ISSN 1429-8635 AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO IM. BRONIS AWA CZECHA W KRAKOWIE PODR CZNIKI I SKRYPTY NR 33 Andrzej Ostrowski NURKOWANIE Z ZATRZYMANYM ODDECHEM KRAKÓW 2009
Spis tre ci Od Autora... Wst p... 1. W a ciwo ci zyczne wody dzia aj ce na osob nurkuj c z zatrzymanym. oddechem... 1.1.. Opór. wody. 1.2.. Wyporno... wody............... 1.3.. Ci nienie.. wody................ 1.4.. Widzialno... pod. wod.............. 1.5.. Rozchodzenie... si. d wi ku............. 2. Reakcje organizmu cz owieka w trakcie nurkowania z zatrzymanym oddechem.... 2.1.. Funkcjonowanie.... uk adu.. kr eniowo-oddechowego............. 2.1.1.. Uk ad.. kr eniowy................ 2.1.2.. Uk ad.. oddechowy.............. 2.2. Reakcje uk adu kr eniowo-oddechowego cz owieka w trakcie nurkowania.. z. zatrzymanym... oddechem............. 2.3. Mo liwo ci adaptacyjne uk adu kr eniowo-oddechowego w czasie.. nurkowania... z zatrzymanym... oddechem........... 2.4. Czynniki umo liwiaj ce d u szy pobyt pod wod z zatrzymanym oddechem..... 2.4.1.. Hiperwentylacja.. 2.4.2.. Pojemno... p uc............. 2.4.3. Tolerancja na wzrost zawarto ci dwutlenku w gla i spadek ph... krwi.. 2.4.4.. Tolerancja... na. niedotlenienie.............. 2.4.5.. Trening.. zyczny.. i. mentalny........... 2.5. Reakcje na temperatur wody u osoby nurkuj cej z zatrzymanym oddechem................... 2.6. Reakcje stresowe mog ce wyst pi w trakcie nurkowania z zatrzymanym.. oddechem................... 2.6.1.. Stres.. zyczny................ 2.6.2.. Stres.. psychiczny.............. 3. Zasady bezpiecze stwa oraz przyczyny powstawania urazów i wypadków podczas... nurkowania... z zatrzymanym... oddechem.......... 3.1... Urazy. ci nieniowe 7 9 16 17 18 20 20 21 22 24 26 29 29 31 31 36 36 37 38 39
4 Nurkowanie z zatrzymanym oddechem.. 3.1.1.. Uraz.. ci nieniowy... narz du.. s uchu........... 3.1.2.. Uraz.. ci nieniowy... zatok. przynosowych............ 3.1.3.. Uraz.. ci nieniowy... twarzy............. 3.1.4.. Uraz.. ci nieniowy... p uc............ 3.2.. Mroczki.. p ytkiej.. wody............. 3.3. Utrata przytomno ci z powodu niedotlenienia (hipoksja) i nadmiaru.. dwutlenku.. w gla.. (hiperkapnia)............. 4.. Sprz t. do. nurkowania... z zatrzymanym.... oddechem.......... 4.1.. P etwy.. 4.2.. Maska. do. nurkowania................ 4.3.. Rurka. do. oddychania................ 4.4.. Sprz t. uzupe niaj cy.. 4.4.1.. Ubranie.. z. pianki. neoprenowej.............. 4.4.2.. Pas. balastowy................. 4.4.3.. Nó. nurkowy................. 4.4.4.. G boko ciomierz.. 4.4.5.. Latarka.. 4.4.6.. Bojka.. asekuracyjna.............. 5.. Technika.. i wiczenia... ucz ce.. nurkowania... z zatrzymanym... oddechem...... 5.1.. Nurkowanie... z zatrzymanym.... oddechem.. bez. sprz tu.. ABC..... 5.2. wiczenia ucz ce nurkowania z zatrzymanym oddechem bez sprz tu.. ABC.. 5.3.. P ywanie.. i nurkowanie... z. zatrzymanym... oddechem... w sprz cie.. ABC..... 5.3.1.. Korzystanie... z. p etw.............. 5.3.2.. Korzystanie... z. maski. do. nurkowania............ 5.3.3.. Korzystanie... z. rurki. oddechowej........... 5.4. wiczenia ucz ce nurkowania z zatrzymanym oddechem w sprz cie.. ABC. 5.5. Zabawy, konkursy i gry stosowane w nauczaniu i doskonaleniu nurkowania.. z. zatrzymanym... oddechem............... 5.5.1.. Zabawy.. 5.5.2.. Konkursy.. 5.5.3.. Gry 5.6. wiczenia ucz ce opró niania wody z maski tzw. dmuchanie maski.... 5.7.. wiczenia.. ucz ce.. orientacji... pod. wod.......... 5.8.. Zanurzenia... si z. powierzchni... wody............ 5.8.1.. Zanurzenie... si. z p ywania... na piersiach... tzw.. scyzoryk....... 5.8.2.. Zanurzenie... si. z pozycji.. pionowej... tzw.. komandoski........ 5.8.3.. wiczenia... ucz ce.. zanurze.. z powierzchni.... wody..... 5.9. Skoki do wody z pomostu i ze lizgi z jednostki p ywaj cej w sprz cie ABC 40 42 43 44 45 46 48 48 50 52 54 54 55 57 58 58 61 62 64 66 68 69 72 73 76 79 83 84 86 86 88 89 90
Spis tre ci 5.. 5.9.1.. Skok.. pionowy.. na. nogi............. 5.9.2.. Skok.. w wykroku... na nogi............. 5.9.3.. Ze lizg.. do. wody. z. jednostki.. p ywaj cej......... 6. Freediving nurkowanie z zatrzymanym oddechem o charakterze sportowym... 6.1. Adaptacja organizmu cz owieka do nadmiernego ci nienia wody i czasu. zatrzymania... oddechu... wyst puj cego... w. freedivingu.......... 6.1.1.. Adaptacja... uk adu.. oddechowego............. 6.1.2.. Adaptacja... uk adu.. kr eniowego............ 6.2.. Hiperwentylacja.... w freedivingu.............. 6.3.. Zagro enia.. zdrowotne... wyst puj ce... przy. uprawianiu... freedivingu...... 6.4.. wiczenia.. zwi kszaj ce.... mo liwo ci... wstrzymania... oddechu..... 7.. Miejsca.. do nurkowania... z. zatrzymanym... oddechem.......... 7.1.. Nurkowanie... z zatrzymanym.... oddechem.. na. p ywalni........ 7.2.. Nurkowanie... z zatrzymanym.... oddechem.. w. jeziorach........ 7.3.. Nurkowanie... z zatrzymanym.... oddechem.. w. morzu......... 7.3.1.. Nurkowanie... w. Morzu.. Ba tyckim.. i. Pó nocnym......... 7.3.2.. Nurkowanie... w. Morzu.. ródziemnym............ 7.3.3.. Nurkowanie... w. morzach.. tropikalnych.......... 8.. Nurkowania... nietypowe.. z. zatrzymanym... oddechem.......... 8.1.. Nurkowanie... z zatrzymanym.... oddechem.. w. rzekach........ 8.2.. Nurkowanie... z zatrzymanym.... oddechem.. w. nocy........ 8.3.. Nurkowanie... z zatrzymanym.... oddechem.. w. jaskiniach........ 8.4.. Nurkowanie... z zatrzymanym.... oddechem.. w. jeziorach.. górskich...... 8.5.. Nurkowanie... z zatrzymanym.... oddechem.. na. wrakach....... 8.6. Nurkowanie z zatrzymanym oddechem zwi zane z poszukiwaniem.. obiektów.. i przedmiotów.... pod. wod.......... 9. Niebezpieczne zwierz ta zagra aj ce zdrowiu i yciu podczas nurkowania.... 9.1. Niebezpieczne... bezkr gowce................ 9.1.1.. Stu biop awy.. 9.1.2.. Meduzy.. 9.1.3.. Koralowce.. 9.1.4.. Pier cienice.. 9.1.5.. limaki.. 9.1.6.. G owonogi.. 9.1.7.. Ma e.. 9.1.8.. Szkar upnie. 9.2.. Niebezpieczne... ryby.............. 9.2.1. Ryby yj ce przy dnie, broni ce si wykorzystuj c kolce z gruczo ami..... jadowymi.............. 91 92 93 95 96 97 97 98 100 102 104 105 105 108 108 110 111 1 1 116 117 117 118 118 122 122 123 124 128 128
6 Nurkowanie z zatrzymanym oddechem 9.2.2. Ryby yj ce w toni, broni ce si wykorzystuj c kolce z gruczo-... ami. jadowymi............... 9.2.3. Ryby yj ce w toni broni ce si lub atakuj ce poprzez uk szenie..... 9.2.4.. Ryby.. yj ce. w. toni,. maj ce.. truj ce.. mi so....... 9.3... Niebezpieczne... w e.. morskie............ 10. S owniczek terminów zwi zanych z nurkowaniem z zatrzymanym oddechem... Literatura... 130 131 133 134 136 141