Zamawiający: PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. ul. Targowa 74 03-734 Warszawa Jednostka projektowa: Eko-Log Sp. z o.o. ul. Dobrowita 16 61-063 Poznań tel./fax: (61) 871 06 49 e-mail: projekty@eko-log.pl Nazwa opracowania: Aneks nr 2 do Raport o oddziaływaniu na środowisko modernizacji linii kolejowej E 75 na odcinku Zespół projektantów: inż. Katarzyna Walkowiak mgr Jakub Smakulski mgr Wioletta Bartłomiejczak mgr Marcin Jęśko mgr Katarzyna Bzdęga mgr inż. Dariusz Frąckowiak mgr Krzysztof Szudera 1/D/MJ/16.06.2011r. WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 1
Spis treści Ad 1) Str. 37 aneksu na każdy rodzaj siedliska przypadało osiem linii (transektów) długości 200m położonych na całej długości modernizowanej inwestycji, podczas gdy 8 transektów wyznaczono tylko na obszarach rolniczych wzdłuż wariantu I. Należy wyjaśnić jakimi przesłankami sugerowano się przy wyborze lokalizacji transektów, gdyż analizując mapę z danymi inwentaryzacyjnymi, większość lokalizacji transektów jest mało reprezentatywna.... 5 Ad 2) Na str. 37 aneksu widnieje zapis, że metodę transektową oraz obserwacje z punktu wykorzystywano do rejestracji wszelkich gatunków zwierząt. Należy wyjaśnić czy fauna, w tym awifauna była badana metodą marszrutową, gdyż nie jest jasne na jakiej podstawie stwierdzono na jakiej podstawie stwierdzono występowanie gatunków zwierząt pomiędzy wyznaczonymi transektami.... 5 Ad 3) Na str. 37 jest mowa o dokonywaniu obserwacji tzw. z punktu o widnokręgu około 3 km, jednak lokalizacja tych punktów nie została zaznaczona. Nie określono też ich ilości, terminów obserwacji i czasu spędzonego w terenie... 5 Ad 4) Zgodnie z opracowaniem inwentaryzacja była prowadzona w pasie 300m po obu stronach linii kolejowej. Należy zatem sprecyzować w jaki sposób stwierdzono gatunki i siedliska w odległości znacznie większej.... 6 Ad 5) W odniesieniu na wezwanie w sprawie wykazania w raporcie tylko 3 gatunków ptaków (żuraw, bocian czarny, orlik krzykliwy) na załącznikach do aneksu naniesiono wiele nowych gatunków. Należy wyjaśnić na podstawie jakich informacji został uzupełniony raport o nowe gatunki ptaków. Ponadto nie przeanalizowano wpływu na te gatunki jako przedmiotu ochrony obszarów Natura 2000 (analizowano wpływ w raporcie, ale przy stwierdzeniu ze gatunki te nie zostały wykazane, tylko potencjalne miejsca ich występowania).... 6 Ad 6) W raporcie stwierdzono, że inwestycja będzie oddziaływała pośrednio na gatunki ssaków będące przedmiotem ochrony obszaru Natura 2000 Ostoja Augustowska, podczas gdy w aneksie (str. 24) wskazuje się oddziaływanie bezpośrednie na bobra, rysia, i wydrę. Ponadto tabele opisujące ocenę wpływu linii kolejowej i diagnozę wpływu zawierają rozbieżności, gdyż przemiennie jest mowa o oddziaływaniu pośrednim i bezpośrednim. Należy jednoznacznie określić rodzaj i skalę oddziaływania na gatunki.... 7 Ad 7) Należy jednoznacznie wskazać planowane terminy i podać kilometraż odcinków wyłączonych z prowadzenia prac ze względu na tarło i migrację ryb oraz migrację i składnie skrzeku przez płazy.... 7 WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 2
Ad 8) W aneksie na str. 212 216 określono lokalizację 4 stref ochronnych orlika krzykliwego. Należy zatem wyjaśnić, czy w przypadku strefy zlokalizowanej w oddziale Białaszewo przylegającej do wariantu I, prócz wycinki drzew, także wszelkie prace w kilometrażu od ok. 64 do ok. 64,5 będą prowadzone poza okresem lęgowym orlika krzykliwego.... 8 Ad 9) Zamieszczone w raporcie i aneksie do raportu lokalizacje proponowanych przejść dla zwierząt są całkowicie rozbieżne, a z przedłożonego aneksu nie wynika czy wyszczególnione w nim przejścia są uzupełnieniem przejść zaproponowanych w raporcie i należy je analizować łącznie, czy też lokalizacja przejść przedstawiona w aneksie jest ich ostateczną wersją.... 9 W przypadku gdy zaproponowane w aneksie przejścia są ostateczną wersją, należy wyjaśnić dlaczego ich lokalizacja uległa tak znacznej zmianie oraz dlaczego mosty oraz części większych cieków nie zostały uwzględnione (nie jest wiadome czy ulegną one przebudowie czy pozostaną w stanie aktualnym) i zrezygnowano z budowy przejść górnych.... 9 Ponadto zarówno w przypadku gdy przejścia przedstawione w aneksie są uzupełnieniem raportu, jak i ostateczną wersją lokalizacji, konieczne jest dostosowanie istniejących mostów na ciekach wodnych do migracji średnich i dużych gatunków ssaków np. sarny, łosia, bądź też uzasadnienie pod kątem przyrodniczym (nie ekonomicznym), że istniejące obiekty są wystarczające.... 9 Należy zatem raz jeszcze wyszczególnić lokalizacje wszystkich planowanych i występujących na trasie obu wariantów obiektów inżynierskich, określić ich wymiary, zaznaczyć które z nich zostaną wybudowane, ulegną przebudowie/modernizacji/remontowi oraz stwierdzić w jaki sposób zostaną dostosowane aby mogły pełnić funkcję przejść dla zwierząt.... 9 Ad 10) W raporcie w tabeli przedstawiającej przejścia dla zwierząt, przy większości obiektów inżynierskich proponowano zastosowanie płotków naprowadzających, zaś w analogicznej tabeli zawartej w aneksie (z przedstawionymi innymi lokalizacjami przejść) nie proponuje się już budowy płotków naprowadzających, ale proponuje się montowanie suchych półek o których nie wspominał raport należy wyjaśnić te różnice. Ponadto nie jest jasne czy planowane są naprowadzenia do przejść (określić lokalizację, długość, wysokość).... 10 Ad 11) W przypadku gdy przedstawione w aneksie propozycje rozwiązań przejść dla zwierząt stanowią ostateczną wersję planowanych obiektów i zrezygnowano z budowy przejść górnych, błędne jest stwierdzenie ze str. 270 monitoringiem powinny zostać objęte wszystkie rodzaje przejść dla zwierząt, w szczególności powinno się zwrócić uwagę na zaproponowane i wykonane przejścia górne. Należy skorygować błąd.... 12 Ad 12) Należy wyjaśnić które przejścia będą monitorowane, gdyż przytoczone w powyższym punkcie stwierdzenie zaprzecza informacji ze str. 270: nie przewiduje się prowadzenie WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 3
monitoringu wszystkich dolnych przejść. Monitoringiem można objąć przepusty oraz małe przejścia dla zwierząt znajdujące się w zasięgu obszarów chronionych. Należy też określić metodykę planowanego monitoringu funkcjonalności przejść dla zwierząt, tj. w jaki sposób będzie weryfikowana użyteczność poszczególnych rodzajów proponowanych przejść.... 12 Ad 13) Należy wyjaśnić na jakiej podstawie określono lokalizację i długość odcinków proponowanego rozmieszczenia urządzeń do odpłaszania zwierząt.... 15 Ad 14) Należy jednoznacznie wskazać który z przedstawionych wariantów jest bardziej korzystny w kontekście wpływu na siedliska przyrodnicze, gatunki roślin i zwierząt będących przedmiotem ochrony przecinanych obszarów Natura 2000, spójność i integralność sieci Natura 2000 oraz inne formy ochrony przyrody i gatunki chronione.... 15 Tabela 3 Wpływ wariantów na obszary Natura 2000.... 15 Ad 15) Uzasadnić potrzebę przeprowadzenia ponownej oceny oddziaływania na środowisko w kontekście stwierdzenia (str. 27) ostateczna lokalizacja wysokość i długość ekranów akustycznych jak i długość mat antywibracyjnych zostanie przeanalizowana na etapie ponownej oceny.... 18 WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 4
Ad 1) Str. 37 aneksu na każdy rodzaj siedliska przypadało osiem linii (transektów) długości 200m położonych na całej długości modernizowanej inwestycji, podczas gdy 8 transektów wyznaczono tylko na obszarach rolniczych wzdłuż wariantu I. Należy wyjaśnić jakimi przesłankami sugerowano się przy wyborze lokalizacji transektów, gdyż analizując mapę z danymi inwentaryzacyjnymi, większość lokalizacji transektów jest mało reprezentatywna. Przy wyborze transektów kierowano się ortofotomapą, na podstawie której wyznaczano lokalizacje transektów w obszarze buforu 300m. Lokalizacja transektów była ustalona przed wizytą w ternie i przez cały czas prowadzenia inwentaryzacji nie podlegała zmianie. Transekty lokalizowano w różnych biotopach tak aby stan zinwentaryzowanej fauny i flory odzwierciedlał rzeczywisty stan środowiska przyrodniczego badanego obszaru. Założenia lokalizacji transektów opierały się na wyznaczaniu linii poza obszarami chronionymi oraz miejscami cennymi przyrodniczo, gdyż umiejscowienie trasektu na takim obszarze mógłby zawyżyć wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji. Metoda transektowa stanowiła jedna z metod jaką wykorzystywano przy badaniu założonego obszaru. Przedstawione wyniki inwentaryzacji są sumą wszystkich metod wykorzystywanych podczas prac terenowych. Ad 2) Na str. 37 aneksu widnieje zapis, że metodę transektową oraz obserwacje z punktu wykorzystywano do rejestracji wszelkich gatunków zwierząt. Należy wyjaśnić czy fauna, w tym awifauna była badana metodą marszrutową, gdyż nie jest jasne na jakiej podstawie stwierdzono na jakiej podstawie stwierdzono występowanie gatunków zwierząt pomiędzy wyznaczonymi transektami. W trakcie przemieszczania się po badanym obszarze wykorzystywano metodę marszrutową do obserwacji i rejestracji wszelkich gatunków fauny w tym również awifauny. Zaobserwowane gatunki nanoszono na mapę w miejscu ich obserwacji, dlatego ich położenie jest różne w stosunku do położenia wyznaczonych w terenie transektów. Ad 3) Na str. 37 jest mowa o dokonywaniu obserwacji tzw. z punktu o widnokręgu około 3 km, jednak lokalizacja tych punktów nie została zaznaczona. Nie określono też ich ilości, terminów obserwacji i czasu spędzonego w terenie. Terminy obserwacji z punktu były prowadzone w trakcie wizyty terenowych przypadających w następujących terminach: 09-18 03.; 14-23.04.; 12-24.05.; 10-17.06; 06-15.07; 21 30.09. 2009r. Metoda obserwacji polegała na rejestrowaniu przelatujących jak i słyszalnych ptaków z punktu w zakresie widoczności 360. Obserwacje były prowadzone w WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 5
godzinach wczesnoporannych jak i wieczornych. Czas obserwacji z punktu z uwagi na wielkość i rozległość przedsięwzięcia został określony na 90 min. Lokalizacja punktów została przedstawiona na załączonej mapie. Ilość punktów została ograniczona do realnego minimum, tak aby możliwe było przeprowadzenie na każdym z punktów dwukrotnej obserwacji. Zbyt duża liczba punktów dostarczyła by danych, które mogłyby nie zostać zweryfikowane i tym samym uzyskane wyniki nie odpowiadałby rzeczywistości. Wyznaczono 48 punktów obserwacyjnych. Ad 4) Zgodnie z opracowaniem inwentaryzacja była prowadzona w pasie 300m po obu stronach linii kolejowej. Należy zatem sprecyzować w jaki sposób stwierdzono gatunki i siedliska w odległości znacznie większej. Przeprowadzona inwentaryzacja przyrodnicza opierała się o obszar znajdujący się w buforze 300m od osi linii kolejowej po obu jej stronach. Granica badanego buforu nie była ograniczona sztywna linią dlatego poruszając się na granicy buforu obserwowano i rejestrowano gatunki oraz siedliska, które napotkano poza wyznaczonym buforem. Stwierdzone gatunki i siedliska cenne przyrodniczo wykazano w opracowanej inwentaryzacji przyrodniczej. Ad 5) W odniesieniu na wezwanie w sprawie wykazania w raporcie tylko 3 gatunków ptaków (żuraw, bocian czarny, orlik krzykliwy) na załącznikach do aneksu naniesiono wiele nowych gatunków. Należy wyjaśnić na podstawie jakich informacji został uzupełniony raport o nowe gatunki ptaków. Ponadto nie przeanalizowano wpływu na te gatunki jako przedmiotu ochrony obszarów Natura 2000 (analizowano wpływ w raporcie, ale przy stwierdzeniu ze gatunki te nie zostały wykazane, tylko potencjalne miejsca ich występowania). W raporcie zawarto informacje o trzech gatunkach ptaków na podstawie danych pozyskanych od nadleśnictw przez które przebiega linia kolejowa. Z informacji tych wynika iż wymienione gatunki gniazdują na tym obszarze regularnie i posiadają wyznaczone strefy ochronne. Raport uzupełniony został o nowe gatunki na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji obejmującej pas buforowy o zasięgu 300m biegnący wzdłuż planowanej do modernizacji linii kolejowej. Obserwacje przedstawionych gatunków były epizodyczne i udało się ich potwierdzić w kolejnych wizjach terenowych, dlatego nie zostały opublikowane w pierwszej wersji raportu. Na tej podstawie nie analizowano wpływu przedmiotowej inwestycji na stwierdzone gatunki jako przedmiotu ochrony obszarów Natura 2000. Analizie oddziaływania przedsięwzięcia poddano miejsca potencjalnego występowania ptaków z uwagi na fakt iż na tych obszarach gatunki mogą być pojawiać się częściej niż w innych miejscach. WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 6
Ad 6) W raporcie stwierdzono, że inwestycja będzie oddziaływała pośrednio na gatunki ssaków będące przedmiotem ochrony obszaru Natura 2000 Ostoja Augustowska, podczas gdy w aneksie (str. 24) wskazuje się oddziaływanie bezpośrednie na bobra, rysia, i wydrę. Ponadto tabele opisujące ocenę wpływu linii kolejowej i diagnozę wpływu zawierają rozbieżności, gdyż przemiennie jest mowa o oddziaływaniu pośrednim i bezpośrednim. Należy jednoznacznie określić rodzaj i skalę oddziaływania na gatunki. Oddziaływanie na gatunki ssaków będące przedmiotem ochrony obszaru Natura 2000 Ostoja Augustowska zostało określone jako bezpośrednie, gdyż planowana inwestycja oddziałuje na potencjalne siedliska tych gatunków w których stwierdzono gatunek. W przypadku wilka oddziaływanie określono na pośrednie gdyż inwestycja oddziałuje na potencjalne siedlisko, a nie bezpośrednio na gatunek. W tabeli opisującej to oddziaływanie wkradł się oczywisty błąd pisarski. Ad 7) Należy jednoznacznie wskazać planowane terminy i podać kilometraż odcinków wyłączonych z prowadzenia prac ze względu na tarło i migrację ryb oraz migrację i składnie skrzeku przez płazy. Modernizacja linii kolejowej na odcinkach przecinających cieki wodne, w których występują ryby będą prowadzona poza okresem tarła. Poszczególne gatunki rozmnażają się w różnych okresach. W większości przypadków jest to okres wiosenny i przypada następująco dla następujących gatunków: Miętus 01.I - do końca lutego; Pstrąg 01.II 31. V; Okoń 01.III 30.IV; Płoć 01.IV 31.V; Wzdręga 01.IV 31.V; Karp 01.V 30. VI; Krąp 01.V 30. VI; Leszcz 01.V 30.VI; Lin 01.VI 30.VII; Sandacz 01.I 30 VI; Sum 01.V 30.VI. Migracja i składnie skrzeku płazów przypada na okres wiosenny. Okres najintensywniejszej wczesnowiosennej migracji przypada na okres od 01. III 30. IV, natomiast okres rozrodu płazów wliczając w to wczesnowiosenną migracje od 01. III 30 V. WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 7
Modernizacja linii kolejowej w powyższych terminach nie powinna być prowadzona w na odcinkach przecinających miejscach masowej migracji płazów oraz korytach rzek. Następujące odcinki znajdują się w następującym kilometrażu: Tabela 1 Odcinki wyłączone z prac w okresie tarła ryb i migracji płazów. Lp. Ciek nr linii Kilometraż Nazwa szlaku 1 Supraśl 38 12+77-312+813 Starosielce - Knyszyn 2 Kulikówka 38 25+251-25+291 Starosielce - Knyszyn 3 Jaskranka 38 28+453-28+493 st. Knyszyn 4 Nareśl 38 35+166-35+206 Knyszyn - Mońki 5 Biebrza 38 58+633-58+673 Osowiec - Grajewo 6 Biebrza 38 58+679-58+719 Osowiec - Grajewo 7 Kanał Rudzki 38 59+505-59+545 Osowiec - Grajewo 8 Binduga 38 74+557-74+597 Osowiec - Grajewo 9 Różanica 38 88+690-88+730 Grajewo - Ełk 10 Ełk 38 92+918-92+958 Grajewo - Ełk 11 Ełk 38 102+179-102+219 Ełk Osobowy 12 Ełk 41 2+442-2+482 Ełk - Kijewo 13 Lega 41 20+835-20+875 Kijewo - Cimochy 14 Rospuda 39 36+379-36+419 Cimochy - Papiernia 15 Szczeberka 39 42+828-42+868 Cimochy - Papiernia 16 Czarna Hańcza 51 53+405-53+445 Suwałki - Trakiszki 17 Staw wodny (bez nazwy) 51 4+097-4+137 Suwałki - Trakiszki 18 Kamionka 51 14+538-14+578 Suwałki - Trakiszki 19 Ciek (bez nazwy) 51 10+360-10+400 Suwałki - Trakiszki 20 Kaletnik 51 20+389-20+429 Suwałki - Trakiszki 21 Marycha 51 21+067-21+107 Suwałki - Trakiszki Źródło: Opracowanie własne, Ad 8) W aneksie na str. 212 216 określono lokalizację 4 stref ochronnych orlika krzykliwego. Należy zatem wyjaśnić, czy w przypadku strefy zlokalizowanej w oddziale Białaszewo przylegającej do wariantu I, prócz wycinki drzew, także wszelkie prace w kilometrażu od ok. 64 do ok. 64,5 będą prowadzone poza okresem lęgowym orlika krzykliwego. Prace związane z planowaną wycinką drzew w kilometrażu 64+000 64+500 będą prowadzone poza okresem lęgowym orlika krzykliwego. W Polsce gatunek ten jest objęty ochroną WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 8
gatunkową ścisłą. Wokół gniazd tego gatunku występuję strefa ochronna: przez cały rok w promieniu 100m, a okresowo do 500m w okresie od 1.03 do 31.08. Dlatego wycinkę drzew powinno się wykonać w okresie od września do końca lutego. Na potrzebę przeprowadzanej wycinki drzew powinna być przeprowadzona inwentaryzacja drzew przeznaczonych do usunięcia, typująca drzewa zagrażające transportowi kolejowemu. Pozwoli to na określenie, które drzewa można wyciąć nie powodując dewastacji strefy ochronnej. Prace związane z modernizacja linii kolejowej powinny być prowadzone poza okresem ochronnym tj. od 1.03 do 31.08 na odcinku bezpośrednio przylegającym do strefy ochronnej czyli w kilometrażu 64+000 64+500. Ad 9) Zamieszczone w raporcie i aneksie do raportu lokalizacje proponowanych przejść dla zwierząt są całkowicie rozbieżne, a z przedłożonego aneksu nie wynika czy wyszczególnione w nim przejścia są uzupełnieniem przejść zaproponowanych w raporcie i należy je analizować łącznie, czy też lokalizacja przejść przedstawiona w aneksie jest ich ostateczną wersją. W przypadku gdy zaproponowane w aneksie przejścia są ostateczną wersją, należy wyjaśnić dlaczego ich lokalizacja uległa tak znacznej zmianie oraz dlaczego mosty oraz części większych cieków nie zostały uwzględnione (nie jest wiadome czy ulegną one przebudowie czy pozostaną w stanie aktualnym) i zrezygnowano z budowy przejść górnych. Ponadto zarówno w przypadku gdy przejścia przedstawione w aneksie są uzupełnieniem raportu, jak i ostateczną wersją lokalizacji, konieczne jest dostosowanie istniejących mostów na ciekach wodnych do migracji średnich i dużych gatunków ssaków np. sarny, łosia, bądź też uzasadnienie pod kątem przyrodniczym (nie ekonomicznym), że istniejące obiekty są wystarczające. Należy zatem raz jeszcze wyszczególnić lokalizacje wszystkich planowanych i występujących na trasie obu wariantów obiektów inżynierskich, określić ich wymiary, zaznaczyć które z nich zostaną wybudowane, ulegną przebudowie/modernizacji/remontowi oraz stwierdzić w jaki sposób zostaną dostosowane aby mogły pełnić funkcję przejść dla zwierząt. Zamieszczone w aneksie do raportu (tabela 40 i 41) lokalizacje proponowanych przejść dla zwierząt są uzupełnieniem lokalizacji przedstawionych w raporcie (tabela 133 i 134). WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 9
Ujednolicona tabela z lokalizacją i opisem przejść dla zwierząt załączono do niniejszego aneksu. Autorzy raportu starali się maksymalnie wykorzystać i dostosować istniejące obiekty mostowe do pełnienia funkcji przejścia dla średnich i dużych ssaków. Jednak ze względu na ograniczone możliwości techniczne nie zawsze było to możliwe. Ponadto cześć obiektów mostowych zlokalizowana jest w sąsiedztwie terenów zabudowanych i innych obiektów stanowiących barierę dla zwierząt. Dlatego ich modyfikacja na przejście dla zwierząt jest bezcelowa. Gdy tylko pozwalały na to warunki techniczne dostosowywano mosty dla średnich i dużych zwierząt. Należy jednak podkreślić iż linia kolejowa nie stanowi znaczącej bariery dla tej grupy zwierząt. Szerokość środkowej części przejścia górnego znajdującego się w kilometrze 53,973 linii kolejowej nr 38 jest zgodna z wytycznymi zawartymi w publikacji Zwierzęta a drogi W. Jędrzejewski i inni i Poradnik projektowania przejść dla zwierząt i działań ograniczających śmiertelność fauny przy drogach R. Kurek. Istniejące i planowane do realizacji w ramach modernizacji linii kolejowej obiekty inżynierskie wymienione są w Erracie do raportu o oddziaływaniu na środowisko modernizacji linii kolejowej E 75 na odcinku Białystok Suwałki Trakiszki granica państwa. Podano tam również ich parametry oraz informacje czy są to obiekty istniejące podlegające modernizacji czy obiekty nowe. Natomiast informacje o tym w jaki sposób obiekty te zostaną dostosowane do pełnienia funkcji przejść dla zwierząt zamieszczono w tabeli 133 i 144 raportu i dodatkowo w tabeli 40 i 41 aneksu do raportu. Ad 10) W raporcie w tabeli przedstawiającej przejścia dla zwierząt, przy większości obiektów inżynierskich proponowano zastosowanie płotków naprowadzających, zaś w analogicznej tabeli zawartej w aneksie (z przedstawionymi innymi lokalizacjami przejść) nie proponuje się już budowy płotków naprowadzających, ale proponuje się montowanie suchych półek o których nie wspominał raport należy wyjaśnić te różnice. Ponadto nie jest jasne czy planowane są naprowadzenia do przejść (określić lokalizację, długość, wysokość). W raporcie przy większości przejść zintegrowanych z ciekiem proponowano stosowanie przepustów z suchą powierzchnią w postaci półek lub wyprofilowanym pasem brzegu(strona 557 WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 10 Rysunek 1: Schemat przepustu z suchymi półkami i pasem brzegi
punkt 4). W aneksie przedstawiono tabelę (tabela 40 i 41) z dodatkowymi przejściami dla zwierząt głównie zintegrowanych z rowami melioracyjnymi dla których zaproponowano półki zawieszone (przymocowane do ścian przepustu). Rozwiązanie to pozwala uniknąć zmniejszenia szerokości koryta cieku wodnego. Półki zawieszone Płotki naprowadzające dla płazów: Rysunek 2: Schemat przepustu z półkami zawieszonymi Nie dla wszystkich przejść mających służyć płazom zastosowano naprowadzanie w postaci płotków betonowych. Funkcję naprowadzającą w takich przypadkach pełnić będzie bowiem nasyp linii kolejowej. System płotków betonowych naprowadzających płazy ku przejście stosowano głównie w miejscach gdzie zidentyfikowano migracje płazów oraz w miejscach przecięcia dużych dolin rzecznych przez modernizowaną linię kolejową. Lokalizacja zaproponowanych w raporcie płotków naprowadzających dla płazów przedstawiono w tabeli 133 i 134 raportu. Natomiast parametry płotków przedstawiono na stronie 558 raportu (punkt 6). Cytuje: Płotki naprowadzające dla płazów z prefabrykatów betonowych w kształcie litery C o wysokości 40-60 cm, zakład 10 cm. WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 11
Ad 11) W przypadku gdy przedstawione w aneksie propozycje rozwiązań przejść dla zwierząt stanowią ostateczną wersję planowanych obiektów i zrezygnowano z budowy przejść górnych, błędne jest stwierdzenie ze str. 270 monitoringiem powinny zostać objęte wszystkie rodzaje przejść dla zwierząt, w szczególności powinno się zwrócić uwagę na zaproponowane i wykonane przejścia górne. Należy skorygować błąd. W trakcie przeprowadzonej modernizacji linii kolejowej zostanie wykonany nowy obiekt w postaci przejścia górnego dla dużych i średnich zwierząt, tym samym zasadne jest przeprowadzenie monitoringu po realizacyjnego. Ad 12) Należy wyjaśnić które przejścia będą monitorowane, gdyż przytoczone w powyższym punkcie stwierdzenie zaprzecza informacji ze str. 270: nie przewiduje się prowadzenie monitoringu wszystkich dolnych przejść. Monitoringiem można objąć przepusty oraz małe przejścia dla zwierząt znajdujące się w zasięgu obszarów chronionych. Należy też określić metodykę planowanego monitoringu funkcjonalności przejść dla zwierząt, tj. w jaki sposób będzie weryfikowana użyteczność poszczególnych rodzajów proponowanych przejść. Metodyka planowanego monitoringu jest uzależniona od konstrukcji obiektu oraz funkcji i znaczenia ekologicznego obiektu. Obiekty które powinny zostać poddane monitoringowi można podzielić na grupy, w których będą znajdował się poszczególne typy przejść: Przejście górne dla dużych i średnich zwierząt; Przejścia dolne dla średnich i małych zwierząt pod obiektami mostowymi; Przepusty z pułkami dla płazów z płotkami naprowadzającymi; Przepusty z pułkami dla płazów bez płotków naprowadzających; metod: Dla poszczególnych typów przejść dla zwierząt zalecane jest stosowanie poniższych a) Przejścia górne i dolne dla dużych i średnich zwierząt. Na takich obiektach należy odnajdywać tropy i odchody w obrębie przejścia, instalować w środkowej części oraz na obu końcach obiektu rynny (pasy) z piaskiem w sezonie, natomiast w sezonie zimowym należy prowadzić tropienia po śniegu na przejściu oraz tropienia na ustalonych transektach w sąsiedztwie przejścia. W celu zweryfikowania danych można na przejścia lub w pobliżu zainstalować liczniki zdarzeń, aparaty lub kamery video. b) Przejścia dolne dla małych zwierząt. WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 12
Metodyka opiera się na rynnach (pasach) z piaskiem na obu końcach (wylotach) przejścia lub w sezonie zimowym tropienia po śniegu na obu końcach przejścia oraz na ustalonych transektach w sąsiedztwie obiektu. Ponadto wskazane jest odnajdywanie odchodów w obrębie przejścia i w jego sąsiedztwie. Na wybranych przejściach można zainstalować liczniki zdarzeń, aparaty automatyczne lub kamery wideo. c) Przejścia dla płazów. Metodyka opiera się na bezpośredniej obserwacji płazów w okresie migracji i rozrodu, wykładania kuwety z tuszem i płachty papieru, a na wybranych obiektach instalowania kamer wideo w celu rejestracji wizualnej migracji. Przykładowy harmonogram monitoringu przejść dla zwierząt zaprojektowanych dla modernizowanej linii kolejowej E75. Tabela 2 Monitoring przejść dla zwierząt. Typ obiektu Zakres działań Program realizacji Rozpoczęcie kontroli: Przejście górne dla dużych i średnich zwierząt Podstawowy: - rozpoznawanie tropów zwierząt na usypanych piaszczystych pasach Uzupełniający: - rozpoznawanie tropów na całej powierzchni przejścia, - rozpoznawanie dochodów i śladów żerowania na obszarze i w obrębie przejścia - w pierwszym miesiącu oddania obiektów do eksploatacji; Bieżące kontrole: - w pierwszych trzech miesiącach od oddania do użytku, kontrola co 3 dni; - I V roku jedna kontrola na miesiąc; Kontrole dodatkowe: - II i IV rok jedna kontrola co 3 dni w okresie od 15. 03 15. 05 i 15. 09 15. 11; WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 13
Kontrole zimowe: - w przypadku wystąpienia pokrywy śnieżnej w II i IV roku przeprowadzić dwie dodatkowe sesje. Sesja składa się z 10 kontroli co dwa, trzy dni. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Monitoringu przejść dla zwierząt. Zakres, metodyka oraz harmonogram realizacji. Rafał T. Kurek Tabela 3 Monitoring przejść dla płazów. Typ obiektu Zakres działań Program realizacji Rozpoczęcie kontroli: Przejścia dla płazów Podstawowy: - obserwacja migrujących osobników, Uzupełniający: - rozpoznawanie tropów na obszarze piaszczystych pasów, - w pierwszym sezonie wiosennych migracji po oddaniu obiektów do eksploatacji; Kontrole wstępne: - w okresie wczesnowiosennych migracji tj. od 01. 03 jedna kontrola 2x dziennie; Kontrole właściwe okres wiosenny: - 15. 03 30. 04 kontrola codziennie ciągła początek wyznaczony na podstawie obserwacji wstępnych; WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 14
Podstawowy: - rozpoznawanie tropów na obszarze piaszczystych pasów, Uzupełniający: - obserwacje migrujących osobników. Kontrole właściwe letnie: - 15. 08 30. 09 jedna kontrola w tygodniu. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Monitoringu przejść dla zwierząt. Zakres, metodyka oraz harmonogram realizacji. Rafał T. Kurek Ad 13) Należy wyjaśnić na jakiej podstawie określono lokalizację i długość odcinków proponowanego rozmieszczenia urządzeń do odpłaszania zwierząt. Urządzenia UOZ rozmieszczono w miejscach gdzie modernizowana linia kolejowa przecina regionalne korytarze migracji zwierząt. Dodatkowo odcinki takie musiały spełniać dodatkowe kryteria: oddalenie od zabudowy mieszkalnej znajdować się w obrębie terenów leśnych oddalenie od przejazdów kolejowych (odległość minimum 300 m). Ad 14) Należy jednoznacznie wskazać który z przedstawionych wariantów jest bardziej korzystny w kontekście wpływu na siedliska przyrodnicze, gatunki roślin i zwierząt będących przedmiotem ochrony przecinanych obszarów Natura 2000, spójność i integralność sieci Natura 2000 oraz inne formy ochrony przyrody i gatunki chronione. Wpływ na Obszary Natura 2000 Poniższa tabela prezentuje na jakiej długości poszczególne warianty przecinają obszary Natura 2000. Tabela 4 Wpływ wariantów na obszary Natura 2000. Forma ochrony Wariant I Wariant II Wariant III WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 15
przyrody Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk Natura 2000 [długość przecięcia] Dolina Biebrzy [12,315 km], Ostoja Augustowska [ 1,03 km] Ostoja Knyszyńska [12,650 km], Dolina Biebrzy [7,725 km], Ostoja Augustowska [40,25 km] Wydmy Lucynowsko Mostowieckie [2,556 km], Ostoja Nadbużańska [0,450 km], Ostoja Narwiańska [0,917 km], Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 [długość przecięcia] Ostoja Biebrzańska [19,475 km], Puszcza Augustowska [1,030 km] Puszcza Knyszyńska [15,330 km], Ostoja Biebrzańska [7,725 km], Puszcza Augustowska [41,025 km] Dolina Dolnego Bugu [3,305 km], Puszcza Biała [25,935 km], Dolina Dolnej Narwi [0,994 km] Źródło: Opracowanie własne. Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk Natura 2000 na najkrótszym odcinku przecinane są przez Wariant III. Najbardziej niekorzystnym wariantem w oddziaływaniu na obszary siedliskowe Natura 2000 jest Wariant II. Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 na najkrótszym odcinku przecinane są przez Wariant I. Najbardziej niekorzystnym wariantem w oddziaływaniu na obszary ptasie Natura 2000 jest Wariant II. Wpływ na spójność i integralność obszarów Natura 2000 Spójność i integralność obszarów Natura 2000 w najmniejszym stopniu zostanie zakłócona przez realizację Wariantu I. Wariant I przecina obszary naturowe na najkrótszej długości, nie powodując ich fragmentacji. W porównaniu do Wariantu II oraz Wariantu III omija rozległe obszary Natura 2000 takie jak: Puszcza Augustowska, Puszcza Knyszyńska, Puszcza Biała, Dolinę Dolnego Bugu oraz Dolinę Dolnej Narwi. Wariant III w zestawieniu z Wariantem I i II najbardziej przyczyni się do zaburzenia spójności sieci Natura 2000, ponieważ na najdłuższym odcinku będzie prowadzony nowym przebiegiem przyczyniając się tym samym do zaburzenia istniejących szlaków migracji. Natomiast oddziaływanie na spójność obszarów Natura 2000 Wariatów I i II będzie znikome ponieważ są to linie istniejące przed powołaniem obszarów Natura 2000. Istniejące linie w czasie ponad 100 lat funkcjonowania zostały w pełni wkomponowane w WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 16
środowisko przyrodnicze badanego obszaru stając się integralną jego częścią. Tym samym nie stanowią istotnej bariery dla migrujących zwierząt. Wpływ formy ochrony przyrody i gatunki chronione. Poniższa tabela przedstawia porównanie wariantów w aspekcie oddziaływania na formy ochrony przyrody. Tabela 5 Formy ochrony przyrody. Forma ochrony przyrody Wariant I Wariant II Wariant III Przecina Biebrzański Przecięcie Parków Narodowych [km] Park Narodowy na długości 1,261 km i graniczy z nim na Przecina Biebrzański Park Narodowy na długości 1,324 km 0 długości 1,175 km Przecięcie Parków Krajobrazowych [km] 0 Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej na dystansie 1,988 km 0 Parki Krajobrazowe w promieniu 10 km 1 [Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej] 1 [Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej] 2 [Mazowiecki Park Krajobrazowy, Nadbużański Park Krajobrazowy] Rezerwaty przyrody [w buforze 1 km od linii kolejowej] 0 3 1 Źródło: Opracowanie własne. Analiza Tabeli 4 wykazuje iż najkorzystniejszym wariantem pod względem oddziaływania na formy ochrony przyrody jest Wariant I. WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 17
Ad 15) Uzasadnić potrzebę przeprowadzenia ponownej oceny oddziaływania na środowisko w kontekście stwierdzenia (str. 27) ostateczna lokalizacja wysokość i długość ekranów akustycznych jak i długość mat antywibracyjnych zostanie przeanalizowana na etapie ponownej oceny. Autor opracowania nie miał na mysli konieczności przeprowadzenia ponownej oceny oddziaływania na środowisko dla zadania modernizacj linii kolejowej E-75. Parametry ekranów akustycznych jak i mat antywibracyjnych są ostateczne i niezbędne w celu minimalizacji hałasu kolejowego. W tym przypadku autor chciał zaznaczyć, iż w przypadku wystąpienia ponownej oceny oddziaływania na środowisko zostanie przeprowadzona ponowna analiza akustyczna, która może wpłynąć na obecne parametry ekranów i mat antywibracyjnych. Zmiana ta musi być jednak poparta konkretnymi argumentami czy też modyfikacjami w projekcie modernizacji linii. WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE 18