Ł Ę Ę Ł

I42 MAŁGORZATA LISECKA Ejchenbaum okrela mianem,,pozol1l" czy te,,iluzji narracji mowionej", quasi-gawdziarskiej i quasi-improwizowanej. Opowiecjednej nocy zostaa ponadto, jak ju wspomniano, wyrezyserowana zgodnie z reguami jzyka tajnego i naley doda, e stylizacja tajest bardzo wszechstronna i rozbudowana, przy czym obejmuje ona w warstwie kodu przede wszystkim nadzwyczaj bogat leksyk i frazeologia, ale lake styl prowadzenia narracji oraz, co nie bez znaczenia, autokreacj narratora opowiadania t zatazem jego gwnego bohatera - osadzonego za napady rabunkowe recydywisty, ktry snuje wspomnienia przed modszym wspł wizniem z celi. Waniedlatego, e stylizacjaw Opowieci jednej nocy jestbatdzo gboka (cho zarazem podporzdkowana wymogom niezbdnej literackoci) l ten zabieg decyduje w najwikszej mierze o sile oddzia}"wania caego tekstu, ktry ma za zadani udzi odbiorc wiarygodnocinieomalze dokumentu, wystpowanie w opowieci momentalnych, jakby przebyskujcych, metafor literackich wydaje si zastanawiajce. S one elementem nieoczekiwanie zaburzajcym konwencj, pozostajcym z niw sprzecznoci: 3 Potem gadka o zadawaniu si z elementem. Potem ssiedzi, niektrych nigdy na oczy nie widziaem, powani ojcowie rodzin - chuligan, przywdca podwrkowej bandy, pijany, agre- sywny,zaczptadziewczyny wiecjednej nocy, s. 43] 5 - w ich oczach odbijaa si szubienica. Opo- Potem to ju chyba wiesz, sam widziae.ładnie i piknie. Wychodzisz z tej pustawej sali,dwchpswzkonwojuzakadacibransoletkiiadujcidosuki, co a si trzsie z rado cina wyboj ach.fibidem,s.85) Tego rodzaju uyciu przenoni (szczegolnie uderzajcemu w pierwszym z cytowanych przykadw,jako ze animizacja samochodu, ktry,,si trzsie z radoci na wybojach", minimalnie, lecz jednak oscyluje w kirunku metaforyki mowy potocznej) mona przypisa dwojak funkcj, Po pierwsze,naley ono do repertuaru rodklv stosowanych przez altora, aby owiluzyjn oralnoi potocznonanacji podda jednak mimo wszystko rygorom jzyka artystycznego, w jakisposb j,,wygadzt". Zabiegten zastosowany zosta zresztw konstruowaniu opowieciniezwykle oszczdnie, z uwagi na dzenie do koffowi i M, szowski. Johnsonowi,autoromksl,ĘkiMetaforywnaszymyciu(Prze. T.P. Krze- Warszawa 1988, s. 6-'16), dokona ich tak precyzyjnej typoiogii. Podobny opis nie byby, jak si zdaje, mozliwy wobec np. jzyka poetyckiego okrelonego pisarza. 3 Zob. B.M. Ejchenba,,lm, Iluzjanarracjimwionej. Prz. H. Cielakowa. M. Czermiska. W zb.: Rosyjskaszkoastylistyki. Oprac. M. R. Mayenowa, Z. S aloni. Warszawa 1970, s. 487-488:,,elementy gawdziarstwa i ywej, ustnej improwizacji kryj si takźe w pimiennictwie, Pisarz czsto widzi siebie w roli gawdziarza i stara si, uywajc rnych chwytw nada swemu jzykowi pisanemu pozr narracji mwionej". Za takiego ptsarza-gawdziarza uwaa Ejchenbaum m.in. Iwana Turgieniewa, wskaąc na charakterystyczne dla jego stylu prowadzenia narracji cechy, takie jak: szkicowo postaci, licznie wystpujce zwroty kierowane do suchacza, pynnoi wartkoc opowieci, niewielka rola dialogw. Wydaje si, e wszystkie te wyodrbnione przez Ejchenbauma waciwocinanacji stylizowanej na mwion mona zaobsrwowa take w Opowieci jednej nocy Stasiuka. a Nasycenie tekstu,,specjalistycznym" so,vnictwem jest tak silne, e waciwienie sposb przeczyta Opowieci jednej nocy bez pomocy sownikw, np. K. Stpniaka (Sownik gwar rodowiskdewiacyjnych. Warszawa 1986; K. St.pniak, Z. Podgrzec,Sowniktajemnych gwar przestpczvch.londyn 1993) lub analogicznych źrdeleksykograficznych. 5 Wszystkie cytaty z utworw wchodzcych w skad tomu Mury Hebronu pochodz z edycli: A. S t a s i uk, Mury Hebronu, Warszawa 1992. Podkrelenia w cytatach - M. L. podtrzymania wian 9 racyjn przezklora_, nocitrecia emoci, niu, na przestrzeni oi takich interesujc1 ch niego:,,odpyta z usl Druga funkcja. j. nym utworze, wie Jest on,,opowiadacz w rodzaju,,evervman, not dowiadcze - :. No i co, ze r::: Zreszt inni ci doi; posiedzisz, Opo,,.. :. _ Std pseudofilozt stac kliszy (.,Bandl ci dziejom", s. 72). kol szczeglnie l.,ze wsptworz one,c a ktre szczeginego sensu. ] szego i mniej douiat zentowania czytelnikc rami Hebronu" - oraz Tylko nie licz. takim bezmz_eierr. o jutrzejszym. \ie :, =: i yj tu. Opowie,'..-_. I co z tego. ze -,l slysz kadego dnia naje trzeba siq z::, Ludzie z tr oir.,i. chuj jak sonia nos. D. Wolnoci tez nie rna. ' Oszczdna metato aspekt opisywanej rzec owe,,mury Hebronu". tv wietle omawianesc ma..wiata nu,.r, nur-:z ciwstawna wobec r.iez zieje nie tylko Opou:-. bronu. ma utrwalac rr l.,wiat ciepnity na po' siczna diada 6, bieguno. _\4urw Hebronu ma ci 6 Zob. J. Krister., 1iteracki" l972, z,4. s, ]_l:

Ą Ę ź Ś Ń Ę Ń Ź Ó Ó Ę Ń Ę Ś

Ł Ę Ś Ś Ń

Ź ź Ć Ż Ś Ł ź Ą ź ź ź ź

Ś ź ź ź

ź Ł Ż Ć ź Ó Ś Ę Ś Ś ź

Ł Ś ź Ó Ć ź ź Ź Ó Ś Ę ź ź Ę Ę

Ę Ę Ł ź Ę Ł Ł Ę Ł Ń

Ł Ś Ź Ł Ó Ą Ż ź ź ŚĆ

Ą ź Ć Ł Ń ź ź Ó ź Ś Ś Ż

Ł Ż ź Ó Ś Ż Ć ź Ż ź Ś Ę Ę ź Ł

Ś Ś ź Ć Ś Ż Ę Ę Ż Ą Ą Ł Ś Ę