Wymagania edukacyjne dla przedmiotu Język polski (zakres podstawowy) Nauczyciel: Aleksandra Kijak-Sawska dr Podręczniki: Zrozumieć tekst zrozumieć człowieka 1 Podręcznik część 1. Starożytność - Średniowiecze. Zakres podstawowy i rozszerzony. Liceum, technikum; Chemperek Dariusz, Kalbarczyk Adam; Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne; Nr dopuszczenia 463/2/2012 Zrozumieć tekst zrozumieć człowieka 1 Podręcznik część 2. Renesans - Preromantyzm. Zakres podstawowy i rozszerzony. Liceum, technikum; Chemperek Dariusz, Kalbarczyk Adam; Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne; Nr dopuszczenia 463/1/2012 Kryteria oceny uczniów klasy I LO na lekcjach języka polskiego OCENIANIE ODPOWIEDZI USTNEJ Na ocenę dopuszczającą uczeń: - przyporządkowuje autorom tytuły i głównych bohaterów utworów literackich wskazanych w podstawie programowej, - określa ramy chronologiczne omawianych epok, - objaśnia znaczenie nazw omawianych epok literackich, - wskazuje podstawowe cechy najważniejszych dla omawianych okresów gatunków literackich, - wskazuje cechy podstawowych wzorców osobowych charakterystycznych dla danej epoki, - podaje cechy prądów umysłowych i artystycznych, - posługuje się kluczowymi dla rozumienia omawianych epok pojęciami, - streszcza główne wątki utworów epickich i dramatycznych z listy lektur obowiązkowych, - rozpoznaje najważniejsze środki stylistyczne w utworach literackich omawianych epok (np. epitet, porównanie homeryckie, hiperbola, onomatopeja, metafora, synekdocha, personifikacja itp. ) - charakteryzuje bohaterów literackich, - przekazuje efekty swej pracy na lekcjach w komunikatywny sposób,
Na ocenę dostateczną uczeń opanował to, co na ocenę dopuszczającą, a ponadto: - wyjaśnia literaturoznawcze sensy pojęć, - wskazuje podstawowe cechy gatunków, - wiąże fakty literackie z istotnymi wydarzeniami historycznymi, - wskazuje związki omawianych epok z wcześniejszymi, - opisuje motywy i tematy literackie, odwołując się do omówionych utworów, - charakteryzuje wzorce osobowe i postawy bohaterów, odwołując się do omówionych utworów literackich, - definiuje podstawowe prądy artystyczne i umysłowe oraz hasła programowe i idee poszczególnych epok, odwołując się do omówionych utworów lit., - charakteryzuje wizję świata i człowieka w poszczególnych epokach, odwołując się do omówionych utworów lit., - wskazuje i opisuje charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach literackich omawianych epok, - określa tematykę i problematykę omówionych utworów, - prezentuje na lekcji zagadnienia wcześniej przygotowane w domu, - podejmuje próby włączenia się do dyskusji. Na ocenę dobrą uczeń opanował to, co na ocenę dostateczną, a ponadto: - wskazuje związki literatury z wydarzeniami historycznymi, kulturą i sztuką oraz filozofią omawianych epok, - porównuje wzorce osobowe, kreacje bohaterów oraz wizję świata i człowieka w omawianych epokach, odwołując się do utworów lit., - charakteryzuje koncepcję artysty i zadania sztuki w omawianych epokach, odwołując się do utworów literackich, - wskazuje dominantę kompozycyjną i myślową oraz dokonuje analizy typowego dla epoki i autora utworu literackiego, - zajmuje i uzasadnia stanowisko w dyskusji, odwołując się do utworu, cytatu, kontekstu lub wiedzy o epoce, - formułuje wnioski, uogólnienia i argumenty, prezentując swój punkt widzenia, - ocenia bohaterów literackich w kontekście epoki, zwracając uwagę na ich
komplikację psych. i uwikłania w problemy moralne, społeczne, - komponuje w trakcie zajęć dłuższe wypowiedzi w sposób zwarty, logiczny i uporządkowany, - wypowiada się płynnie, poprawnie pod względem stylistycznym i językowym. Na ocenę bardzo dobrą uczeń opanował to, co na ocenę dobrą, a ponadto: - wymienia głównych twórców kultury i ich dzieła w omawianych epokach, - wykazuje się opanowaniem pamięciowym fragmentów tekstów literackich oraz swobodnie posługuje się cytatami, - przedstawia ewolucję bohatera literackiego oraz wybranych gatunków literackich na podstawie omawianych utworów, - wyjaśnia funkcje motywów antycznych i symboli biblijnych w poznanych utworach literackich, - rozpoznaje nawiązania do tradycji we współczesnym utworze literackim lub filmie, - formułuje wnioski płynące z porównania kształtu artystycznego tekstów literackich, - samodzielnie gromadzi, porządkuje i wykorzystuje w wypowiedzi materiał z różnych źródeł dotyczących literatury, filmu i innych dziedzin sztuki, - dokonuje samodzielnej analizy i interpretacji dzieła literackiego, posługując się biegle terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką oraz rozpoznaje przenośne znaczenia dzieła (metaforyczne, alegoryczne, paraboliczne); - dokonuje samodzielnej analizy i interpretacji dzieła sztuki (w tym tekstu lit.) ze wskazaniem funkcji środków specyficznych dla danej dziedziny sztuki, - wykazuje się swobodą konwersacji, kulturą dyskusji i piękną polszczyzną, - odwołuje się do opinii autorytetów dla obrony własnego stanowiska, - dowodzi własnej racji w ocenie dzieł sztuki, - dokonuje syntezy twórczości literackiej ( epoki, autora, prądu). Na ocenę celującą uczeń opanował to, co na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: - prezentuje swoje poglądy, umiejętnie posługuje się wiedzą spoza programu szkolnego, świadczącą o dużej erudycji, - formułuje wnioski dojrzałe, wnikliwe,
- stawia hipotezy badawcze, - polemizuje, by obronić własne stanowisko, szukając wciąż nowych argumentów. OCENIANIE PRAC PISEMNYCH (TEMATY OTWARTE) Na ocenę dopuszczającą uczeń powinien: - zrozumieć temat pracy, -sformułować tezę/hipotezę, - znaleźć argumenty uzasadniające tezę, - zachować trójdzielność kompozycyjną, - posiadać umiejętność wprowadzania do pracy cytatów z utworów, - napisać pracę językiem komunikatywnym, unikając błędów ortograficznych. Na ocenę dostateczną uczeń powinien posiadać umiejętności takie, jak na ocenę dopuszczającą, a ponadto: - zaprezentować własną koncepcję rozwinięcia tematu, - podjąć próbę skomponowania pracy w sposób zamierzony i nieschematyczny, - zadbać o poprawność ortograficzną i interpunkcyjną. Na ocenę dobrą uczeń powinien posiadać umiejętności takie, jak na ocenę dostateczną, a ponadto: - w funkcji argumentacyjnej właściwie wykorzystać materiał literacki i historycznoliteracki, - umiejętnie łączyć poszczególne części pracy tak, by jej tekst był spójny, - stosować urozmaiconą leksykę (bogate słownictwo) i składnię (różne typy zdań), - sięgać do różnych źródeł wiedzy, cytować badaczy literatury, - posiadać umiejętność sporządzania bibliografii, - zadbać o poprawność i jednorodność stylu. Na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien posiadać umiejętności takie, jak na ocenę dobrą, a ponadto: - pamiętać o oryginalnym zamyśle kompozycyjnym,
- zadbać o klarowną koncepcję rozwinięcia problemów zasugerowanych przez temat, - umieścić w pracy własne przemyślane sądy wartościujące i uogólniające, umiejętnie skonfrontować je z sądami badaczy literatury; - zadbać o poprawność frazeologiczną i fleksyjną; - posłużyć się żywym stylem i bogatą leksyką; Na ocenę celującą uczeń powinien posiadać umiejętności takie, jak na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: - w toku argumentacyjnym wykorzystać materiał wykraczający poza treści programowe, - wykazać się oryginalnością ujęcia tematu, - umiejętnie wykorzystać sądy profesjonalnych badaczy literatury, konfrontując je z własnym spojrzeniem, - posiadać umiejętność sporządzania dokładnych przypisów. OCENIANIE RECYTACJI Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: - opanował pamięciowo tekst w ok. 60 70%, - wyraźne wygłasza utwór, uwzględnia przestankowanie, - dąży do poprawności intonacyjnej. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: - poprawnie wygłasza tekst z pamięci (dopuszczalne 2-3 drobne pomyłki), - wyraźne i w odpowiednim tempie wygłasza utwór, uwzględnia przestankowanie, - podejmuje próbę interpretacji głosowej, - właściwie intonuje i akcentuje, Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: - bezbłędnie opanował pamięciowo tekst, - właściwie artykułuje, intonuje; - wyraźne wygłasza utwór, uwzględnia przestankowanie, - dąży do poprawnej interpretacji głosowej, zgodnej z charakterem utworu. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymogi na ocenę dobrą, a
ponadto: - interpretuje głosowo utwór, uwzględniając jego specyfikę (np. temat, kompozycję, nastrój), Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymogi na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: - przedstawia oryginalną i spójną interpretację tekstu, - potrafi wzbudzić zainteresowanie słuchaczy. Wyszczególnienie umiejętności, jakie uczeń winien opanować i wypracować na lekcjach języka polskiego w klasie I LO na poziomie podstawowym w zakresie czytania ze zrozumieniem, pisania, wypowiedzi ustnej Czytanie i słuchanie Uczeń: Odczytuje sens całego tekstu oraz wydzielonych fragmentów; potrafi objaśnić ich sens oraz funkcję na tle całości Rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), politycznych (przemówienie) i popularnonaukowych; wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte Rozpoznaje typ nadawcy i adresata tekstu Wskazuje charakterystyczne cechy stylu danego tekstu, rozpoznaje zastosowane w nim środki językowe i ich funkcje w tekście Wyróżnia argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym, dokonuje jego logicznego streszczenia Rozróżnia w dialogu odpowiedzi właściwe i unikowe Rozpoznaje w wypowiedzi ironię, objaśnia jej mechanizm i funkcję Rozpoznaje manipulację językową w tekstach reklamowych, w języku polityków i dziennikarzy
Samokształcenie i docieranie do informacji Uczeń: Szuka literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonuje ją według wskazanych kryteriów (w zasobach bibliotecznych korzysta zarówno z tradycyjnego księgozbioru, jak i z zapisów multimedialnych i elektronicznych, w tym internetu) Korzysta ze słowników i leksykonów, w tym słowników etymologicznych i symboli Świadomość językowa Uczeń: Analizuje i definiuje (w razie potrzeby z pomocą słowników) znaczenie słów Zna pojęcie znaku i systemu znaków; uzasadnia, że język jest systemem znaków; rozróżnia znaki werbalne i niewerbalne, ma świadomość ich różnych funkcji i sposobów interpretacji Zna pojęcie aktu komunikacji językowej i wskazuje jego składowe (nadawca, odbiorca, kod, komunikat, kontekst), dostrzega i omawia współczesne zmiany modelu komunikacji językowej (np. różnice między tradycyjną komunikacją ustną lub pisaną a komunikacją przez internet) Rozpoznaje i nazywa funkcje tekstu (informatywną, poetycką, ekspresywną, impresywną w tym perswazyjną) Wskazuje w czytanych tekstach i analizuje przykłady odmian terytorialnych, środowiskowych i zawodowych polszczyzny Rozpoznaje w czytanych tekstach oraz wypowiedziach mówionych stylizację, rozróżnia jej rodzaje (archaizację, dialektyzację, kolokwializację) i określa funkcje Rozróżnia pojęcie błędu językowego i zamierzonej innowacji językowej, poprawności i stosowności wypowiedzi; rozpoznaje i poprawia różne typy błędów językowych
Odróżnia słownictwo neutralne od emocjonalnego i wartościującego, oficjalne od swobodnego Analiza i interpretacja tekstów kultury Uczeń Zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela (w tym biografie twórcy tekstu oraz okoliczności jego powstania). Prezentuje własne przeżycia wynikające z kontaktu z dziełem sztuki Określa problematykę utworu Rozpoznaje konwencję literacką (stałe pojawianie się danego literackiego rozwiązania w obrębie pewnego historycznie określonego zbioru utworów) Wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i ich funkcje oraz inne wyznaczniki poetyki danego utworu (z zakresu podstaw wersyfikacji, kompozycji, genologii) i określa ich funkcje Dostrzega w czytanych utworach cechy charakterystyczne określonej epoki (średniowiecze, renesans, barok, oświecenie) Analizując teksty dawne, dostrzega różnice językowe (fonetyczne, leksykalne) wynikające ze zmian historycznych Rozpoznaje w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera (narracja, fabuła, sytuacja liryczna, akcja) Porównuje utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzega cechy wspólne i różne) Wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa klucze, wyznaczniki kompozycji) Wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne, religijne) Porównuje funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich Odczytuje treści alegoryczne i symboliczne utworu
Dostrzega związek języka z wartościami, rozumie, że język podlega wartościowaniu (np. język jasny, prosty, zrozumiały, obrazowy, piękny), jest narzędziem wartościowania, a także źródłem poznania wartości (utrwalonych w znaczeniach nazw wartości, takich jak: dobro, prawda, piękno; wiara, nadzieja, miłość; wolność, równość, braterstwo; Bóg, honor, ojczyzna; solidarność, niepodległość, tolerancja) Dostrzega obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości narodowe i uniwersalne Dostrzega w świecie konflikty wartości (np. równości i wolności, sprawiedliwości i miłosierdzia) oraz rozumie źródła tych konfliktów Tworzenie wypowiedzi Uczeń: Tworzy dłuższy tekst pisany lub mówiony (rozprawka, recenzja, referat, interpretacja utworu literackiego lub fragmentu) zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej Przygotowuje wypowiedź (wybiera formę gatunkową i odpowiedni układ kompozycyjny, analizuje temat, wybiera formę kompozycyjną, sporządza plan wypowiedzi, dobiera właściwe słownictwo) Tworzy samodzielną wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki i retoryki (stawia tezę lub hipotezę, dobiera argumenty, porządkuje je, hierarchizuje, dokonuje ich selekcji pod względem użyteczności w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykłady ilustrujące wywód myślowy, przeprowadza prawidłowe wnioskowanie) Publicznie wygłasza przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową wyrazistość przekazu (w tym także tempo mowy i donośność głosu) Stosuje uczciwe zabiegi perswazyjne, zdając sobie sprawę z ich wartości i funkcji, wystrzegając się nieuczciwych zabiegów erystycznych
Opracowuje redakcyjnie własny tekst (dokonuje uzupełnień, przekształceń, skrótów, eliminuje przypadkową niejednoznaczność wypowiedzi, sporządza przypisy) Wykonuje różne działania na tekście cudzym (np. streszcza, parafrazuje, sporządza konspekt, cytuje) Operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie rozwijanym i koncentrującym się przede wszystkim wokół tematów: Polska, Europa, świat współczesność i przeszłość; kultura, cywilizacja, polityka) Sposoby sprawdzania osiągnięć edukacyjnych (źródła oceny): odpowiedź ustna (obowiązkowa dla każdego ucznia 3 razy w semestrze) ćwiczenia językowe i literackie, w tym rozprawka, krótsze wypracowanie oraz wypełnianie kart pracy dołączonych do tekstu (obowiązkowe dla każdego ucznia 3 w semestrze) kartkówka (3 w ciągu semestru) sprawdzian pisemny (2 w ciągu semestru) wypracowanie klasowe (1 na koniec każdego semestru) aktywność uczniów na lekcji jest punktowana i przekłada się na ocenę (pięć plusów z aktywności = ocena bardzo dobra) Dla uczniów chcących podwyższyć ocenę sprawdzian pisemny z całości materiału na koniec roku szkolnego Wyszczególnienie zagadnień, pojęć oraz tekstów, które uczeń winien poznać i opanować na lekcjach języka polskiego w klasie I LO na poziomie podstawowym BIBLIA Treści nauczania Biblia jako księga święta, dzieło literackie i dokument historyczny.
Człowiek wobec Boga i dylematów wiary. Człowiek Biblii wobec problemów egzystencjalnych. Świat biblijnych wartości w Starym i Nowym Testamencie. Biblijny język symboliczny. Postacie biblijne jako archetypy ludzkich postaw i zachowań oraz ich reinterpretacja w różnych tekstach kultury. Nawiązania do biblijnych toposów i motywów w literaturze polskiej i obcej. Teksty literackie Księga Rodzaju (fragmenty) Księga Hioba (fragmenty) Pieśń nad Pieśniami (fragmenty) Księga Psalmów (wybór w różnych tłumaczeniach) Ewangelia według św. Łukasza (fragmenty) Ewangelia według św. Marka (fragmenty) Listy apostolskie (fragmenty) Apokalipsa św. Jana (fragmenty) Inne teksty kultury Rembrandt van Rijn Syn marnotrawny Adam Szostkiewicz Ewa, czyli milczenie kobiet (fragmenty) Anna Świderkówna Biblia między mitem a historią (fragmenty) Dialog z przeszłością Gustaw Herling-Grudziński Ofiarowanie (fragmenty) Zbigniew Herbert U wrót doliny Edward Stachura Pejzaż Wisława Szymborska Żona Lota Kazimiera Zawistowska Herodiada Pojęcia kluczowe Świat idei: kultura śródziemnomorska, monoteizm, Biblia, testament, ewangelia,
topos, motyw, sacrum, profanum, vanitas, przymierze, apokalipsa, homo viator. Organizacja dzieła literackiego: inwersja, paralelizm (składniowy, znaczeniowy), psalm, symbol, apokryf, przypowieść, reinterpretacja, parabola, alegoria, interpretacja alegoryczna), archaizm ANTYK GRECKO-RZYMSKI Treści nauczania Bohaterowie greckiej mitologii jako archetypy ludzkich postaw i zachowań oraz ich reinterpretacja w różnych tekstach kultury. Idea naśladowania natury w sztuce starożytnej. Swoistość literatury jako dziedziny sztuki i rodzaju piśmiennictwa. Heroizm i codzienność w eposie homeryckim. Koncepcja ludzkiego losu i etos w tragedii antycznej. Refleksja metapoetycka w liryce Horacego. Życie godne i szczęśliwe w pieśniach Horacego. Nawiązania do mitologicznych oraz antycznych toposów i motywów w literaturze i sztuce współczesnej. Teksty literackie Hezjod Teogonia (fragmenty) Homer Iliada (fragmenty), Odyseja (fragmenty) Safona [Wierz mi, że chciałabym umrzeć...], [Wydaje mi się samym bogom równy ] Tyrtajos Rzecz to piękna Sofokles Król Edyp Horacy Pieśni (wybór) Anakreont, wiersze (wybór) Inne teksty kultury Platon Obrona Sokratesa (fragmenty) Praksyteles Apollo Sauroktonos Zygmunt Kubiak Mitologia Greków i Rzymian (fragmenty)
Jan Parandowski Mitologia (fragmenty) Michał Głowiński Narcyz i jego odbicia (fragmenty) Janusz Misiewicz Tragedia attycka (fragmenty) Dialog z przeszłością Zbigniew Herbert Apollo i Marsjasz Zbigniew Herbert Narcyz Halina Poświatowska Lustro Ryszard Kapuściński Podróże z Herodotem Pojęcia kluczowe Świat idei: antyk, filozofia, politeizm, mit, heroizm, etos (rycerski), Fatum, tragizm, stoicyzm (aurea mediocritas), epikureizm (carpe diem), nie wszystek umrę (non omnis moriar), archetyp, narcyzm. Organizacja dzieła literackiego: rodzaj literacki, gatunek literacki, epika, liryka, dramat, epos (epopeja) rycerski i religijny, porównanie, porównanie homeryckie, inwokacja, patos, pieśń, anakreontyk, tragedia, zasada trzech jedności ŚREDNIOWIECZE Treści nauczania Przemiany w średniowiecznym światopoglądzie i duchowości. Realizacje idei ad maiorem Dei gloriam w literaturze średniowiecza. Kulturowe mity średniowiecza (miłość dworna i etos rycerski) i rozrachunek z nimi w literaturze polskiej i obcej. Estetyka średniowiecza katedra gotycka jako uniwersalny wzorzec piękna i inspiracja dla twórców innych dziedzin sztuki. Nawiązania do średniowiecznych toposów i motywów w literaturze współczesnej. Teksty literackie Wincenty z Kielczy Hymn do świętego Stanisława Bogurodzica
Posłuchajcie, bracia miła Stabat Mater dolorosa Legenda o św. Aleksym (fragmenty) Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu (fragmenty) Walter von der Vogelweide Piękność i wdzięk Przecław Słota Wiersz o chlebowym stole (fragmenty) Dzieje Tristana i Izoldy (fragmenty) Pieśń o Rolandzie (fragmenty) Inne teksty kultury Św. Augustyn Wyznania (fragmenty) Deesis (ikona bizantyjska) Madonna z dzieciątkiem (francuska rzeźba drewniana) Maryja z Dzieciątkiem (rzeźba bizantyjska) Tomek Bagiński Katedra Ingmar Bergman Siódma pieczęć Aron Guriewicz Kategorie kultury średniowiecznej (fragmenty) Dialog z przeszłością Halina Poświatowska Śpiący jednorożec Jan Twardowski Malowani święci Julian Przyboś Widzenie katedry w Chartres Pojęcia kluczowe Świat idei: średniowiecze, teocentryzm, uniwersalizm, styl romański, gotyk, deesis, asceza, hagiografia, pareneza, franciszkanizm, miłość dworna, taniec śmierci (danse macabre), scholastyka, Stabat Mater dolorosa. Organizacja dzieła literackiego: pieśń religijna, hymn, legenda, alegoria, lament (plankt), groteska, satyra. RENESANS Treści nauczania
Humanizm jako wyraz nowożytnej duchowości. Człowiek renesansu filozof i obywatel pomiędzy optymizmem a zwątpieniem. Renesansowa koncepcja miłości, małżeństwa i kobiety. Tragiczne wybory bohaterów szekspirowskich. Nawiązania do renesansowych toposów i motywów w literaturze współczesnej. Teksty literackie Mikołaj Rej Żywot człowieka poczciwego (fragmenty) Jan Kochanowski Fraszki (wybór), Pieśni (wybór), Treny (wybór) Francesco Petrarka Sonety (wybór) William Szekspir Makbet, Hamlet Inne teksty kultury Giovanni Pico della Mirandola O godności człowieka (fragmenty) Niccolo Machiavelli Książę (fragmenty) Leonardo da Vinci Mona Lisa Andrzej Wajda Makbet Margaret L. King Kobieta (fragmenty) Dialog z przeszłością Ewa Lipska Może będzie lepiej Julia Hartwig Pośpiech Bolesław Leśmian Ubóstwo Zbigniew Herbert Tren Fortynbrasa Konstanty I. Gałczyński Pieśń I Pojęcia kluczowe Świat idei: renesans (odrodzenie), humanizm, antropocentryzm, reformacja, horacjanizm, Fortuna, petrarkizm, poeta doctus, hamletyzm, utopia, parafraza. Organizacja dzieła literackiego: wiersz sylabiczny, przerzutnia, sonet, tren, ironia, tragedia nowożytna
BAROK Treści nauczania Antynomiczny charakter kultury barokowej. Refleksja metafizyczna w literaturze baroku człowiek wobec czasu, śmierci i Boga. Wirtuozeria poezji barokowej jako przejaw niepokojów egzystencjalnych epoki. Sarmackie widzenie świata pomiędzy megalomanią a obywatelską troską o Rzeczpospolitą. Uniwersalizm ludzkich postaw w powieści Cervantesa. Nawiązania do barokowych toposów i motywów w literaturze współczesnej. Teksty literackie Mikołaj Sęp-Szarzyński Sonety (wybór) Daniel Naborowski, wiersze (wybór) Jan Andrzej Morsztyn, wiersze (wybór) Jan Chryzostom Pasek Pamiętniki (fragmenty) Piotr Skarga Kazania sejmowe (fragmenty) Miguel Cervantes Przemyślny szlachcic Don Kichot z Manchy (fragmenty) John Donne Sonet X Inne teksty kultury Blaise Pascal Myśli (fragment) Milan Kundera Wzgardzone dziedzictwo Cervantesa (fragmenty) Janusz Tazbir Reformacja kontrreformacja tolerancja (fragmenty) Dialog z przeszłością Wisława Szymborska Kobiety Rubensa Pojęcia kluczowe Świat idei: barok, kontrreformacja, poezja metafizyczna, poezja dworska, libertynizm, sarmatyzm, ksenofobia, tradycjonalizm, przedmurze chrześcijaństwa, donkiszoteria, idealizm, romans rycerski.
Organizacja dzieła literackiego: koncept (konceptyzm), paradoks, oksymoron, hiperbola, antyteza, anafora, puenta, kontrast, peryfraza, pamiętnik, makaronizm, turpizm, ars moriendi. OŚWIECENIE I POCZĄTKI NOWOCZESNOŚCI Treści nauczania Naprawianie świata w literaturze i publicystyce oświecenia. Nowy model patriotyzmu w obliczu utraty niepodległości przez Rzeczpospolitą. Oświeceniowe idee i wartości w literaturze epoki. Kryzys oświeceniowego racjonalizmu człowiek serca w literaturze sentymentalnej i preromantycznej. Nawiązania do oświeceniowych toposów i motywów w literaturze współczesnej. Fantastyka i frenezja w dziele literackim i filmowym. Teksty literackie Ignacy Krasicki Satyry (wybór), Hymn do miłości ojczyzny, Monachomachia (fragmenty) Józef Wybicki Pieśń Legionów Polskich we Włoszech Jan Potocki Rękopis znaleziony w Saragossie Daniel Defoe Przypadki Robinsona Crusoe (fragmenty) Johann Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera Inne teksty kultury Encyklopedia albo słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł (fragmenty) Jan Jakub Rousseau Listy moralne (fragmenty) Jacques-Louis David Śmierć Marata Jan Kott Gorzki Krasicki (fragmenty) Wojciech J. Has Rękopis znaleziony w Saragossie Dialog z przeszłością Ryszard Kapuściński Heban (fragmenty)
Pojęcia kluczowe Świat idei: oświecenie, nowoczesność, rozum, racjonalizm, dydaktyzm, publicystyka, werteryzm, ból istnienia (Weltschmerz), panteizm, faustyzm, człowiek boże igrzysko Organizacja dzieła literackiego: klasycyzm, sentymentalizm, rokoko, karykatura, satyra, powieść epistolarna, powieść podróżnicza, synkretyzm, powieść parabola, mowa Ezopowa. KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE JĘZYK W INTERAKCJI Elementy aktu komunikacji językowej. Najważniejsze funkcje komunikatów językowych. Warunki skuteczności komunikacji językowej. Etyka wypowiedzi perswazyjne i manipulacyjne użycia języka. Retoryka jako sztuka skutecznego przemawiania (podstawowe środki retoryczne, kompozycja mowy). Werbalne i niewerbalne środki komunikacji. Pojęcia kluczowe komunikacja, nadawca, odbiorca, komunikat, kontekst, kod, kontakt, funkcja informatywna, impresywna, perswazyjna, ekspresywna, poetycka, retoryka, perswazja, manipulacja, funkcja metajęzykowa, fatyczna JĘZYK W SPOŁECZEŃSTWIE Oficjalna i nieoficjalna, mówiona i pisana odmiana języka. Użytkowe odmiany formalnego języka pisanego. Zasady komponowania i redagowania pisemnej wypowiedzi formalnej. Najważniejsze zmiany w polskim systemie językowym w zakresie fonetyki, fleksji,
leksyki i składni. Teksty literackie doby staropolskiej jako odzwierciedlenie rozwoju polszczyzny. Sposoby wzbogacania zasobu leksykalnego polszczyzny. Pojęcia kluczowe list formalny, podanie, wniosek, oświadczenie, petycja, archaizm (fonetyczny, fleksyjny, leksykalny, składniowy), neosemantyzm, zapożyczenie.