dr inż. Robert Barski AIP Uniwersytet Zielonogórski

dr inż. Robert Barski AIP Uniwersytet Zielonogórski

Przedsiębiorczość akademicka to termin oznaczający aktywność gospodarczą środowiska akademickiego, w tym studentów, absolwentów, doktorantów oraz pracowników naukowych. W wyniku takiej aktywności szkoła wyższa zaczyna funkcjonować na zasadach rynkowych, występując jako sprzedawca pewnych dóbr i usług, takich jak np. odpłatne specjalistyczne kursy i szkolenia oraz nowoczesne technologie.

W celu komercjalizacji wiedzy oraz nawiązania współpracy z otoczeniem biznesowym na uczelniach wyższych mogą działać między innymi: Rzecznik patentowy, Centrum Transferu Technologii, Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości, w którym może być wydzielony Preinkubator 1. 1 Rozwój systemów wsparcia przedsiębiorczości przesłanki, polityka i instytucje, Krzysztof B. Matusiak, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom-Łódź, 2006

Wiedza powstała w szkole wyższej może zostać skomercjalizowana przez : udzielenie licencji innemu podmiotowi na zasadach wyłączności lub nie. Jest to więc udostępnienie prawa do biznesowego wykorzystania wynalazku lub technologii. sprzedaż wynalazku/technologii innemu podmiotowi. Jest to przeniesienie na ten podmiot prawa do jego biznesowego wykorzystania. lub założenie działalności gospodarczej przez jej pracowników. Jest to więc założenie spółki typu Spin-off lub Spin-out. 2 Innowacyjna przedsiębiorczość akademicka światowe doświadczenia, red. Jacek Guliński, Krzysztof Zasiadły, PARP; Warszawa, 2005

Firma odpryskowa jest to nowe przedsiębiorstwo, które powstało w drodze usamodzielnienia się pracownika/ów przedsiębiorstwa macierzystego lub innej organizacji (np. laboratorium badawczego, szkoły wyższej). Przedsiębiorstwo to wykorzystuje w celach gospodarczych intelektualne i organizacyjne zasoby organizacji macierzystej. W praktyce brak jest jednak jednolitej definicji pojęcia i w konsekwencji spotykamy szereg sprzeczności w interpretacji oraz opisie zjawiska tworzenia i rozwoju firm odpryskowych. Zasadniczo najczęściej spotykanym potocznie, jak i w literaturze przedmiotu synonimem firmy odpryskowej jest pojęcie spin-off. Szczególne zainteresowanie tworzeniem firm odpryskowych pojawia w kontekście: 3 transferu i komercjalizacji technologii z instytucji naukowo-badawczej, w ramach których bezpośrednia komercjalizacja nowego rozwiązania najczęściej wykracza poza obszar statutowy (akademickie spin-off); rozwoju zdolności innowacyjnych korporacji (intraprzedsiębiorczość, spinout); restrukturyzacji i nowego modelu organizacyjnego dużych przedsiębiorstw (corporate restructuring, corporate venturing, spin-out). 3 Banerski G., Gryzik A., Matusiak K. B. Mażewska M., Stawasz E.: Przedsiębiorczość akademicka. Raport z badania. PARP, Warszawa, 2009.

Firma typu spin-off: to firma powstała przez wydzielenie się zespołu, departamentu, oddziału z innej organizacji. Jest to nowe przedsiębiorstwo, które zostało założone przez minimum jednego pracownika instytucji naukowo-badawczej albo studenta czy też absolwenta uczelni w celu komercjalizacji wiedzy lub technologii, zwykle jest ono zależne w pewien sposób od organizacji macierzystej. Procesy wydzielania firmy spin-off ze struktury jednostki macierzystej mogą być elementem strategii firmy polegającej na skupianiu się jednostki na swojej kluczowej działalności bądź mogą być elementem restrukturyzacji podziału dużego przedsiębiorstwa na mniejsze firmy w celu zwiększenia elastyczności działania 4,5. Szczególnym rodzajem firm spin-off są firmy wywodzące się uczelni i placówek naukowo-badawczych*. 4 How to build and invest in successful university spinouts, red. Kenny Tang, Ajay Vohora i Roger Freeman; Euromoney Books; Londyn, UK, 2004. 5 Innowacyjna przedsiębiorczość akademicka światowe doświadczenia, red. Jacek Guliński, Krzysztof Zasiadły, PARP; Warszawa, 2005 * Uwaga nie ma spójności terminów Spin-out i Spin-off w słowniku pojęć na Portalu Innowacji w zamieszczonym słowniku pojęć jest to w zasadzie definicja bliższa do spin-out. http://www.pi.gov.pl/parp/data/slownik/slownik.html

Do najważniejszych cech charakterystycznych spółek typu spin-off powstałych na bazie uczelni, zaliczyć można: obecność pracowników instytucji naukowej lub uczelni wśród założycieli, założycielami są studenci lub absolwenci uczelni, wykorzystanie technologii wytworzonej w instytucji naukowej, działalność spółki rozpoczyna się za pośrednictwem akademickiego inkubatora przedsiębiorczości lub parku technologicznego działających przy jednostce naukowej lub uczelni, możliwe również wsparcie kapitałowe ze strony jednostki naukowej. 6 6 Special issue on fostering high-tech spin-offs: a public strategy for innovation. STI Review. 26 (1), 2001. OECD Publishing

Firma typu Spin-out: to początkująca firma, utworzona na bazie własności intelektualnej powstałej w szkole wyższej. Szkoła wyższa może mieć w niej udziały. Jest to nowe przedsiębiorstwo, które zostało założone przez minimum jednego pracownika instytucji naukowej lub badawczej albo studenta bądź absolwenta uczelni w celu komercjalizacji innowacyjnych pomysłów lub technologii. 7,8 Jest ono niezależne pod względem organizacyjnym od jednostki macierzystej oraz posiada niezależne źródła finansowania*. 7 How to build and invest in successful university spinouts, red. Kenny Tang, Ajay Vohora i Roger Freeman; Euromoney Books; Londyn, UK, 2004. 8 Innowacyjna przedsiębiorczość akademicka światowe doświadczenia, red. Jacek Guliński, Krzysztof Zasiadły, PARP; Warszawa, 2005 * Uwaga nie ma spójności terminów Spin-out i Spin-off w słowniku pojęć na Portalu Innowacji w zamieszczonym słowniku pojęć jest to w zasadzie definicja bliższa do spinoff http://www.pi.gov.pl/parp/data/slownik/slownik.html

Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady tworzenia firm w obrębie uczelni jest Ustawa o Szkolnictwie Wyższym, której głęboka zmiana nastąpiła w roku 2010 zaś została ona wprowadzona w życie w roku 2011. W myśl Art. 86. tejże Ustawy w celu lepszego wykorzystania potencjału intelektualnego i technicznego uczelni oraz transferu wyników prac naukowych do gospodarki, uczelnie mogą prowadzić akademickie inkubatory przedsiębiorczości oraz centra transferu technologii.

Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości to najczęściej zespół pomieszczeń obejmujący szeroką grupę wyodrębnionych i opartych na nieruchomości ośrodków, posiadających ofertę lokalową oraz ofertę usług wspierających małe i średnie firmy. Funkcjonowanie inkubatorów jest ukierunkowane na wspomaganie rozwoju nowopowstałych firm oraz optymalizację warunków dla transferu i komercjalizacji technologii Innowacje i transfer technologii. 9 9 Słownik pojęć. Red. Krzysztof B. Matusiak. PARP, Warszawa 2008

Akademicki inkubator przedsiębiorczości tworzy się w celu wsparcia działalności gospodarczej środowiska akademickiego lub pracowników uczelni i studentów będących przedsiębiorcami. Ponadto uzasadnieniem tworzenia inkubatora jest wsparcie dla lepszego wykorzystania potencjału intelektualnego, badawczego i technicznego uczelni oraz transferu wyników prac naukowych do gospodarki. 10 10 Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym. Dz. U. z dnia 30 sierpnia 2005r.

Celem działania Inkubatora jest: Promowanie i wspieranie przedsiębiorczości wśród pracowników, studentów i absolwentów uczelni. Stwarzanie specjalnych warunków organizacyjno technicznych ułatwiających powstawanie nowych i rozwój istniejących małych i średnich firm. Aktywizacja pracowników, studentów i absolwentów uczelni w celu podejmowania działalności gospodarczej. Promowanie rozwoju przedsiębiorczości i usług opartych na nowoczesnych technologiach. Jest to więc również aktywna forma walki z bezrobociem wśród absolwentów uczelni wyższych.

Ponadto celem działania Inkubatora jest: inspirowanie współpracy środowiska naukowego i otoczenia gospodarczego, tworzenie warunków organizacyjnych sprzyjających powstawaniu nowych miejsc pracy oraz wspieranie absolwentów w poszukiwaniu miejsc pracy lub samozatrudnieniu, inicjowanie i współtworzenie mechanizmów oraz wspieranie procesów komercjalizacji, sprzedaży i udostępniania wyników prac naukowo badawczych oraz rozwiązań z zakresu ochrony własności intelektualnej.

Do głównych zadań AIP należą: prowadzenie usługi inkubacji i preinkubacji prowadzenie szkoleń i doradztwa w zakresie zakładania i prowadzenia własnej firmy. działania edukacyjne w zakresie przedsiębiorczości. wsparcie lokatorów i potencjalnych lokatorów inkubatora w uzyskiwaniu dofinansowań. wsparcie w uzyskiwaniu przez beneficjentów dostępu do parku maszynowego i laboratoryjnego uczelni. pomoc i doradztwo dla inkubowanych firm.

Zadania te realizowane są poprzez: dostarczanie odpowiedniej do potrzeb powierzchni na działalność gospodarczą; usługi wspierające biznes, np.: doradztwo ekonomiczne, finansowe, prawne, patentowe, organizacyjne, i technologiczne,

bezpośrednią pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych; tworzenie właściwego warunków dla podejmowania działalności gospodarczej i realizacji przedsięwzięć innowacyjnych, kontakty z instytucjami naukowymi i ocenę przedsięwzięć innowacyjnych.

Większość inkubatorów stosuje elastyczny system najmu w zależności od typu lokatora. Oznacza to między innymi dostosowanie kosztów najmu powierzchni do cyklu życia firmy oraz dostosowanie innych opłat do fazy rozwoju firmy itp. Stosowane niższe opłaty przez pierwsze miesiące działalności stopniowo wzrastają wraz z upływem czasu. 11 Przeciętnie maksymalny okres pobytu firmy inkubatorze wynosi od 3 do 5 lat, niektóre z inkubatorów stosują zasadę komercyjnego pobytu firm w przypadku zakończenia fazy inkubacji. 11 Rozwój systemów wsparcia przedsiębiorczości przesłanki, polityka i instytucje, Krzysztof B. Matusiak, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom-Łódź, 2006

Rok założenia 2006, Powierzchnia 1119 m kw., 18 pomieszczeń biurowych o powierzchniach 16, 32 i 48 m kw. wraz z wyposażeniem, 2 sale konferencyjne, Sala komputerowa, Pomieszczenia techniczne przeznaczone do prowadzenia produkcji, Kuchnia, Sekretariat,

Internet, Doradztwo finansowe i prawne Szkolenia Spotkania biznesowe Dostęp do specjalistycznej prasy i opracowań biznesowych, Pomoc w dostępie do laboratoriów uczelni, Dostęp do wyspecjalizowanego oprogramowania, Wspólny sekretariat Dostęp do urządzeń biurowych

Odpłatność miesięczna: w pierwszym roku działalności 6 zł/m2, w drugim roku 9 zł/m2, w trzecim roku 12 zł/m2 dostęp do internetu 20 zł

2 sale konferencyjne 18 pomieszczeń biurowych Pomieszczenie socjalne

Od początku działalności Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości UZ w AIP działało 37 firm w tym: 3 firmy prowadzone przez kobiety, 3 firmy prowadzone przez pracowników naukowych Uniwersytetu, 4 spin-off y 2 spin-out y Blisko 50% to firmy prowadzone na początku działalności przez studentów,

Pod koniec 2008 roku na zlecenie Ministerstwa Gospodarki odbyło się badanie oceniające potencjał akademickich inkubatorów przedsiębiorczości działających przy wyższych uczelniach w kraju. Badanie to swoim zakresem obejmowało następujące obszary działalności: potencjał organizacyjno-infrastrukturowy, efektywność inkubacji innowacyjność i elastyczność adaptacyjną oraz współpracę z rynkiem AIP został zaliczony do grona 5 najlepszych inkubatorów w kraju.

Teksturyzator włókna szklanego.

Maszyna do usuwania warstwy cynku ze stalowych rurek

Infrastruktura ładowania pojazdów elektrycznych

System monitorowania, zarządzania i raportowania Galactico

Maszyna do usuwania warstwy cynku ze stalowych rurek

Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytet Zielonogórski ul. Szafrana 2 65-246 Zielona Góra tel./fax: [+4868] 328 78 36 e-mail: sekretariat@aip.uz.zgora.pl