OCENA TECHNIKI PE SFERO- I WERMIKULARYZOWANIA ŻELIWA NA PRZYKŁADZIE KRAJOWYCH ODLEWNI

15/19 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2006, Rocznik 6, Nr 19 Archives of Foundry Year 2006, Volume 6, Book 19 PAN - Katowice PL ISSN 1642-5308 OCENA TECHNIKI PE SFERO- I WERMIKULARYZOWANIA ŻELIWA NA PRZYKŁADZIE KRAJOWYCH ODLEWNI E. GUZIK 1 Wydział Odlewnictwa AGH, ul Reymonta 23, 30-059 Kraków STRESZCZENIE W pracy przedstawiono metodę zabiegu sfero- lub wermikularyzowania żeliwa przy użyciu specjalnego przewodu elastycznego. Technikę tę zastosowano dla żeliwa wytapianego w żeliwiaku oraz w piecu elektrycznym w wielu krajowych odlewniach, np. Ścinawka Średnia GZUT, KRAKODLEW, Centrozap - DEFKA, EE Zawiercie, WSK Rzeszów, FWM PRZYSUCHA i HSW Stalowa Wola. Ustalono zużycie tego przewodu w zależności od zawartości siarki w żeliwie wyjściowym i masy sferoidyzowanego żeliwa. Omawianą metodę przewodu elastycznego możnaz powodzeniem wykorzystać jeszcze w wielu krajowych odlewniach: Technika ta zapewnia stosowne warunki BHP zabiegu sfero- i wermikularyzowania żeliwa, a także wymaganą docelową zawartość magnezu w żeliwie. Wskazano niezbędnie warunki technicznotechnologiczne tego zabiegu metalurgicznego które spełniają te warunki. Key words: cored wire, PE method, ductile iron, vermicular cast iron, Sinter- Cast 1. WPROWADZENIE Technologia otrzymywania wymienionych dwóch rodzajów żeliwa wysokojakościowego sferoidalnego bądź wermikularnego obejmuje szereg działań metalurgic z- nych, które można ująć w postaci ogólnego schematu przedstawionego na rys. 1. W przypadku wytapiania żeliwa w żeliwiaku niezbędne staje się na ogół przeprowadzenie odsiarczania ciekłego metalu, gdyż siarka (pochodząca z koksu) intensywnie reaguje z magnezem, zwiększając jego zużycie. Wyniki badań przeprowadzonych w warunkach przemysłowych wykazują [1], że stosując technikę przewodu elastycznego, która b ę- dzie prezentowana w dalszej części pracy, możliwe jest wytwarzanie żeliwa sferoidal- 1 Prof. dr hab. inż., guz@uci.agh.edu.pl 131

nego czy wermikularnego z metalu wytapianegow żeliwiaku (pomija się drugi etap zabiegu odsiarczania, pokazanego na rys.1). Rys. 1. Ogólny schemat procesu otrzymywania żeliwa sferoidalnego (bądź żeliwa z grafitem wermikularnym) [1] Fig. 1. The schematic productions of ductile cast iron or vermicular cast iron Przy zapewnieniu odpowiednio wymaganego składu chemicznego żeliwa wy j- ściowego do zabiegu sferoidyzowania (dla danego gatunku żeliwa) bądź wermikularyzowania, najistotniejszym elementem technologii wytwarzania odlewów z tych dwóch wysokojakościowych rodzajów tworzywa jest wprowadzenie do ciekłego żeliwa w warunkach przemysłowych odpowiedniego reagenta. W technologii wytwarzania żeliwa sferoidalnego zarówno na świecie jak i w kraju wykorzystuje się przede wszystkim metodę, polegającą na wprowadzeniu do ciekłego metalu magnezu lub jego stopów (zwanych zaprawami sferoidyzującymi). M a- ła gęstość magnezu (1,74 g/cm 3 ) oraz jego stosunkowo niska temperatura parowania (T p =1102 o C [1,2]) w stosunku do ciekłego żeliwa powoduje, iż magnez z łatwoś cią wypływa na powierzchnię kąpieli, zaś ciśnienie jego pary w tej temperaturze wynosi 0,1 MPa. Przeprowadzenie zabiegu sferoidyzowania żeliwa w temperaturze, np. 1480 o C powoduje aż 10 krotne zwiększenie tego ciśnienia. Dlatego też, wprowadzanie magn e- zu lub jego zaprawy do ciekłego żeliwa jest operacją najtrudniejszą w procesie wytwarzania żeliwa sferoidalnego, gdyż obserwuje się burzenie kąpieli, wypryski metalu oraz efekt pirotechniczny; w związku z tym znane są różne metody przeprowadzania t e- go zabiegu [1,3]: 1) wprowadzanie za pomocą dzwonów wykonanych z różnych materiałów (z blachy stalowej, z materiałów szamotowo grafitowych, z grafitu); 2) zalewanie na dnie kadzi metoda Sandwich z jej odmianami: Trigger, Tundish, z wykorzystaniem koksu nasyconego magnezem (zaprawa jest umieszczana w odpowiednim zagłębieniu w dnie kadzi); 3) INMOLD (sferoidyzowanie w formie). 132

ARCHIWUM ODLEWNICTWA 4) wprowadzanie prętów z elektronu Mg-Al. do kadzi uszczelnionych (metoda JPK); 5) wprowadzanie w kadzi konwertorowej (G. Fischer) technicznie czystego magnezu; 6) wprowadzanie magnezu do kadzi umieszczonej w autoklawie ciśnieniowym; 7) wdmuchiwanie magnezu w strumieniu gazu nośnego do kąpieli w kadzi z wkładką porowatą w dnie (metoda OSMOSE); 8) metody inne, specjalne, np. FLOTRET i IMCONOD (z wykorzystaniem specjalnych konstrukcji rynien spustowych). Do nowoczesnych, metod sfero- lub wermikularyzowania należy zaliczyć: 9) metodę PE przewodu elastycznego, zwaną jeszcze niekiedy w literaturze technicznej metodą "drutową" (ang. Cored Wire Injection Method). 2. TECHNIKI SFEROIDYZOWANIA ŻELIWA W KRAJU ZE SZCZEGÓLNYM PODKREŚLENIEM METODY PE W warunkach krajowych stosuje się do produkcji żeliwa sferoidalnego trzy pierwsze metody wymienione w poprzednim rozdziale (nr 1 do 3); których dwie zasadnicze pokazano schematycznie na rys. 2 i 3. Każda z wymienionych metod ma określone zalety i wady; do wytapiania żeliwa wykorzystuje się coraz częściej piece elektryc z- ne (zapewniają wymaganą małą zawartość siarki oraz odpowiednią temperaturę ciekłego metalu), nie rezygnując jednak z procesu żeliwiakowego. Pierwszą metodę wprowadzania magnezu lub jego stopów za pomocą dzwonów można realizować w kadzi otwartej, w kadzi zamykanej pokrywą w trakcie wprowadzania dzwonu bądź w zbiorniku żeliwiaka. Ta metoda sferoidyzowania żeliwa, zostaje w ostatnim okresie stopniowo wycofywana z produkcji; z uwagi na znaczny sp a- dek temperatury ciekłego żeliwa w czasie wprowadzania dzwonu wraz z zaprawą sferoidyzującą. W krajowych odlewniach stosuje się przeważnie technikę zalewania zaprawy magnezowej w odmianie Sandwich (rys. 2b) bądź Tundish (rys. 2c). W dnie kadzi wykonuje się specjalne wgłębienie, w którym umieszcza się sferoidyzator, a niekiedy i modyfikator. W większości przypadków w zagłębieniu umieszcza się jedynie część modyfikatora, a pozostałą porcję wprowadza się na strugę sferoidyzowanego metalu, odlewanego do formy odlewniczej (stosuje się tzw. zabieg wtórnej modyfikacji). Reagenty umieszczone z zagłębieniu zabezpiecza się obcinkami blach, co opóźnia początek reakcji metalu z Mg oraz zabezpiecza przed przedwczesnym wypływaniem sferoidyzatora na powierzchnię cieczy. W drugim przypadku (metoda Tundish ) wykorzystuje się dodatkowo pokrywę (nadstawkę); ciekłe żeliwo wlewa się do kadzi poprzez tę p o- krywę bezpośrednio z pieca bądź z drugiej kadzi służącej jedynie do transportu metalu. Stosując zaprawy bezkrzemowe, na bazie Cu i Ni (tzw. zaprawy ciężkie ) o gęstości większej od gęstości ciekłego żeliwa, można je umieszczać wprost na dnie kadzi (rys. 2a). Tego rodzaju zaprawy są zalecane szczególnie dla żeliwa o osnowie perlitycznej (Cu i Ni mają działanie perlityzujące) bądź dla odlewów o grubości ścianki powyżej 100mm, czego przykładem są odlewy walców hutniczych wytwarzanych w Hucie BU- CZEK Sp. z o.o. w Sosnowcu. 133

Rys. 2. Wprowadzenie zaprawy magnezu do ciekłego żeliwa metodą zalewania na dnie kadzi (a, b) oraz schemat kadzi z nadstawką do sferoidyzowania metodą Tundish (c); 1-nadstawka, 2-kadź o cechach smukłości, 3-wgłębienie do umiejscowienia reagentów Fig. 2. Introduction of magnesium master to liquid metal in leadle 134 Rys. 3. Schemat układu wlewowego przy otrzymywaniu odlewów z żeliwa sferoidalnego metodą INMOLD; 1- wlew główny, 2- szyjka doprowadzająca, 3- komora reakcyjna, 4- zwężenie wylotowe, 5- wlew rozprowadzający, 6- wlewy doprowadzające Fig. 3. The scheme of INMOLD method for nodularizing cast iron Metoda trzecia- INMOLD polega na umieszczeniu porcji zaprawy krzemowo magnezowej (tzw. zaprawy lekkiej ) w układzie wlewowym formy. Struga żeliwa przepływając z wlewu do formy, reaguje ze sferoidyzatorem w komorze reakcyjnej (3 na rys. 3) i następuje przenikanie Mg do żeliwa. Tego rodzaju technika sferoidyzowania żeliwa jest stosowana w odlewniach firmy FIAT we Włoszech do wytwarzania eleme n- tów zawieszenia i wałków rozrządu do samochodów osobowych, a ostatnio została ta k- że wdrożona w odlewni TEKSID Poland w Skoczowie. W warunkach krajowych przeprowadzono prace z zakresu sferoidyzowania żeliwa w formie [4], uzyskując bardzo interesujące wyniki badań dotyczących mikrostruktury i właściwości mechanicznych żeliwa. W tej technice sferoidyzowania żeliwa, ciekły metal musi być wytapiany w piecu elektrycznym (zawartość siarki w metalu do 0,01 %) i dlatego należy stosować

ARCHIWUM ODLEWNICTWA specjalne, kosztowne surówki importowane. Ponadto przy tej metodzie obserwuje się mały uzysk dobrych odlewów (zasilacze, rozbudowane układy wlewowe, komory rea k- cyjne); występują także ograniczenia co do masy jednostkowej wytwarzanych odlewów (zazwyczaj do 100kg) i dlatego technika ta nie jes t w odlewniach zbyt chętnie stosowana. Dążenie do wyeliminowania szkodliwych zjawisk obserwowanych przy wprowadzaniu do metalu magnezu, a także zwiększenia efektywności zabiegu sferoidyzowania, wyrażonego założoną końcową zawartością tego pierwiastka i powtarzalnością uzyskanych wyników było, jak i zapewne w przyszłości będzie przyczyną rozwijania n o- wych technik wprowadzania magnezu i jego stopów do żeliwa. Do nowoczesnych i eleganckich metod sferoidyzowania, jak i również wermikularyzowania metalu zaliczamy technikę przewodu elastycznego, (z ang. Cored Wire Injection Method) [5, 6], którą w naszym kraju oznaczono umownie jako technikę PE i co zostało w praktyce zaakceptowane [8-10]. Ta technika sferoidyzowania żeliwa ma już wysoką i ugruntowaną pozycję w wielu znaczących odlewniach za granicą, m.in. w firmach samochodowych: Merc e- des Benz Automobiles, Citroen czy Ford Motor Co, a w Polsce po raz pierwszy zastosowano ją (z powodzeniem) na przełomie 1994/95 roku [8] w Odlewni FAP ZETKA- MA Ścinawka Średnia. Jedynym z istotnych wówczas argumentów przemawiającym za przyjęciem tej techniki w ostatniej wspomnianej odlewni była konieczność doprowadzenia zawartości siarki w żeliwie po zabiegu sferoidyzowania do dopuszczalnego p o- ziomu max. 0,01% przy zawartości siarki w żeliwie, sięgającej 0,08% (obecnie ta odlewnia do topienia żeliwa została wyposażona w elektryczny piec indukcyjny średniej częstotliwości). Ogólny schemat zaproponowanego urządzenia zabiegowego przedstawiono na rys. 4. Istota tej techniki sferoidyzowania żeliwa polega na wprowadzeniu do ciekłego metalu zaprawy magnezowo krzemowej i pierwiastków ziem rzadkich umieszczonej w przewodzie elastycznym w postaci cienkościennej rurki ze specjalnej blachy stalowej, dostarczanym w zwojach w odmianie pionowej czy poziomej, pokazanego na rys. 4. Niezbędna długość przewodu wprowadzanego do metalu, określa się ze wzoru [1]: 0,76 S L Mg Mg Mg gdzie: S = S 1 S 2 (różnica zawartości S w żeliwie przed i po wprowadzeniu Mg), %, Mg kr krytyczna zawartość Mg w żeliwie, % mas., Mg uzysk Mg ze sferoidyzatora, %, M z masa sferoidyzowanego metalu, kg, Mg p ilość Mg w 1m przewodu sferoidyzującego, kg/m, 0,76 współczynnik, wynikający ze stosunku mas atomowych siarki i magnezu. kr p m z, m (1) 135

Krytyczna zawartość magnezu w żeliwie Mg kr, zapewniająca krystalizację grafitu kulkowego w odlewach wynosi 0.04 0.`1105 %. Zgodnie z zależnością (1), długość wymaganego przewodu sferoidyzującego jest zależna od masy ciekłego metalu w kadzi i wyjściowej zawartości siarki (przy ustalonej w odlewni wartości uzysku Mg ) oraz od zawartości magnezu w 1mb przewodu elastycznego. Rys. 4. Ogólny schemat stanowiska do zabiegu wermi- lub sferoidyzowania żeliwa metodą przewodu elastycznego ; 1 kadź zabiegowa z ciekłym metalem, 2 pokrywa ogniotrwała, 3 podajnik rolkowy, 4,5 szpula z nawiniętym na nią przewodem mody- lub sferoidyzującym, 6 pulpit sterowania komputerowego, 7 odciąg gazów znad lustra metalu, a także zdjęcie zwoju szpuli przewodu elastycznego w odmianie pionowej Fig. 4. General scheme of the vermi or nodularizing treatment station using the cored wire method; 1 - ladle, 2 - lid, 3 - wire feed machine, 4,5 - coil (basket) cored wire, 6 - control unit, 7 exhaust Badania procesu żeliwiakowego w dwóch krajowych odlewniach, przeprowadzone równocześnie z badaniami sprawności stanowiska do sferoidyzowania żeliwa, wykazały wówczas pełną przydatność obydwu elementów wyposażenia wytapialni żeliwa do produkcji żeliwa sferoidalnego. W ostatnich 10 latach, technika PE sferoidyzowania żeliwa spotkała się z dużym zainteresowaniem polskiego przemysłu odlewniczego i została wdrożona m.in. w kilku krajowych odlewniach (w nawiasie podano w ujęciu chronologicznym rok jej wdrożenia): 1. Odlewnia FAP ZETKAMA Kłodzko położona w Ścinawce Średniej (1995); 2. Odlewnia GZUT Gliwice (1997); 3. KRAKODLEW S.A. Kraków (1997); 4. CENTROZAP DEFKA w Dzierżoniowie (1998); 5. Odlewnia Żeliwa EE ZAWIERCIE S.A. (1998); 6. INTRPRODUCTION S.A. Łódź (1999); 7. Odlewnia WSK Rzeszów w Rzeszowie (1999); 8. DAEWOO Motor Poland (obecnie Odlewnie Motoryzacyjne)- Lublin (2000); 9. Odlewnia HSW Stalowa Wola (2001); 10. Odlewnia POLNA w Przemyślu (2002); 11. Fabryka Wyrobów Metalowych PRZESUCHA (2004). 136

Zawartość Mg, % mas. ARCHIWUM ODLEWNICTWA Do produkcji żeliwa sferoidalnego w.w. odlewniach, zastosowano technikę przewodu elastycznego dla masy ciekłego metalu w kadzi od 0,15 do 2 ton. Jedynie w odlewni nr 3 stosuje się zabieg sferoidyzowania ciekłego metalu w kadzi o pojemn o- ści do 10 Mg, z przeznaczeniem go na odlewy masywne [1]. W wymienionych odlewniach, zastosowano jednopoziomowy układ stanowiska do zabiegu sferoidyzowania, pokazany schematycznie na rys. 4 (zazwyczaj jeden przewód z rdzeniem magnezowym). W trzech odlewniach (nr 1, 8 i 11), ciekły metal wytapia się z żeliwiakach (dmuch jest tam wzbogacony w tlen) i z uwagi na zwiększoną zawartość siarki pochodzącej z koksu wymaga się, dla określonej masy żeliwa, zwiększonego zużycia (długości) przewodu sferoidyzującego- patrz wzór (1). W pozostałych odlewniach, metal wyjściowy do zabiegu metalurgicznego wy tapia się w piecach elektrycznych indukcyjnych, a zaadaptowanie w nich techniki PE zapewniło odpowiednie warunki BHP oraz stabilizację procesu sferoidyzowania żeliwa, wyrażaną powtarzaln o- ścią zawartości magnezu w żeliwie na poziomie 0,04% (rys. 5). 0,1 0,08 Liczba wytopów w pierwszym dniu Liczba wytopów w drugim dniu 0,06 0,05% Mg 0,04 0,02 0,03% Mg 0 0 60 120 180 240 300 Czas Rys. 5. Zmiana zawartości docelowej magnezu w żeliwie z poszczególnych wytopów Fig. 5. The change of silicon content in cast iron by nodularizing cored wire Z kolei w Odlewni Zakładu Metalurgicznego WSK -Rzeszów w Rzeszowie wdrożono specjalną technikę sferoidyzowania (bądź wermikularyzowania) żeliwa, opartą na wykorzystaniu dwóch przewodów elastycznych, z których jeden zawiera rdzeń magnezowy, a drugi-modyfikator; jest to tak zwana technika Sinter Cast, która opiera się na obrazie wspólnych efektów zabiegu wermikularyzowania (regulowaną ilością magnezu) i modyfikowania, co można zrealizować w oparciu o tzw. szachownicę Sinter Cast, opisaną w pracy [1]). Z analizy takiej szachownicy wynika, że zakres parametrów obydwu ww. zabiegów, gwarantuję strukturę żeliwa z grafitem wermikularnym czy kulkowym. Za- 137

stosowanie do zabiegu metalurgicznego (rys. 4a) w warunkach przemysłowych odlewni ZM WSK- Rzeszów dwóch przewodów elastycznych, z których jeden zawiera sferoidyzujący rdzeń magnezowy, a drugi- rdzeń z modyfikatorem, pozwoliło w pełni zrealizować ideę szachownicy Sinter Cast. Warto podkreślić, iż w wielu krajowych odlewniach wdrożono we własnym zakresie wspomniana technikę PE sferoidyzowania żeliwa, czego przykładem mogą być tak znane funkcjonujące krajowe odlewnie jak; w Drawskim Młynie (zastosowano poziomy układ szpuli z przewodem PE), w Śremie czy w Kuźni Raciborskiej. Skuteczność zabiegu wermi- bądź (i) sferoidyzowania żeliwa przy użyciu techniki PE uwarunkowana jest: składem rdzenia magnezowego zawartego w przewodzie elastycznym, smukłością kadzi zabiegowej, temperaturą i masą ciekłego żeliwa w kadzi (wysokością słupa metalu) oraz, szczególnie, prędkością podawania przewodu, co obrazuje rys. 6; należy ustalić optymalną prędkość v zapewniającą rozpuszczanie się końcówki przewodu elastycznego przy dnie kadzi, w przeciwnym przypadku przyswojenie magnezu jest mniejsze. 138. Rys.6. Schemat sytuacyjny przy wprowadzaniu przewodu sferoidyzującego do ż e- liwa w kadzi zabiegowej a, b) za mała lub za duża prędkość podawania przewodu, c) prędkość optymalna do reagowania przewodu na dnie kadzi Fig. 6. Scheme of introduction cored wire to liquid metal in ladle 3. PODSUMOWANIE Prawidłowa ocena wartości danej techniki PE wymaga przeanalizowania wszechstronnych warunków, w jakich jest ona stosowana, a także porównania jej z innymi metodami wymienionymi w poprzednim rozdziale, w tym i kosztów stosowanych sferoidyzatorów. Z analizy 14 różnych czynników, wpływających na skuteczność poszczegó l- nych metod sferoidyzowania, zaproponowanych przez A. Moore, a i S.Weesego [11] wynika, że technika INMOLD jest najskuteczniejsza. Jak już wspomniano wcześniej, ciekły metal musi być w tym przypadku wytapiany w piecu elektrycznym (zawartość siarkiw metalu do 0,01 %) i dlatego należy stosować specjalne, bardzo kosztowne s u-

ARCHIWUM ODLEWNICTWA rówki importowane. Dlatego technika ta nie jest w odlewniach zbyt chętnie stosowana, aczkolwiek, jak już wspomniano wcześniej, krajowa Odlewnia TEXID - Poland w Skoczowie rozpoczęła, jako jedyna w kraju, wytwarzanie przy użyciu tej metody odlewów z żeliwa sferoidalnego. Z przeprowadzonych obserwacji realizacji zabiegu sferoidyzowania żeliwa przy użyciu metody PE w warunkach krajowych wynika, iż technika ta plasuje się na drugim miejscu, co wynika z danych własnych [6]. W metodzie PE (nazwa umowna od słów Przewód Elastyczny), przy której wykorzystano sferoidyzujący przewód elastyczny, tj. rurkę stalową wypełnioną odpowiednim reagentem, przy czym jest ona już bardziej uniwersalna, gdyż żeliwo może być wytapiane w dowolnej jednostce topiącej, np. w żeliwiaku. Przewód elastyczny sferoidyzujący wprowadzany jest do ciekłego żeliwa stopniowo (z określoną prędkością do kadzi zabiegowej), przy użyciu specjaln ego podajnika rolkowego. Dzięki temu występuje nieznaczny efekt pirotechniczny (małe wypryski metalu ), stosunkowo duży uzysk magnezu oraz stwarza się możliwość a u- tomatyzacji procesu. Tego rodzaju zabieg sferoidyzowania żeliwa jest korzystny dla środowiska, gdyż powstające wydzielenia mogą być łatwo kontrolowane i odp owiednio odciągane. Metoda ta jest coraz częściej wykorzystywana w kraju jak i zagranicą do wytwarzania odlewów z żeliwa sferoidalnego czy wermikularnego. Reasumując zabieg wermi- bądź sferoidyzowania żeliwa techniką PE można wskazać następujące jej zalety w stosunku do innych stosowanych metod: daje możliwość zarówno sferoidyzacji jak i wemikularyzacji żeliwa; zapewnia stabilizację procesu wyrażoną zawartością docelową magnezu w żeliwie, 0.04-0.05% Mg dla żeliwa sferoidalnego lub 0.015-0.02% dla żeliwa wermikularnego; zapewnia stosowne warunki ekologiczne i BHP (brak w odlewni zapylenia i rozprysków metalu z kadzi zabiegowej); daje możliwość produkcji żeliwa sferoidalnego z metalu wytapianego w żeliwiaku; w porównaniu do pieców elektrycznych, uzyskuje się tutaj zwiększoną zawartość siarki pochodzącej z koksu; zapewnia elastyczność procesu przy nieco zmiennych parametrach wyjściowych jak; zawartość siarki w żeliwie wyjściowym, temperatura i masa ciekłego metalu; koszty sferoidyzującego przewodu elastycznego są niższe od zapraw sferoidyzujących, tzw. lekkich i ciężkich [1]; można w komputerze pulpitu sterującego urządzenie zestawiać oraz gromadzić dokumentację technologiczną zabiegu sfero- i wermikularyzowania żeliwa. LITERATURA [1] Guzik E.: Procesy uszlachetniania żeliwa, wybrane zagadnienia. Archiwum Odlewnictwa PAN. Oddz. Katowice, 2001, Monografia nr 1M, stron 128. [2] Hauke W.: Production of SG Iron with the Pure Magnesium Converter. Foundryman, 12 (2000) s. 406. 139

[3] Guzik E., Podrzucki C.: Nowoczesne metody obróbki uszlachetniającej ciek łego żeliwa. III Seminarium nt. Prognozy rozwoju odlewnictwa w Polsce na tle tendencji światowych. Szczyrk, 3-4.XII.1996, s. 10.1. [4] Gawroński J., Jura S., Cholewa M.: Production of ductile cast iron from iron blast furnace pig iron by INMOLD method. Krzepnięcie Metali i Stopów, PAN Oddz. Katowice, 44 (2000), s.109. [5] Cairns R.: The manufacture of ductile iron from high sulphur cupola iron using magnesium cored wire technology. The Foundryman, vol. 9, (1992), s. 272. [6] Rotella J., Mickelson R.: Using cored wire in the production of ductile iron. Transactions of the American Foundrymen`s Society, vol. 99, (1991), s. 519. [7] Guzik E., Asłanowicz M., Kluk R.: Zabieg sferoidyzowania żeliwa przy użyciu przewodu elastycznego, Krzepnięcie Metali i Stopów PAN, 22, (1995), s. 76. [8] Guzik E.: Ogólna ocena metod sferoidyzowania żeliwa, Krzepnięcie Metali i Stopów PAN, 26, (1996), s. 149. [9] Guzik E., Porębski M., Asłanowicz M.: Using Cored Wire Injection Method in the Production of Vermicular and Nodular Cast Iron. Acta Metall. Slov., 5 (1999), s. 297. [10] Guzik E.: Techniki sferoidyzowania i wermikularyzowania żeliwa. I Sympozjum Naukowo - Techniczne n.t. Wybrane zagadnienia wytwarzania odlewów z żeliwa wysokojakościowego, Kraków, s. 14, 20-21.05.1997. [11] Moore A., Weese S.: Is the future of ductile iron prearious? FOUNDRY-Foundry Management and Technology, 120 (1992), s. 34. 140 QUALITY EVALUATION OF PE METHOD IN THE PRODUCTIONS OF NODULAR AND VERMICULAR CAST IRON SUMMARY The paper describes the results of using a Mg alloy in modern cored wire injection method for the producing of nodular and vermicular graphite cast iron. The inje c- tion of Mg cored wire length is a treatment method which can be used to process (high sulphur) cupola iron held in ladles or friquency induction furnace. This paper describes the results of using a high magnesium ferrosilicon alloy in cored wire ( Mg recovery 47-70% ) for the production of vermicular and nodular cast iron at Ścinawka Foundry used in production of ductile iron in Foundryies: GZUT, KRAKODLEW, Centrozap - DEFKA, EE Zawiercie, WSK Rzeszów, FWM PRZYSUCHA, HSW Stalowa Wola. Results of calculation and experiments shows the amount of cored wire to be injected based on initial sulfur and weight liquid cast iron levels. The results of numerous trials have shown that process magnesium cored wire is capable of producing good quality ductile iron and vermicular cast iron in production situations. Recenzował: prof. zw. dr hab. inż. Stanisław Pietrowski