,,Skawa- Natura ciekawa z 2000 powodów'' 1.Dolina Dolnej Skawy W Polsce obszary Natura 2000 są nową formą ochrony przyrody, wprowadzoną po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. Konieczność ich utworzenia wynika z wdrożenia dyrektywy Rady z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, zwanej dalej dyrektywą siedliskową. Art. 3 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje utworzenie spójnej europejskiej sieci ekologicznej pod nazwą Natura 2000, która ma obejmować: Specjalne obszary ochrony siedlisk tworzone na podstawie tej dyrektywy (w skrócie nazywane obszarami siedliskowymi lub habitatowymi ) Obszary specjalnej ochrony ptaków (tzw. obszary ptasie ) tworzone w państwach Unii Europejskiej już wcześniej na podstawie dyrektywy 79/409/EWG Rady z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa
Najistotniejsze dla ochrony przyrody konwencje, których cele UE zobowiązała się realizować, to: Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życia ptactwa wodnego (Konwencja Ramsarska, 1971) Konwencja o ochronie gatunków europejskich dzikich zwierząt i roślin oraz siedlisk naturalnych (Konwencja Berneńska, 1979) Podstawę tworzenia i funkcjonowania sieci Natura 2000 w Polsce stanowią obecnie następujące regulacje prawne: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r.w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 [Dz. U. 2010 nr 64 poz. 401] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010 r.w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru natura 2000
Dolina Dolnej Skawy W ramach wdrorzenia przepisów prawa obowiązującego w UE realizowane są prace nad tworzeniem sieci ekologicznej - ostoi ptaków o znaczeniu europejskim, między innymi "Dolina Dolnej Skawy" Na tym terenie zachowały się fragmęty lasów łęgowych, których dominującywmi gatunkami są i wierzby, topole czarne, olchy szare. Z paprotników występuje piuropusznik strusi - gatunek chroniony. Roślinami rzadkimi występujących w okół stawów są: salwinia pływająca, oczeret sztyletowaty, kotewka orzech wodny, grzybieńczyk wodny, nadwodniki. Największym skarbem tych terenów jest awifauna. Jest to miejsce lęgowe wielu rzadkich ptaków wodno - błotnych oraz miejsce odpoczynku podczas wędrówek. Występuje tu 17 gat. z Załącznika Dyrektywy Ptasiej, 7 gat. z Polskiej Czerwonej Księgi. Do najrzadziej występujących ptawów nalerzą: ślepowron, bączek, perkoz, zausznik, czapla purpurowa, kropiatka, zielonka, hełniatka, rycyk, krwawodziób, rybitwa rzeczna, podróżniczeka. W pobliżu rzeki można spotkać niektóre gat. ptaków oraz bobry. Wszystkie gatunki flory i fauny są niewątpliwie związane z wodą, więc jakakolwiek interwencje człowieka w te środowiska może oznaczać zaburzenie bioróżnorodności. Do takich działań nalerzą: całkowite zaniechanie lub zbyt duża intensyfikacja gospodarki hodowlanej w stawach, częsta likwidacja wysp na stawach, likwidacja szuwarów, roślinności przybrzeżnej i pływającej, regulacja rzek, wycinanie krzewów i drzew nabrzerznych, wprowadzenie masowej turystyki, hałaśliwe sporty wodne, umyślne płoszenie i polowanie na ptaki. Sądzimy, że nasze wspólne działanie zapobiegną zniszczeniu tych unikatowych środowisk.
Ciekawostka 1 Bąk to gatunek czapli zamieszkujący rozległe szuwary przy skraju wody. Prowadzi on skryty tryb życia. Jego obecność można rozpoznać po charakterystycznym potężnym głosie, wydawanym przez samca w okresie godów. Buczenie to przypomina odgłos wydawany przez krowę i słyszalny jest na odległość kilku kilometrów. Bąk jest gatunkiem poligamicznym to znaczy, że jeden samiec może mieć kilka gniazd z samicami na swoim terytorium. Ciekawostka 2 Wyplówki niektórych ptaków drapierznych, na przykład ślepowrona, w których znajdują się niestrawione kości, łuski oraz ości ryb. Na podstawie ich składu można określić gatunek, a nawet wielkość ofiary. Ciekawostka 3 Ślepowron- jego nazwa pochodzi od prowadzongo przez niego nocnego trybu życia, tylko podczas karmienia piskląt poluje w dzień. Głos wydawany przez niego jest podobny do krakania wrony, stąd druga część jego nazwy.
Człowiek i przyroda Znaczną część sieci Natura 2000 w Dolinie Dolnej Skawy stanowią obszary dotychczas niechronione. Jednak podstawowym warunkiem aktywności człowieka na takich obszarach powinna być zgodna z zasadami zrównoważonego rozwoju. Program Natura 2000 nie stoi w sprzeczności z rozwojem gospodarczym, wręcz odwrotnie - walory przyrodnicze obszarów są dużą szansą na powstanie wielu dziedzin gospodarki i powstawaniu nowych miejsc pracy. Ale człowiek nie powinien pogarszać stanu przyrody i warunków bytowania bedących przedmiotem ochrony na tych obszarach.
Niezwykłość człowieka i przyrody wynika z faktu, że zarówno nasze przetrwanie i przetrwanie flory i fałny związane jest z gospodarczą działalnością człowieka. Dolina Dolnej Skawy to największy kompleks stawów hodowlanych w południowej Polsce. Hodowany tu karp zyskuje sławę nie tylko na targach krajowych, ale i na europejskim targu rybnym. Bez gospodarki rybackiej stawy przestałyby istnieć, a wraz z nim znikną siedliska ptaków. Niezbędna jest współpraca właścieli stawów oraz przyrodników. Do konfliktów dochodzi, gdy gatunki zwierząt żywiące się rybami np.kormoran, czapla, wydra mogą w rybostanie stawów hodowlanych powodować duże straty. Lecz odstrzał i niszczenie zwierząt nie stanowi skutecznego rozwiązania tego problemu. Pomoc finansową otrzymują hodowcy ryb na inwestycje związane z budową nowych obiektów stawowych, na modernizację już istniejących oraz na prowadzenie i rozwój rybackiej gospodarki. Dolina rzeki to miejsce długotrwałego konfliktu miedzy chęcią ochrony ich walorów przyrodniczych,a ochroną ludzi przed powodzią. Wymaga się, aby w sposób nowoczesny, biorących pod uwagę naturalną dynamikę skawy i jej przepływów zostawić miejsce dla rozwoju przyrody powiązanej z rzekami. Dla obszarów Dliny Dolnej Skawy musimy poszukać kompromisu miedzy gospodarką wodną, a ochroną przeciwpowodziową gdyż to daje gwarancję współistnienia człowieka z przyrodą.
Turystyka Dolina Dolnej Skawy obszar niezwykły pod względem wartości przyrodniczych. Niezwykłość ta wynika z dużej konfiguracji bardzo rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt oraz z faktu, przetrwały one dzięki gospodarczej działalności człowieka. Najcenniejsze przyrodniczo tereny to dolina Skawy, kompleksy stawów hodowlanych oraz fragmenty lasów łęgowych o charakterze naturalnym wzdłuż podgórskich potoków i strumieni. Mimo iż jest to obszar dobrze zagospodarowany (stawy hodowlany) to w wielu miejscach można spotkać gatunki rzadki i chronione np.: olchę szarą, wierzbę topolę czarą, pióropusznik strusi oraz co najmniej 17 gatunków ptaków, załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Atrakcjami turystycznymi tego terenu są: -stawy zajmujące około 1500 ha powierzchni -żwirownie z wyspami chętnie zasiedlanymi przez ptaki -małe zbiorniki wodne rozmieszczone wzdłuż rzeki stanowiące środowisko do życia dla ptaków gadów i bobrów -urwiste brzegi Skawy, które są wykorzystywane przez kolonie jaskółek do budowy gniazd. Aby dolina dolnej Skawy stała się miejscem jeszcze bardziej atrakcyjnym turystycznie należałoby: - rozpropagować atuty ciekawych miejscowości pod względem historycznym jak Graboszyce, Zator, Grodzisko i Mucharz. - zwiększyć ilości ścieżek przyrodniczych w okolicach Wadowic, Świnnej Poręby, Mucharza, Kozińca i Tomic, gdyż większość dziś istniejących znajduje się w okolicy Grodziska Laskowej, Zatora
- rozpropagować atuty ciekawych miejscowości pod względem historycznym jak Graboszyce, Zator Grodzisko i Mucharz. - rozwinąć turystykę rowerową w okolicy zbiornika wodnego w Świnnej Porębie. Ścieżka rowerowa z Wadowic mogłaby połączyć wiele atrakcyjnych miejsc wokół zbiornika. - wędkarstwo to kolejny atut, gdzie wędkarze mogliby założyć liczne łowiska, otworzyć brzegi Skawy dla wszystkich w celu łowienie ryb, wypoczynku, konkursów zawodów w tej dyscyplinie. - założyć Muzeum Przyrodnicze Doliny Dolnej Skawy w którejś z miejscowości wokół Zbiornika Retencyjnego w Świnnej Porębie np. w zespole dworsko-pałacowym w Jaszczurowej. - rozpropagować działalność firmy Kajaki na Skawie gdyż jest to możliwość aktywnego spędzenia czasu wolego i poznania walorów przyrodniczych tej rzeki i podniesienia atrakcyjności tego regionu. - a może Brinding in Skawa? Czyli podglądanie dzikich ptaków?