Informacja na temat stanu zdrowia społeczeństwa Polski mgr Rafał Halik Narodowy Instytut Zdrowi Publicznego- Państwowy Zakład Higieny
Jak zdefiniować zdrowie? stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko jako brak lub zniedołężnienia. W ostatnich latach definicja ta została uzupełniona o sprawność do prowadzenia produktywnego życia społecznego i ekonomicznego a także wymiar duchowy (Konstytucja WHO). zdrowie fizyczne - prawidłowe funkcjonowanie organizmu, jego układów i narządów zdrowie psychiczne - a w jego obrębie: zdrowie emocjonalne - zdolność do rozpoznawania uczuć, wyrażania ich w odpowiedni sposób, umiejętność radzenia sobie ze stresem, napięciem, lękiem, depresją, agresją zdrowie umysłowe - zdolność do logicznego, jasnego myślenia zdrowie społeczne - zdolność do nawiązywania, podtrzymywania i rozwijania prawidłowych relacji z innymi ludźmi zdrowie duchowe - u niektórych ludzi związane z wierzeniami i praktykami religijnymi, u innych osobiste 'credo', zbiór zasad, zachowań i sposobów osiągania wewnętrznego spokoju i równowagi.
Jak dokonywać pomiaru zdrowia Mierniki pozytywne przeciętne dalsze trwanie życia Mierniki negatywne umieralność, zapadalność Mierniki złożone liczba lat życia utraconych (DALY), liczba lat życia przeżytych w zdrowiu (HLY)
Umieralność niemowląt jako wskaźnik stanu zdrowia społeczeństwa i rozwoju Odnosi się do liczby dzieci zmarłych przed ukończeniem pierwszego roku życia w ciągu roku w stosunku do liczby żywych urodzeń w tym roku; Wskaźnik obrazuje zarówno warunki życia na danym obszarze jak i rozwój ochrony zdrowia i skuteczność jego funkcjonowania;
Współczynnik zgonów niemowląt na 100 000 urodzeń żywych (EUROSTAT) Luksemburg (2008) Szwecja (2008) Słowenia (2008) Finlandia (2009) Czechy (2009) Grecja (2009) Irlandia (2009) Hiszpania (2008) Dania (2006) Włochy (2007) Cypr (2008) Francja (2008) Portugalia (2009) Austria (2009) Niemcy (2006) Holandia (2009) UE (2009) Wielka Brytania (2009) Litwa (2009) Estonia (2008) Węgry (2009) Polska (2008) Łotwa (2008) Malta (2008) Bułgaria (2008) Rumunia (2009) 2.13 2.49 2.62 2.65 2.88 3.15 3.23 3.35 3.4 3.47 3.48 3.52 3.65 3.79 3.83 3.85 4.28 4.65 4.93 4.99 5.13 5.64 PL/UE=+31% 6.72 8.1 8.6 10.12 0 2 4 6 8 10 12
Przeciętne dalsze trwanie życia Wskaźnik, który informuje o średniej liczbie lat, jaka pozostaje do przeżycia osobie w określonym wieku, przy zachowaniu obserwowanego w danym czasie, poziomu umieralności w kolejnych przedziałach wieku; Tablice trwania życia wg wieku, płci, miejsca zamieszkania (miasto-wieś) są systematycznie publikowane przez GUS. Wskaźniki trwania życia dla wszystkich krajów regionu europejskiego, a także standaryzowane współczynniki zgonów z powodu wybranych przyczyn, publikowane są przez Europejskie Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia w Kopenhadze;
Długość życia mieszkańców Polskicharakterystyka Długośćżycia mieszkańców Polski w roku 2009 wynosiła 75,3 lat (79,5 lat kobiety oraz 71 lat dla mężczyzn) i była 3,5 lata krótsza niż średnia dla Unii; Obecna długośćżycia Polaków jest równa tej jaka dla krajów UE występowała 20 lat temu. W przypadku kobiet różnice są mniejsze i Polki żyją przeciętnie o ok. 2 lata krócej niż wynosi średnia długośćżycia dla ogółu mieszkanek UE a o ok. 4,5 roku krócej niż kobiety w Hiszpanii i Francji, które żyją najdłużej Niestety w przypadku mężczyzn a w mniejszym stopniu także kobiet widać wyraźne spowolnienie wzrostu długości życia po roku 2002. O ile w latach 1991-2002 długośćżycia mężczyzn zwiększała się rokrocznie przeciętnie o 0,37 roku to w latach 2002-2007 już tylko o 0,13 roku.
85 Przeciętne trwanie życia mężczyzn i kobiet w Polsce w latach 1991-2007- jego trend oraz średnioroczne tempo wzrostu (NIZP-PZH) Razem K 80 Razem M 0,27 0,42 0,20 75 Liczba lat 0,13 70 0,37 65 60 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008
Liczba lat życia przeżytych w zdrowiu w Polsce (wskaźnik HLY) Długość trwania życia jest jednym z podstawowych i najczęściej używanych prostych mierników syntetycznych służących do ogólnej oceny stanu zdrowia populacji. Widoczne są jednak jego ograniczenia wynikające z faktu, że nie pokazuje on w jakim zdrowiu przeżywają ludzie swoje życie. Z tego powodu coraz częściej stosowany jest również miernik złożony jakim jest długość trwania życia w zdrowiu; Ogólna sytuacja zdrowotna Polaków w porównaniu z ogółem mieszkańców Unii Europejskiej przedstawia się nieco lepiej jeśli brane są pod uwagę HLY;
Wskaźnik HLY w Polsce i krajach UE dla mężczyzn w roku 2009 (EUROSTAT) Słowacja Łotwa Estonia Węgry Niemcy Litwa Portugalia Finlandia Polska Austria Rumunia Grecja Słowenia Czechy Holandia Dania Bułgaria Francja Hiszpania Belgia Irlandia Cypr Luksemburg Malta Szwecja Unia Europejska (2008) 52.1 52.6 54.8 55.7 56.7 57 58 58.1 58.1 59.2 59.5 60.2 60.6 60.9 61.4 61.8 61.9 62.5 62.6 63.7 63.7 65.1 65.1 69.1 70.5 60.9 0 10 20 30 40 50 60 70 80
Wskaźnik HLY w Polsce i krajach UE dla kobiet w roku 2009 (EUROSTAT) Słowacja Łotwa Portugalia Niemcy Węgry Finlandia Estonia Holandia Dania Austria Litwa Grecja Rumunia Słowenia Hiszpania Polska Czechy Francja Belgia Irlandia Bułgaria Luksemburg Cypr Szwecja Malta Unia Europejska (2008) 52.3 55.8 55.9 57.7 58 58.4 59 59.8 60.4 60.6 60.9 60.9 61.4 61.5 61.9 62.1 62.5 63.2 63.5 65.2 65.6 65.7 65.8 69.5 70.6 62 0 10 20 30 40 50 60 70 80
Umieralność mieszkańców Polski Umieralność mieszkańców Polski od roku 2000 wykazuje tendencję spadkową w większości grup wieku; Niepokojącym zjawiskiem jest utrzymujący się wysokie natężenie zgonów mężczyzn w grupie wiekowej 45-54 lata. Po roku 2003 zaobserwowano zwiększanie ilości zgonów w tej grupie wiekowej wśród mężczyzn; We wszystkich grupach wiekowych umieralność w Polsce jest wyższa niżśrednia w UE.
Nadwyżki umieralności mężczyzn na wybrane choroby pomiędzy Polską a UE w roku 2008 (EUROSTAT) Nowotwory Choroba Niedokrwienna Serca 24% 27% Choroby wątroby 33% Zapalenie płuc 45% Wypadki 66% Wszystkie przyczyny zgonów 42% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
Nadwyżki umieralności kobiet na wybrane choroby pomiędzy Polską a UE w roku 2008 (EUROSTAT) Choroby wątroby 12% Nowotwory 15% Choroba Niedokrwienna Serca 17% Wypadki 24% Zapalenie płuc 53% Wszystkie przyczyny zgonów 22% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
Główne przyczyny zgonów Polaków Dominującymi przyczynami zgonów mieszkańców Polski są zdecydowanie choroby układu krążenia a następnie nowotwory złośliw. W 2006 r. były one odpowiedzialne za 70% wszystkich zgonów, odpowiednio za 45,6% zgonów (40,2% zgonów mężczyzn i 51,8% zgonów kobiet) w przypadku chorób układu krążenia i 24,8% zgonów (26,1% zgonów mężczyzn i 23,3% zgonów kobiet) w przypadku nowotworów; Pozostałe przyczyny o bardziej istotnym znaczeniu tzn. zewnętrzne przyczyny zgonów, choroby układu oddechowego, układu trawiennego oraz objawy i stany niedokładnie określone odpowiadały za dalsze 23% wszystkich zgonów;
Udział najw ażniejszych przyczyn zgonów w utraconych potencjalnych latach życia (NIZP-PZH) C h. zakaźne N o wo t wo ry zł ośliwe N o w. narz. t rawiennych R ak żo łąd ka R ak p ł uca R ak sut ka R ak sz yjki macicy Z ab urz enia wyd zielania wew. C h. ukł. nerwo weg o C h. ukł. krąż enia C h. nied o kr. serca Z awał serca C h. nacz. mó zg o wych C h. ukł. o d d echo weg o C h. ukł. t rawienneg o C h. wąt ro b y Ob jawy cho ro b o we N ied o kł ad nie o kreślo ne Prz ycz yny z ewnęt rzne Kobiety Mężczyźni W yp ad ki ko munikacyjne Samo b ó jst wa 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 Procent
Nierówności w zdrowiu Polaków W Polsce można zaobserwować pogłębiające się zróżnicowanie stanu zdrowia populacji zarówno w przekroju społecznym jak i demograficznym; Zjawisko nierówności zdrowia narasta szczególnie od lat 90tych i obserwowane jest na terenie całej Europy; W latach 90tych różnica długości życia mężczyzn pomiędzy woj. małopolskim (najwyższa długośćżycia) a woj. łódzkim (najkrótsza długośćżycia) wynosiła nieco ponad 2,5 roku natomiast po roku 2006 dystans ten wynosił już ponad 4 lata;
Nierówności w zdrowiu Polaków (II) Długośćżycia jest silnie różnicowana przez czynniki społeczne osoby w wieku 25 lat o wykształceniu powyżej średniego mogą oczekiwać, że będążyły dłużej niż osoby o wykształceniu podstawowym o ok. 13 lat w przypadku mężczyzn i 9 lat w przypadku kobiet. Jeszcze większa różnica występuje w przypadku życia w zdrowiu (HLY); Najmniej korzystnym środowiskiem zamieszkania w Polsce są najmniejsze miasta, poniżej 5 tys. mieszkańców, których mieszkańcy żyją najkrócej; najdłużej natomiast żyją mieszkańcy największych miast, z wyjątkiem Łodzi.
Wydatki na zdrow ie publiczne i zapobieganie chor obom w $ PPP 2008 (OECD) Polska Es tonia Dania Korea Cze chy Is landia Węgry His zpania Fr ancja Słow enia Be lgia Szw ecja Niemcy Finlandia Now a Ze landia Holandia 26.6 33.7 34.5 42.5 46.2 52.5 55.4 66.5 72.3 85.1 98.2 119.6 134.7 162.3 162.4 183.4 Kanada 275.9 0 100 200 300