Szkolenie dla Beneficjentów działania 1.2 MRPO

Studium wykonalności dla projektów inwestycyjnych aplikujących o dofinansowanie ze środków Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 Szkolenie dla Beneficjentów działania 1.2 MRPO 1

DOKUMENTY Podstawowy dokument regulujący sposób przygotowania : Wytyczne do dla projektów inwestycyjnych realizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 (MRPO), Kraków, styczeń 2010 r. (zwane dalej Wytycznymi do SW) Pozostałe dokumenty pomocne przy opracowywaniu : 1. Dokumenty programowe (MRPO/Uszczegółowienie MRPO) 2. Podręcznik kwalifikowania wydatków objętych dofinansowaniem w ramach MRPO na lata 2007-2013 3. Dokumentacja konkursowa, w szczególności instrukcja wypełniania wniosku aplikacyjnego i załączników 4. Wytyczne MRR w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód 5. Dokumenty strategiczne m.in. Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-13 6. Inne m.in.: ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną, ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. 2

Idea i ogólne zasady dotyczące przygotowania Studium ma na celu pokazanie szerokiego kontekstu realizacji inwestycji ma dać jasną odpowiedź na pytania: Komu i do czego jest potrzebna inwestycja? (powód/problem/cel) Co trzeba zrobić i jak można to zrobić? (warianty realizacji) Co, gdzie, kiedy i w jaki sposób zostanie wykonane? (zakres rzeczowy, harmonogram) Dlaczego inwestycja będzie realizowana w ten a nie w inny sposób? (uzasadnienie wyboru) Kto będzie realizował oraz zarządzał inwestycją? (wnioskodawca/partner/ /podmiot zarządzający) Ile to będzie kosztować? (budżet) Skąd zostaną pozyskane środki na realizację i utrzymanie inwestycji? (źródła finansowania) Czy i w jakim stopniu inwestycja spełni potrzeby? (stopień realizacji celów) 3

Idea i ogólne zasady dotyczące przygotowania NIE JEST WAŻNA OBJĘTOŚĆ OPRACOWANIA - WAŻNA JEST KLAROWNOŚĆ PRZEKAZU (TOK ROZUMOWANIA) Struktura dowolna, ale pozwalająca łatwo zlokalizować wymagane informacje (zwłaszcza istotne w przypadku elementów podlegających ocenie). Przygotowując, w pierwszej kolejności opieramy się na zapisach dokumentu podstawowego tj. zapisach Wytycznych do SW, a w przypadku braku uregulowań w danym zakresie, na pozostałych dokumentach. UWAGA: Wytyczne do SW mają - z uwagi na bardzo szeroki zakres zastosowania (tj. m.in. od projektów dotyczących społeczeństwa informacyjnego, poprzez projekty z zakresu zagospodarowania terenu, po infrastrukturę drogową, czy wodno-kanalizacyjną) - charakter ogólny. Z tej też przyczyny, może się zdarzyć, że dany projekt, ze względu na swoją specyfikę, nie będzie mógł spełnić wszystkich wymogów opisanych w Wytycznych. Wówczas, należy taki wymóg opatrzyć komentarzem (w opracowaniu nie dokonano/pominięto analizę., ponieważ ; albo: w opracowaniu oparto się na zapisach dokumentu X., ponieważ.. ). Generalnie wszelkie odstępstwa od Wytycznych powinny być opatrzone komentarzem. 4

Wymagane elementy studium 1. Wstęp 2. Podstawowe informacje na temat projektu 3. Analiza otoczenia społeczno-gospodarczego 4. Zidentyfikowane problemy 5. Logika interwencji 6. Analiza instytucjonalna, trwałość projektu 7. Analiza odbiorców projektu/analiza popytu 8. Analiza techniczna i technologiczna inwestycji 9. Analiza oddziaływania na środowisko 10. Analizy specyficzne dla danego rodzaju projektu/sektora 11. Analiza finansowa 12. Analiza ekonomiczno-społeczna 13. Analiza wrażliwości i ryzyka 14. Wpływ na polityki horyzontalne 5

UNIA EUROPEJSKA 1. WSTĘP Krótkie streszczenie tematu wskazujące: cele i przedmiot projektu, ramy czasowe, budżet projektu, w tym określenie kosztów kwalifikowalnych i niekwalifikowalnych, wyniki i wnioski z analizy finansowej i ekonomicznej, wnioskowany poziom dofinansowania. Należy pamiętać o informacji odnośnie opisu projektu pod kątem kryteriów oceny merytorycznej dla danego schematu/działania. /kryteria oceny załącznik nr 4 do Uszczegółowienia MRPO/ 2. PODSTAWOWE INFORMACJE NA TEMAT PROJEKTU Tytuł projektu, miejsce realizacji, zakres rzeczowy, etapy realizacji, inwestor (Beneficjent), podmiot zarządzający produktami projektu. 6

3. ANALIZA OTOCZENIA SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO WRAZ Z UWZGLĘDNIENIEM KONTEKSTU DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH. Sytuacja na danym terenie i/lub w danym sektorze (poparta statystyką). Zgodność projektu z kierunkami rozwoju wyznaczonymi w strategiach: lokalnej, regionalnej (Kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Małopolsce 2007 2010), 7

4. ZIDENTYFIKOWANE PROBLEMY Wnioski z przedstawionej analizy otoczenia społeczno-gospodarczego oraz strategicznych założeń rozwoju, wskazujące problemy/potrzeby wymagające rozwiązania/spełnienia. Określenie, które z problemów/potrzeb projekt ma rozwiązać/spełnić lub przyczynić się do ich rozwiązania/spełnienia. 8

5. LOGIKA INTERWENCJI Mając zdiagnozowane problemy/potrzeby danego terenu, wnioskodawca winien opisać, jaki stan docelowy otoczenia byłby pożądany/wymagany. Określenie stanu docelowego wyznacza tym samym cele, które wnioskodawca chciałby osiągnąć w perspektywie czasu (cel(e) ogólne). Z reguły osiągniecie celów ogólnych to długofalowy skutek wielorakich działań różnych podmiotów i czynników. W przypadku realizowanego projektu należy wskazać jego długofalowe konsekwencje. Cel główny /bezpośredni przypisany danemu projektowi 9

5. LOGIKA INTERWENCJI c.d. Produkty projektu opis co powstanie i w jakiej ilości. Szerszy, ale spójny z wnioskiem opis. Rezultaty projektu natychmiastowe efekty realizacji projektu, opis rodzaju i ilości efektów. Opis szerszy, ale spójny z wnioskiem. Komplementarność z innymi działaniami opisanie innych realizowanych lub przesądzonych do realizacji zadań/inwestycji przyczyniających się do osiągnięcia postawionych celów ogólnych (pokazanie efektu synergii). 10

6. ANALIZA INSTYTUCJONALNA, TRWAŁOŚĆ PROJEKTU Analiza instytucjonalna opis: statusu prawnego Beneficjenta: forma prawna, podstawa prawna funkcjonowania i in. partnerów zaangażowanych w realizację projektu statusu podmiotu zarządzającego (jeżeli zarządzającym jest inny podmiot niż Beneficjent), w tym powiązania z Beneficjentem. 11

6. ANALIZA INSTYTUCJONALNA, TRWAŁOŚĆ PROJEKTU c.d. Analiza trwałości projektu opis: posiadanych/tworzonych/planowanych struktur organizacyjnych (zasobów ludzkich, rzeczowych) dające gwarancje sprawnej realizacji inwestycji i jej utrzymania (trwałość organizacyjna). Na etapie realizacji np. obsługa prawna, inżynier kontraktu itd., zdolności do pokrycia kosztów inwestycji (trwałość finansowa), wykonalności formalno-prawnej projektu (zestawienie wszelkich potrzebnych do wykonania i użytkowania inwestycji decyzji/pozwoleń/uzgodnień/dokumentów), promocja projektu (promocja unijnego źródła dofinansowania oraz sposoby dotarcia do potencjalnych odbiorców projektu). 12

7. ANALIZA ODBIORCÓW PROJEKTU/ANALIZA POPYTU Wskazanie, jakie grupy odbiorców i w jakiej liczbie korzystać będą z produktów i rezultatów projektu, czyli opisanie zapotrzebowania/popytu na inwestycję wraz z podaniem źródła pozyskania takich informacji. 13

8. ANALIZA TECHNICZNA I TECHNOLOGICZNA INWESTYCJI Opis zastosowanych rozwiązań technicznych/technologicznych wraz z ich uzasadnieniem dających odpowiedź na pytania: Czy przyjęte rozwiązania są zgodne z najlepszą praktyką w danej dziedzinie? Czy przyjęte rozwiązania są optymalne pod względem zaspokajania popytu ze strony użytkowników? Czy projekt przedstawia optymalny stosunek jakości do ceny? Jaki jest stopień nowoczesności technologicznych/technicznych rozwiązań zastosowanych w projekcie? 14

8. ANALIZA TECHNICZNA I TECHNOLOGICZNA INWESTYCJI c.d. Analiza wariantowa! Należy wskazać, jakie istnieją alternatywne warianty rozwiązania danej sytuacji problemowej i dokonać ich analizy. Z analizy winno jasno wynikać, że wybrany przez wnioskodawcę wariant jest najlepszym (tj. najbardziej efektywnym, najmniej szkodliwym itd.) sposobem realizacji postawionych celów. Tylko w przypadku braku alternatywnych rozwiązań, należy dokonać analizy skutków wariantu 0, czyli pozostawienia sytuacji bez zmian. 15

9. ANALIZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Należy streścić: - raport z oceny oddziaływania na środowisko ( o ile był sporządzany) - wynik oceny oddziaływania na środowisko, W przypadku, gdy - zgodnie z prawem - ww. dokumenty nie są wymagane, opisać, czy przyjęte rozwiązania są przyjazne/neutralne względem środowiska. 16

10. ANALIZY SPECYFICZNE DLA DANEGO RODZAJU PROJEKTU/SEKTORA W tym punkcie można zamieścić informacje istotne z punktu widzenia danej branży lub sektora, w który wpisuje się projekt. 17

11. ANALIZA FINANSOWA Podstawowe zadania analizy to ustalenie : Ile potrzeba środków na zrealizowanie i utrzymanie inwestycji? Kiedy i w jakiej wysokości będą nam potrzebne te środki? Skąd je pozyskać (montaż finansowy)? Jaka jest efektywność finansowa inwestycji? Dodatkowe zadania nałożone na analizę finansową, związane z aplikowaniem o dofinansowanie w ramach MRPO to: - Określenie poziomu dochodu netto w przypadku projektów generujących przychody i nie podlegających zasadom pomocy publicznej. - Weryfikacja trwałości (płynności) finansowej projektu tj. sprawdzenie, czy wnioskodawca zabezpieczył finansowanie inwestycji w wystarczającym zakresie. 18

ANALIZA FINANSOWA KAŻDEGO PROJEKTU (bez względu na wielkość nakładów oraz fakt generowania lub nie przychodów operacyjnych) winna zawierać: Informacje na temat: planu nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych przychodów* i kosztów operacyjnych zapotrzebowania na kapitał obrotowy* źródeł finansowania poziomu dofinansowania wskaźników efektywności finansowej trwałości finansowej projektu * jeżeli występują/je Projekcje sprawozdań finansowych: rachunek przepływów pieniężnych Analiza wrażliwości i ryzyka: trwałości finansowej wskaźników efektywności jakościowa ryzyka 19

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Analiza finansowa winna być przeprowadzona w oparciu o metodologię zdyskontowanego przepływu środków pieniężnych metoda DCF (ang. Discounted Cash Flow) Wszelkie wielkości finansowe przyjęte w ramach analizy finansowej (nakłady inwestycyjne, przychody operacyjne, koszty operacyjne itd.) dotyczące projektu (określające przepływy pieniężne projektu), ujmowane są z punktu widzenia Beneficjenta/Beneficjentów. Szczególny przypadek dotyczy sytuacji, gdy w realizację projektu zaangażowanych jest więcej niż jeden podmiot (np. przez związek międzygminny itp.). W tym przypadku należy przeprowadzić analizę finansową osobno dla każdego podmiotu, a następnie analizę skonsolidowaną. Metoda DCF uwzględnia wyłącznie przepływ środków pieniężnych, tj. rzeczywistą kwotę pieniężną wypłacaną lub otrzymywaną w ramach danego projektu. W rezultacie, nie mogą być przedmiotem analizy DCF niepieniężne pozycje rachunkowe takie jak: amortyzacja. 20

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. ZAŁOŻENIA do analizy finansowej: Stopa dyskontowa Rok obrotowy Jednostka pieniężna Ceny VAT Okres odniesienia 5%, dyskontujemy od pierwszego roku, którym jest rok poniesienia pierwszego wydatku na rzecz projektu. Rok obrotowy = rok kalendarzowy PLN, (wartości zaokrąglane do pełnych złotych) Stałe Ceny netto (gdy VAT jest kwalifikowany, wówczas ceny brutto, ale podawane w rozbiciu: ceny netto, stawka i kwota VAT, ceny brutto) Okres odniesienia = faza realizacji + określona wytycznymi faza eksploatacji określona wytycznymi faza eksploatacji: 15-20 lat. Dopuszcza się skrócenie okresu eksploatacji w uzasadnionych - ekonomicznym życiem projektu przypadkach. 21

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Projekcja przepływów pieniężnych 2 metody ustalenia przepływów: - Metoda standardowa (zał. Nr 1 do wytycznych do SW) - Metoda różnicowa (zał. Nr 2 do wytycznych do SW) Przepływy pieniężne ustalane w wyniku zestawienia następujących pozycji : Nakłady inwestycyjne obejmujące nakłady fazy przed i inwestycyjnej Nakłady odtworzeniowe Koszty eksploatacji Przychody operacyjne Wartość rezydualna (końcowa) Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy Projekcja przepływów w arkuszu Wyniki -- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 22

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Nakłady inwestycyjne Nakłady inwestycyjne (ponoszone w okresie realizacji projektu) : - w ramach nakładów inwestycyjnych pokazujemy: koszty przygotowawcze (koszty fazy przedrealizacyjnej), wszelkie koszty związane z obsługą projektu (np. wynagrodzenia inżyniera kontraktu), wydatki inwestycyjne. - nakłady inwestycyjne pokazujemy w ujęciu kwartalnym, - dzielimy je na kwalifikowane i niekwalifikowane - wskazujemy źródło szacunków (kosztorys, oferty itp.) Arkusz Obliczenia własne zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 23

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Nakłady odtworzeniowe (ponoszone w okresie eksploatacji projektu): - plan nakładów odtworzeniowych ponoszonych w okresie eksploatacji - nakłady odtworzeniowe pokazujemy w ujęciu rocznym! Nakłady odtworzeniowe powodują wzrost wartości księgowej środków trwałych (wpływają na wzrost odpisów amortyzacyjnych).! Nie należy ich mylić z kosztami bieżących napraw/remontów/konserwacji zaliczanych do kosztów operacyjnych.! Odtworzeniu mogą podlegać tylko te środki trwałe, które zostały całkowicie zamortyzowane w trakcie okresu referencyjnego. Arkusz Obliczenia własne zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 24

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Przychody operacyjne Przychody oczekiwane, należne jednostce kwoty za sprzedane produkty, usługi, materiały i inne rzeczowe oraz finansowe składniki zasobów majątkowych (np. zbędne maszyny, urządzenia, środki transportu, nieruchomości itp.). Projekty generujące dochód (przychód) w myśl art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006: są to wszelkie projekty współfinansowane z EFRR, EFS lub Funduszu Spójności, których całkowity koszt przekracza 1 mln EUR, obejmujące inwestycje, korzystanie z której podlega opłatom ponoszonym bezpośrednio przez korzystających oraz wszelkie operacje pociągające za sobą sprzedaż gruntu lub budynków lub dzierżawę gruntu lub najem budynków, lub wszelkie inne odpłatne świadczenie usług, dla których wartość bieżąca przychodów w rozumieniu art.55 ust. Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 przewyższa wartość bieżącą kosztów operacyjnych. 25

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Przychody operacyjne c.d. Wymagane elementy prognozy przychodów: -ustalenie programu (prognozy) sprzedaży na bazie przeprowadzonej we wcześniejszej części studium analizy popytu - ustalenie opłat/cen/taryf za usługi/towary/produkty z zachowaniem przepisów prawa - prognoza przychodów w podziale na grupy produktów/usług/towarów oraz na grupy odbiorców (np. odbiorcy indywidualni/przedsiębiorcy) -Obliczony poziom przychodów ze sprzedaży musi wynikać wprost z planowanej ilości sprzedaży oraz przyjętych opłat (cen) za produkty/usługi/towary. Arkusze Założenia oraz Obliczenia własne zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 26

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Prognoza kosztów operacyjnych Koszty operacyjne całość kosztów poniesiona w związku z eksploatacją i utrzymaniem inwestycji. Prognoza kosztów operacyjnych: 1. opis założeń przyjętych do prognozy kosztów 2. projekcja kosztów operacyjnych wg układu rodzajowego tj.: zużycie materiałów i energii amortyzacja usługi obce wynagrodzenia ubezp. społ. i inne świadczenia podatki i opłaty pozostałe koszty rodzajowe Arkusz Założenia Arkusz Obliczenia własne Zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 27

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Amortyzacja majątku trwałego: 1. amortyzacja powstałych w wyniku realizacji inwestycji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych - oszacowana na podstawie poniesionych nakładów inwestycyjnych oraz ekonomicznego okresu życia tego składnika, 2. amortyzacja od nakładów odtworzeniowych. Okres amortyzacji dla każdej grupy aktywów trwałych powinien odzwierciedlać jego minimalny okres amortyzacji wynikający z przepisów podatkowych: Ustawy o rachunkowości, Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wysokość amortyzacji należy określić dla poszczególnych grup środków trwałych i wartości niematerialnych (dotyczy to również nakładów odtworzeniowych). Amortyzacja, nie jest uwzględniana w przepływach finansowych, ale potrzebna jest do: ustalenia wartości rezydualnej inwestycji*, oraz sprawozdań finansowych. *Wartość rezydualna to wartość netto majątku (tj. wartość poniesionych nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych na zakup/wytworzenie aktywów trwałych, pomniejszona o amortyzację majątku trwałego z całego okresu jego użytkowania) w ostatnim roku okresu objętego analizą. 28

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Prognoza zapotrzebowania na kapitał obrotowy Kapitał obrotowy netto to różnica między bieżącymi aktywami a bieżącymi pasywami. Pozwala ustalić na koniec okresu rozliczeniowego jaki jest stan bieżących rozliczeń operacyjnych (z dostawcami materiałów/usług/towarów oraz odbiorcami naszych usług/produktów/towarów), w celu zabezpieczenia płynności prowadzonej działalności. Projekcja zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto wynika z założonego cyklu rotacji należności, zapasów i zobowiązań (bieżących). UWAGA: W przypadku inwestycji, w których poziom kapitału obrotowego jest niewielki bądź nie występuje, ten element analizy finansowej można pominąć. Arkusze Założenia oraz Obliczenia własne - zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 29

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Poziom dofinansowania projektów ze środków MRPO PROJEKT PODLEGA ZASADOM POMOCY PUBLICZNEJ TAK NIE Poziom dofinansowania wg zasad i limitów danego programu pomocy publicznej TAK PROJEKT O WARTOŚCI POWYŻEJ 1 MLN EUR NIE PROJEKT GENERUJE PRZYCHODY TAK NIE Poziom dofinansowania wg Uszczegółowienia MRPO/regulaminu konkursu PROJEKT GENERUJE DOCHÓD NETTO TAK Poziom dofinansowania w oparciu o metodę luki w finansowaniu NIE 30

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Poziom dofinansowania ze środków MRPO c.d. Projekty generujące przychody Każdy projekt o całkowitej wartości powyżej 1 mln euro, generujący przychody (w rozumieniu art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006) winien - na potrzeby ustalenia właściwego poziomu dofinansowania - obliczyć poziom dochodu netto. Dochód netto: jest to wartość bieżąca przepływów pieniężnych netto (różnica pomiędzy przychodami operacyjnymi i kosztami operacyjnymi bez amortyzacji, nakładami odtworzeniowymi oraz zmianami w kapitale obrotowym). Gdy projekt generuje dochód netto (obliczony poziom dochodu netto > 0), należy obliczyć poziom dofinansowania projektu w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu. Luka w finansowaniu - to ta część zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych pierwotnej inwestycji, która nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem netto z projektu, generowanym w okresie referencyjnym. Arkusz Luka w finansowaniu - zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 31

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Ustalenie poziomu dochodu netto DOCHÓD NETTO= zdyskontowane: (+) przychody operacyjne (-) koszty operacyjne (-) nakłady odtworzeniowe (-) zmiany w kapitale obrotowym Arkusz Luka w finansowaniu - zał.1 lub 2 Wytycznych do SW

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Obliczenie poziomu dofinansowania projektu w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu. 1. Ustalenie wielkości wskaźnika luki w finansowaniu gdzie: L F NI DN NI ZD ZD ZD 100% NIZD suma zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych, DN ZD suma zdyskontowanych dochodów netto Arkusz Luka w finansowaniu - zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 33

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Obliczenie poziomu dofinansowania projektu w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu. 2. Określenie wskaźnika rzeczywistego poziomu dofinansowania Gdzie: WrzF WrzF = LF x MaxWF - wskaźnik rzeczywistego poziomu dofinansowania ze środków UE LF - wskaźnik luki w finansowaniu MaxWF - maksymalna stopa współfinansowania ustalona w Uszczegółowieniu MRPO/regulaminie konkursu 3. Określenie rzeczywistej kwoty dofinansowania ( kwoty decyzji ). KD = Kkw WrzF Gdzie Kkw wysokość kosztów kwalifikowanych projektu 34

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Obliczenie wskaźników efektywności inwestycji Podstawą obliczenia wskaźników rentowności są przepływy pieniężne projektu ustalone jako różnica pomiędzy wpływami i wydatkami projektu w kolejnych latach projekcji finansowej. Obliczenia dotyczą dwóch grup następujących wskaźników finansowych,: 1. wskaźniki efektywności finansowej inwestycji t.j.: finansowa bieżąca wartość netto (FNPV/C), finansowej stopy zwrotu (FRR/C), wskaźnika Korzyści/Koszty z inwestycji (B/C-C), 2. wskaźniki efektywności finansowej z kapitału własnego (krajowego) tj.: finansowa bieżąca wartość netto kapitału własnego (FNPV/K), finansowej stopy zwrotu kapitału własnego (FRR/K), wskaźnika Korzyści/Koszty kapitału własnego (B/C-K). 35

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. 1. Wskaźniki efektywności finansowej inwestycji Obliczane są na podstawie prognozy przepływów pieniężnych odpowiadającej przyjętemu horyzontowi czasowemu projektu obejmującej: nakłady inwestycyjne i odtworzeniowe, koszty działalności operacyjnej (bez amortyzacji), przychody generowane przez projekt, wartość rezydualną aktywów na koniec okresu referencyjnego, zmiana kapitału obrotowego netto (jeżeli występuje) 2. Wskaźniki efektywności finansowej z kapitału własnego (krajowego) Do wyliczenia wskaźników efektywności finansowej z kapitału stosuje się następujące kategorie strumieni pieniężnych: po stronie wpływów - przychody operacyjne, wartość rezydualna; po stronie wydatków: koszty operacyjne (bez amortyzacji), koszty finansowe, spłata kredytów i pożyczek, nakłady odtworzeniowe, kapitał obrotowy netto, część wydatków inwestycyjnych sfinansowana ze środków krajowych tj. własnych lub innych jednostek krajowych (z pominięciem dofinansowania UE). Arkusz Wyniki -- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 36

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Weryfikacja finansowej trwałości dla scenariusza z projektem Weryfikacja trwałości finansowej polega na zbadaniu salda niezdyskontowanych (nominalnych) skumulowanych przepływów pieniężnych dla scenariusza z projektem. Projekt uznaje się za trwały finansowo, jeżeli saldo to jest większe bądź równe zeru we wszystkich latach objętych analizą. Scenariusz z projektem = podmiot lub działalność z projektem PRZYCHODY ŹRÓDŁA FINANSOWANIA NAKŁADY INWESTYCYJNE KOSZTY OPERACYJNE (bez amortyzacji) I NAKŁADY ODTWORZENIOWE INNE PRZEPŁYWY (M.IN.KOSZTY FINANSOWE, SPŁATA KREDYTÓW/POŻYCZEK) PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE NETTO SKUMULOWANE PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE NETTO Arkusz Wyniki -- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 37

11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Pro forma sprawozdania finansowe Dla wszystkich projektów należy przygotować pro forma sprawozdanie z przepływów pieniężnych podmiotu/prowadzonej działalności zgodne z wymogami Ustawy o rachunkowości Punktem wyjścia do sporządzenia sprawozdania z przepływów pieniężnych jest pozycja zysk/strata netto. Sporządzając sprawozdanie z przepływów pieniężnych - należy pamiętać o poprawnym ujęciu dofinansowania UE. Dopuszcza się wyliczenie pozycji zysk/strata netto metodą uproszczoną, jako różnicę przychodów i kosztów operacyjnych. W przypadku zastosowania uproszczonej metody ustalenia pozycji zysk/strata netto należy pamiętać, iż w sprawozdaniu z przepływów pieniężnych nie będziemy mieć do czynienia z korektą o rozliczenie dofinansowania MRPO. Arkusz Wyniki -- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 38

Omówienie poszczególnych elementów 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA Analiza ekonomiczna: ma na celu ocenę wpływu projektu na obszar społeczno-gospodarczy, na który będzie oddziaływać w okresie realizacji oraz po jej zakończeniu; Za pomocą analizy ekonomicznej należy sprawdzić, czy inwestycja jest uzasadniona z ogólnospołecznego punktu widzenia, jeżeli nawet z finansowego punktu widzenia (wyniki analizy finansowej) pociąga za sobą koszt netto. Rodzaje analiz ekonomicznych projektów realizowanych w ramach MRPO: dla projektów, których nakłady inwestycyjne przekraczają łącznie 20 mln zł należy przygotować pełną analizę ekonomiczną czyli analizę kosztów i korzyści CBA (Cost- Benefit-Analysis), dla projektów, których nakłady inwestycyjne nie przekraczają łącznie 20 mln zł można dokonać analizy przy wykorzystaniu metody wielokryterialnej, 39

Omówienie poszczególnych elementów 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA c.d. 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA c.d. Metoda wielokryterialna dla projektów o wartości poniżej 20 mln zł Analiza ta ma na celu jakościową i ilościową ocenę ekonomicznych i społecznych korzyści, jakie generuje projekt dla otoczenia. Beneficjent powinien wymienić i opisać wszystkie istotne środowiskowe, ekonomiczne i społeczne skutki projektu i jeśli to możliwe ująć je ilościowo (np. liczba nowo zatrudnionych, poprawa ochrony zdrowia itp.) Prawidłowe zastosowanie metody wielokryterialnej w ramach analizy ekonomicznej wymaga: OPISU EFEKTÓW ZEWN. oddziaływań), prezentacji korzyści i kosztów społecznych (rezultatów i OSZACOWANIA przypisania im (w miarę możliwości) określonych wartości, niekoniecznie wyrażonych w pieniądzu. Może zostać zastosowana dowolna jednostka wartościująca ] UZASADNIENIA przedstawionych korzyści i metodologii szacunków. Wykazanie związków przyczynowo-skutkowych osiągnięcia poszczególnych rezultatów i oddziaływań. Arkusz Założenia - zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 40

Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAŻLIWOŚCI I RYZYKA Analiza wrażliwości i ryzyka ma na celu identyfikację kluczowych czynników, jakościowych i ilościowych, mogących mieć wpływ na zakres, harmonogram, efektywność finansowoekonomiczną przedsięwzięcia oraz płynność finansową. Składa się z: 1. analizy wrażliwości, której celem jest wskazanie krytycznych zmiennych, które w istotny sposób wpływają na zmianę badanych wielkości (trwałość finansowa, IRR i NPV). Następnie należy przedstawić wyniki analizy przy czynnikach, które mogą ulec zmianie/zmienionych w pewnym zakresie (np. od -20% do +20%) w stosunku do wielkości założonej. 2. jakościowej analizy ryzyka gdzie ocenić należy prawdopodobieństwo faktycznego wystąpienia danego ryzyka (niskie, średnie, wysokie) i omówić okoliczności, które sprawią wystąpienie określonej sytuacji. 41

Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAŻLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Ze względu na niepewność, która zawsze występuje w projektach inwestycyjnych, należy przygotować analizę wrażliwości i ryzyka dla wszystkich projektów (bez względu na ich wielkość). Ad. 1) Przeprowadzając analizę wrażliwości należy: 1. zidentyfikować wszystkie zmienne służące do kalkulacji wyników i nakładów w analizie finansowej i ekonomicznej i zebrać je w jednorodne kategorie, 2. zidentyfikować zmienne w pełni zależne, które mogą zniekształcić wyniki analizy i być przyczyną wielokrotnego uwzględnienia tych samych czynników; 3. do ostatecznej analizy wrażliwości należy przyjąć maksymalnie pięć do siedmiu zmiennych. Jako kryterium dodatkowe należy przyjąć założenie, że w pierwszej kolejności uwzględnione zostaną czynniki wpływające na zmianę w poziomie nakładów inwestycyjnych i w dalszej kolejności kosztów operacyjnych projektu. 42

Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAŻLIWOŚCI I RYZYKA c.d. W sytuacji, gdy dla projektu trudna będzie do przeprowadzenia identyfikacja zmiennych krytycznych, wówczas należy analizę wrażliwości i ryzyka przeprowadzić dla następujących zmiennych: nakładów inwestycyjnych, kosztów mediów, materiałów i surowców, kosztów zatrudnienia, przychodów operacyjnych, innych istotnych w zależności od typu projektu i sektora, w którym będzie realizowany. Analizę wrażliwości przeprowadzić należy przy uwzględnieniu następujących założeń: zmianie poddawana być powinna jedna ze zmiennych, przy założeniu niezmienności pozostałych założeń i parametrów, zakłada się zmianę czynnika w całym horyzoncie czasowym analizy. 43

Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAŻLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Prezentacje wyników analizy wrażliwości należy wykonać w formie tabelarycznej, graficznej (wykres) oraz opisowej w odniesieniu do: analizy trwałości finansowej analizę tę należy przeprowadzić dla scenariusza pesymistycznego i porównać go do wariantu wyjściowego-scenariusz podstawowy, efektywności projektu mierzonej wskaźnikami NPV i IRR (finansowej i ekonomicznej) pokazując jak wyliczone wartości wskaźników (IRR i NPV) zmieniają się wraz ze wzrostem (spadkiem) parametrów służących do ustalania kosztów i korzyści projektu. 44

Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAŻLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Tabela. Analiza wrażliwości trwałości finansowej - PRZYKŁAD Zmienna krytyczna Scenariusz podstawowy Scenariusz pesymistyczny np. 10% wzrost nakładów inwestycyjnych: a)1-wszy rok realizacji b)2-gi rok realizacji c) 20% wydłużenie okresu realizacji projektu: a)1-wszy rok realizacji b)2-gi rok realizacji c) 15% wzrost największego kosztu eksploatacyjnego a)1-wszy rok eksploatacji b)2-gi rok eksploatacji c)3-ci rok eksploatacji d)4-ty rok eksploatacji e)5-ty rok eksploatacji Zmiana innych istotnych czynników 873.000 49.734 116.129 184.535 252.626 320.534 388.677 116.129 184.535 252.626 320.534 388.677-277.522-313.961 21.736 44.771 67.206 89.113 110.838 94.104 140.484 186.549 232.431 278.548 (Wypełniając tabele należy podać dla określonej zmiany parametrów krytycznych wartość skumulowanych przepływów pieniężnych (dla obu scenariuszy) dla kolejnych lat realizacji i 5-ciu lat eksploatacji projektu) 45

Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAŻLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Tabela. Wpływ zmiennych krytycznych na wskaźniki efektywności projektu (NPV) Zmienna krytyczna Np. nakłady inwestycyjne FNPV/C FNPV/K ENPV [-20%] [+20%] [-20%] [+20%] [-20%] [+20%] NP. - 3 653 422-4 357 225-2 547 305-2 908 401 2 287 444 1 944 738 wielkość popytu Inne istotne czynniki 46

Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAŻLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Tabela. Wpływ zmiennych krytycznych na wskaźniki efektywności projektu (IRR) Zmienna krytyczna FRR/C FRR/K EIRR [-20%] [+20%] [-20%] [+20%] [-20%] [+20%] Np. nakłady inwestycyjne wielkość popytu Inne istotne czynniki 47

Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAŻLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Analiza ryzyka powinna mieć charakter jakościowy, gdzie ocenia się prawdopodobieństwo faktycznego wystąpienia danego ryzyka (niskie, średnie, wysokie) w odniesieniu do analizy trwałości finansowej projektu. Należy w tym miejscu również omówić okoliczności, które sprawią wystąpienie określonej sytuacji, dla zmiennych ustalonych na etapie analizy wrażliwości. Zaleca się wykorzystanie do tego celu poniższej tabeli. Jakościowa analiza ryzyka trwałości finansowej Ryzyko/Zmiana parametru np. 10% wzrost nakładów inwestycyjnych 20% wydłużenie okresu realizacji projektu 15% wzrost największego kosztu eksploatacyjnego Prawdopodobieństwo Niskie Średnie Wysokie Komentarz Zmiana innych istotnych czynników. 48

Omówienie poszczególnych elementów 14. WPŁYW NA POLITYKI HORYZONTALNE Beneficjent winien dowieść iż realizowana przez niego inwestycja, będzie zgodna z politykami horyzontalnymi. W punkcie tym należy wykazać, co najmniej neutralny wpływ projektu w zakresie: równości szans kobiet i mężczyzn, równości osób pełnosprawnych i niepełnosprawnych, równości obszarów miejskich i wiejskich zrównoważonego rozwoju Neutralny wpływ oznacza, że projekt spełnia wyznaczone w danym zakresie minimum (np. limit zanieczyszczeń) lub też, że brak jest bezpośredniego, logicznego powiązania pomiędzy realizowanym projektem a daną polityką. Wszelkie zaś działania podejmowane przez Beneficjenta wykraczające poza niezbędne minimum, będą traktowane jako pozytywny wpływ (np. stosowanie technologii szczególnie przyjaznych środowisku). 49

Dziękuję za uwagę! Kontakt w zakresie : Beata Jankowska-Duda tel. (12) 29 90 734 50