Uchwała z dnia 17 lutego 2004 r., III CZP 116/03

Podobne dokumenty
Uchwała z dnia 5 grudnia 2008 r., III CZP 124/08

Wyrok z dnia 15 listopada 2006 r., V CSK 241/06. Artykuł zdanie pierwsze k.s.h. jest przepisem szczególnym w stosunku do art k.s.h.

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wyrok z dnia 29 września 2004 r., II CK 539/03

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Uchwała z dnia 21 lipca 2010 r., III CZP 23/10

Uchwała z dnia 17 lutego 2004 r., III CZP 118/03

Postanowienie z dnia 29 czerwca 2010 r., III CZP 46/10

Uchwała z dnia 4 czerwca 2009 r. III CZP 30/09

Odpowiadając na Pana zapytanie zgłoszone na sesji Rady Miejskiej w dniu 21 czerwca 2011 r. w sprawie Parku Technologicznego informuję:

UCHWAŁA. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Marta Romańska. Protokolant Bożena Kowalska

Uchwała z dnia 16 listopada 2004 r., III CZP 64/04

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CZ 186/12. Dnia 15 lutego 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie :

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2009 r. III CZP 29/09

POSTANOWIENIE. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Jan Górowski (sprawozdawca) SSA Michał Kłos. Protokolant Bożena Nowicka

UCHWAŁA. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski. Protokolant Iwona Budzik

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Barbara Myszka (przewodniczący) SSN Maria Szulc (sprawozdawca) SSN Kazimierz Zawada

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Uchwała z dnia 22 czerwca 2005 r., III CZP 32/05

Wyrok z dnia 11 września 2002 r., V CKN 1148/00

POSTANOWIENIE. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) SSN Irena Gromska-Szuster

Uchwała z dnia 25 października 2006 r., III CZP 67/06

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSA Barbara Trębska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Małgorzata Manowska (przewodniczący) SSN Jacek Grela SSN Marcin Krajewski (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UCHWAŁA. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) SSN Karol Weitz. Protokolant Katarzyna Bartczak

Uchwała z dnia 21 lipca 2010 r., III CZP 49/10

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Zbigniew Hajn (przewodniczący) SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca) SSN Małgorzata Gersdorf

Wyrok z dnia 21 stycznia 2005 r., I CK 505/04

POSTANOWIENIE. po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej. zażalenia powodów na postanowienie Sądu Okręgowego w P.

POSTANOWIENIE. SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący) SSN Jan Górowski (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote

Uchwała z dnia 25 czerwca 2008 r., III CZP 53/08

Uchwała z dnia 17 czerwca 2005 r., III CZP 26/05

ZASKARŻANIE UCHWAŁ NEGATYWNYCH SPÓŁEK

POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Maria Grzelka (sprawozdawca)

UCHWAŁA. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz. Protokolant Katarzyna Bartczak

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CZ 27/17. Dnia 28 czerwca 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie:

UCHWAŁA. SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący) SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Uchwała z dnia 23 września 2010 r., III CZP 54/10

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wyrok z dnia 3 listopada 2010 r., V CSK 129/10

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Dnia 7 grudnia 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III SK 3/14. Dnia 30 września 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Józef Iwulski

ZAGADNIENIE PRAWNE. W sprawie o zapłatę na skutek apelacji od wyroku Sądu Rejonowego [ ] w W.

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I NSK 99/18. Dnia 21 maja 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Adam Redzik

POSTANOWIENIE. SSN Bogumiła Ustjanicz (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSA Barbara Lewandowska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wyrok z dnia 29 września 2010 r., V CSK 52/10

POSTANOWIENIE. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Jan Górowski SSN Dariusz Zawistowski

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Karol Weitz (sprawozdawca)

Uchwała z dnia 25 października 2006 r., III CZP 63/06

UCHWAŁA. Protokolant Bożena Nowicka

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Uchwała z dnia 22 czerwca 2005 r., III CZP 23/05

POSTANOWIENIE. Prezes SN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska

Uchwała z dnia 19 grudnia 2003 r., III CZP 95/03

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 723/14. Dnia 25 listopada 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

Postanowienie z dnia 17 lipca 2007 r. III CZP 55/07

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CZ 91/14. Dnia 20 stycznia 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wyrok z dnia 14 listopada 2008 r. III PK 34/08

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CZ 27/14. Dnia 28 maja 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący) SSN Barbara Myszka (sprawozdawca) SSA Anna Kozłowska

Uchwała z dnia 25 czerwca 2009 r., III CZP 36/09

Uchwała z dnia 22 października 2010 r., III CZP 69/10

POSTANOWIENIE. SSN Marta Romańska (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz

POSTANOWIENIE UZASADNIENIE

POSTANOWIENIE. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)

Uchwała z dnia 2 kwietnia 2004 r., III CZP 10/04

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CZP 15/13. Dnia 18 kwietnia 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący) SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca)

UCHWAŁA. Protokolant Bożena Kowalska

Postanowienie z dnia 18 października 2002 r., V CKN 1830/00

ZAGADNIENIE PRAWNE. W sprawie o stwierdzenie nieważności uchwały z roszczeniem ewentualnym uchylenia uchwały.

POSTANOWIENIE. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Marta Romańska (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca) SSN Maria Szulc

Uchwała z dnia 24 listopada 2005 r., III CZP 85/05

UCHWAŁA. Protokolant Bożena Kowalska

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CZ 29/14. Dnia 8 maja 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Barbara Myszka

POSTANOWIENIE. SSN Monika Koba (przewodniczący) SSN Paweł Grzegorczyk SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)

Uchwała z dnia 8 marca 2007 r., III CZP 7/07

POSTANOWIENIE. SSN Jerzy Kwaśniewski

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CZ 96/13. Dnia 11 grudnia 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

Uchwała z dnia 23 lipca 2004 r., III CZP 34/04

POSTANOWIENIE. SSN Halina Kiryło

Uchwała z dnia 21 listopada 2006 r., III CZP 102/06

Uchwała z dnia 21 grudnia 2006 r., III CZP 133/06

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Jan Górowski

Wyrok z dnia 14 maja 2010 r., II CSK 505/09

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CZ 95/16. Dnia 25 stycznia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Marta Romańska (sprawozdawca) SSN Maria Szulc

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UCHWAŁA. SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz

Wyrok z dnia 5 grudnia 2002 r., III CKN 943/99

Transkrypt:

Uchwała z dnia 17 lutego 2004 r., III CZP 116/03 Sędzia SN Jacek Gudowski (przewodniczący) Sędzia SN Gerard Bieniek (sprawozdawca) Sędzia SN Jan Górowski Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Adama R. przeciwko Przedsiębiorstwu Wielobranżowemu P.", sp. z o.o. w M. o unieważnienie uchwały, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 17 lutego 2004 r., przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra Wiśniewskiego, zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku postanowieniem z dnia 17 listopada 2003 r.: "1. Czy członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością traci legitymację z art. 252 1 k.s.h. w związku z art. 250 pkt 1 k.s.h. do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą z chwilą odwołania go z zarządu? W razie udzielenia odpowiedzi przeczącej: 2. Czy w świetle art. 243 3 k.s.h. pracownik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, będący jednocześnie wspólnikiem, może być pełnomocnikiem innego wspólnika na zgromadzeniu wspólników?" podjął uchwałę: Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością traci legitymację przewidzianą w art. 252 1 w związku z art. 250 pkt 1 k.s.h. do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą z chwilą odwołania go z tej funkcji. Uzasadnienie Powód był członkiem zarządu pozwanej spółki z o.o., prowadzącej Przedsiębiorstwo Wielobranżowe P.. W dniu 28 kwietnia 2001 r. zgromadzenie wspólników tej spółki podjęło uchwałę o wyborze nowej rady nadzorczej. W czasie

obrad tego zgromadzenia powód zwracał uwagę na zaistniałe nieprawidłowości proceduralne. Dwa dni później powód został odwołany przez radę nadzorczą z funkcji członka zarządu spółki. W dniu 14 maja 2001 r. powód wniósł do Sądu Okręgowego pozew o unieważnienie uchwały zgromadzenia wspólników przyjętej w dniu 28 kwietnia 2001 r., zarzucając naruszenie art. 243 3 k.s.h. Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 13 marca 2003 r. powództwo uwzględnił. W apelacji od tego wyroku pozwana spółka zarzuciła naruszenie prawa materialnego, tj. art. 252 w związku z art. 250 k.s.h., przez przyjęcie, że odwołany członek zarządu spółki może wytoczyć powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników oraz art. 243 k.s.h. przez uznanie, że wspólnik będący jednocześnie pracownikiem spółki nie może być pełnomocnikiem innego wspólnika na zgromadzeniu wspólników. Sąd Apelacyjny rozpoznając tę apelację przedstawił na podstawie art. 390 1 k.p.c. Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawne o treści sformułowanej na wstępie. Sąd Najwyższy zważył, co następuje: Przed podjęciem rozważań dotyczących zagadnienia, czy członek zarządu spółki z o.o. traci z chwilą odwołania go z tej funkcji legitymację do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą, konieczne są dwie uwagi porządkujące, związane z treścią przedstawionego zagadnienia prawnego. Po pierwsze, zaskarżenie przez odwołanego członka zarządu uchwały zgromadzenia wspólników w niniejszej sprawie pośrednio zmierza do wykazania, że nie doszło do skutecznego odwołania go z funkcji członka zarządu, zaskarżona uchwała dotyczy bowiem powołania rady nadzorczej, która następnie dokonała odwołania członka zarządu. W konsekwencji, gdyby okazało się, że uchwała o powołaniu rady nadzorczej jest nieważna, to za bezskuteczne należałoby uznać odwołanie ze składu zarządu jego członka przez powołaną radę nadzorczą. Po drugie, odwołanie ze składu zarządu nastąpiło po podjęciu uchwały przez zgromadzenie wspólników, lecz przed wytoczeniem powództwa. W istocie zatem w sprawie chodzi o to, czy członek zarządu traci legitymację do wniesienia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników w razie, gdy po jej podjęciu a przed wytoczeniem powództwa został on odwołany ze składu zarządu.

Te okoliczności nie stają jednak na przeszkodzie do podjęcia ogólniejszego zagadnienia legitymacji czynnej odwołanego członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do zaskarżenia uchwały zgromadzenia wspólników. Problem legitymacji do zaskarżenia uchwały zgromadzenia wspólników przez odwołanych członków organów spółki (zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej), aktualny zarówno w odniesieniu uchwał wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i uchwał walnego zgromadzenia w spółce akcyjnej, powstał już na gruncie przepisów kodeksu handlowego. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, zgodnie z art. 240 1 i 2 k.h., uchwała wspólników powzięta wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki mogła być zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa o uchylenie uchwały. Uchwała wspólników mogła być także zaskarżona w przypadku jej zgodności z przepisami prawa i postanowieniami umowy spółki, lecz wbrew dobrym obyczajom kupieckim godziła w interesy spółki lub miała na celu pokrzywdzenie wspólnika. Zgodnie z art. 240 3 pkt 1 k.h., prawo do wytoczenia powództwa służyło m.in. zarządowi spółki, radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz poszczególnym ich członkom. Analogiczne unormowania dotyczące spółki akcyjnej zawarte były w art. 413 1 i 2 oraz art. 414 1 k.h. Na tle tych unormowań w orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowane było w sposób jednolity stanowisko odmawiające byłym członkom organów spółek kapitałowych legitymacji do zaskarżenia uchwał wspólników lub walnego zgromadzenia. W wyroku z dnia 14 lipca 1994 r., I CRN 75/94 (nie publ.) Sąd Najwyższy stwierdził, że w świetle art. 240 3 pkt 1 k.h. uprawnienie do zaskarżenia uchwały przysługuje urzędującym, a nie odwołanym organom spółki i ich członkom. Odwołany organ spółki nie jest już organem spółki, tak jak odwołany członek tego organu nie jest już członkiem urzędującego organu spółki. Pogląd o braku legitymacji do zaskarżenia uchwały przez byłych członków organu spółki, wyrażony w stosunku do byłych członków zarządu, powtórzył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 stycznia 1997 r., II CKN 68/96 (nie publ.). Stwierdził, że uprawnienie do zaskarżenia uchwały zgromadzenia wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością przysługuje w świetle art. 240 3 pkt 1 k.h. tylko członkowi zarządu pełniącemu swą funkcję, a nie byłemu członkowi. Wreszcie w wyroku z dnia 11 stycznia 2002 r., IV CKN 1503/00 (OSNC 2002, nr 11, poz. 136) Sąd przyjął, że członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością niebędący

jej wspólnikiem traci legitymację do zaskarżenia uchwał wspólników na podstawie art. 240 3 pkt 1 k.h. z chwilą odwołania go z zarządu. Sąd Najwyższy podkreślił, że trafność takiego stanowiska wynika nie tylko z wykładni gramatycznej art. 240 3 pkt 1 k.h., ale także z celu zamieszczonego w nim uregulowania. Uprawnienie dla organów spółki i ich członków do zaskarżania uchwał wspólników służyć powinno nie ochronie osobistych interesów członków organów, lecz ochronie interesów spółki. Szczególny obowiązek dbałości o interes spółki, wynikający ze sprawowania funkcji członka zarządu, ustaje z chwilą odwołania. Uchwałę wspólników mógłby jednak zaskarżyć były członek zarządu będący jednocześnie wspólnikiem, jeżeli działa nie jako członek zarządu, lecz jako wspólnik. To stanowisko zaaprobowała większość przedstawicieli doktryny. Kodeks spółek handlowych wprowadził pewne zmiany w zakresie zaskarżalności uchwał wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i uchwał walnych zgromadzeń w spółce akcyjnej. Artykuł 249 1 k.s.h. stanowi, że uchwała wspólników sprzeczna z umową spółki bądź dobrymi obyczajami i godzącą w interesy spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie wspólnika, może być zaskarżona w drodze powództwa o uchylenie uchwały, a zgodnie z art. 252 k.s.h. uchwała wspólników sprzeczna z ustawą może być zaskarżona w drodze powództwa o stwierdzenie jej nieważności. Analogiczne postanowienie w odniesieniu do spółki akcyjnej zawierają przepisy art. 422 1 i 425 1 k.s.h. Podmioty uprawnione do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały, jak i stwierdzenie jej nieważności wymienia art. 250 k.s.h. w odniesieniu do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, oraz art. 422 2 k.s.h. w odniesieniu do spółek akcyjnych. W obu przypadkach prawo to przysługuje m.in. zarządowi, radzie nadzorczej (w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością komisji rewizyjnej) oraz poszczególnym członkom tych organów. Zagadnienie prawne przedstawione do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu dotyczy powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z art. 252 1 zdanie pierwsze w związku z art. 250 k.s.h., prawo do wytoczenia takiego powództwa przysługuje zarządowi, radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz poszczególnym ich członkom. Już brzmienie tych przepisów wskazuje, że nie powinno być istotnych wątpliwości co do tego, czy byłym członkom zarządu może przysługiwać legitymacja do wniesienia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników. Skoro bowiem przepis

art. 250 pkt 1 k.s.h. stanowi, że prawo to przysługuje członkom organów spółki, a więc także członkom zarządu spółki, to lege non distinguente uprawnienie to nie może przysługiwać osobom, które skutecznie zostały odwołane ze składu zarządu. Chodzi przy tym o status tej osoby w chwili wytoczenia powództwa, a nie w chwili podjęcia uchwały przez wspólników. Odmienne stanowisko oznaczałoby, że byli członkowie zarządu mogliby skarżyć uchwały podjęte w okresie trwania ich mandatu w sytuacji, w której następnie zostali skutecznie odwołani, a w ich miejsce zostały powołane nowe osoby, których legitymację do zaskarżenia wymienionych uchwał nie sposób byłoby kwestionować w świetle art. 250 pkt 1 k.s.h. Za tezą, że byli członkowie zarządu nie mają legitymacji do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników, także tych, które zostały podjęte przed wygaśnięciem ich mandatu, przemawia okoliczność, iż uprawnienie do zaskarżenia stanowi korelat określonej sytuacji danej osoby jako pełniącej funkcję członka zarządu. Członkowie zarządu, podobnie jak członkowie innych organów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, odpowiadają wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniem umowy spółki, chyba że nie ponoszą winy. Powinni oni przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swej działalności (art. 293 1 i 2 k.s.h.); członkowie zarządu mają także obowiązek dbania o interes spółki. W tym kontekście uzasadnione jest stwierdzenie, że zaskarżenie uchwały wspólników, którą członek zarządu uważa za sprzeczną z prawem, może uchronić go od ewentualnej odpowiedzialności za wykonanie wadliwej uchwały lub za niewykonanie bezzwłoczne uchwały, która jest ważna. To stwierdzenie jest bezprzedmiotowe w odniesieniu do byłego członka zarządu, z jednej bowiem strony odpada możliwość wyrządzenia przez byłego członka zarządu szkody spółce w ramach funkcji, której już przecież nie pełni, z drugiej zaś nieaktualna staje się odpowiedzialność za interes spółki, wynikająca z pełnionej dotychczas funkcji, a w konsekwencji odpada też korelat dotychczasowej pozycji byłego członka zarządu spółki w postaci uprawnienia do zaskarżenia uchwał wspólników. W świetle art. 250 pkt 1 k.s.h. nie może budzić wątpliwości teza, że przyznanie członkom zarządu uprawnienia do zaskarżenia uchwał wspólników następuje właśnie ze względu na pełnione przez nich funkcje; utrata tej funkcji pociąga za sobą utratę uprawnienia do zaskarżenia uchwał wspólników.

W ramach rozważań nad legitymacją byłych członków zarządu spółki do zaskarżenia uchwały wspólników nie sposób też pominąć art. 203 3 i art. 231 3 lub 2 k.s.h. Pierwszy z nich stanowi, że odwołany członek zarządu jest uprawniony i obowiązany do złożenia wyjaśnień w toku przygotowania sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego, obejmującego okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu oraz do udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym sprawozdanie, o którym mowa w art. 231 3 zdanie drugie k.s.h., chyba że akt odwołania stanowi inaczej. Drugi z tych przepisów stanowi natomiast, że członkowie organów spółki, których mandaty wygasły przed dniem zebrania wspólników, mają prawo uczestniczyć w zebraniu, przeglądać sprawozdanie zarządu i sprawozdanie finansowe wraz z odpisem sprawozdania rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej oraz biegłego rewidenta i przedkładać do nich opinie na piśmie. Takich unormowań, wyraźnie adresowanych do byłego członka zarządu, brak w odniesieniu do uprawnienia zaskarżenia uchwały wspólników. Podnoszony niekiedy argument, że odmówienie byłym członkom zarządu legitymacji do zaskarżenia uchwał wspólników pozwala na usuwanie krnąbrnych członków zarządu, nie jest przekonywający, należy bowiem zwrócić uwagę na dwie okoliczności. Po pierwsze, odwoływanie członków zarządu wynika z uregulowań ustawowych (art. 203 k.s.h.); można to prawo wprawdzie ograniczyć, ale nie można wyłączyć. Z faktu istnienia możliwości odwoływania członków zarządu nie można wyprowadzić tezy, że krąg osób uprawnionych do zaskarżania uchwały wspólników należy rozszerzyć na byłych członków zarządu. Przeciwstawia się temu art. 250 pkt 1 k.s.h., który przyznaje uprawnienia do zaskarżenia uchwały wspólników członkom zarządu właśnie ze względu na pełnione przez nich funkcje. Po drugie, były członek zarządu sam może mieć interes prawny w zaskarżeniu uchwały, jednak przepisy nie stanowią o interesie prawnym jako przesłance legitymacji do zaskarżenia uchwały, a ponadto uprawnienie do zaskarżenia nie jest związane z posiadaniem interesu prawnego, lecz z posiadaniem określonego statusu. W świetle tych rozważań można zatem stwierdzić, że zgodnie z ukształtowanym pod rządem kodeksu handlowego orzecznictwem Sądu Najwyższego, byli członkowie zarządu nie mają legitymacji zarówno do wytaczania powództwa o uchylenie uchwały wspólników na podstawie art. 249 1 w związku z art. 230 pkt 1

k.s.h., jak i do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników na podstawie art. 252 1 zdanie pierwsze w związku z art. 250 pkt 1 k.s.h. Powstaje pytanie, czy teza ta zachowuje aktualności w sytuacji, w której były członek zarządu skarży uchwałę wspólników dotyczącą jego statusu jako członka zarządu. Może to być uchwała dotycząca bezpośrednio danej osoby, np. uchwała o odwołanie członka zarządu bądź uchwała pośrednia, dotycząca jego statusu. Rozważając ten problem należy zwrócić uwagę na dwie kwestie. Po pierwsze, kwestionowanie takich uchwał przez byłego członka zarządu jest wątpliwe, skoro uchwały te nie są już przez niego wykonywane, a zatem kwestia odpowiedzialności za interes spółki byłego członka zarządu nie jest już aktualna. Po drugie, nie można przejść do porządku nad tym, że trudno narzucać spółce osoby, które mają pełnić funkcje członków zarządu, jeżeli nikt poza tymi osobami nie jest tym zainteresowany. Należy także zwrócić uwagę na szczególną pod względem procesowym sytuację, w której były członek zarządu miałby wytoczyć powództwo o uchylenie uchwały lub stwierdzenie nieważności uchwały odwołującej go z funkcji członka zarządu. Z jednej strony art. 250 pkt 1 k.s.h. uzależnia legitymację procesową członka zarządu od tego, aby w chwili wytaczania powództwa pełnił funkcję członka zarządu, a z drugiej ewentualnym skutkiem uwzględnienia powództwa o uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwały jest to, że dana osoba pozostaje członkiem zarządu ze skutkiem ex tunc. Sytuacja jest stosunkowo prosta w przypadku powództwa o uchylenie uchwały wspólników, do czasu bowiem uchylenia uchwały przez sąd, wywołuje ona skutki prawne, gdyż wyrok uchylający uchwałę ma charakter konstytutywny. W konsekwencji, rozpoznając powództwo o uchylenie uchwały wspólników wniesione przez byłego członka zarządu, sąd musiałby przyjąć, że powództwo wniosła osoba nie mająca legitymacji, skoro zaskarżona uchwała wywołała skutki prawne. Nie sposób przy tym przyjąć, aby sąd przy badaniu legitymacji procesowej mógł zakładać, że uchwała będzie uchylona. Problem jest bardziej złożony w przypadku powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników jako sprzecznej z prawem. Jeśli chodzi o nieważność, o której stanowi art. 252 1 zdanie pierwsze k.s.h., to bardziej uzasadniony jest pogląd, że jest to unormowanie szczególne w stosunku do art. 58 k.c., co oznacza, iż uchwała wspólników sprzeczna z ustawą

jest wprawdzie nieważna, ale jest to nieważność względna, która może być stwierdzona tylko w drodze powództwa wniesionego przez określone osoby, w określonym przez ustawodawcę czasie. Przeciwne stanowisko oznaczałoby, że na nieważność bezwzględna mogłaby się powołać każda osoba, w określonym czasie, co godziłoby w bezpieczeństwo obrotu. Dostrzec jednak należy art. 252 4 k.s.h., który osłabia ten pogląd. Niezależnie od ostatecznej oceny charakteru nieważności z art. 252 1 zdanie pierwsze k.s.h. stwierdzić należy, że także przy ocenie legitymacji procesowej byłego członka zarządu do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały w przedmiocie odwołania go z funkcji członka zarządu, sąd musiałby jako kwestię wstępną rozstrzygnąć problem ważności zaskarżonej uchwały. Innymi słowy, sąd nie mogąc ocenić legitymacji procesowej powoda bez oceny zasadności powództwa, musiałby rozpoznawać sprawę merytorycznie. Można przyjąć, że w tej wyjątkowej sytuacji sąd nie byłby związany istnieniem takiej uchwały, skoro jej zaskarżenie byłoby oparte na twierdzeniu, że jest nieważna. Brak uzasadnionych podstaw, aby różnicować legitymację prawną byłego członka zarządu do wniesienia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników wówczas, gdy skarży uchwałę nie dotycząca bezpośrednio jego statusu jako członka zarządu, jak i wówczas, gdy skarży uchwałę odnoszącą się bezpośrednio lub pośrednio do jego statusu. Skoro bowiem ustawodawca określił postępowanie z powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały jako mające doprowadzić do wiążącego ustalenia w tym zakresie, to do czasu rozstrzygnięcia tego powództwa należy przyjmować taki stan rzeczy, jaki wynika z kwestionowanej uchwały, a więc przyznawać jej skutki prawne, mimo jej ewentualnej nieważności. Tę regułę należy odnieść do każdej uchwały wspólników, która jest przedmiotem powództwa o stwierdzenie nieważności. W konsekwencji należy uznać, że sąd oceniając legitymację procesową odwołanego członka zarządu do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały powinien przyjmować, że w świetle tej uchwały nie ma on legitymacji czynnej w tej sprawie, pomimo tego, iż jest to uchwała, której ocena ważności decyduje bezpośrednio lub pośrednio o statusie powoda jako członka zarządu. Ochrony przed takim odwołaniem członkowie zarządu mogą poszukiwać tylko w drodze zainteresowania wspólników lub innych uprawnionych do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności takiej uchwały. Takie rozwiązanie nie jest pozbawione uzasadnienia, rzecz w tym, że nie można narzucać

spółce osoby, która ma pełnić funkcję członka zarządu, jeżeli nikt poza nią, nie jest tym zainteresowany. Prowadzi to do wniosku, że były członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie ma legitymacji do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników w przedmiocie odwołania go z funkcji członka zarządu lub uchwały stanowiącej podstawę do takiego odwołania (art. 252 1 zdanie pierwsze w związku z art. 250 pkt 1 k.s.h.). Z tych względów podjęto uchwałę, jak wyżej. Ze względu na jej treść bezprzedmiotowym stało się rozstrzygnięcie drugiego zagadnienia prawnego.