Autorzy: mgr BoŜena Miazek mgr Agnieszka Mikina mgr Małgorzata Sienna. Recenzenci: mgr Anna Czarlińska-WęŜyk mgr Janina Rosiak

Autorzy: mgr BoŜena Miazek mgr Agnieszka Mikina mgr Małgorzata Sienna Recenzenci: mgr Anna Czarlińska-WęŜyk mgr Janina Rosiak Opracowanie redakcyjne: mgr Małgorzata Sienna Korekta merytoryczna: mgr inŝ. Jolanta Podłowska dr Mirosław Mrozkowiak 2

Spis treści Wprowadzenie 4 I. ZałoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 6 1. Opis pracy w zawodzie 6 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego 8 II. Plany nauczania 15 III. Moduły kształcenia w zawodzie 17 1. Podstawy działalności usługowej 17 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy 20 Przygotowanie do zatrudnienia 24 Nawiązywanie kontaktów międzyludzkich 27 2. Zaopatrzenie przedsiębiorstwa handlowego 30 Organizowanie zaopatrzenia 32 Odbiór ilościowy i jakościowy towarów 35 Magazynowanie towarów 39 3. Obsługa klienta 42 Wykonywanie czynności związanych z procesem sprzedaŝy 45 Komunikowanie się z klientem 49 Aktywizowanie procesu sprzedaŝy 52 4. Obsługa finansowa przedsiębiorstwa handlowego 55 Prowadzenie obliczeń finansowych 58 Obsługa stanowiska kasowego 61 Sporządzanie dokumentów finansowych 63 Uczestniczenie w kontroli wewnętrznej i zewnętrznej 66 Korzystanie z komputerowych programów handlowomagazynowych 69 Prowadzenie działalności gospodarczej 72 5. Praktyka zawodowa 75 Badanie rynku towarów i usług 77 Wykonywanie obowiązków sprzedawcy w przedsiębiorstwie handlowym 79 6. Organizacja pracy w wielkopowierzchniowych punktach sprzedaŝy detalicznej 82 Obsługa stanowiska kasowego w wielkopowierzchniowych punktach sprzedaŝy 85 detalicznej Przygotowanie towarów do sprzedaŝy w sklepach wielkopowierzchniowych 88 3

Wprowadzenie Celem kształcenia w szkole zawodowej jest przygotowanie aktywnego, mobilnego i skutecznie działającego pracownika gospodarki. Efektywne funkcjonowanie na rynku pracy wymaga: przygotowania ogólnego, opanowania podstawowych umiejętności zawodowych oraz kształcenia ustawicznego. Absolwent współczesnej szkoły powinien charakteryzować się otwartością, umiejętnością komunikowania się, zdolnością do ciągłego kształcenia i doskonalenia oraz umiejętnością oceny własnych moŝliwości. Wprowadzenie do systemu szkolnego programów modułowych ułatwia osiągnięcie tych zamierzeń. Kształcenie według modułowego programu nauczania charakteryzuje się tym, Ŝe: cele kształcenia i materiał nauczania wynikają z przyszłych zadań zawodowych, przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu odbywa się głównie poprzez realizację zadań zbliŝonych do tych, które są wykonywane na stanowisku pracy, nie ma w nim podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne, występuje w nim prymat umiejętności praktycznych nad wiedzą teoretyczną, jednostki modułowe integrują treści kształcenia z róŝnych dyscyplin wiedzy, w szerokim zakresie wykorzystuje się zasadę transferu wiedzy i umiejętności, proces uczenia się dominuje nad procesem nauczania, programy nauczania są elastyczne, poszczególne jednostki moŝna wymieniać, modyfikować, uzupełniać oraz dostosowywać do poziomu wymaganych umiejętności, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku pracy, umiejętności opanowane w ramach poszczególnych modułów dają moŝliwość wykonywania określonego zakresu pracy. Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie przez uczniów umiejętności określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego. Modułowy program nauczania składa się z modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych, umoŝliwiających zdobywanie wiadomości oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych dla zawodu. Jednostka modułowa stanowi element modułu kształcenia w zawodzie obejmujący logiczny i moŝliwy do wykonania wycinek pracy, o wyraźnie określonym początku i zakończeniu, który nie podlega 4

dalszym podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna decyzja. W strukturze modułowego programu nauczania wyróŝniono: załoŝenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, plany nauczania, programy modułów i jednostek modułowych. Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych, literaturę. Jednostka modułowa zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki, propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia. Dydaktyczna mapa programu kształcenia w zawodzie, zamieszczona w załoŝeniach programowo-organizacyjnych, przedstawia schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma ona ułatwić dyrekcji szkół i nauczycielom organizowanie procesu kształcenia. W programie został przyjęty system kodowania modułów i jednostek modułowych zawierający następujące elementy: symbol cyfrowy zawodu według klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, symbol literowy oznaczający kategorię modułów: O dla modułów ogólnozawodowych, Z dla modułów zawodowych, S dla modułów specjalizacyjnych. cyfra arabska dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnej wyodrębnionej w module jednostki modułowej. Przykładowy zapis kodowania modułu: 522[01].O1 522[01] symbol cyfrowy zawodu: sprzedawca O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 522[01].Z1.02 522[01] symbol cyfrowy zawodu: sprzedawca Z1 pierwszy moduł zawodowy 02 druga jednostka modułowa w module Z1. 5

I. ZałoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie Zadania zawodowe Zadania zawodowe w zawodzie sprzedawca obejmują: składanie zamówień i przyjmowanie dostaw, przygotowywanie towarów do sprzedaŝy, eksponowanie towarów, prowadzenie sprzedaŝy towarów, prowadzenie dokumentacji i rozliczeń związanych z obrotem towarowym, dokonywanie rozliczeń finansowo księgowych, prowadzenie promocji mix, przyjmowanie i rozpatrywanie reklamacji. Umiejętności zawodowe W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć: określać zapotrzebowanie na towary, pozyskiwać dostawców, składać zamówienia i zawierać umowy, dokonywać ilościowego i jakościowego odbioru dostaw, określać właściwości towarów oraz ich przeznaczenie, interpretować informacje zamieszczane na towarach, stosować zasady przechowywania towarów, dokonywać podziału towarów na grupy asortymentowe, planować rozmieszczenie towarów, przygotowywać ekspozycję towarów, identyfikować typy klientów, prowadzić rozmowę sprzedaŝową, wykonywać czynności sprzedaŝowe, stosować róŝne formy sprzedaŝy, dokonywać inkasa naleŝności, odprowadzać utarg, pakować i wydawać towary, obsługiwać urządzenia i sprzęt techniczny, obliczać ceny, marŝe i podatek VAT, dokonywać spisu z natury i obliczać róŝnice inwentaryzacyjne, sporządzać dokumenty związane z obrotem towarowym, wykorzystywać uŝytkowe programy komputerowe, stosować róŝne formy promocji, przestrzegać procedur reklamacyjnych, 6

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska, organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, komunikować się z uczestnikami procesu pracy, przestrzegać przepisów Kodeksu pracy dotyczących praw i obowiązków pracownika i pracodawcy oraz warunków pracy, przestrzegać przepisów prawa dotyczących wykonywanych zadań zawodowych, korzystać z róŝnych źródeł informacji, prowadzić działalność gospodarczą. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie sprzedawca moŝe podjąć pracę w punktach handlu detalicznego, handlu hurtowego, sprzedaŝy akwizycyjnej, sprzedaŝy usług. Absolwent szkoły zawodowej moŝe takŝe otworzyć własne przedsiębiorstwo handlowe. 7

2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno- -wychowawczego Proces kształcenia zawodowego według modułowego programu nauczania dla zawodu sprzedawca moŝe być realizowany w zasadniczej szkole zawodowej oraz w jednorocznej szkole policealnej dla młodzieŝy i dla dorosłych. Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe, zawodowe i specjalizacyjne. Kształcenie ogólnozawodowe zapewnia orientację w zawodzie i ułatwia ewentualną zmianę zawodu. Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształcenia w zawodzie. Treści programowe zawarte są w sześciu modułach: jednym ogólnozawodowym, czterech zawodowych oraz jednym module specjalizacyjnym. Kształcenie specjalizacyjne ma na celu dostosowanie kwalifikacji absolwenta do potrzeb lokalnego i regionalnego rynku pracy i moŝe odbywać się z wykorzystaniem zamieszczonego w programie przykładowego modułu specjalizacyjnego. Moduły są podzielone na jednostki modułowe. KaŜda jednostka zawiera treści programowe stanowiące wyodrębnioną całość. Realizacja celów kształcenia poszczególnych modułów i jednostek modułowych umoŝliwia opanowanie umiejętności pozwalających na wykonanie określonego zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjającym nabywaniu umiejętności zawodowych jest wykonywanie ćwiczeń zaproponowanych w programach jednostek modułowych. Moduł 522[01].O1 Podstawy działalności usługowej składa się z trzech jednostek modułowych. Zawiera ogólnozawodowe treści kształcenia i powinien być realizowany w pierwszej kolejności. Moduł 522[01].Z1 Zaopatrzenie przedsiębiorstwa handlowego składa się z trzech jednostek modułowych. Zawiera zawodowe treści kształcenia dotyczące organizowania zaopatrzenia, odbioru ilościowego i jakościowego towarów oraz ich magazynowania. Moduł 522[01].Z2 Obsługa klienta składa się z trzech jednostek modułowych i zawiera zawodowe treści kształcenia dotyczące wykonywania czynności związanych z procesem sprzedaŝy, komunikowania się z klientem, aktywizowania procesu sprzedaŝy. Moduł 522[01].Z3 Obsługa finansowa przedsiębiorstwa handlowego składa się z sześciu jednostek modułowych. Zawiera treści dotyczące kształtowania umiejętności prowadzenia obliczeń finansowych w sklepie, obsługi stanowiska kasowego, sporządzania dokumentów finansowych, uczestniczenia w kontroli wewnętrznej i zewnętrznej, obsługi 8

komputerowych programów handlowo-magazynowych oraz rozpoczynania i prowadzenia działalności handlowej. Moduł 522[01].Z4 Praktyka zawodowa składa się z dwóch jednostek modułowych, których treści związane są z wykonywaniem obowiązków sprzedawcy w punkcie sprzedaŝy detalicznej i w hurtowni oraz badaniem rynku towarów i usług. Praktyka zawodowa przewidziana jest w Szkole Policealnej. Moduł 522[01].S1 Organizacja pracy w wielkopowierzchniowych punktach sprzedaŝy detalicznej składa się z dwóch jednostek modułowych i obejmuje treści dotyczące obsługi stanowiska kasowego w wielkopowierzchniowych punktach sprzedaŝy detalicznej oraz przygotowanie towarów do sprzedaŝy w sklepach wielkopowierzchniowych. Jest to przykładowy program specjalizacji. Wybór specjalizacji uwarunkowany jest zapotrzebowaniem rynku pracy w regionie i zapleczem techniczno dydaktycznym placówki, w której odbywa się kształcenie zawodowe. 9

Wykaz modułów i jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej Wykaz modułów i jednostek modułowych Orientacyjna liczba godzin na realizację Moduł 522[01].O1 Podstawy działalności usługowej 144 522[01].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy 44 522[01].O1.02 Przygotowanie do zatrudnienia 44 522[01].O1.03 Nawiązywanie kontaktów międzyludzkich 56 Moduł 522[01].Z1 Zaopatrzenie przedsiębiorstwa handlowego 288 522[01].Z1.01 Organizowanie zaopatrzenia 95 522[01].Z1.02 Odbiór ilościowy i jakościowy towarów 98 522[01].Z1.03 Magazynowanie towarów 95 Moduł 522[01].Z2 Obsługa klienta 288 522[01].Z2.01 Wykonywanie czynności związanych z procesem sprzedaŝy 102 522[01].Z2.02 Komunikowanie się z klientem 70 522[01].Z2.03 Aktywizowanie procesu sprzedaŝy 116 Moduł 522[01].Z3 Obsługa finansowa przedsiębiorstwa 432 handlowego 522[01].Z3.01 Prowadzenie obliczeń finansowych 65 522[01].Z3.02 Obsługa stanowiska kasowego 48 522[01].Z3.03 Sporządzanie dokumentów finansowych 55 522[01].Z3.04 Uczestniczenie w kontroli wewnętrznej i zewnętrznej 44 522[01].Z3.05 Korzystanie z komputerowych programów handlowo - magazynowych 144 522[01].Z3.06 Prowadzenie działalności gospodarczej 76 522[01].S1.01 522[01].S1.02 Moduł 522[01].S1 Organizacja pracy 72 w wielkopowierzchniowych punktach sprzedaŝy detalicznej Obsługa stanowiska kasowego w wielkopowierzchniowych punktach sprzedaŝy 20 detalicznej Przygotowanie towarów do sprzedaŝy 52 w sklepach wielkopowierzchniowych Razem 1224 10

W szkole policealnej realizowany jest moduł 522[01].Z4 Moduł 522[01].Z4 Praktyka zawodowa 522[01].Z4.01 Badanie rynku towarów i usług 16 80 522[01].Z4.02 Wykonywanie obowiązków sprzedawcy w przedsiębiorstwie handlowym 64 Orientacyjna liczba godzin na realizację programu dotyczy procesu kształcenia w zasadniczej szkole zawodowej dla młodzieŝy. Na podstawie wykazu modułów oraz schematów układu jednostek modułowych w poszczególnych modułach sporządzono dydaktyczną mapę programu. 11

Dydaktyczna mapa programu 522[01].O1 522[01].O1.01 522[01].O1.02 522[01].O1.03 522[01].Z1 522[01].Z1.01 522[01].Z1.02 522[01].Z1.03 522[01].Z2 522[01].Z2.01 522[01].Z2.02 522[01].Z2.03 522[01].Z3 522[01].Z3.01 522[01].Z3.02 522[01].Z3.03 522[01].Z3.04 522[01].Z3.05 522[01].Z3.06 522[01].Z4 522[01].Z4.01 522[01].Z4.02 522[01].S1 522[01].S1.01 522[01].S1.02 12

Dydaktyczna mapa programu nauczania stanowi schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Nauczyciel realizujący modułowy program nauczania powinien posiadać przygotowanie z zakresu kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania oraz pomiaru dydaktycznego. Nauczyciel kierujący procesem nabywania umiejętności przez uczniów, powinien udzielać pomocy w rozwiązywaniu problemów, powinien kształtować umiejętności zawodowe uczniów, uwzględniając ich indywidualne predyspozycje, moŝliwości i doświadczenia. Ponadto, powinien rozwijać zainteresowania zawodem, wskazywać na moŝliwości dalszego kształcenia i zdobywania nowych umiejętności zawodowych. Powinien równieŝ kształtować takie cechy uczniów, jak: dokładność i systematyczność, rzetelność i odpowiedzialność za pracę, sprawne komunikowanie się, twórcze rozwiązywanie problemów oraz umiejętność współdziałania w zespole. Wskazane jest, aby podczas zajęć edukacyjnych stosowane były aktywizujące metody nauczania, takie jak: dyskusja dydaktyczna, metoda projektów, metoda przewodniego tekstu, ćwiczenia praktyczne. Zaleca się równieŝ prezentowanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek do przedsiębiorstw handlowych. W procesie realizacji programu naleŝy wdraŝać uczniów do samokształcenia oraz korzystania z róŝnych źródeł informacji, takich jak: podręczniki, literatura zawodowa, poradniki, Kodeks pracy, czasopisma, oferty, katalogi, cenniki, instrukcje, zasoby Internetu. Prowadzenie zajęć aktywizującymi metodami nauczania wymaga przygotowania materiałów dydaktycznych, takich jak: teksty przewodnie, instrukcje do metody projektów, przewodniki do samokształcenia, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, instrukcje stanowiskowe. Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest sprawdzanie i ocenianie edukacyjnych osiągnięć uczniów. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumujących. Badania diagnostyczne mają na celu dokonanie oceny poziomu wiedzy i umiejętności uczniów w początkowej fazie kształcenia. Badania kształtujące, prowadzone w trakcie realizacji programu, mają na celu dostarczenie bieŝących informacji o efektywności procesu nauczania - uczenia się. Badania sumujące powinny być prowadzone po zakończeniu realizacji programu jednostek modułowych. Pozwalają one stwierdzić, w jakim stopniu uczniowie osiągnęli cele kształcenia. Informacje uzyskiwane w wyniku badań pozwalają na dokonywanie ewaluacji procesu kształcenia. 13

Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć w stosunku do wymagań edukacyjnych, wdraŝać go do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być realizowane za pomocą sprawdzianów ustnych, pisemnych i praktycznych, obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń oraz testów osiągnięć szkolnych. Prowadzenie pomiaru dydaktycznego wymaga od nauczyciela określenia kryteriów i norm oceniania, opracowania testów osiągnięć szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów. W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczniów powinny być dostosowane do treści i metod kształcenia. Podana w tabelach wykazu jednostek modułowych orientacyjna liczba godzin przewidziana na realizację programu moŝe ulegać zmianie w zaleŝności od stosowanych przez nauczyciela metod nauczania i środków dydaktycznych. Zaleca się, aby zajęcia prowadzone były w grupach do 15 osób. Proponowane formy organizacyjne prowadzenia zajęć, to: praca w zespołach 2-3 osobowych oraz praca indywidualna. Szkoła podejmująca kształcenie systemem modułowym powinna posiadać odpowiednie warunki lokalowe wraz z wyposaŝeniem. Do realizacji treści kształcenia w zawodzie sprzedawca niezbędne są następujące pomieszczenia dydaktyczne: pracownia towaroznawstwa, pracownia technik sprzedaŝy, pracownia komputerowa, pracownia promocji i reklamy. Pracownie powinny być wyposaŝone w techniczne środki kształcenia, pomoce i materiały dydaktyczne. Wskazane jest, aby wyposaŝenie w pracowniach umoŝliwiało symulowanie rzeczywistych warunków pracy sprzedawcy. W przeciwnym wypadku naleŝy część zajęć w poszczególnych modułach realizować w rzeczywistym miejscu pracy przedsiębiorstwie handlowym. W trosce o jakość kształcenia konieczne jest prowadzenie systematycznych działań szkoły polegających na: pozyskiwaniu nowych środków kształcenia, uaktualnianiu obudowy dydaktycznej programu nauczania, współpracy z przedsiębiorstwami handlowymi regionu w celu aktualizacji treści kształcenia zawodowego, doskonaleniu nauczycieli w zakresie kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania oraz pomiaru dydaktycznego. 14

II. Plany nauczania PLAN NAUCZANIA Zasadnicza Szkoła Zawodowa Zawód: Sprzedawca 522[01] Dwuletni okres nauczania Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieŝy Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Klasy I-II Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Forma stacjonarna Dla dorosłych Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Semestry I-IV Forma zaoczna 1. Podstawy działalności usługowej 4 3 55 2. Zaopatrzenie przedsiębiorstwa handlowego 8 6 110 3. Obsługa klienta 8 6 110 4. Obsługa finansowa przedsiębiorstwa handlowego 12 9 165 5. Organizacja pracy w wielkopowierzchniowych punktach sprzedaŝy detalicznej 2 2 28 Razem 34 26 468 15

PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: Sprzedawca 522[01] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieŝy Liczba godzin tygodniowo w rocznym okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin tygodniowo w rocznym okresie nauczania Liczba godzin w rocznym okresie nauczania Semestry I II Semestry I II Forma stacjonarna 1. Podstawy działalności usługowej 3 2 41 2. Zaopatrzenie przedsiębiorstwa handlowego 6 4,5 82 3. Obsługa klienta 5 4 73 4. Obsługa finansowa przedsiębiorstwa handlowego 9 7 108 Organizacja pracy 5. w wielkopowierzchniowych 2 1 28 punktach sprzedaŝy detalicznej Praktyka zawodowa*: 2 tygodnie Forma zaoczna Razem 25 18,5 332 * Praktykę zawodową realizuje się według programu modułu 522[01].Z4 16

III. Moduły kształcenia w zawodzie Moduł 522[01].O1 Podstawy działalności usługowej 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska, udzielać pierwszej pomocy w stanach zagroŝenia zdrowia i Ŝycia, organizować miejsce pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, opracowywać dokumenty niezbędne do zatrudnienia, prowadzić rozmowę kwalifikacyjną, stosować przepisy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy, stosować zasady efektywnego komunikowania się, rozwiązywać problemy i podejmować decyzje w trudnych sytuacjach zawodowych. 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki Nazwa jednostki modułowej modułowej 522[01].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny Orientacyjna liczba godzin na realizację 44 pracy 522[01].O1.02 Przygotowanie do zatrudnienia 44 522[01].O1.03 Nawiązywanie kontaktów międzyludzkich 56 Razem 144 17

3. Schemat układu jednostek modułowych 522[01].O1 Podstawy działalności usługowej 522[01].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy 522[01].O1.02 Przygotowanie do zatrudnienia 522[01].O1.03 Nawiązywanie kontaktów międzyludzkich 4. Literatura Argyle M.: Psychologia stosunków międzyludzkich. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999 Bierach A.: Sztuka czytania z twarzy. Wyd. ASTRUM, Wrocław 1997 Bierach A.J.: Mowa ciała kluczem do sukcesu. Wyd. ASTRUM, Wrocław 2001 Birkenbihl V.F.: Vademecum psychologii społecznej. Wyd. ASTRUM, Wrocław 2000 Brocki M.: Język ciała w ujęciu antropologicznym. Wyd. ASTRUM, Wrocław 2001 Buchfelder M. A.: Podręcznik pierwszej pomocy. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1999 Dobek-Ostrowska B.: Podstawy komunikowania społecznego. Wyd. ASTRUM, Wrocław 1999 Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998 Holtz I.: Technika doskonalenia jakości ISO 9000. WSiP S.A., Warszawa 1999 Kamiński B., Dziak A.: Postępowanie w stanach zagroŝenia Ŝycia. Podręcznik dla szkół medycznych. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1997 Kopmeyer M.: Praktyczne metody osiągania sukcesu. Bellona, Warszawa 1994 Król-Fijewska M.: Stanowczo, łagodnie, bez lęku. Intra, Warszawa 1995 18

Leszczyński W., Zakrzewska K.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. Proegro, Warszawa 1993 Maslow A.: Motywacja i osobowość. Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1996 Mikina A., Sienna M.: Przedsiębiorczość klucz do sukcesu. Rea, Warszawa 2002 Pease A.: Język ciała. Wyd. Gemini, Kraków 1992 Rączkowski B.: BHP w praktyce. ODDK, Warszawa 2003 Stankiewicz J.: Komunikowanie się w organizacji. Wyd. ASTRUM, Wrocław 1999 Sternberg R.: Wprowadzenie do psychologii. WSiP, Warszawa 1995. Tautz-Wiessner G.: Savoir-vivre w Ŝyciu. Dobre obyczaje kluczem do sukcesu. Wyd. ASTRUM, Wrocław 2000 Thomson P.: Sposoby komunikacji interpersonalnej. Zysk i S-ka, Poznań 1998. Witkowski S. (red.): Psychologia sukcesu. PWN, Warszawa 1994 Wojciechowski E.: Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o. Gdańsk 1998 Zdyb M.: Publiczne prawo gospodarcze. Zakamycze, Kraków 1998 Czasopismo: Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka. CIOP Czasopisma prawne Kodeks pracy Przepisy prawa dotyczące: przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej budynków i innych obiektów budowlanych i terenów, okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania Wykaz literatury naleŝy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych 19

Jednostka modułowa 522[01].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: zinterpretować podstawowe przepisy prawa dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, określić podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, określić prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zorganizować bezpieczne i ergonomiczne stanowisko pracy, dobrać i zastosować odzieŝ ochronną oraz środki ochrony indywidualnej w zaleŝności od rodzaju wykonywanych prac, rozpoznać źródła i czynniki szkodliwe w środowisku pracy, zabezpieczyć się przed czynnikami szkodliwymi w pracy, podjąć działania w przypadku zagroŝenia poŝarowego zgodnie z instrukcją przeciwpoŝarową, zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie z zasadami ochrony przeciwpoŝarowej, przewidzieć i zapobiec zagroŝeniom zdrowia i Ŝycia w miejscu pracy, zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy w stanach zagroŝenia zdrowia i Ŝycia, zastosować zasady ochrony środowiska. 2. Materiał nauczania Prawna ochrona pracy. Wymagania higieniczno-sanitarne i bezpieczeństwa pracy podczas wykonywania prac w przedsiębiorstwie handlowym. Zasady organizacji bezpiecznego stanowiska pracy. Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Klasyfikacja czynników szkodliwych i niebezpiecznych występujących w środowisku pracy. ZagroŜenia poŝarowe, zasady ochrony przeciwpoŝarowej. Środki ochrony indywidualnej. Procedury udzielania pierwszej pomocy w wypadkach przy pracy. Zabezpieczanie miejsca wypadku. Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy. 20

3. Ćwiczenia Analizowanie przepisów dotyczących prawnej ochrony pracy. Analizowanie przepisów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŝarowej. Ocenianie stanowiska pracy pod względem bezpieczeństwa i wymagań ergonomii. Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy. Udzielanie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej zgodnie z określonymi procedurami. Wykonywanie sztucznego oddychania i masaŝu serca na fantomie zgodnie z określonymi procedurami. Dobieranie sprzętu i środków gaśniczych w zaleŝności od rodzaju poŝaru. Wykonywanie próbnych alarmów w zaleŝności od rodzaju zagroŝenia symulacja. 4. Środki dydaktyczne Kodeks pracy. Instrukcje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Instrukcje przeciwpoŝarowe. Filmy dydaktyczne prezentujące: organizację stanowiska pracy sprzedawcy, udzielanie pierwszej pomocy, czynniki szkodliwe w środowisku pracy, postępowanie w przypadku poŝaru. Plansze tematyczne. OdzieŜ ochronna i środki ochrony indywidualnej. Sprzęt gaśniczy. WyposaŜenie do symulacji udzielania pierwszej pomocy (fantom, niezbędne środki medyczne). 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania zadań zawodowych na określonych stanowiskach pracy w zawodzie sprzedawcy. Podczas realizacji programu naleŝy zwrócić uwagę na obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, znaczenie ochrony zdrowia w pracy zawodowej, ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony środowiska oraz nieprawidłowości, które mogą wystąpić podczas wykonywania czynności zawodowych. Zaleca się, aby podczas realizacji programu nauczania stosować aktywizujące metody nauczania: inscenizacji, sytuacyjną, gry 21

symulacyjne, dyskusję dydaktyczną, metodę przewodniego tekstu oraz ćwiczeń praktycznych. Metoda przewodniego tekstu wymaga przygotowania materiałów do wykonania ćwiczeń, tj. pytań prowadzących i formularzy do wypełnienia. Nauczyciel prowadzący zajęcia powinien być specjalistą z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Podczas ćwiczeń uczeń powinien opanować umiejętności stosowania sprzętu środków gaśniczych oraz wykonywania określonych czynności związanych z udzielaniem pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy. Konieczne jest równieŝ uświadomienie uczniom, Ŝe ochrona człowieka w środowisku pracy jest zagadnieniem nadrzędnym. Wskazane jest, aby uczniowie korzystali z róŝnych źródeł informacji. RóŜnorodne formy sprzedaŝy wymagają organizacji stanowiska pracy z uwzględnieniem specyfiki przedsiębiorstwa handlowego. Program jednostki modułowej naleŝy realizować w pomieszczeniu dydaktycznym wyposaŝonym w środki niezbędne do realizacji programu jednostki modułowej. Zajęcia naleŝy prowadzić w grupach do 15 osób podzielonych na 2-3 osobowe zespoły. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie określonych kryteriów. W kryteriach oceniania naleŝy uwzględnić poziom oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia. Do sprawdzenia osiągnięć edukacyjnych uczniów moŝna zastosować: sprawdziany ustne i pisemne, testy osiągnięć szkolnych oraz obserwację czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Wiadomości teoretyczne niezbędne do realizacji czynności praktycznych mogą być sprawdzane za pomocą testów osiągnięć szkolnych. Zadania w teście mogą być otwarte (krótkiej odpowiedzi, z luką) lub zamknięte (wyboru wielokrotnego, na dobieranie, prawdafałsz). Umiejętności praktyczne uczniów naleŝy oceniać podczas obserwacji wykonywanych ćwiczeń oraz poprzez stosowanie sprawdzianów praktycznych z zadaniami typu próba pracy. Obserwując czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń i dokonując oceny jego pracy, naleŝy zwracać uwagę na: wykonywanie zadań zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, udzielanie pierwszej pomocy w sytuacji zagroŝenia zdrowia i Ŝycia, 22

stosowanie sprzętu przeciwpoŝarowego oraz środków gaśniczych zgodnie z określonymi procedurami. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŝy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz poziom wykonania ćwiczeń. 23

Jednostka modułowa 522[01].O1.02 Przygotowanie do zatrudnienia 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: posłuŝyć się terminologią z zakresu gospodarki rynkowej oraz rynku pracy, sporządzić dokumenty niezbędne do zatrudnienia, przeprowadzić rozmowę kwalifikacyjną, skorzystać z Kodeksu pracy podczas rozwiązywania problemów związanych ze świadczeniem pracy, zidentyfikować dokumenty związane z zatrudnieniem pracowników w przedsiębiorstwie handlowym, ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedzialności materialnej, rozróŝnić róŝne formy zatrudnienia pracowników, dokonać analizy wymagań pracodawców w wybranych krajach Unii Europejskiej. 2. Materiał nauczania Rynek pracy. Metody poszukiwania pracy. Dokumenty dotyczące poszukiwania pracy. Dokumenty związane z zatrudnieniem pracowników. Metody poszukiwania pracy. Rozmowa kwalifikacyjna. Dokumenty związane z zatrudnieniem pracowników. Dokumentacja pracownicza. Analizowanie wybranych przepisów prawa pracy. Formy zatrudnienia. Wymagania pracodawców w wybranych krajach Unii Europejskiej. 3. Ćwiczenia Opracowywanie dokumentów niezbędnych przy poszukiwaniu pracy. Analizowanie aktywnych propozycji poszukiwania pracy. Prowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej w warunkach symulowanych. Analizowanie wybranych przepisów prawa pracy. Analizowanie wymagań stawianych pracownikom przez pracodawców w wybranych krajach Unii Europejskiej. Identyfikowanie obowiązków pracodawcy związanych z prowadzeniem dokumentacji pracowniczej. Wypełnianie podstawowych dokumentów związanych z zatrudnieniem. 24

4. Środki dydaktyczne Kodeks pracy. Plansze tematyczne. Wzory dokumentów związanych z zatrudnieniem. Filmy dydaktyczne prezentujące przeprowadzanie rozmów kwalifikacyjnych. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu przygotowanie uczniów do skutecznego poruszania się na rynku pracy oraz sporządzania dokumentów niezbędnych do zatrudnienia: Ŝyciorysu zawodowego i listu motywacyjnego zgodnie z przyjętymi zasadami oraz oczekiwaniami pracodawców. Podczas realizacji programu naleŝy zwrócić uwagę na metody poszukiwania pracy oraz sporządzanie dokumentów związanych z zatrudnieniem. Absolwent szkoły moŝe podjąć pracę jako sprzedawca lub jako pracodawca, dlatego powinien zapoznać się z obowiązkami pracodawców w zakresie zatrudnienia pracowników. W procesie nauczania-uczenia się powinny znaleźć zastosowanie aktywizujące metody nauczania: metoda przypadków, metoda sytuacyjna i inscenizacji oraz dyskusja dydaktyczna, gry symulacyjne i ćwiczenia praktyczne. Szczególną uwagę naleŝy zwrócić na umiejętność sporządzania dokumentów niezbędnych do zatrudnienia. Uczniowie mogą sporządzić Ŝyciorys funkcjonalny i chronologiczny oraz list motywacyjny. Metodą inscenizacji moŝna przeprowadzić rozmowę kwalifikacyjną z kandydatem do pracy. KaŜdy z uczniów powinien uczestniczyć w rozmowie kwalifikacyjnej zarówno w roli pracodawcy, jak i starającego się o pracę. Osiągnięcie załoŝonych celów ułatwi wzbogacenie procesu dydaktycznego filmami dydaktycznymi oraz zastosowaniem prezentacji multimedialnych. Wskazane jest, aby uczniowie korzystali z róŝnych źródeł informacji oraz analizowali wymagania pracodawców na polskim i europejskim rynku pracy. Program jednostki modułowej naleŝy realizować w pracowni komputerowej. Zajęcia naleŝy prowadzić w grupach do 15 osób podzielonych na 2-3 osobowe zespoły. 25

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów naleŝy prowadzić systematycznie przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Kryteria oceniania powinny uwzględniać poziom wiadomości oraz zakres opanowania przez uczniów umiejętności zawartych w szczegółowych celach kształcenia programu jednostki modułowej. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów umoŝliwia korygowanie stosowanych metod nauczania oraz form organizacyjnych pracy uczniów. Osiągnięcia uczniów moŝna oceniać na podstawie: sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych oraz obserwacji uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Wskazane jest opracowanie karty obserwacji, która będzie szczególnie przydatna do oceny rozmowy kwalifikacyjnej. W procesie sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów naleŝy zwracać uwagę na: sporządzanie dokumentów niezbędnych do zatrudnienia, przeprowadzanie rozmowy kwalifikacyjnej w roli kandydata do pracy oraz pracodawcy, korzystanie z Kodeksu pracy oraz innych źródeł informacji dotyczących zatrudnienia. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŝy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz poziom wykonania ćwiczeń. 26

Jednostka modułowa 522[01].O1.03 Nawiązywanie kontaktów międzyludzkich 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: określić znaczenie komunikacji w relacjach między ludźmi, scharakteryzować komunikację werbalną i niewerbalną, zastosować techniki ułatwiające skuteczne komunikowanie się, zastosować zasady i techniki aktywnego słuchania, przeprowadzić konstruktywną dyskusję, udoskonalić umiejętności przezwycięŝania barier komunikacyjnych, zastosować argumentację racjonalną i emocjonalną do określonej sytuacji, zastosować zasady asertywnego zachowania w kontaktach międzyludzkich, scharakteryzować metody rozwiązywania konfliktów, podjąć decyzję w trudnych sytuacjach zawodowych, zastosować zasady współpracy w zespole. 2. Materiał nauczania Proces komunikowania się. Style i język komunikowania się. Komunikacja werbalna i niewerbalna. Bariery w procesie komunikacji. Aktywne słuchanie. Zasady dyskusji konstruktywnej. Zachowania asertywne. Konflikt. Zasady rozwiązywania konfliktów. Zasady współpracy w zespole. 3. Ćwiczenia Analizowanie własnych doświadczeń i potrzeb dotyczących doskonalenia umiejętności komunikowania się. Obserwowanie i interpretowanie werbalnych i niewerbalnych komunikatów. Rozpoznawanie przyczyn zakłóceń powstających w procesie komunikowania się. Prowadzenie rozmów z zastosowaniem aktywnego słuchania, udzielania informacji zwrotnych, parafrazowania. Pokonywanie barier komunikacyjnych w symulowanych sytuacjach. Określanie zasad konstruktywnej dyskusji. 27

Uczestniczenie w dyskusji (debacie) według ustalonych zasad. Rozwijanie własnych umiejętności asertywnego zachowania się i reagowania na asertywność innych osób. Rozwiązywanie sytuacji konfliktowych z wykorzystaniem strategii dominacji, dostosowania, kompromisu, unikania i współpracy. Ustalanie zasad efektywnej współpracy w zespole. 4. Środki dydaktyczne Teksty przewodnie do ćwiczeń. Opisy symulowanych sytuacji. Magnetowid, kamera video. Filmy dydaktyczne dotyczące autoprezentacji, mowy ciała, asertywności oraz zasad rozwiązywania konfliktów. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Jednym z najwaŝniejszych warunków efektywnej pracy w zawodzie sprzedawcy jest umiejętność nawiązywania właściwych relacji międzyludzkich. Podczas realizacji programu naleŝy zwrócić uwagę na techniki ułatwiające skuteczne komunikowanie się, zasady asertywnego zachowania w kontaktach międzyludzkich, metody rozwiązywania konfliktów oraz zasady współpracy w zespole. W procesie dydaktycznym naleŝy kształtować następujące postawy uczniów: odpowiedzialność za skutki własnych zachowań w kontakcie z drugim człowiekiem, tolerancyjność, asertywność, samodzielność. Zaleca się, aby podczas realizacji programu nauczania stosować aktywizujące metody nauczania: inscenizacji, sytuacyjną, gry dydaktyczne, dyskusję dydaktyczną, metodę przewodniego tekstu oraz ćwiczeń praktycznych. Metoda przewodniego tekstu wymaga przygotowania materiałów do wykonania ćwiczeń, tj. pytań prowadzących i formularzy do wypełnienia. Dobór odpowiedniej metody nauczania ma słuŝyć osiągnięciu aktywności uczniów na zajęciach. Wskazane jest wykorzystywanie nowoczesnych środków dydaktycznych oraz wzbogacenie zajęć o prezentacje multimedialne dotyczące róŝnych form treningu umiejętności interpersonalnych. Podczas ćwiczeń moŝna nagrywać wypowiedzi i zachowania uczniów dotyczące np. przezwycięŝania barier komunikacyjnych czy 28

rozwiązywania konfliktów. Opracowany materiał moŝna wykorzystać w dyskusji dydaktycznej. W czasie zajęć uczniowie powinni korzystać z róŝnych źródeł informacji. Program jednostki modułowej naleŝy realizować w pracowni komputerowej. Zajęcia naleŝy prowadzić w grupach do 15 osób. Kształtowanie umiejętności interpersonalnych następuje w wyniku uczestniczenia, przeŝywania i odgrywania róŝnorodnych form zachowań przez uczniów, dlatego ćwiczenia powinny być prowadzone w parach lub w 3-4 osobowych zespołach. Praca w grupie pozwala na kształtowanie ponadzawodowych umiejętności, takich jak: komunikowanie się, zespołowe podejmowanie decyzji, prezentowanie wykonanych prac. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych uczniów Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie określonych kryteriów. W kryteriach oceniania naleŝy uwzględnić poziom oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia. Osiągnięcia uczniów moŝna oceniać na podstawie: sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów dydaktycznych oraz obserwacji uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Wskazane jest opracowanie karty obserwacji, która będzie szczególnie przydatna do oceny technik komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz zachowań asertywnych. W procesie sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów naleŝy zwracać uwagę na: rozwiązywanie sytuacji konfliktowych, podejmowanie decyzji, stosowanie zasad współpracy w zespole. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŝy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz poziom wykonania ćwiczeń. 29

Moduł 522[01].Z1 Zaopatrzenie przedsiębiorstwa handlowego 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: klasyfikować towary według określonych kryteriów, ustalać zapotrzebowanie na towary, dokonywać wyboru dostawcy towarów, sporządzać dokumenty związane z zamawianiem towarów, dokonywać odbioru ilościowego i jakościowego towaru, rozmieszczać towary w magazynie, zabezpieczać odpowiednie warunki przechowywania towarów, stosować przepisy HACCP (ang. Hazard Analysis and Critical Control Point) - Analiza Ryzyka i Krytyczne Punkty Kontroli), przeprowadzać kontrolę jakości magazynowanych towarów. 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej Nazwa jednostki modułowej Orientacyjna liczba godzin na realizację 522[01].Z1.01 Organizowanie zaopatrzenia 95 522[01].Z1.02 Odbiór ilościowy i jakościowy towarów 98 522[01].Z1.03 Magazynowanie towarów 95 Razem 288 3. Schemat układu jednostek modułowych Moduł 522[01].Z1 Zaopatrzenie przedsiębiorstwa handlowego 522[01].Z1.01 Organizowanie zaopatrzenia 522[01].Z1.02 Odbiór ilościowy i jakościowy towarów 522[01].Z1.03 Magazynowanie towarów 30

4. Literatura Bank J.: Zarządzanie przez jakość. Fleberg SJA, Warszawa 1999 Barlow J., Møller C.: Reklamacja, czyli prezent. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001 Bonstingl J.J.: Szkoły jakości. Wprowadzenie do TOM w edukacji. CODN, Warszawa 1999 Dahigaard J.J., Kristensen K., Kanji G.K.: Podstawy zarządzania jakością. PWN, Warszawa 2000 Daszkowska M.: Usługi - produkcja, rynek, marketing. PWN, Warszawa 1998 Hamrol A., Mantura W.: Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka. PWN, Warszawa-Poznań 1998 Holtz I.: Technika doskonalenia jakości ISO 9000. WSiP S.A., Warszawa 1999 Killisch H.J.: Logistyka sposobem na osiągnięcie jakości totalnej w przedsiębiorstwie. Systemy Logistyczne kluczem do rozwoju gospodarczego. Wyd. Polskie Towarzystwo Logistyczne, Warszawa 1996 Kothler Ph.: Marketing. Analiza, planowanie, wdraŝanie i kontrola. Gebethner & Ska, Warszawa 1994 Poradnik opracowania, wdroŝenia systemu jakości wg ISO-9000. Polskie Forum ISO 9000, Warszawa 1996 Praktyczne zarządzanie jakością. ALFA-WEKA, 1997 Wykaz literatury naleŝy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych 31

Jednostka modułowa 522[01].Z1.01 Organizowanie zaopatrzenia 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: rozpoznać rodzaje i zakres potrzeb klientów, sklasyfikować towary słuŝące zaspokajaniu określonych potrzeb, ustalić wielkość zapasów w przedsiębiorstwie handlowym, zagospodarować środki pienięŝne uzyskane ze sprzedaŝy, wybrać towary o najlepszych walorach uŝytkowych, rozpoznać towary komplementarne i substytucyjne, ustalić optymalne źródła zakupu towarów, ustalić częstotliwość dostaw towarów, opracować harmonogram dostaw towarów, ustalić sposób dostawy towarów, wyszukać producentów i sprzedawców nowych towarów, dokonać analizy informacji o nowych towarach, dokonać analizy reklam prezentowanych w środkach masowego przekazu, rozróŝnić formy zapytania o ofertę, sporządzić zapytanie o ofertę, przeprowadzić rozmowy handlowe z dostawcami w sprawach dotyczących dostaw towarów, rozróŝnić rodzaje cen towarów, dokonać analizy ofert otrzymanych od dostawców, wyszukać i zinterpretować informacje zawarte w ofercie, przygotować zamówienie do wysyłki towaru pocztą, faksem, e-mailem. złoŝyć telefoniczne zamówienie na towar, wypełnić druki zamówień. 2. Materiał nauczania Potrzeby klientów. Rodzaje towarów i grup towarowych. Szacowanie wielkości zamówienia na towary. Źródła informacji o produktach, producentach i hurtownikach. Źródła zakupu towarów. Rynek producentów i hurtowników. Korespondencja związana z zaopatrzeniem przedsiębiorstwa handlowego, zapytanie ofertowe, oferta, zamówienie. Zasady prowadzenia rozmów handlowych z dostawcami. Rodzaje cen towarów. Formy składania zamówienia. 32

3. Ćwiczenia Przygotowywanie kwestionariusza i przeprowadzenie badań ankietowych na temat potrzeb klientów. Analizowanie potrzeb klientów na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych. Szacowanie zamówień na towary w sytuacjach symulowanych. Analizowanie rynku producentów i hurtowników dla wybranego rodzaju asortymentu. Sporządzanie korespondencji dotyczącej: zapytania ofertowego, zamówienia. Symulowanie rozmowy telefonicznej składanie zamówienia przez telefon. Przeprowadzenie rozmowy handlowej z dostawcą w sytuacji symulowanej. Analizowanie treści ofert od dostawcy. 4. Środki dydaktyczne Katalogi, prospekty, ulotki i inne informacje o towarach. Próbki towarów. Przykładowe ankiety do badania potrzeb klientów. Normy jakościowe wybranych grup towarowych. Filmy dydaktyczne przedstawiające wybrane grupy towarowe. Przykłady zapytań ofertowych, ofert, zamówień, druki zamówień. Filmy dydaktyczne przedstawiające przykładowe reklamy telewizyjne. Kalkulatory. Magnetowid, kamera video. Telefon, faks. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności sporządzania zapotrzebowania na określone towary, dokonywania wyboru dostawcy oraz składania zamówień. Podczas realizacji programu szczególną uwagę naleŝy zwrócić na rozpoznanie potrzeb klienta, ustalanie optymalnych źródeł zakupu towarów, wyszukiwanie producentów i sprzedawców nowych towarów oraz dokonywanie analizy ofert otrzymanych od dostawców. Dla osiągnięcia tych celów wskazane jest stosowanie aktywizujących metod nauczania, takich jak: metoda przypadków, gry symulacyjne, metoda projektów, dyskusja dydaktyczna oraz ćwiczenia praktyczne. Szczególną uwagę naleŝy zwrócić na umiejętność opracowywania harmonogramu dostaw towarów, rozróŝnianie rodzaju cen towarów oraz wypełnianie druków zamówień. 33

Wskazane jest, aby uczniowie korzystali z róŝnych źródeł informacji: katalogów, folderów, norm, filmów dydaktycznych, wzorów korespondencji handlowej. Realizację jednostki moŝe ułatwić zorganizowanie wycieczki do sklepu wielkopowierzchniowego, gdzie uczniowie będą mogli zapoznać się z rzeczywistymi warunkami pracy oraz róŝnymi rodzajami sprzedawanych towarów. Program jednostki modułowej naleŝy realizować w pracowniach technik sprzedaŝy i komputerowej. Zajęcia naleŝy prowadzić w grupach do 15 osób podzielonych na 2-3 osobowe zespoły. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się na podstawie określonych kryteriów w trakcie i po zakończeniu realizacji programu jednostki. W procesie sprawdzania i oceniania osiągnięć moŝna zastosować testy dydaktyczne oraz sprawdziany ustne i pisemne, a w przypadku wykonywania przez uczniów projektów dokonać oceny na podstawie sprawozdania z projektu i przygotowanej prezentacji. Zaleca się stosowanie róŝnych metod sprawdzania osiągnięć edukacyjnych. Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej naleŝy zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć, poprawność wnioskowania. Umiejętność komunikowania się, czy prezentacji moŝna sprawdzić poprzez obserwację czynności ucznia. Nauczyciel prowadząc obserwację powinien uwzględnić róŝnice indywidualne między uczniami, ich poziom percepcji, zainteresowania, stosunek do własnych osiągnięć, poziom umiejętności przed rozpoczęciem kształcenia. Obserwacje powinny być prowadzone systematycznie i w sposób skategoryzowany (według karty obserwacji). Sprawdzanie umiejętności praktycznych moŝe odbywać się poprzez obserwację czynności uczniów, czy ocenę teczki prac ucznia zawierającej przygotowane pisma handlowe. Sprawdzając umiejętności praktyczne podczas wykonywania ćwiczeń praktycznych naleŝy zwracać uwagę na: organizację stanowisk ćwiczeń, sposób wykonywania ćwiczenia, dokładność, czas wykonania oraz przestrzeganie zasad bezpiecznej i higienicznej pracy. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŝy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela oraz poziom wykonania ćwiczeń. 34

Jednostka modułowa 522[01].Z1.02 Odbiór ilościowy i jakościowy towarów 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: dokonać interpretacji pojęć: jakość, wartość uŝytkowa, odbiór jakościowy, norma, dokonać charakterystyki towaroznawczej wybranych grup towarowych (Ŝywnościowych i nieŝywnościowych), określić wartość odŝywczą i kaloryczną artykułów Ŝywnościowych, zinterpretować przepisy prawa dotyczące bezpieczeństwa zdrowotnego Ŝywności, dokonać analizy norm jakościowych dla wybranych grup towarów, rozróŝnić cechy jakościowe towarów, pobrać próbki towarów do oceny organoleptycznej, ocenić jakość wybranych towarów, rozróŝnić metody badań instrumentalnych, przygotować próbki towarów i sporządzić dokumentację związaną z przekazaniem próbek do badań, zinterpretować wyniki oceny jakości towarów, zastosować obowiązujące procedury postępowania z towarem wadliwym, określić zasady odbioru ilościowego i jakościowego towarów, zastosować przepisy dotyczące jakości, w tym HACCP, zidentyfikować znaki jakości stosowane w handlu, dokonać analizy informacji zawartych na opakowaniach zbiorczych, przeprowadzić kontrolę wyrywkową wybranych towarów, przeliczyć i zmierzyć ilość towarów, przeprowadzić rozmowę wyjaśniającą z dostawcą w przypadku ujawnionych niezgodności, sporządzić korespondencję i dokumentację wyjaśniającą, zabezpieczyć towary przed uszkodzeniem, zniszczeniem, zagarnięciem. 2. Materiał nauczania Charakterystyka towaroznawcza artykułów Ŝywnościowych. Składniki, wartość odŝywcza i kaloryczna artykułów spoŝywczych. Bezpieczeństwo zdrowotne Ŝywności. Charakterystyka towaroznawcza artykułów nieŝywnościowych. Odbiór jakościowy towarów metodą organoleptyczną. Instrumentalne metody badań towarów. Instytucje przeprowadzające badania metodami instrumentalnymi. 35

Dokumentacja związana z przekazaniem próbek towarów do badań. Zasady postępowania z towarem wadliwym. Zasady odbioru ilościowego towarów. Dokumenty dostawy towarów. Opakowania zbiorcze i jednostkowe oraz ich oznakowanie. Zasady liczenia i waŝenia towarów. Urządzenia licząco-waŝące. Korespondencja i dokumentacja dotycząca ujawnionych niezgodności dokumentów z dostawą. Zasady zabezpieczania towarów przed uszkodzeniem, zniszczeniem i zagarnięciem. Jakość, wartość uŝytkowa, odbiór jakościowy, norma, HACCP. Znaki jakości stosowane w handlu. Zasady odbioru jakościowego towarów. 3. Ćwiczenia Analizowanie przykładowych dokumentów dostawy. RozróŜnianie opakowań i analizowanie informacji na nich zawartych. Liczenie i mierzenie ilości towarów z wykorzystaniem magazynowych urządzeń licząco-waŝących. Prowadzenie rozmów wyjaśniających z dostawcą w przypadku stwierdzenia niezgodności dokumentów z dostawą. Sporządzanie korespondencji i dokumentacji wyjaśniającej. Charakteryzowanie wybranej grupy towarowej. Analizowanie wartości odŝywczej i kalorycznej artykułów Ŝywnościowych. Dokonywanie oceny organoleptycznej towarów. Dokonywanie oceny jakości towarów na podstawie norm. Przygotowanie próbek towarów do badań we właściwych instytucjach. 4. Środki dydaktyczne Normy. Przepisy branŝowe. Instrukcje do ćwiczeń. Próbki towarów, wzorce. Opakowania, etykiety. Filmy dydaktyczne przedstawiające charakterystykę wybranych grup towarowych. Tablice wartości odŝywczych. Przyrządy pomiarowe: psychrometr, aerometr, pehametr, papierki wskaźnikowe, refraktometr. Urządzenia licząco - waŝące. Szkło laboratoryjne, mieszadło, deseczki, noŝe, sitka. Mikroskop, lupa. 36