Informacja Ministra Edukacji Narodowej na temat Podręczniki szkolne, w tym program e-podręcznik. Zaopatrzenie w podręczniki szkolne uczniów niewidomych i słabowidzących Opracowano w: Departamencie Programów Nauczania i Podręczników 24 września 2012 r.
1. Zmiany w zasadach dopuszczania do użytku szkolnego podręczników wprowadzone nowym rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 czerwca 2012 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. z 2012 r., poz. 752). 18 lipca 2012 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 czerwca 2012 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U., poz. 752). 1 Zmiany wprowadzone w niniejszym rozporządzeniu, w stosunku do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników, dotyczą w szczególności: 1. rezygnacji z dopuszczania dodatkowych materiałów przeznaczonych dla ucznia dołączanych do podręczników, tj. zeszytów ćwiczeń, kart pracy, itp. dzięki tej zmianie zakup podręczników nie będzie wiązał się z obligatoryjnym zakupem zeszytów ćwiczeń; 2. ograniczenia możliwości składania wniosku o dopuszczenie do użytku szkolnego kolejnych wydań podręcznika zmienionych w części stanowiącej nie więcej niż 20% (nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia dopuszczenia podręcznika do użytku szkolnego) ułatwi to nauczycielom i rodzicom wykorzystanie i zakup podręczników używanych, co obecnie jest utrudnione w sytuacji, gdy wydawca wprowadza na rynek nową wersję podręcznika; 3. wprowadzenia dodatkowej, końcowej opinii językowej, w przypadku, gdy opinia merytoryczno-dydaktyczna kończy się stwierdzeniem o pozytywnym zaopiniowaniu podręcznika pod warunkiem dokonania wskazanych przez rzeczoznawcę poprawek; 1 Rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. Nr 89, poz. 730), które straciło moc z dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia. 2
4. doprecyzowania wymagań dotyczących dopuszczania do użytku szkolnego podręczników w formie elektronicznej wprowadzony został m.in. wymóg, aby podręczniki w formie elektronicznej zawierały mechanizmy nawigacji i wyszukiwania, w tym spis treści i skorowidz w postaci hiperłączy, tak aby korzystanie z podręcznika było proste i wygodne; 5. wprowadzenie wymogu posiadania przez rzeczoznawców kompetencji w dziedzinie technologii informacyjno-komunikacyjnych. 2. Wymiana podręczników w roku szkolnym 2012/2013 W roku szkolnym 2012/2013 konieczność wymiany podręczników dotyczy dwóch spośród dwunastu roczników uczniów, czyli tych, którzy uczą się w klasach IV szkół podstawowych i klasach I szkół ponadgimnazjalnych zgodnie z nową podstawą programową. Uczniowie tych klas mogą jednak skorzystać z dofinansowania zakupu podręczników w ramach Rządowego programu pomocy uczniom Wyprawka szkolna. Uczniowie pozostałych klas mają natomiast możliwość odkupienia używanych podręczników od swoich starszych kolegów, bowiem nauczyciele mają prawo stosować w kolejnych latach te same podręczniki. Ponadto jeżeli nauczyciel oceni, że poprzednia wersja podręcznika nie różni się istotnie od tej wpisanej na listę podręczników zgodnych z nową podstawą programową i uczniowie bez przeszkód mogliby z niej korzystać, może poinformować uczniów o możliwości korzystania również z tej wersji. Należy przy tym po raz kolejny podkreślić, że wybór i korzystanie z podręcznika nie jest obowiązkowe a nauczyciel może stosować w procesie kształcenia wybrane przez siebie środki i narzędzia dydaktyczne, w szczególności treści dostępne w szeroko rozumianej przestrzeni informacyjnej. Jednym ze sposobów obniżenia kosztów związanych z zakupem podręczników jest obrót używanymi podręcznikami. Dyrektor szkoły, zgodnie z art. 22b ustawy o systemie oświaty, podejmuje działania organizacyjne umożliwiające obrót używanymi podręcznikami na terenie szkoły. W roku szkolnym 2011/2012 Minister Edukacji Narodowej zlecił kuratoriom oświaty kontrolę w publicznych szkołach podstawowych i publicznych gimnazjach m.in. w zakresie wyboru podręczników szkolnych. W ramach tej kontroli sprawdzano m. in. czy dyrektorzy podejmują działania organizacyjne 3
umożliwiające obrót używanymi podręcznikami na terenie szkoły, do których są zobowiązani na podstawie art. 22b ustawy o systemie oświaty. Kontrolą zostało objęte 10% publicznych szkół podstawowych i publicznych gimnazjów (1 474 szkoły podstawowe i 923 gimnazja). Z zebranych danych wynika, że w 1458 szkołach podstawowych dyrektorzy podjęli działania organizacyjne umożliwiające obrót używanymi podręcznikami na terenie szkoły, tylko w 16 kontrolowanych szkołach dyrektorzy nie prowadzili takich działań. Podobnie w gimnazjach - w 909 szkołach tego typu organizowano obrót używanymi podręcznikami, a tylko w 14 kontrolowanych szkołach dyrektorzy nie podejmowali takich działań. Oznacza to, że niemal 99% szkół podstawowych i gimnazjów objętych kontrolą organizowało obrót używanymi podręcznikami. Najczęstsze formy tego typu działań to: kiermasz szkolny oraz indywidualna wymiana podręczników między uczniami, a także koordynowanie i organizacja wymiany podręczników przez wychowawców poszczególnych klas. Ponadto dyrektorzy umożliwiają przekazywanie używanych podręczników do biblioteki szkolnej i wypożyczanie ich uczniom. 3. Podręczniki dopuszczone do użytku szkolnego do nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego - stan na 19.09.2012 r. Zajęcia edukacyjne 4 Liczba podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego tradycyjne e-booki multi medialne w trakcie dopuszczenia I etap edukacyjny klasy I-III szkoły Edukacja podstawowej wczesnoszkolna 35 10 6 Język angielski 27 1 Język francuski 1 Język niemiecki 7 1 OGÓŁEM 70 11 7 0 II etap edukacyjny klasy IV-VI szkoły podstawowej
Język polski 15 9 1 Język angielski 20 1 2 Język francuski 2 Język niemiecki 8 1 1 Język rosyjski 1 Muzyka 11 4 1 Plastyka 8 3 2 1 Historia i społeczeństwo 10 3 1 Przyroda 9 6 1 Matematyka 11 4 1 Zajęcia komputerowe 11 2 1 1 Zajęcia techniczne 5 1 1 OGÓŁEM 111 33 6 9 III etap edukacyjny gimnazjum Język polski 18 Język angielski 36 2 1 Język francuski 7 Język hiszpański 6 Język niemiecki 27 2 1 2 Język rosyjski 3 1 Język włoski 2 Muzyka 8 Plastyka 9 Historia 10 1 Wiedza o społeczeństwie 7 Geografia 11 Biologia 11 1 Chemia 8 Fizyka 10 Matematyka 10 1 Informatyka 13 Zajęcia techniczne 5 Edukacja dla 7 bezpieczeństwa Wychowanie do życia w 2 rodzinie Zajęcia artystyczne 1 OGÓŁEM 211 6 3 3 IV etap edukacyjny szkoły ponadgimnazjalne 5
Język polski 8 3 Język polski dla zasadniczej szkoły zawodowej 3 1 Język angielski 28 1 Język francuski 9 1 Język hiszpański 7 1 Język niemiecki 21 3 3 2 Język rosyjski 4 1 Język włoski 5 1 Wiedza o kulturze 3 1 1 Język łaciński i kultura 1 antyczna Filozofia 1 Historia 9 2 Wiedza o społeczeństwie 9 2 1 Podstawy 8 1 przedsiębiorczości Geografia 15 4 1 Biologia 8 3 1 Chemia 11 3 1 Fizyka 6 2 2 Matematyka 13 3 4 Matematyka dla zasadniczej szkoły zawodowej 4 2 Informatyka 12 2 Edukacja dla 7 2 1 bezpieczeństwa Wychowanie do życia w 1 rodzinie Etyka 2 OGÓŁEM 194 34 4 20 4. Informacja o realizacji Rządowego programu Wyprawka szkolna Ministerstwo Edukacji Narodowej od 10 lat realizuje Rządowy program pomocy uczniom Wyprawka szkolna, który przeznaczony jest na dofinansowanie zakupu podręczników dla uczniów. Przyjęte w programie założenie udzielania pomocy jako refundacji poniesionych kosztów wydaje się być rozwiązaniem optymalnym, gwarantującym przede wszystkim zapewnienie podręczników uczniom rozpoczynającym naukę w poszczególnych klasach. Należy zwrócić uwagę, że program nie ma za zadanie zapewnienia bezpłatnych podręczników 6
dla dzieci lecz ma pomóc w ich zakupie przez częściowe dofinansowanie poniesionych wydatków. Analogiczne rozwiązania są stosowane w systemie stypendiów szkolnych, gdzie uczeń może otrzymać refundację poniesionych wydatków na cele edukacyjne. Należy podkreślić, że od 2008 r., w celu pełniejszego wykorzystania środków oraz ułatwienia dostępu do pomocy w programie Wyprawa szkolna umożliwiono zastępowanie wszelkich dokumentów (zaświadczenia, faktury, rachunki) oświadczeniami składanymi przez wnioskodawców. W opinii Ministerstwa zastosowane rozwiązanie ułatwiło rodzicom dostęp do pomocy. Ideą programu w ostatnich latach realizacji jest pomoc uczniom, którzy ze względu na przyjęte rozwiązania merytoryczne i edytorskie lub reformę podstawy programowej kształcenia ogólnego nie mogą korzystać z podręczników używanych, kupowanych na rynku wtórnym, od starszych kolegów. Dlatego programem obejmowani są uczniowie klas I-III szkoły podstawowej oraz odpowiednich klas pozostałych typów szkół, w których, w danym roku szkolnym wchodzi w życie nowa podstawa programowa. 14 czerwca 2012 r. Rada Ministrów przyjęła: 1. Uchwałę Nr 93/2012 w sprawie Rządowego programu pomocy uczniom w 2012 r. - Wyprawka szkolna", 2. Rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy finansowej uczniom na zakup podręczników. W 2012 r. odbiorcami programu są: 1. uczniowie rozpoczynający w roku szkolnym 2012/2013 naukę w: klasach I-IV szkoły podstawowej, klasach I-IV ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia, klasie I szkoły ponadgimnazjalnej: zasadniczej szkoły zawodowej, liceum ogólnokształcącego i technikum, klasie IV ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, klasie IV ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych, klasie I liceum plastycznego, klasie I lub VII ogólnokształcącej szkoły baletowej; 2. uczniowie słabowidzący, niesłyszący, z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim oraz uczniowie z niepełnosprawnościami sprzężonymi, 7
w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona wyżej, posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, o którym mowa w art. 71b ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, zwani dalej uczniami niepełnosprawnymi, uczęszczający w roku szkolnym 2012/2013 do szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, dla dzieci i młodzieży, lub do ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, ogólnokształcących szkół muzycznych II stopnia, ogólnokształcących szkół sztuk pięknych, liceów plastycznych lub ogólnokształcących szkół baletowych, zwanych dalej szkołami artystycznymi. Pomoc w formie dofinansowania zakupu podręczników uczeń może otrzymać ze względu na jedno z czterech wyszczególnionych poniżej kryteriów. Pomoc będzie przysługiwać: 1) uczniom pochodzącym z rodzin spełniających kryterium dochodowe, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z późn. zm.), z wyłączeniem uczniów klasy I szkoły podstawowej i uczniów klasy I ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia; 2) uczniom klasy I szkoły podstawowej i uczniom klasy I ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia, pochodzącym z rodzin, w których dochód na osobę nie przekracza kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.); 3) uczniom pochodzącym z rodzin niespełniających kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, w przypadkach określonych w art. 7 tej ustawy, na podstawie decyzji dyrektora szkoły, do której uczęszcza uczeń, z wyłączeniem uczniów klasy I szkoły podstawowej i uczniów klasy I ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia. Liczba uczniów, którym zostanie udzielona pomoc, zgodnie z kryterium, o którym mowa w pkt 3, nie może przekroczyć w danej gminie 5% ogólnej liczby uczniów klas II-IV szkoły podstawowej, klas II-IV ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia, klasy I szkoły ponadgimnazjalnej: zasadniczej szkoły zawodowej, liceum ogólnokształcącego i technikum, klasy IV ogólnokształcącej 8
szkoły muzycznej II stopnia, klasy IV ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych, klasy I liceum plastycznego oraz klasy I i VII ogólnokształcącej szkoły baletowej. W przypadku szkół prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, liczba uczniów, którym zostanie udzielona pomoc, zgodnie z kryterium, o którym mowa w pkt 3, nie może przekroczyć 5% ogólnej liczby uczniów klas II-IV ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia, klasy IV ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, klasy IV ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych, klasy I liceum plastycznego oraz klasy I i VII ogólnokształcącej szkoły baletowej, prowadzonych przez tego ministra. 4) uczniom niepełnosprawnym uczęszczającym w roku szkolnym 2012/2013 do szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, dla dzieci i młodzieży, lub do szkół artystycznych. Uczniowie niepełnosprawni realizują podstawę programową kształcenia ogólnego tę samą, co ich pełnosprawni rówieśnicy i mogą korzystać ze wszystkich podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, nie tylko tych, które są opracowywane z przeznaczeniem dla uczniów słabowidzących, niesłyszących lub z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. Dofinansowanie zakupu podręczników w roku szkolnym 2012/2013 wynosi: - dla uczniów klas I-III szkoły podstawowej, - dla uczniów klas I-III ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia, - dla uczniów niepełnosprawnych klas I-III szkoły podstawowej oraz uczniów niepełnosprawnych klas I-III ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia, - dla uczniów klasy IV szkoły podstawowej, - dla uczniów klasy IV ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia oraz uczniów klasy I ogólnokształcącej szkoły baletowej, - dla uczniów niepełnosprawnych klas IV-VI szkoły podstawowej, uczniów niepełnosprawnych klas IV- VI ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia oraz uczniów niepełnosprawnych klas I-III 9 do kwoty 180 zł do kwoty 210 zł
ogólnokształcącej szkoły baletowej, - dla uczniów niepełnosprawnych gimnazjum, - dla uczniów niepełnosprawnych klas I-III ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, uczniów niepełnosprawnych klas I-III ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych oraz uczniów niepełnosprawnych klas IV-VI ogólnokształcącej szkoły baletowej, - dla uczniów klasy I szkoły ponadgimnazjalnej: zasadniczej szkoły zawodowej, liceum ogólnokształcącego i technikum, - dla uczniów klasy IV ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, uczniów klasy IV ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych, uczniów klasy I liceum plastycznego oraz uczniów klasy VII ogólnokształcącej szkoły baletowej, - dla uczniów niepełnosprawnych zasadniczej szkoły zawodowej, uczniów niepełnosprawnych liceum ogólnokształcącego, uczniów niepełnosprawnych klas II-III liceum profilowanego, uczniów niepełnosprawnych technikum, uczniów niepełnosprawnych klas II-III uzupełniającego liceum ogólnokształcącego, uczniów niepełnosprawnych klas II-III technikum uzupełniającego, - uczniów niepełnosprawnych klas IV-VI ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, uczniów niepełnosprawnych klas IV-VI ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych, uczniów niepełnosprawnych liceum plastycznego oraz uczniów niepełnosprawnych klas VII-IX ogólnokształcącej szkoły baletowej. 10 do kwoty 325 zł do kwoty 352 zł
Zgodnie z ustawą z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej kryterium dochodowe wynosi do 30 września 2012 r. 351 zł netto na osobę w rodzinie, od 1 października 2012 r. będzie ono wynosiło natomiast 456 zł. W przypadku kryteriów zawartych w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych zmiana nastąpi od 1 listopada i zmieni się z 504 zł netto na osobę w rodzinie do kwoty 539 zł. Cytowanie rozporządzenie w 3 ust. 3 wyraźnie wskazuje, że wniosek o przyznanie pomocy składa się w terminie ustalonym odpowiednio przez wójta gminy, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego dla siedziby szkoły, a w przypadku wniosków o przyznanie pomocy uczniom ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, ogólnokształcących szkół muzycznych II stopnia, ogólnokształcących szkół sztuk pięknych, liceów plastycznych i ogólnokształcących szkół baletowych, prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w terminie ustalonym przez tego ministra. Na realizację ww. programu w 2012 r. wyodrębniono środki w wysokości 128 mln zł. W pierwszej transzy uruchomiono środki w wysokości 64 205 000,00 zł, co stanowi ponad 50% środków: Kwota środków na Kod Województwo dofinansowanie zakupu województwa podręczników 02 dolnośląskie 4 004 000,00 zł 04 kujawsko-pomorskie 3 990 000,00 zł 06 lubelskie 4 598 000,00 zł 08 lubuskie 1 835 000,00 zł 10 łódzkie 3 858 000,00 zł 12 małopolskie 5 555 000,00 zł 14 mazowieckie 7 839 000,00 zł 16 opolskie 1 341 000,00 zł 18 podkarpackie 4 801 000,00 zł 20 podlaskie 1 691 000,00 zł 22 pomorskie 4 830 000,00 zł 24 śląskie 5 627 000,00 zł 26 świętokrzyskie 2 416 000,00 zł 28 warmińsko-mazurskie 3 155 000,00 zł 11
30 wielkopolskie 5 402 000,00 zł 32 zachodniopomorskie 3 213 000,00 zł Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego 50 000,00 zł Ogółem 64 205 000,00 zł W chwili obecnej do MEN napływają dane o zapotrzebowaniu na drugą transzę środków, która zostanie uruchomiona do 30 września br. 5. Informacja o projekcie systemowym E-podręczniki do kształcenia ogólnego W bieżącym roku, w związku z Rządowym programem rozwijania kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie stosowania technologii informacyjnokomunikacyjnych Cyfrowa Szkoła, rozpoczęte zostały prace nad przygotowaniem nowego projektu systemowego współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, który zakłada opracowanie interaktywnych i multimedialnych e-podręczników przeznaczonych do nauczania wybranych przedmiotów na poszczególnych etapach edukacyjnych. Projekt systemowy E-podręczniki do kształcenia ogólnego jest przedsięwzięciem wpisanym w jeden z czterech głównych obszarów działań, przewidzianych w ww. Rządowym programie, tj. w obszar e-zasoby edukacyjne, w tym e-podręcznik, którego celem jest rozszerzenie oferty publicznych elektronicznych zasobów edukacyjnych, w tym zapewnienie dostępu do bezpłatnych e-podręczników. Projekt systemowy E-podręczniki do kształcenia ogólnego będzie realizowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet III, Działanie 3.3, Poddziałanie 3.3.3. Planowana wartość projektu, który będzie realizowany do czerwca 2015 r. została oszacowana kwotę 45 mln zł. Celem głównym projektu jest opracowanie i nieodpłatne udostępnienie bezpłatnych e-podręczników do kształcenia ogólnego oraz uzupełniających je zasobów edukacyjnych na platformie edukacyjnej. E-podręczniki wytworzone w ramach projektu będą przeznaczone do nauczania w szkołach podstawowych, gimnazjach i w szkołach ponadgimnazjalnych. E-podręczniki będą udostępniane na licencji Creative Commons (CC) Uznanie Autorstwa i innych wolnych licencjach. Będą one łatwo dostępne zarówno w wersji online, jak i offline na przenośnych komputerach, lub innych mobilnych urządzeniach mających 12
funkcje komputera bez potrzeby instalowania dodatkowego oprogramowania, co jest kluczowe dla zapewnienia maksymalnej ich dostępności. W projekcie zaplanowano realizację następujących działań: 1. opracowanie koncepcji, stworzenie i prowadzenie platformy do tworzenia i upowszechniania e-podręczników, 2. opracowanie, testowanie i udostępnienie min. 18 e-podręczników z zakresu edukacji wczesnoszkolnej oraz przedmiotów: humanistycznych, przyrodniczych, matematyki i przedmiotów informatycznych na II, III i IV etap edukacyjnym, 3. szkolenia e-learnigowe dla nauczycieli, 4. prace analityczne z zakresu wykorzystania e-podręczników i e-zasobów, 5. działania informacyjno-promocyjne. Projekt zakłada opracowanie elektronicznych podręczników do edukacji wczesnoszkolnej, języka polskiego, historii, historii i społeczeństwa, wiedzy o społeczeństwie, przyrody, biologii, geografii, fizyki, chemii, matematyki, zajęć komputerowych, informatyki, edukacji dla bezpieczeństwa (łącznie 18 podręczników obejmujących, co najmniej jeden etap edukacyjny do 14 przedmiotów/zajęć edukacyjnych). Biorąc pod uwagę czas potrzebny do przygotowania e-podręczników zakłada się, że pierwsze podręczniki zostaną udostępnione w roku szkolnym 2014/2015. Zgodnie z ustaleniami z Partnerem projektu odpowiedzialnym za opracowanie e-podręczników z matematyki i przedmiotów informatycznych, jako jedne z pierwszych zostaną stworzone prototypy e-podręczników z matematyki dla klas IV szkoły podstawowej, klas I gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej. Planuje się, że prototypy tych trzech podręczników zostaną opracowane do końca sierpnia 2013 r. Z uwagi na specyfikę projektu (przygotowanie podręczników do czterech grup przedmiotów) będzie on realizowany przez Ośrodek Rozwoju Edukacji (Lider projektu) w partnerstwie z podmiotami zewnętrznymi (partnerami), każdy przypisany do jednej grupy podręczników (podręczniki do edukacji wczesnoszkolnej, podręczniki do przedmiotów humanistycznych, podręczniki do przedmiotów przyrodniczych i podręczniki do matematyki/przedmiotów 13
informatycznych) oraz dodatkowo jeden partner do opracowania rozwiązań informatycznych. Do zadań partnera technologicznego będzie należało: 1. opracowanie spójnej koncepcji informatycznego rozwiązania technologicznego i funkcjonalnego (platformy) do tworzenia i upowszechniania e-podręczników, jej realizacja i wdrożenie, a następnie utrzymanie i rozwój do końca trwania projektu, 2. prowadzenie szkoleń dla użytkowników platformy i opracowanie kursów e-learningowych (samouczków) prezentujących sposób obsługi systemu, a także internetowego centrum pomocy (obsługa zgłoszeń, helpdesk), 3. udzielanie wsparcia technicznego i merytorycznego Partnerom realizującym zadania dotyczące tworzenia e-podręczników - w zakresie stosowania przyjętych w projekcie rozwiązań informatycznych. Zadania partnerów merytorycznych to w szczególności: 1. opracowanie szczegółowej koncepcji merytoryczno-dydaktycznej i funkcjonalnej podręczników do poszczególnych przedmiotów, 2. opracowanie podręczników na podstawie przyjętej koncepcji i harmonogramu, ich ewentualna poprawa i aktualizacja do końca trwania projektu, 3. udostępnienie podręczników na platformie na podstawie licencji Creative Commons (CC) Uznanie Autorstwa lub innej wolnej licencji, 4. współpraca przy opracowywaniu podręczników z partnerem odpowiedzialnym za przygotowanie i realizację projektu od strony technologicznej. Realizacja projektu w partnerstwie oznacza wspólne realizowanie projektu przez beneficjenta i partnerów. Wybrani już partnerzy merytoryczni - Politechnika Łódzka w zakresie matematyki i przedmiotów informatycznych, Uniwersytet Wrocławski w zakresie przedmiotów humanistycznych i Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu w zakresie przedmiotów przyrodniczych dają rękojmię należytego wykonania zadań i wytworzenia podręczników wysokiej jakości. Trwa procedura wyboru ostatniego partnera merytorycznego, który będzie przygotowywał podręczniki do edukacji wczesnoszkolnej. Wybór partnera 14
merytorycznego odbywa się w drodze otwartego konkursu prowadzonego na podstawie przepisów ustawy o zasadach polityki rozwoju. Zgodnie z procedurami wewnętrznymi ocena formalna i merytoryczna złożonych ofert powinna zostać zakończona nie później niż w terminie 35 dni od dnia, w którym upłynął termin składania ofert tj. do dnia 15 października br. Natomiast partner technologiczny zostanie wybrany spośród jednostek sektora finansów publicznych, posiadających potencjał i doświadczenie, niezbędne do wykonania zadań technologicznych we współpracy z liderem projektu (Ośrodek Rozwoju Edukacji) i w/w partnerami merytorycznymi. Procedura wyboru partnera technologicznego zostanie zakończona do końca września br., o jej wyniku zostaną poinformowani wszyscy zainteresowani jak również opinia publiczna. 5. Informacja o zaopatrzeniu w podręczniki szkolne uczniów niewidomych i słabowidzących. Ministerstwo Edukacji Narodowej, działając na podstawie art. 71d ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.), od wielu lat dofinansowuje podręczniki szkolne i książki pomocnicze przeznaczone m.in. dla uczniów niewidomych i słabowidzących. Od 2009 roku obowiązuje nowy system zapewniania uczniom niewidomym i słabowidzącym dostępu do podręczników szkolnych. Na zlecenie i ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej wykonywane są adaptacje wskazanych przez szkoły tytułów podręczników szkolnych i książek pomocniczych, dostosowane do potrzeb uczniów niewidomych i słabowidzących. Wersje elektroniczne podręczników wykonanych w systemie brajla zamieszczane są na stronie internetowej Ośrodka Rozwoju Edukacji w specjalnie opracowanym przez MEN systemie informatycznym, umożliwiającym dyrektorom szkół i placówek bieżące ich pobieranie oraz wydrukowanie w całości lub części, zgodnie z indywidualnymi potrzebami edukacyjnymi uczniów. W miarę posiadanych środków, podręczniki te są również drukowane na zlecenie Ministerstwa i przekazywane do szkół i placówek. Podręczniki wykonane w druku powiększonym, przeznaczone dla uczniów słabowidzących, szkoły i placówki otrzymują natomiast w wersji wydrukowanej, 15
zgodnie ze złożonym do Ośrodka Rozwoju Edukacji zapotrzebowaniem, w miarę posiadanych przez MEN środków. Zadanie powyższe jest realizowane każdego roku, na podstawie umów zawartych z uczelniami wyższymi Uniwersytetem Warszawskim oraz Katolickim Uniwersytetem Lubelskim Jana Pawła II, które na zlecenie MEN dokonują adaptacji i druku podręczników szkolnych i książek pomocniczych, wykonanych odpowiednio do potrzeb uczniów niewidomych i słabowidzących, zgodnie z ustalonymi (we współpracy ze specjalistami tyflopedagogami) zasadami adaptacji tych podręczników. Dzięki realizacji zadania w ww. sposób, znacząco zwiększyła się liczba tytułów podręczników szkolnych, których adaptacja do potrzeb uczniów niewidomych i słabowidzących jest dostępna na bieżąco dla wszystkich szkół i placówek, do których uczęszczają ci uczniowie. Wydrukowane podręczniki przekazywane są również do Biblioteki Centralnej Polskiego Związku Niewidomych, która udostępnia je potrzebującym. Ponadto, Ministerstwo Edukacji Narodowej wychodząc naprzeciw potrzebom szkół i placówek pozyskuje dodatkowe środki z rezerwy celowej nr 26 Realizacja Narodowego Programu Stypendialnego, w tym wyprawka szkolna, na wydruk podręczników wykonanych w systemie brajla. Środki te, zarówno w 2011 r. jak i 2012 r., zostały przekazane organom prowadzącym szkoły i placówki, do których uczęszczają uczniowie niewidomi, w formie dotacji celowej z budżetu państwa na podstawie umów/porozumień zawieranych z tymi organami. Dzięki zastosowaniu takiego rozwiązania, dodatkowe środki z budżetu państwa zostały przekazane na wykonanie i/lub wydruk podręczników szkolnych i książek pomocniczych odpowiednio do rozpoznanych indywidualnych potrzeb uczniów niewidomych w tym zakresie w poszczególnych szkołach i placówkach. Umożliwiono bowiem wykonanie tych podręczników w formie jak najbardziej właściwej dla każdego z tych uczniów, uwzględniającej również możliwości organizacyjne szkół/placówek, do których uczęszczają uczniowie niewidomi. Zadanie to mogło być zrealizowane bowiem w różnych formach: przez zakup usługi polegającej na wykonaniu adaptacji podręcznika i/lub wydruku podręczników lub przez zakup materiałów niezbędnych do wydruku (papier, elementy oprawy podręcznika/książki, itp.) i wydrukowanie podręczników przez organ prowadzący szkołę/placówkę bądź bezpośrednio przez samą szkołę/placówkę. Dzięki temu szkoły/placówki mogą wykonać adaptacje jeszcze innych podręczników niż te, które są wykonywane na zlecenie MEN. Mogą także wydrukować (lub zlecić wydruk) nie zawsze 16
całego podręcznika, lecz jego części bądź poszczególnych elementów (np. graficznych), odpowiednio do potrzeb w tym zakresie. Wówczas uczeń otrzymuje cały podręcznik lub jego fragmenty, w zależności od tego czego naprawdę potrzebuje. Zaproponowana formuła jest elastyczna i można ją dostosować do indywidualnych potrzeb konkretnego ucznia i możliwości organizacyjnych danej szkoły/placówki. Dotację mogą otrzymać wszystkie organy prowadzące szkoły i placówki, do których uczęszczają uczniowie niewidomi. MEN zabezpieczył na ten cel środki w wysokości obejmującej wszystkich uczniów niewidomych. Ponadto, dla uczniów niewidomych i słabowidzących obecnie są drukowane również podręczniki ze środków budżetowych MEN, zgodnie ze złożonymi przez szkoły/placówki zapotrzebowaniami. Dodatkowo, począwszy od 2010 roku dla uczniów słabowidzących, niesłyszących, z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, zabezpieczane są również środki finansowe w ramach rezerwy celowej nr 26 Realizacja Narodowego Programu Stypendialnego, w tym wyprawka szkolna, w wysokości około 20 mln zł/rocznie, co umożliwia dofinansowanie zakupu wybranych, wykorzystywanych w danej szkole podręczników, w stopniu zabezpieczającym potrzeby tych uczniów. Wybór podręczników do kształcenia ogólnego lub kształcenia specjalnego należy do nauczyciela, ponieważ uczniowie ci realizują podstawę programową kształcenia ogólnego tę samą, co ich pełnosprawni rówieśnicy. Ministerstwo Edukacji Narodowej w każdym roku przeznacza również środki finansowe na realizację zadania pn.: Zapewnienie uczniom niewidomym i słabowidzącym czasopism przeznaczonych dla dzieci i młodzieży, wykonanych w alfabecie Braille'a oraz w druku powiększonym. Są one przekazywane w formie dotacji podmiotowi wybranemu zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.) w trybie otwartego konkursu ofert. Celem działań podejmowanych w ramach konkursu jest: - wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów niewidomych i słabowidzących, - rozwój zdolności i zainteresowań uczniów niewidomych i słabowidzących w oparciu o treści dydaktyczne czasopism przeznaczonych dla dzieci i młodzieży, - wsparcie harmonijnego rozwoju uczniów niewidomych i słabowidzących, 17
- upowszechnienie oferty czasopism popularno-naukowych przeznaczonych dla dzieci i młodzieży wśród uczniów niewidomych i słabowidzących, - popularyzacja czytelnictwa wśród uczniów niewidomych i słabowidzących. Od kilku lat zadanie to wykonuje Polski Związek Niewidomych. Jak wynika z powyższych informacji, działania podjęte przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w zakresie dofinansowania podręczników dla uczniów niewidomych i słabowidzących istotnie wspierają jakość kształcenia specjalnego tych uczniów, wyrównują ich szanse edukacyjne i wychodzą naprzeciw oczekiwaniom uczniów, ich rodziców oraz nauczycieli. Należy jednocześnie podkreślić, że środki finansowe przeznaczone na ten cel zabezpieczają potrzeby wszystkich uczniów niewidomych i słabowidzących. Umożliwienie otrzymania dofinansowania zakupu podręczników uczniom niewidomym i słabowidzącym niezależnie od miejsca ich edukacji, jest stworzeniem warunków równych szans oraz znacząco wpływa na eliminowanie barier o charakterze środowiskowym w dostępie do kształcenia, wychowania i opieki odpowiednich do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia. 18