Epidemiologia HIV/AIDS w woj. zachodniopomorskim z uwzględnieniem działalności Punktów Konsultacyjno- Diagnostycznych Konferencja wojewódzka w Zachodniopomorskim Urzędzie Wojewódzkim w Szczecinie 17.10.2013r. Renata Opiela- Kierownik Oddziału Epidemiologii WSSE w Szczecinie i Koordynator PKD w Szczecinie
Epidemiologia HIV/AIDS- świat Według szacunków UNAIDS od początku trwania epidemii na świecie HIV zakaziło się ok. 68 milionów osób. Obecnie z wirusem żyje na świecie ok. 33 miliony osób przy czym 96% zakażeń odnotowano w krajach nisko i średnio rozwiniętych Zakażenia HIV dotykają przede wszystkim osób młodych, a rozprzestrzeniają się głównie poprzez kontakty seksualne.
Sytuacja epidemiologiczna HIV/AIDS w Polsce W Polsce od 1985 roku do 30 czerwca 2013r. wykryto 16916 tysięcy zakażeń. Kolejne 20 tysięcy osób nie wie, o swoim zakażeniu. Wśród osób zakażonych:5.973 osób uległo zakażeniu w związku z używaniem narkotyków, 1.163 poprzez kontakt heteroseksualny oraz 1.688 poprzez kontakt seksualny między mężczyznami Zarejestrowano: 2937 zachorowań na AIDS, 1217 chorych zmarło. Źródło: NIZP-PZH
Zakażenia HIV, zachorowania na AIDS i zgony chorych na AIDS w Polsce w latach 1986-2012
dane, poddawane weryfikacji przez Zakład Epidemiologii NIZP-PZH
dane, poddawane weryfikacji przez Zakład Epidemiologii NIZP-PZH
Średnia roczna liczba zakażeń HIV w latach 1986-2010 Średnia roczna liczba zakażeń HIV w latach 2008-2012
Nowo wykryte zakażenia HIV w Polsce w 2012r.
Terapia zakażonych wirusem HIV w Polsce Na 30.06. 2013 r. leczeniem ARV objętych było ponad 7004 (5 606 na koniec 2012r.) pacjentów, w tym 118 dzieci ( 130 na koniec 2012r.). Leczenie jest prowadzone i finansowane w ramach programu zdrowotnego Ministerstwa Zdrowia "Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z HIV w Polsce na lata 2012-2016".
Problemy wynikające z aktualnej sytuacji epidemiologicznej Obecnie w Polsce obserwuje się wzrost liczby zakażeń HIV drogą kontaktów seksualnych (homo/heteroseksualnych), szczególnie w populacji osób w wieku 20-49 lat. Niepokojący jest wzrost liczby zakażeń w populacji mężczyzn mających kontakty seksualne z innymi mężczyznami (MSM). Problemem wśród Polaków pozostaje brak odniesienia ryzyka zakażeniem HIV do własnej osoby oraz zbyt mała świadomość konieczności poznania własnego statusu serologicznego (rozważenie wykonania testu w kierunku HIV).
Rozprzestrzenianie zakażenia Statystycznie każdego dnia 2-3 osoby dowiadują się w naszym kraju o fakcie zakażenia HIV. Są to zazwyczaj zakażenia, których można uniknąć, stosując odpowiednią profilaktykę.
EPIDEMIOLOGIA HIV/AIDS w woj. zachodniopomorskim
dane, poddawane weryfikacji przez Zakład Epidemiologii NIZP-PZH
dane, poddawane weryfikacji przez Zakład Epidemiologii NIZP-PZH
Rejestracja zakażeń HIV ( Rejestr wojewódzki) (stan na dzień:30.09.2013r.) : łącznie figuruje 659 osób; w tym w 2013r.- 47 osób ( po weryfikacji 43). Rejestracja zachorowań na AIDS ( Rejestr wojewódzki) (stan na dzień:30.09.2013r.) : łącznie figuruje 150 osób; w tym w 2013r.- 18 osób ( po weryfikacji 18) Dane podlegają ciągłej weryfikacji przez NIZP-PZH. Zarejestrowano ponadto 5 zgonów z powodu AIDS ( łącznie od 1985r.-53)
Analiza danych z Punktów Konsultacyjno- Diagnostycznych w Szczecinie i Koszalinie
Dobrowolne testowanie połączone z poradnictwem- prawo Rekomendacja nr(89)14 Komitetu Ministrów Rady Europy uznała dobrowolne testowanie połączone z poradnictwem za najskuteczniejszy środek prewencji zakażeń HIV Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS na lata 2012-2016
Potrzeba poradnictwa Priorytety w zakresie profilaktyki m.in: - Prowadzenie długofalowych programów profilaktyczno-edukacyjnych, szczególnie dla młodzieży; - Systematyczne rozszerzanie sieci punktów konsultacyjnodiagnostycznych ( PKD) prowadzących anonimowe testowanie w kierunku HIV z profesjonalnym poradnictwem przed wykonaniem testu i po uzyskaniu jego wyniku
Wpływ HIV na zdrowie publiczne Szacowana zakaźność HIV wśród osób nieświadomych swojego zakażenia jest 3,5 razy wyższa niż wśród osób, które są świadome zakażenia Szacunkowy odsetek osób nieświadomych swojego zakażenia wirusem HIV: Polska > 50% Niemcy 25-30% Czechy 20-25% Szwecja 12 20% Źródło: materiały edukacyjne Krajowego Centrum ds. AIDS; Merks al. AIDS, 26 czerwca 2006, HIV in Europe 2007
Kiedy wykonać test w kierunku zakażenia HIV? Należy wykluczyć okres okna serologicznego - po 2-4 tygodniach od zakażenia można wykryć antygen p24 ( test IV generacji) - po 4 6 tygodniach od zakażenia ok. 80% osób posiada przeciwciała a-hiv (wykrywane testem serologicznym III generacji ) Bez względu na generację testu wykluczyć zakażenie można dopiero po 12 tygodniach od ryzykownego zachowania. Tylko na podstawie dodatniego wyniku testu potwierdzenia można rozpoznać zakażenie HIV
Działalność PKD na terenie woj. zachodniopomorskiego w latach 2006-2012
Poradnictwo HIV/AIDS Poufny dialog pomiędzy doradcą i osobą chcącą wykonać test ( pacjentem) Pomoc w sytuacji testowania powinna zawierać: - dostarczenie informacji pomocnych w podjęciu przez pacjenta decyzji o wykonaniu testu - pomoc w przyjęciu wyniku ( jakikolwiek by nie był) i dobrego korzystnego zareagowania Najważniejsze wnioski z rozmowy przed testem to szacowanie ryzyka zakażenia wirusem HIV!!!
Frekwencja pacjentów PKD w Szczecinie w 2012r. wg grup wiekowych
Analiza danych z Punktu Konsultacyjno- Diagnostycznego w Szczecinie- 2011/2012 Wśród osób z wykrytym zakażeniem HIV wszystkie stanowiły osoby, które uległy zakażeniu drogą kontaktów seksualnych (w 2012r. zakażeniu uległo 9 mężczyzn i 3 kobiety): homoseksualnych (6 osób/ 5 osób w grupie wiekowej: 20-29, 30-39 lat ), heteroseksualnych ( 2 osoby / 6 osób w grupie wiekowej 20-29 lat,30-39 lat, 40-49 lat oraz 50-59 lat, w tym 1 osoba IDU+ seks), biseksualnych (1 osoba / 1osoba w grupie wiekowej 20-29 lat)
Analiza danych z Punktu Konsultacyjno- Diagnostycznego w Szczecinie- 2010/2013 2010r.Projekt Ciąża bez HIV- bezpieczne macierzyństwo Przetestowano 291 kobiet w ciąży, w tym 236 z dotacji Wojewody Zach.-Pom.+ 26 partnerów( plan: 300 testów!) 2011r. Projekt Test w kierunku HIV- bezpieczna przyszłość dla Twojego dziecka Przetestowano 414 kobiet w ciąży, w tym 276 z dotacji Wojewody+ 66 partnerów( plan:400 testów!) 2012r. ( realizacja od 13.04.2012r.)Projekt Test w kierunku HIV- odpowiedzialne macierzyństwo Przetestowano 400 kobiet w ciąży, w tym 268 z dotacji Wojewody + 123 partnerów (plan 450 testów) 2013r.( realizacja od 04.2013r.) Projekt Zmniejsz ryzyko zakażenia HIV- wykonaj test! wykonano 321 badań wśród adresatów tj osób w wieku 18-49 lat plan 500 badań
Analiza danych z Punktu Konsultacyjno- Diagnostycznego w Szczecinie - w 2013r.(do 30.09.2013r.) Zakażenie wirusem HIV wśród pacjentów PKD w 2013r. wykryto u 12 osób Wszystkie osoby z wykrytym zakażeniem HIV uległy zakażeniu drogą kontaktów seksualnych, przy czym 5 osób podało jako drogę zakażenia również IDU. Wśród osób zakażonych w 6 przypadkach były to kobiety oraz 6 mężczyzn, w tym 2 MSM, 1 biseksualny i 3 o orientacji heteroseksualnej. W 3 przypadkach partnerzy seksualni osób byli zakażeni ( 2 M i 1 K)
GŁÓWNE DROGI ZAKAŻENIA Testowanie w PKD daje odpowiedź na pytanie o drogi zakażenia bowiem praktycznie 100% pacjentów w rozmowie przed i po teście podaje drogę zakażenia- i jest to droga aktywności seksualnej!!!!
Testowanie w woj. zachodniopomorskim PUNKT KONSULTACYJNO DIAGNOSTYCZNY w SZCZECINIE ul. Wojska Polskiego 160 czynny: poniedziałki i środy 15.15 19.15, piątki- 15.15-17.15 PUNKT KONSULTACYJNO DIAGNOSTYCZNY w Koszalinie ul. Zwycięstwa136 czynny: środy 15.00 17.30
Rzetelna edukacja Choroby przenoszone drogą seksualną, Czynniki minimalizujące zagrożenie- zasady bezpieczniejszego seksu Drogi przenoszenia HIV, Asertywność, sztuka mówienia NIE Odpowiedzialność Miłość- emocjonalność, seksualność
Problemy psychologiczne związane z zakażeniem HIV Bez względu na okoliczności zakażenia, prowadzony styl życia ( zwłaszcza w kontekście aktywności seksualnej) oraz możliwą ekspozycję na zakażenie- informacja o zakażeniu dla każdego jest wstrząsem! Należy pamiętać, że rozpoznanie zakażenia HIV nie oznacza, że jesteś chory na AIDS!!! Paradoksalnie uzyskanie potwierdzenia zakażenia HIV może uratować życie zarówno osoby zakażonej ( która od momentu uzyskania wiedzy o zakażeniu kontroluje jego przebieg)jak też partnerów seksualnych czy przyszłego potomstwa!!!
Problemy psychologiczne związane z ujawnieniem zakażenia HIV-c.d. Informowanie innych o swoim statusie budzi strach i obawę przed brakiem akceptacji, ale może również pomóc poradzić sobie z sytuacją. Osoby, które poinformowały innych, cieszą się lepszym zdrowiem, prawdopodobnie dlatego, między innymi, że przestały odczuwać stres związany z utrzymywaniem swojego zakażenia w tajemnicy oraz otrzymały wsparcie od osób bliskich. Decyzja o przekazaniu informacji o zakażeniu należy do trudniejszych w życiu! Trudno jest bowiem przewidzieć reakcje osób informowanych. Stąd też należy poświęcić czas na zastanowienie się, kogo poinformować i starannie wybierać osoby, którym chce się przekazać tę informację.
Problemy psychologiczne związane z ujawnieniem zakażenia HIV-c.d. W niektórych sytuacjach poinformowanie innych osób może oznaczać ryzyko odrzucenia, złości, a nawet wrogości. Jeżeli istnieją obawy przed poinformowaniem osób ze swojego otoczenia o fakcie zakażenia, istotne jest aby znaleźć grupę wsparcia, terapeutę, aby skonsultować swoje wątpliwości zanim podejmie się ostateczną decyzję. Często osoby poinformowane początkowo nie reagują w oczekiwany sposób, gdyż potrzebują czasu na oswojenie się z tą informacją, przełamanie stereotypów nadal funkcjonujących w społeczeństwie i akceptację faktu zakażenia osoby bliskiej.
Informowanie o zakażeniu HIV w miejscu pracy/szkole itp. Nie ma przepisów zobowiązujących do informowania w miejscu pracy o swoim zakażeniu HIV. Nie ma więc żadnego uzasadnionego powodu dla którego należałoby informować pracodawcę o swoim zakażeniu! Decyzja o przekazaniu takiej informacji pracodawcy, czy też współpracownikom należy wyłącznie do osoby zakażonej. Niektóre osoby boją się, że w przypadku, przekazania takiej wiedzy, mogą doświadczyć dyskryminacji. Prawo polskie zabrania zarówno ujawniania informacji medycznych, jak i dyskryminacji osób HIV-pozytywnych. ( szczególne przypadki dot. prokuratury i przepisów sanitarnych) Nie można również zwolnić z pracy osoby tylko dlatego, że jest zakażona wirusem HIV.
Najważniejsze wyzwania w dobie HIV/AIDS Najważniejsza jest odpowiedzialność za swoje zachowania.. Najważniejsza jest wiedza przełożona na minimalizowanie ryzyka w zachowaniach seksualnych. Najważniejsze jest poczucie wartości i godność człowieka bez względu na status serologicznybo problem HIV/AIDS dotyczy KAŻDEJ OSOBY czy tego chcemy czy nie!!!
Dziękuję za uwagę