PORADNIK dla pracodawców zatrudniających cudzoziemców
PORADNIK DLA PRACODAWCÓW ZATRUDNIAJĄCYCH CUDZOZIEMCÓW Praca przygotowana przez Ośrodek Badań Handlu Ludźmi Uniwersytetu Warszawskiego oraz Agencję Pracy EWL. AUTORZY: Prof. dr hab. Zbigniew Lasocik Mgr Emilia Rekosz-Cebula Mgr Anna Rosińska Dr Łukasz Wieczorek Anna Michałowska Zbigniew Wafflard SPIS TREŚCI 3 Z A TR U D N I A N I E CU D Z O Z I E M CÓ W W S T Ę P, P O D S TA W O W E Z A Ł O Ż E N I A......................................4 P R O CE D U R Y L E G A L I Z A C J I P R A CY...................................5 P R O CE D U R A Z E Z W O L E Ń N A P R A C Ę..........................................7 P R O CE D U R A O Ś W I A D C Z E Ń...........................9 L E G A L I Z A C J A P O B Y TU P R Z E Z CU D Z O Z I E M C A............................... 10 FO R M Y Z A TR U D N I A N I A CU D Z O Z I E M CÓ W P R A WA I O B O W I Ą Z K I P R A CO D A W CÓ W Z A TR U D N I A J Ą CYC H CU D Z O Z I E M CÓ W.... 11.....................14 L E G A L N O Ś Ć Z A TR U D N I E N I A I KO N TR O L A L E G A L N O Ś C I........................... 15 R O Z L I C Z E N I E P O D A T KO W E CU D Z O Z I E M CÓ W..................................... 16 U B E Z P I E C Z E N I E CU D Z O Z I E M CÓ W P R ACO DAWC Y S P O Ł E C Z N I E O D P OW I E DZ I A L N I............................ 18................................ 20 D YS K R YM I N A C J A W M I E J S CU P R A CY P O D S U M OWA N I E P R Z E P I S ÓW P R AW N YC H............................... 20.......... 24 O R G A N I Z A C J E Ś W I A D C Z Ą CE P O M O C, I N S TY TU C J E KO N TR O L U J Ą CE WARSZAWA 2015 Kampania jest współfinansowana z Europejskiego Funduszu na Rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich w ramach projektu "Bezpieczna praca w Polsce". Wyłączna odpowiedzialność za zawartość niniejszej publikacji spoczywa na jej autorach. Komisja Europejska oraz Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej nie ponoszą odpowiedzialności za sposób wykorzystania udostępnionych informacji. Dodatkowe informacje na temat projektu znaleźć można na stronie: www.bezpiecznapraca.info.pl 2
Zatrudnianie cudzoziemców Rola pracodawcy, jako kluczowej strony w procesie zatrudnienia, jest znacząca i bardzo odpowiedzialna. Rozpoczynając proces zatrudnienia, pracodawca powinien w pierwszej kolejności określić jakiej narodowości jest zatrudniany cudzoziemiec. Mogą to być: o b y w a t e l e p a ń s t w t r z e c i c h, w przypadku których niezbędne jest uzyskanie zezwolenia na pracę, obywatele 6 państw objętych procedurą na podstawie oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania p ra cy cu d zozi em com bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Ukraina, Armenia, Białoruś, Gruzja, Republika Mołdowy, Federacja Rosyjska) pozostali obywatele państw trzecich zwolnionych z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę obywatele państw Unii Europejskiej lub Konfederacji Szwajcarskiej W trzech pierwszych przypadkach niezbędnym elementem procesu zatrudnienia cudzoziemca jest dopełnienie obowiązku legalizacji pobytu, który dotyczy wszystkich obywateli państw trzecich. 3
Procedury legalizacji pracy 4
Procedury legalizacji pracy - zezwolenie na pracę 5
Procedury legalizacji pracy - zezwolenie na pracę 6
Procedury legalizacji pracy - oświadczenia 7
Procedury legalizacji pracy - oświadczenia 8
Legalizacja pobytu przez cudzoziemca Cudzoziemcy, będący obywatelami państw trzecich, zawsze podlegają obowiązkowi legalizacji pobytu na terytorium RP O ile stroną odpowiedzialną za proces legalizacji pracy jest pracodawca (w szczególności na podstawie oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy oraz zezwoleń na pracę), o tyle w przypadku legalizacji pobytu stroną zawsze jest sam cudzoziemiec. Nie oznacza to jednak, że na pracodawcy nie ciążą żadne obowiązki związane z kontrolą tego procesu. Zgodnie z ustawą o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pracodawca jest obecnie zobligowany do monitorowania statusu legalności pobytu cudzoziemca, którego zatrudnia. Pracodawca powinien przy zatrudnianiu cudzoziemca sprawdzić jego dokument pobytowy, jak również przechowywać kopię tego dokumentu w dokumentacji kadrowej przez cały okres zatrudnienia cudzoziemca. 9
Legalizacja pobytu, formy zatrudnienia 10
Legalizacja pobytu, formy zatrudnienia 11
Prawa i obowiązki pracodawcy 12
Prawa i obowiązki pracodawcy 13
Legalność zatrudnienia i kontrola legalności Pracodawca musi liczyć się z okazjonalnymi kontrolami poprawności zatrudnienia ze strony polskich organów Kontrole związane z legalnością wykonywanej pracy obejmują z kolei weryfikację dostępności i poprawności takich dokumentów jak: zezwolenie na pracę, oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy, umowa zawarta pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, wpis do EDG w przypadku cudzoziemców prowadzących działalność gospodarczą w Polsce. Dokumenty wymagane przez funkcjonariuszy powinny zostać przedstawione w terminie 7 dni. 14
Rozliczenie podatkowe cudzoziemców 15
Ubezpieczenie cudzoziemców 16
Ubezpieczenie cudzoziemców 17
Pracodawcy społecznie odpowiedzialni Pracodawca i pracownik, to dwa kluczowe elementy układu społecznego zwanego biznesem jednej z podstawowych form aktywności ludzkiej O s o b o m z a i n te r e s o w a n y m polecamy dwa źródła użytecznych informacji. Pierwsze to oficjalna strona Normy SA 8000, dostępna także po polsku: http://www.iso.org.pl/sa-8000, drugie to strona internetowa kluczowej organizacji pozarządowej o nazwie Social Accountability International: http://www.sa-intl.org 18
Pracodawcy społecznie odpowiedzialni 19
Dyskryminacja w miejscu pracy 20
Podsumowanie przepisów prawnych 21
Podsumowanie przepisów prawnych 22
Podsumowanie przepisów prawnych 23
Organizacje świadczące pomoc pracodawcom instytucje kontrolujące proces zatrudnienia 24
Organizacje działające na rzecz cudzoziemców 25
Organizacje działające na rzecz cudzoziemców 26