpieczeństwie

Korygowanie błędów w orzekaniu zakazu prowadzenia

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II KK 88/17. Dnia 20 kwietnia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Waldemar Płóciennik

POSTANOWIENIE. SSN Bogusław Cudowski

Wyrok z dnia 16 grudnia 1997 r. II UKN 408/97

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Henryk Gradzik (przewodniczący) SSN Józef Dołhy (sprawozdawca) SSN Zbigniew Puszkarski

Transkrypt:

R. A. Stefański GLOSY Ryszard A. Stefański Glosa do wyroku naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 stycznia 2012 r., sygn. OSK 1376/11 Streszczenie Autor aprobuje pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego, Ŝe brak jest podstaw prawnych do skierowania na sprawdzenie kwalifikacji osoby, której zatrzymano prawo jazdy z powodu uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa, w sytuacji, gdy następnie został on uniewinniony od popełnienia tego przestępstwa. Przemawiają za takim poglądem skutki wyroku uniewinniającego i kompleksowa wykładnia art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b p.r.d. 1. Wyrok sądu karnego, uniewinniający skarŝącego od zarzutu popełnienia przestępstwa, wprawdzie nie wiąŝe sądu administracyjnego, ale nie oznacza to wcale, Ŝe sąd administracyjny nie powinien uwzględniać tej okoliczności w całokształcie ustaleń faktycznych, gdy bada legalność zaskarŝonej decyzji administracyjnej. 2. W przypadku osób uniewinnionych, którym wcześniej bezzasadnie zatrzymano prawo jazdy, przepis art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b p.r.d. nie mo- Ŝe mieć zastosowania. 1. W glosowanym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny określił znaczenie wyroku uniewinniającego dla postępowania przed sądem administracyjnym (teza 1), lecz uczynił to na potrzeby wykładni art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b 176 i Prawo 9, 2012

Glosa do wyroku NSA z dnia 11.I.2012 r. ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym 1 (teza 2). Oba poglądy zasługują w pełni na aprobatę i są trafnie uargumentowane. 2. Jeśli chodzi o pierwszy problem, to prima vista mogłoby się wydawać, Ŝe jest trudny do zaakceptowania, skoro sąd administracyjny nie jest związany wyrokiem uniewinniającym w sprawie karnej, gdyŝ zgodnie art. 11 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi 2 sąd administracyjny wiąŝą tylko ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa. Z tego a contrario wynika wniosek, Ŝe wyrok uniewinniający lub umarzający postępowanie nie ma charakteru wiąŝącego. Naczelny Sąd Administracyjny przyjmował, Ŝe Przepis art. 11 p.p.s.a. stanowi tylko o związaniu ustaleniami karnego wyroku skazującego dotyczącymi popełnienia przestępstwa; przepis ten nie normuje związania sądu administracyjnego ustaleniami wyroku uniewinniającego, co wynika z treści wymienionego przepisu 3. TenŜe organ w glosowanym wyroku, nie negując takiego wniosku, trafnie opowiedział się jednak za powinnością uwzględniania tej okoliczności w całokształcie ustaleń faktycznych, gdy bada legalność zaskarŝonej decyzji administracyjnej. Ma to uzasadnienie w istocie wyroku uniewinniającego. Uniewinnić oznacza uznać za niewinnego i uwolnić od odpowiedzialności prawnej 4. Wyrok uniewinniający jest decyzją sądu stwierdzającą, Ŝe oskarŝony nie popełnił zarzucanego mu przestępstwa 5. Wyrok uniewinniający musi być uwzględniony przez sąd administracyjny tylko co do tego, Ŝe określona osoba nie popełniła przestępstwa, którego dotyczy ten wyrok. Przeciwko moŝliwości przyjęcia przez sąd administracyjny popełnienia przez nią przestępstwa przemawia zasada domniemania niewinności. W myśl art. 42 ust. 3 Konstytucji RP: KaŜdego uwaŝa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu. Z zasady tej wynika, Ŝe nikogo nie moŝna traktować jako sprawcy przestępstwa aŝ do prawomocnego wyroku skazującego; zawiera ona nakaz traktowania kaŝdego jako niewinnego aŝ do tego momentu. Chodzi o wyrok wydany w postępowaniu karnym, bowiem przedmiotem tego postępowania jest problem odpowiedzialności karnej oskarŝonego za zarzucane mu przestępstwo 6. 1 Dz. U. z 2005 r., Nr 108, poz. 908 ze zm. 2 Dz. U. z 2012 r., poz. 270. 3 Wyrok NSA z dnia 22 lutego 2011 r., sygn. II FSK 1592/09, LEX nr 1070947; wyrok WSA w Łodzi z dnia 15 kwietnia 2011 r., sygn. III SA/Łd 120/11, LEX nr 786190. 4 Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, pod red. H. Z g ó ł k o w e j, t. 44, Poznań 2003, s. 162. 5 A. G a b e r l e, Leksykon polskiej procedury karnej, Gdańsk 2004, s. 314. 6 S. W a l t oś, Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2009, s. 27. i Prawo 9, 2012 177

R. A. Stefański W Ŝadnym zatem postępowaniu nie moŝna przyjmować, Ŝe określona osoba popełniła przestępstwo, o ile nie została skazana za nie prawomocnym wyrokiem. 3. Tak określone znaczenie wyroku uniewinniającego dla postępowania administracyjnego pozwoliło Naczelnemu Sądowi Administracyjnego na dokonanie prawidłowej wykładni art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b p.r. d. Odbiega ona od powszechnego jego rozumienia i stosowania przez organy administracyjne. W myśl tego przepisu, kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji podlega osoba ubiegająca się m.in. o zwrot zatrzymanego prawa jazdy lub pozwolenia do kierowania tramwajem, którego była pozbawiona na okres przekraczający 1 rok. Przepis ten zresztą zgodnie z jego literalnym brzmieniem jest odczytywany jako zawierająca kategoryczny nakaz poddaniu sprawdzeniu kwalifikacji kaŝdej osoby ubiegającej się o zwrot prawa jazdy, które było zatrzymane bez względu na przyczynę i ocenę zasadności zatrzymania. W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazywano, Ŝe: Art. 114 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 98, poz. 601 z późn. zm.) stanowi, Ŝe sprawdzeniu kwalifikacji podlegają osoby ubiegające się o zwrot prawa jazdy, którego kierowca był pozbawiony na okres przekraczający 1 rok. Przepis ten dotyczy sytuacji, w której kierowca bez względu na przyczyny i okoliczności był pozbawiony prawa jazdy na czas dłuŝszy niŝ 1 rok. Niewątpliwie tak długi okres przerwy w prowadzeniu pojazdu mechanicznego uzasadnia potrzebę sprawdzenia kwalifikacji kierowcy. NaleŜy równieŝ wskazać, Ŝe uŝyte w cytowanym przepisie sformułowanie «podlegają» oznacza, Ŝe decyzje podejmowane na podstawie tego przepisu nie zostały pozostawione uznaniu organu orzekającego, lecz mają charakter rozstrzygnięcia związanego 7. Przepis art. 114 pkt 2 lit. b ustawy z 1997 r. Prawo o ruchu drogowym dotyczy sytuacji, w której kierowca bez względu na przyczyny i okoliczności był pozbawiony prawa jazdy na czas dłuŝszy niŝ 1 rok. Niewątpliwie tak długi okres przerwy w prowadzeniu pojazdu mechanicznego uzasadnia potrzebę sprawdzenia kwalifikacji kierowcy. UŜyte w cytowanym przepisie sformułowanie «podlegają» oznacza, Ŝe decyzje podejmowane na podstawie tego przepisu nie zostały pozostawione uznaniu organu orzekającego, lecz mają charakter rozstrzygnięcia związanego 8. Przez «pozbawienie prawa jazdy», zawarte w przepisie art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b p.r.d., naleŝy rozumieć określone kategorie prawne przewi- * LEX nr 1113242. 7 Wyrok NSA z dnia 10 listopada 1998 r., sygn. II SA 1291/98, LEX nr 41400. 8 Wyrok NSA z dnia 24 czerwca 1999 r., sygn. II SA 652/99, LEX nr 46289; wyrok NSA z dnia 26 maja 1999 r., sygn. II SA 785/99, LEX nr 46291; wyrok NSA z dnia 25 czerwca 1999 r., sygn. II SA 652/99, LEX nr 46289; wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 stycznia 2006 r., sygn. VI SA/Wa 1566/04, LEX nr 206539. 178 i Prawo 9, 2012

Glosa do wyroku NSA z dnia 11.I.2012 r. dziane w Kodeksie karnym i w Kodeksie wykroczeń oraz w ustawie Prawo o ruchu drogowym. Zawarty w treści tego przepisu zwrot «pozbawiony na okres przekraczający 1 rok» oznacza czasową utratę prawa jazdy, mającą swoje umocowanie prawne w określonym wyroku, postanowieniu czy teŝ decyzji administracyjnej. Wyłącznie okres faktycznego pozbawienia prawa jazdy, wynikający wprost z określonych tytułów prawnych, przesądza o terminie pozbawienia prawa jazdy 9. Wydawać by się mogło, Ŝe taką wykładnią przemawia takŝe ratio legis art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b p.r.d., którym jest sprawdzanie aktualnych kwalifikacji do bezpiecznego uczestniczenia w ruchu drogowym osób, które były wyeliminowane z tego ruchu na okres ponad jednego roku. Prezentowana wyŝej interpretacja tego przepisu nie wytrzymuje krytyki w sytuacji, gdy kierowca został uniewinniony od zarzutu popełnienia przestępstwa, z powodu którego zostało zatrzymane prawo jazdy. Artykuł 135 ust. 1 pkt 2 p.r.d. umoŝliwia zatrzymanie prawa jazdy w razie uzasadnionego podejrzenia, Ŝe kierowca popełnił przestępstwo, za które moŝe być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów. Wydanie wyroku uniewinniającego wskazuje, Ŝe podejrzenie to było nieuzasadnione i opierało się na błędnych przesłankach. Kierowanie takiej osoby na sprawdzenie kwalifikacji, pomimo uznania przez sąd, Ŝe nie dopuściła się przestępstwa, którego uzasadnione podejrzenie popełnienia stanowiło podstawę zatrzymania prawa jazdy, prowadzi do sytuacji paradoksalnej. Z jednej strony, konstytucyjny organ, jakim jest sąd, stwierdza, Ŝe oskarŝenie było niesłuszne i uniewinnia oskarŝonego od zarzutu, który był podstawę zatrzymania prawa jazdy, a organ administracyjny odmawia zwrotu prawa jazdy, warunkując go przedłoŝeniem zaświadczenia o pozytywnym wyniku egzaminu sprawdzającego jego kwalifikacje. Zmuszając go tym samym do ponoszenia dodatkowych, niezasłuŝonych dolegliwości. Przystąpienie do egzaminu sprawdzającego kwalifikacje wymaga bowiem przygotowania się, a nadto wiąŝe się z wydatkami. Stosując argumentację reductio ad absurdum, naleŝy stwierdzić, Ŝe taka wykładnia nie moŝe być akceptowana. W takim wypadku uzasadnione jest odstąpienie od wykładni językowej tego przepisu. Ponadto, na co zwrócił uwagę Naczelny Sąd Administracyjny w glosowanym wyroku, wykładnia taka jest nie do pogodzenia z zasadą sprawiedliwości społecznej, o której mowa w art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wykładnia językowa nie ma znaczenia priorytetowego, gdyŝ trzeba oceniać jej wyniki z punktu widzenia skutków społecznych. Tylko kompleksowa wykładnia, a więc jednoczesne zastosowanie róŝnych dyrektyw wykładni, moŝe doprowadzić do rzeczywistego odkodowania normy prawnej. Jest to tym bardziej uzasadnione, Ŝe teksty ustaw pozostawiają wiele do Ŝyczenia; 9 Wyrok WSA w Szczecinie z dnia 4 listopada 2009 r., sygn. II SA/Sz 871/09, LEX nr 531575. i Prawo 9, 2012 179

R. A. Stefański nie są odosobnione wypadki uŝywania Ŝargonu zawodowego lub profesjonalizmów, budowania długich zdań, sztucznie urzędowych, niewłaściwe uŝywanie spójników 10. NaleŜy dlatego korzystać ze wszystkich reguł wykładni, tj. językowych, systemowych i funkcjonalnych, niezaleŝnie od tego, czy rezultat wykładni językowej jest jednoznaczny, czy teŝ wątpliwy. Wynik uzyskany przy zastosowaniu wszystkich tych reguł wykładni znacznie wzmacnia ostateczną decyzję interpretacyjną 11. Sąd NajwyŜszy zasadnie stwierdzał, Ŝe: Wykładnia gramatyczno-słownikowa jest tylko jednym z przyjmowanych powszechnie w rozumowaniu prawniczym sposobów wykładni, a wnioski z niej płynące mogą być równieŝ często mylące i prowadzić do merytorycznie błędnych, niezgodnych z rzeczywistymi intencjami ustawodawcy, a w końcu równieŝ do niesprawiedliwych i krzywdzących stronę procesu rezultatów. Dlatego teŝ musi być ona uzupełniana wnioskami płynącymi z zastosowania innych rodzajów wykładni: historycznej, systemowej, funkcjonalnej, logicznej, a wreszcie jeśli nie przede wszystkim celowościowej, która w odniesieniu do indywidualnych spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych uznana jest za najodpowiedniejszą i najlepiej prowadzącą do rozszyfrowania intencji i celów ustawodawcy 12. Zarówno w piśmiennictwie jak i w orzecznictwie wskazuje się, iŝ prawidłowa wykładnia przepisu nie moŝe ograniczać się do wykładni językowej i nawet, gdyby jej wynik wydawał się jednoznaczny, naleŝy uwzględniać teŝ wykładnię systemową i funkcjonalną dla ostatecznego ustalenia znaczenia danego przepisu, nie moŝna bowiem fetyszyzować wykładni literalnej, a efekty pozostałych wykładni mogą albo potwierdzić rezultat wykładni językowej, albo podwaŝać ten wynik i nakazywać przyjęcie innego rozumieniu owego przepisu 13. Słusznie zatem Naczelny Sąd Administracyjny w glosowanym wyroku przyjął, Ŝe pogląd o stosowaniu przepisu art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b p.r.d., bez względu od przyczyn i okoliczności utraty prawa jazdy, pozostaje w sprzeczności z zasadą restitutio in integrum, będącej istotą wyroku uniewinniającego. Trafnie przyjął, Ŝe wydanie wyroku uniewinniającego w kontekście zatrzymanego prawa jazdy oznacza, Ŝe brak było pod- 10 M. K r u k, Prawo i język, (w:) Jakość prawa, Warszawa 1996, s. 78 79. 11 O. B o g u c k i, M. Z i e l iń s k i, Wykładnia prawa we współczesnym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Sądu NajwyŜszego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, (w:) Orzecznictwo Sądowe w sprawach karnych. Aspekty europejskie i unijne, pod red. L. G a r d o c k i e - g o, J. G o d y n i a, M. H u d z i k a, L. K. P a p r z y c k i e g o, Konferencja Sędziów Izby Karnej, Izby Wojskowej oraz Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu NajwyŜszego, Rajgród Wilno 2008, s. 82 83. 12 Wyrok SN z dnia 8 stycznia 1993 r., sygn. III ARN 84/92, OSNC 1993, nr 10, poz. 183. 13 Postanowienie SN z dnia 4 marca 2010 r., sygn. V KK 230/09, Biul. PK 1020, nr 3, poz. 1.2.14. 180 i Prawo 9, 2012

Glosa do wyroku NSA z dnia 11.I.2012 r. staw nie tylko do postawienia mu zarzutu popełnienia przestępstwa, ale i do zatrzymania prawa jazdy. W związku z tym, uniewinniający wyrok sądu karnego usuwa wszelkie skutki związane z wszczętym postępowaniem karnym, w tym skutki zatrzymania prawa jazdy. Słusznie juŝ wcześniej organ ten wyraził pogląd, Ŝe Zupełnie niezasadnie Sąd I instancji uznał, iŝ w sprawie niezaleŝnie od okoliczności znajdzie zastosowanie przepis art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b Prawa o ruchu drogowym, gdyŝ nie uzaleŝnia on obowiązku poddania się sprawdzeniu kwalifikacji od przyczyn i okoliczności utraty prawa jazdy. Uznanie takie jest całkowicie bezzasadne w świetle tego, co wcześniej stwierdzono. Przeciwne stanowisko stanowiłoby całkowite zaprzeczenie zasadzie restitutio in integrum, będącej istotą wyroku uniewinniającego. Utrzymanie takiej interpretacji przepisu art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b Prawa o ruchu drogowym sprzeciwiałoby się nadto zasadzie wyraŝonej w art. 2 Konstytucji RP, w którym zawarowano, Ŝe Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej 14. Uniewinniający wyrok sądu karnego jak podnosi się w glosowanym wyroku wskazuje bowiem, Ŝe zatrzymanie prawa jazdy było nieuzasadnione, a przez to nie moŝna uznać, Ŝe było prawnie skuteczne, w rozumieniu art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b p.r.d., gdyŝ kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji podlega jedynie osoba, której zasadnie zatrzymano prawo jazdy i którego to zatrzymania prawną skuteczność potwierdził prawomocny wyrok sądu. W przepisie tym chodzi o prawne zatrzymanie prawa jazdy, to jest takie, które jest zgodne z obowiązującym porządkiem prawnym. Trafnie w orzecznictwie zwraca się uwagę, Ŝe: Przez «pozbawienie prawa jazdy», zawarte w przepisie art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b p.r.d., naleŝy rozumieć określone kategorie prawne przewidziane w Kodeksie karnym i w Kodeksie wykroczeń oraz w ustawie Prawo o ruchu drogowym 15. UŜyte w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b pojęcie «pozbawienia na okres przekraczający jeden rok» ma charakter prawny, pozbawienie moŝe nastąpić tylko na okres określony w decyzji lub w wyroku sądowym 16. Zwrot «pozbawiony na okres przekraczający 1 rok» (art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym) oznacza czasową utratę prawa jazdy, mającą swoje umocowanie prawne w określonym wyroku, postanowieniu czy teŝ decyzji administracyjnej 17. 14 Wyrok NSA z dnia 17 września 2008 r., sygn. I OSK 1317/07, LEX nr 514029. 15 Wyrok WSA w Szczecinie z dnia 4 listopada 2009 r., sygn. I SA/Sz 871/09, LEX nr 531575. 16 Wyrok NSA z dnia 17 listopada 2008 r., sygn. I OSK 1457/07, LEX nr 525955; wyrok NSA z 28 listopada 1984 r., sygn. SA/WR/566/84, ONSA 1984, nr 2, poz. 112; wyrok NSA z dnia 14 września 1984 r., sygn. III SA 501/84, niepubl. 17 Wyrok NSA z dnia 27 czerwca 2007 r., sygn. I OSK 866/06, LEX nr 339969. i Prawo 9, 2012 181

R. A. Stefański Wprawdzie W postępowaniu o skierowanie na egzamin sprawdzający kwalifikacje do kierowania pojazdami organy administracji jak trafnie zauwaŝa się w judykaturze nie są uprawnione do badania oraz kwestionowania prawomocnych rozstrzygnięć stwierdzających fakt popełnienia wykroczeń oraz nakładających kary za popełnienie tych wykroczeń 18, niemniej, nie moŝna nie brać pod uwagę tego, co zdarzyło się po wydaniu prawomocnego postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy w zakresie przyczyny uzasadniającej taka decyzję. Zatrzymanie prawa jazdy moŝe być uznane za niezgodne z prawem wyraźnie przez właściwy organ, np. organ odwoławczy w postanowieniu o uchyleniu postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy. Takiej oceny moŝna teŝ dokonać przez pryzmat merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy, w której miało miejsce zatrzymania prawa jazdy, o ile orzeczenie to dotyczy podstawy merytorycznej zatrzymania. Takim orzeczeniem jak juŝ wskazywano jest prawomocny wyrok uniewinniający w sytuacji, gdy przyczyną zatrzymania było uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa. Z chwilą uprawomocnienia się wyroku uniewinniającego podejrzenie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa zostaje w całości obalone, a zatem przyczyna zatrzymania prawa jazdy ustaje, co prowadzi do tego, Ŝe ex post okazuje się ono bezzasadne. Słusznie wskazuje się w doktrynie, Ŝe w wypadku, gdy organy rozpoznające zdarzenie, w związku z którym nastąpiło zatrzymanie prawa jazdy, uznają, Ŝe brak jest podstaw do orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych lub cofnięcia uprawnień, zwłaszcza, gdy dochodzi do umorzenia postępowania przygotowawczego przez prokuratora w wypadku, gdy prawo jazdy zostało zatrzymane z powodu uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa, a wyniki dochodzenia wykazały, Ŝe zdarzenie nie miało cech przestępstwa, zatrzymanie prawa jazdy było nieuzasadnione. Poddawanie takiej osoby egzaminowi sprawdzającemu stanowiłoby niezasłuŝoną dodatkową dolegliwość. Poddawanie sprawdzeniu kwalifikacji osoby, co do której postępowanie zostało umorzone, prowadziłoby do paradoksalnej sytuacji, gdyŝ z jednej strony prokurator, umarzając postępowanie, stwierdza, Ŝe kierowca nie popełnił przestępstwa, a więc nie było podstaw do zatrzymania prawa jazdy, i wydaje postanowienie o jego zwrocie, natomiast organ administracyjny nie oddaje mu prawa jazdy, domagając się zdania egzaminu sprawdzającego. Zainteresowany moŝe przeprowadzić rozumowanie: byłem niewinny, pomyłka wyjaśniła się, ale co z tego, jak i tak nie mam prawa jazdy, bo muszę zdać egzamin. Takie postępowanie nie da się pogodzić z gwarancjami praw obywatelskich. Niewątpliwie dochodzi do kolizji między ochroną bezpieczeństwa ruchu a ochroną praw obywatelskich. 18 Wyrok WSA w Warszawie z dnia 29 listopada 2006 r., sygn. VI SA/Wa 1806/06, LEX nr 314391. 182 i Prawo 9, 2012

Glosa do wyroku NSA z dnia 11.I.2012 r. W tym konflikcie pierwszeństwo naleŝy dać ochronie praw obywatelskich 19. Rozumowanie to tym bardziej naleŝy odnieść do sytuacji, gdy został wydany wyrok uniewinniający. Zasadnie zwraca się teŝ w literaturze uwagę na wpływ orzeczenia sądowego na zwrot zatrzymanego prawa jazdy, której zatrzymano prawo jazdy z powodu uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia. Słusznie stawia się pytanie, czy zasadne jest poddawanie takiej osoby sprawdzeniu kwalifikacji, skoro ostatecznie nie doszło do usankcjonowania zatrzymania prawa jazdy w orzeczeniu kończącym postępowanie karne lub w sprawie o wykroczenie. Trafnie uznając, Ŝe w wypadku wydania wyroku uniewinniającego zatrzymanie dokumentu było od początku nieuzasadnione, choć w chwili zatrzymania mogło być uzasadnione 20, a ponadto poddanie takiej osoby sprawdzeniu kwalifikacji pozostaje w sprzeczności z sensem orzeczeń uniewinniających. Za poglądem Naczelnego Sądu Administracyjnego przemawia podkreślona przez Trybunał Konstytucyjny niedopuszczalność dalszego obciąŝania osób niewinnych kosztami często obiektywnie nieuzasadnionych działań organów władzy publicznej 21. Commentary to the Supreme Administrative Court judgment of 11 January 2012, ref. file no. OSK 1376/11 Abstract The commentator approves the view of the Supreme Administrative Court that there are no legal grounds for checking whether an individual is qualified to drive where such individual s driving licence was seized due to a reasonable suspicion that the individual had committed a crime, and, subsequently, such individual was acquitted. Supporting such view are effects of a judgement of acquittal as well as complex interpretation of Article 114, clause 1, item 2, letter b of the Traffic Law Act. 19 R. A. S t e f ański, Sprawdzanie kwalifikacji kierowców, PP 1991, nr 3, s. 86; t e nŝe, Prawo o ruchu drogowym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 781 782. 20 T. H u m i n i a k, Wynik postępowania o przestępstwo lub wykroczenie a obowiązek poddania się kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji do kierowania pojazdami, Paragraf na Drodze 2010, nr 6, s. 14 15 i 31. 21 Wyrok TK z dnia 26 lipca 2006 r., sygn. SK 21/04, OTK ZU 2006, nr 7/A, poz. 88. i Prawo 9, 2012 183