KUJAWSKO - POMORSKI URZ^D WOJEWODZKI w Bydgoszczy ODDZIALZAMIEJSCOWY Wydzial Spraw Obywatelskich i Cudzoziemcow 87-100 Toruii, ul. Moniuszki 15-21 WSOC.III.6113.3.2015.ZC RPW/11359/2015 p Data:2015-02-06 Torun, 30.01.2015 r. Departament Wyznan Religijnych oraz Mniejszosci Narodowych i Etnicznych Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji ul. Krolewska 27 00-060 Warszawa W nawi^zaniu do pisma Nr DWRMNiE-WMNiE 653-38-1/2013/ME z dnia 14.08.2013 r. przesylam w zal^czeniu sprawozdanie z pracy Pelnomocnika Wojewody Kujawsko-Pomorskiego ds. mniejszosci narodowych i etnicznych za rok 2014. nuniocnik ko-pomorskiego Narodowych i Etnicznych do Spraw Mniewo
Sprawozdanie z pracy pelnomocnika Wojewody Kujawsko-Pomorskiego do spraw mniejszosci narodowych i etnicznych w roku 2014 1. Liczba spotkan ze srodowiskami mniejszosci narodowych i etnicznych, w tym zorganizowanych z inicjatywy peinomocnika. Pelnomocnik Wojewody w 2014 r. uczestniczyl w 9 spotkaniach z udzialem przedstawicieli mniejszosci narodowych i etnicznych, wszystkie z udzialem spolecznosci romskiej. 2. Koordynowanie na obszarze wojewodztwa dzialan organow administracji rz^dowej, realizuj^cych zadania na rzecz mniejszosci - prosz? przedstawic syntetyczny opis dziaian w tym zakresie (maks. 1 str. A4). Jednym z wazniejszych zadan Pelnomocnika Wojewody ds. mniejszosci narodowych i etnicznych jest zapewnienie koordynacji na obszarze wojewodztwa kujawsko-pomorskiego dzialan organow administracji rz^dowej realizuj^cych zadania na rzecz mniejszosci narodowych i etnicznych oraz przeciwdzialania i zwalczania dyskryminacji rasowej, ksenofobii i zwi^anej z nimi nietolerancji. Zadania te Pelnomocnik realizuje poprzez biez^c^ wspolprac^ z jednostkami samorz^du terytorialnego, administracji zespolon^ i organizacjami pozarz^dowymi podejmuj^cymi dzialania i inicjatywy na rzecz mniejszosci, w szczegolnosci romskiej. W ramach koordynowania wdrazanego rz^dowego Programu integracji spolecznosci romskiej w Polsce na lata 2014-2020 na obszarze wojewodztwa kujawsko-pomorskiego Pelnomocnik: - przeprowadzil konsultacje z jednostkami samorz^du terytorialnego, administracji zespolon^ i organizacjami pozarz^dowymi nad projektem ww. Programu, - w dniu 08.12.2014 r. uczestniczyl w szkoleniu zorganizowanym przez Mazowiecki UW w Warszawie z udzialem przedstawicieli Departamentu Wyznari religijnych i Mniejszosci Narodowych i Etnicznych dotycz^cym zasad postepowania w sprawach udzielenia w 2015 roku dotacji na realizacj? zadan w ramach ww. Programu, - rozpowszechnil informacj? o uruchomieniu naboru wnioskow o dofinansowanie zadan w 2015 roku z terenu wojewodztwa w ramach tego Programu (informacj? zamieszczono na Strona 1 z 9
stronie intemetowej urz?du wojewodzkiego, wystosowano pismo do wszystkich zainteresowanych skiadaniem wnioskow: j.s.t., SP, organizacji pozarz^dowych podejmuj^cych dzialania na rzecz mniejszosci romskiej, w tym w szczegolnosci organizacji romskich). Utrzymywane rowniez kontakty z Kuratorium Oswiaty, Dyrektorami SP, w ktorych ucz^ si? dzieci romskie oraz asystentami edukacji romskiej w zakresie edukacji dzieci i miodziezy romskiej. 3. Podejmowanie dzialan na rzecz respektowania praw mniejszosci i przeciwdzialanie naruszaniu tych praw i dyskryminacji osob nalezqcych do mniejszosci - prosz? przedstawic syntetyczny opis dzialan w tym zakresie (maks. 1 str. A4). Pelnomocnik Wojewody na biez^co monitoruje sytuacj? mniejszosci narodowych i etnicznych na terenie wojewodztwa kujawsko-pomorskiego. Realizuj^c te zadania Pelnomocnik pozostaje w staiym kontakcie z przedstawicielami organizacji pozarz^dowych reprezentuj^cych te spotecznosci, policj^, organizacjami pozarzqdowymi dzialaj^cymi na rzecz rozwi^zywania konfliktow wynikaj^cych ze zlego traktowania mniejszosci czy naruszania ich praw. Prowadzony jest na biez^co monitoring i przeglqd prasy regionalnej i lokalnej, gazet, portali intemetowych, doniesien lokalnych rozgiosni radiowych i telewizyjnych pod k^tem informacji o przejawach nietolerancji i mowy nienawisci wobec mniejszosci narodowych i etnicznych. Pelnomocnik uznal, ze peine monitorowanie sytuacji mniejszosci narodowych i etnicznych w wojewodztwie oraz podejmowanie dzialan na rzecz ochrony ich praw b^dzie mozliwe tylko wtedy, kiedy przedstawiciele organizacji skupiaj^cych te spolecznosci wl^cz^ si? aktywnie w ten proces. W tym celu (jak co roku) zostalo wystosowane pismo do wszystkich organizacji o przekazywanie na biez^co informacji nt. sytuacji mniejszosci, w tym o sygnalach dyskryminacji w takich obszarach jak rynek pracy, edukacja, sytuacja mieszkaniowa, przest^pstwa z nienawisci. Przedstawiciele mniejszosci do dnia dzisiejszego nie zglosili zadnych informacji mog^cych swiadczyc o przejawach dyskryminacji na tie narodowosciowym i etnicznym oraz nie odnotowano Strona 2 z 9
informacji mog^cych swiadczyc o ztym traktowaniu mniejszosci czy iamaniu lub naruszaniu ich praw. Ponadto Pelnomocnik wspolpracuje z Pelnomocnikiem Kujawsko-Pomorskiego Komendanta Wojewodzkiego Policji ds. Ochrony Praw Czlowieka w celu zapobiezenia ewentualnym incydentom dyskryminuj^cym te spolecznosci. 4. Podejmowanie dzialan na rzecz rozwi^zywania problemow mniejszosci - prosz? przedstawic syntetyczny opis dzialan w tym zakresie (maks. 1 str. A4). W wojewodztwie kujawsko-pomorskim najwi^kszego wsparcia wymaga spolecznosc romska, poniewaz jest ona jedyn^ mniejszosci^ zagrozon^ wykluczeniem spolecznym. Katalog i priorytety ich potrzeb S4 uzgadniane w porozumieniu z przedstawicielami organizacji mniejszosci (w miastach, w ktorych mieszka najwi^cej Romow funkcjonuj^ stowarzyszenia romskie, ktorych przedstawiciele s^ posrednikami mi^dzy Romami a Peinomocnikiem). Potrzeby tej spolecznosci w 2014 roku byly realizowane w ramach ogloszonego w dniu 24 czerwca 2014 r. przez Wojewod^ Kujawsko-Pomorskiego otwartego konkursu ofert na powierzenie realizacji zadania publicznego: pn. Dzialalnosc swietlicowa i edukacyjna dzieci i mlodziezy nalez^cej do romskiej mniejszosci etnicznej na terenie wojewodztwa kujawsko-pomorskiego. Wojewoda Kujawsko-Pomorski zarz^dzeniem nr 117/2014 r. z dnia 23 lipca 2014 r. powolal Komisj? Konkursow^ do oceny ofert podmiotow uprawnionych ubiegaj^cych si? o realizacj? ww. zadan publicznych. W ramach tego konkursu zostalo dofinansowanych 5 ofert na l^czn^ kwot? 58.050 zl. Dofinansowano inicjatywy obejmuj^ce dzialalnosc swietlicow^ oraz edukacj? dzieci i mlodziezy (prowadzenie dzialalnosci swietlicowej dla romskiej mniejszosci etnicznej, w tym: organizowanie zaj^c swietlicowych wspieraj^cych edukacj? dzieci i mlodziezy nalez^cej do romskiej mniejszosci etnicznej) oraz edukacj? dzieci i mlodziezy realizowan^ w roznych formach m.in. podr^czniki i przyboiy szkolne). Pelnomocnik koordynowai prawidlow^ realizacj? zadan dofinansowanych w ramach konkursu, shizyl pomoc^ jego uczestnikom, udzielal odpowiedzi na pytania i w^tpliwosci pojawiaj^ce si? w trakcie realizacji zadan. Strona 3 z 9
5. Podejmowanie dzialan na rzecz respektowania praw osob posluguj^cych si? j^zykiem regionalnym - jesli dotyczy, prosz? przedstawic syntetyczny opis dziaian w tym zakresie (maks. 1 str. A4). nie dotyczy 6. Lista organizacji mniejszosci narodowych i etnicznych, z ktorymi Pelnomocnik jest w stalym kontakcie: Pelnomocnik wspolpracuje ze wszystkimi stowarzyszeniami reprezentujqcymi rmiiejszosci narodowe i etniczne z terenu wojewodztwa, sluzy im pomoc^ w rozwi^zywaniu nurtuj^cych ich problemow, wdrazaniu programow pomocowych i edukacyjnych oraz kreowaniu pozytywnego wizerunku mniejszosci w przestrzeni publicznej. W stalych kontaktach Pelnomocnik pozostaje z przedstawicielami nast^puj^cych organizacji: - Stowarzyszenie Romow w Bydgoszczy Romano Dzipen" (ul. Tucholska 6/5, 85-165 Bydgoszcz); - Mi^dzynarodowe Stowarzyszenie Tw6rc6w Romskich w Polsce Roma" (ul. Kraszewskiego 25/3, 87-800 Wloclawek); - Stowarzyszenie Mniejszosci Narodowej Romow Roma Union" (ul. 14 Pulku Piechoty 4/44, 87-800 Wloclawek); - Stowarzyszenie Kultury i Integracji Romow Nasz Swiat" - Jamaro Sveto" (ul. Chodkiewicza 62/1, 85-100 Bydgoszcz); 7. Lista znanych Pelnomocnikowi organizacji i srodowisk mniejszosci narodowych i etnicznych dzialaj^cych na terenie wojewodztwa. Na terenie wojewodztwa kujawsko-pomorskiego zgodnie z danymi Glownego Urz^du Statystycznego pochodz^cymi z Narodowego Spisu Powszechnego Ludnosci i Mieszkah przeprowadzonego w 2011 r. mieszka 4727 osob nalezqcych do mniejszosci narodowych i etnicznych. Najliczniejszymi mniejszosciami sq mniejszosc narodowa niemiecka stanowi^ca 2382 osob i mniejszosc etniczna romska 1080 osoby. Najwi^cej przedstawicieli mniejszosci niemieckiej mieszka w Toruniu, Bydgoszczy i Grudzi^dzu. W tych miastach utworzyli oni Strona 4 z 9
wlasne organizacje, glownie o charakterze spoleczno-kulturalnym. to stowarzyszenia lub terenowe jednostki organizacyjne stowarzyszen ogolnopolskich takie jak: - Towarzystwo Mniejszosci Niemieckiej w Bydgoszczy (ul. Zmudzka 72, 85-028 Bydgoszcz); - Stowarzyszenie Ludnosci Pochodzenia Niemieckiego w Toruniu (ul. Dluga 66, 87-100 Torun); - Towarzystwo Ludnosci Pochodzenia Niemieckiego w Grudzi^dzu ( ul. Korczaka 25, 86-308 Grudziidz). Drugi najliczniejszi mniejszosci^ zamieszkuj^ca wojewodztwo jest mniejszosc etniczna romska skupiaj^ca si? glownie w Bydgoszczy, Wloclawku, Tucholi, Swieciu, Aleksandrowie Kujawskim, Koronowie i Inowroclawiu. Utworzyli oni rowniez swoje organizacje takie jak: - Europejskie Towarzystwo Edukacji i Kultury Romow (Podole 50D, 87-720 Ciechocinek); - Mi^dzynarodowe Stowarzyszenie Tworcow Romskich w Polsce Roma" (ul. Kxaszewskiego 25/3, 87-800 Wloctawek); - Stowarzyszenie Kultury i Integracji Romow Nasz Swiat" - Jamaro Sveto" (ul. Chodkiewicza 62/1, 85-100 Bydgoszcz); - Stowarzyszenie Mniejszosci Narodowej Romow Roma Union" (ul. 14 Pulku Piechoty 4/44, 87-800 Wloclawek); - Stowarzyszenie Niepelnosprawnych Romow (Glogowko Krolewskie 46a, 86-100 Swiecie); - Stowarzyszenie Romow w Bydgoszczy Romano Dzipen" (ul. Tucholska 6/5, 85-165 Bydgoszcz); - Stowarzyszenie Kulturalno-Oswiatowe Kobiet Romskich Otwarte Drzwi - Pirade Wudara (ul. Ptasia Id, lok. 22, 87-800 Wloclawek), - Fundacja Szansa Dzieciom", (ul. Nad Torem 23, 85-409 Bydgoszcz). Pozostale mniej liczne mniejszosci wyst^puj^ce na terenie wojewodztwa to: mniejszosc ukrainska (306 osoby), rosyjska (338 osoby), bialoruska (164 osoby), zydowska (116 osoby), litewska (120 osoby), lemkowska (32 osoby), czeska (43 osoby), ormianska (73 osoby), tatarska (32 osoby), karaimska (14 osoby), slowacka (27 osoby). Strona 5 z 9
8. Wspolpraca Pelnomocnika z innymi instytucjami lub organizacjami, zajmuj^cymi si? problematyk^ mniejszosciow^ - prosz? przedstawic syntetyczny opis dzialan w tym zakresie (maks. 1 str. A4). Pelnomocnik pozostaje w stalym kontakcie z Peinomocnikiem Kujawsko-Pomorskiego Komendanta Wojewodzkiego Policji ds. Ochrony Praw Czlowieka w celu zapobiezenia ewentualnym przejawom dyskryminacji wobec tych spolecznosci. W ramach tej wspolpracy na zaproszenie Komendy Wojewodzkiej Policji w Bydgoszczy Pelnomocnik uczestniczyl w dniu 10.03.2014 r. w spotkaniu kujawsko-pomorskich poucjantow i pracownikow Policji z reprezentantami grup spolecznych, narazonych w Polsce na nierowne, dyskryminuj^ce traktowanie zorganizowanym kolejny raz w konwencji Zywej Biblioteki". Celem tego profilaktycznoedukacyjnego przedsi?wzi?cia bylo lamanie powszechnie fiinkcjonuj^cych stereotypew na temat niektorych grup spolecznych. Tego rodzaju spotkania s^ bardzo wazne, stwarzajq mozliwosc poszukiwania rzetelnych informacji o grupach mniejszosciowych, narazonych w Polsce na przejawy nietolerancji oraz przest?pstwa na tie nienawisci wobec ich grup. Utrzymywane s^ rowniez kontakty z Kuratorium Oswiaty, Dyrektorami SP, do ktorych ucz?szczaj^ dzieci romskie oraz asystentami edukacji romskiej w zakresie edukacji dzieci i mlodziezy romskiej. W ramach tej wspolpracy w dniu 06.11.2014 r. Pelnomocnik uczestniczyl w spotkaniu pod nazw^ Festiwal Kultur" zorganizowanego przez Dyrektora SP nr 37 w Bydgoszczy oraz asystentow edukacji romskiej oraz w dniu 11.12.2014 r. w spotkaniu pod nazw^ w Krainie Przyjazni". Pelnomocnik utrzymuje staly kontakt z jednostkami samorz^du terytorialnego, na terenie ktorych zamieszkuj^ Romowie. Najcz?sciej kontakty te (mailowe, telefoniczne, pisma) dotycz^ rozwi^zywania problemow socjalno-bytowych lub w zakresie pozyskiwania funduszy. Pelnomocnik takze udzielal pomocy i porad Stowarzyszeniom Mniejszosci Narodowych i Etnicznych oraz osobom nalez^cym do mniejszosci zgiaszaj^cych osobiscie lub telefonicznie w sprawach dotycz^cych pomocy w sprawach bytowych, w negocjacjach pomi?dzy stowarzyszeniami i s. j. t. w sprawach organizacyjnych. Strona 6 z 9
Ponadto Pelnomocnik wspolpracuje z Organizacji PCK w Bydgoszczy i Wloclawku, Stowarzyszeniem Promocji Zdrowia i Pomocy Rodzinie R6wne Szanse" z siedzib^ w Toruniu, ktore aktywnie wl^czaj^ si? w pomoc mniejszosciom narodowym i etnicznym, zwlaszcza mniejszosci romskiej (realizuj^ projekty na rzecz tej mniejszosci ze srodkow UE oraz ze srodkow dotacji celowych z budzetu pahstwa). 9. Udzial Pelnomocnika lub innych osob zajmuj^cych si? sprawami mniejszosci narodowych i etnicznych w organizowanych przez mniejszosci narodowe i etniczne imprezach i spotkaniach, na ktore zostali zaproszeni (prosz? wymienic). Pelnomocnik ch?tnie uczestniczy we wszystkich spotkaniach oraz imprezach organizowanych przez mniejszosci z terenu wojewodztwa. S4 one okazj^ do poszerzania wiedzy na temat sytuacji mniejszosci narodowych i etnicznych i to zarowno w odniesieniu do historii jak i wspolczesnosci. Znajomosc ich zwyczajow i tradycji znacznie ulatwia nawi^zywanie pozytywnych relacji w bezposrednich kontaktach z przedstawicielami tych spolecznosci. W ubieglym roku Pelnomocnik bral udzial w nast?puj4cych spotkaniach: - w dniu 31.01.2014 r. w spotkaniu zorganizowanym przez Oddzial Rejonowy PCK we Wloclawku, w trakcie ktorego odbylo si? uroczyste podsumowanie realizowanego projektu pn. Romowie pelnoprawni obywatele polscy", - w dniu 29.04.2014 r. w spotkaniu z Prezesem Mi?dzynarodowego Stowarzyszenia Tworcow Romskich w Polsce Roma" z siedzib^ we Wloclawku, w trakcie ktorego omowiono biez^ce sprawy m.in. przedstawiono szczegolowe informacje dotycz^ce planowanego ogloszenia otwartego konkursu na realizacje w 2014 r. zadania publicznego adresowanego do romskiej mniejszosci etnicznej obejmuj^cego dzialania edukacyjne, - w dniu 28.06.2014 r. na zaproszenie Mi?dzynarodowego Stowarzyszenia Tworcow Romskich w Polsce Roma" w uroczystym koncercie pt. Strudzony W?drowiec" poswi?conym Sw. Janowi Pawlowi II dla uczczenia Jego kanonizacji, Strona 7 z 9
- w dniu 01-02.08.2014 r. w XVIII Mi^dzynarodowym Festiwalu Piosenki Romskiej w Ciechocinku, - w dniu 06.11.2014 r. w spotkaniu pod nazw^ Festiwal Kultur" zorganizowanego przez Dyrektora SP nr 37 w Bydgoszczy oraz asystentow edukacji romskiej, - w dniu 20.11.2014 r. w konferencji podsumowuj^cej wdrazanie poddzialania 1.3.1 POKL Projekty na rzecz spolecznosci romskiej", - w dniu 21.11.2014 r. w obchodach Dnia Romskiego" zorganizowanego w SP nr 10 w Bydgoszczy, do kt6rej ucz^szczaj^ dzieci romskie, - w dniu 11.12.2014 r. w spotkaniu pod nazw^ w Krainie Przyjazni" zorganizowanego przez Dyrektora SP nr 37 w Bydgoszczy oraz asystentow edukacji romskiej. 10. Czy w minionym roku zaszla koniecznosc podj^cia przez Pelnomocnika interwencji w sytuacjach konfliktowych? tak nie XD 11. Jesli odpowiedz na powyzsze pytanie byla twierdz^ca, prosz? o krotkie opisanie ponizej interwencji podj^tych w takich sytuacjach. nie dotyczy 12. Opis pozostalych najwazniejszych dzialan podj^tych przez Pelnomocnika w ostatnim roku (maks. 1 str. A4). Pelnomocnik wl^czyl si? aktywnie w przygotowan^ przez MAiC kampani? promuj^c^ uzywanie j^zykow mniejszosci narodowych i etnicznych poprzez nast^puj^ce dzialania: - przekazanie materialow drukowanych (broszury, konspekty lekcji, ulotki) zainteresowanym w trakcie spotkan z przedstawicielami organizacji skupiaj^cych mniejszosci narodowe i etniczne, z dyrektorami SP, do ktorych ucz^szczaj^ dzieci romskie, - umieszczenie informacji dotycz^cej kampanii promuj^cej uzywanie j^zykow mniejszosciowych oraz j?zyka regionalnego na stronie intemetowej kujawsko-pomorskiego urz?du. Strona 8 z 9
Pelnomocnik na biez^co monitoruje przebieg tej Kampanii poprzez kontakt z podmiotami reprezentuj^cymi kazd^ z grup adresatow kampanii. Pelnomocnik w ramach nadzoru nad realizacji Programu na rzecz spolecznosci romskiej w Polsce" w 2014 r. przeprowadzil kontrol? w zakresie prawidlowosci wydatkowania przyznanych dotacji. Ponadto utrzymywane s^ na biez^co kontakty z Wydzialem Mniejszosci Narodowych i Etnicznych MAC oraz przygotowywane i przesylane s^ informacje i dokumenty dotycz^ce sytuacji mniejszosci narodowych i etnicznych z terenu wojewodztwa kujawsko-pomorskiego, w tym sprawozdania z wykonania realizowanego Programu na rzecz spolecznosci romskiej w Polsce". Pelnomocnik takze uczestniczyl w kilku posiedzeniach powolanej przez Prezesa Rady Ministrow Rady ds. Przeciwdzialania Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i zwi^zanej z nimi nietolerancji jako stale cialo doradcze wspolpracuj^ce z ww. Rad^. Pelnomocnik wzi^l udzial w szkoleniu dla pelnomocnikow ds. mniejszosci narodowych i etnicznych w dniach 31.03.-01.04.2014 r. w Gorzowie Wielkopolskim, pol^czonym z Ogolnopolsk^ Konferencji Naukow^ pn. Przymusowe osiedlenie Cyganow w Polsce. Pol wieku po zakazie w^drowki 1964-2014"., a takze w dniach 17-19.09.2014 r. w szkoleniu pelnomocnikow ds. mniejszosci narodowych i etnicznych i pelnomocnikow komendantow wojewodzkich policji ds. ochrony praw czlowieka pol^czonego z konferencj^ pn. Administracja publiczna przeciw dyskryminacji. Spolecznosc romska dawniej i dzis" w Wolce Milanowskiej k. Kielc. 13. Jezeli w opinii Pelnomocnika zachodzi koniecznosc zmian obowi^zuj^cych przepisow prawa reguluj^cych sprawy mniejszosci narodowych i etnicznych oraz j^zyka regionalnego, prosz? o wskazanie takich przepisow oraz propozycji ich zmian wraz z krotkim uzasadnieniem Nie zglaszam uwag....j^^^jlors^ibgp cinarodowydil Etnicznych Toruh,dnia 30.01.2015 r. Strona 9 z 9