Kierowca ciągnika siodłowego (833202) Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń

Kierowca ciągnika siodłowego (833202) Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn. Rozwijanie zbioru krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez pracodawców. Priorytet I PO KL, Działanie 1.1 Krajowy standard kompetencji zawodowych Kierowca ciągnika siodłowego (833202) Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013 Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane za podaniem źródła ISBN 978-83-7951-000-9 (całość) ISBN 978-83-7951-294-2 (294) Nakład 1000 egz. Publikacja bezpłatna Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich 00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. (22) 237-00-00, fax (22) 237-00-99 e-mail: sekretariat@crzl.gov.pl http://www.crzl.gov.pl Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji Państwowego Instytutu Badawczego 26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax (48) 364-47-65 e-mail: instytut@itee.radom.pl http://www.itee.radom.pl 2

Spis treści 1. Dane identyfikacyjne zawodu... 4 1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach... 4 1.2. Notka metodologiczna i autorzy... 4 2. Opis zawodu... 6 2.1. Synteza zawodu... 6 2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu... 6 2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy)... 7 2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu... 7 2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie... 8 2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/walidacji kompetencji... 8 2.7. Zadania zawodowe... 9 2.8. Wykaz kompetencji zawodowych... 10 2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK... 10 3. Opis kompetencji zawodowych... 11 3.1. Wykonywanie usług przewozowych Kz1... 11 3.2. Kierowanie ciągnikiem siodłowym Kz2... 12 3.3. Kompetencje społeczne KzS... 14 4. Profil kompetencji kluczowych... 15 5. Słownik... 16 3

1. Dane identyfikacyjne zawodu 1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach Według Klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (KZiS 2010): 833202 Kierowca ciągnika siodłowego Grupa wielka 8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń (w Międzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011 poziom 3). Grupa elementarna 8332 Kierowcy samochodów ciężarowych (w Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie 8332 Heavy truck and lorry drivers). Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007): Sekcja H. Transport i gospodarka magazynowa. Dział 49. Transport lądowy oraz transport rurociągowy, Grupa 49.4. Transport drogowy towarów oraz działalność usługowa związana z przeprowadzkami. 1.2. Notka metodologiczna i autorzy Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie: analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz głównie wyników badań analitycznych na 18 stanowiskach pracy w 6 przedsiębiorstwach (duże 1, średnie 3, małe 2, w tym 1 produkcyjne, 4 usługowe, 1 produkcyjno-usługowe) przeprowadzonych w marcu 2013 r. Zespół Ekspercki: Mariusz Szymańczak Zespół Szkół Samochodowych w Radomiu, Jerzy Gorgoń ITS A. Michalczewski w Radomiu, Mariusz Rolnik ZTE RADOM, Sp. z o.o. w Radomiu, Janusz Figurski Instytut Technologii Eksploatacji PIB w Radomiu. Ewaluatorzy: Artur Pietraszek MODO-TRANS w Mszczonowie, Leszek Kucharski Vis a vis w Radomiu. Recenzenci: Grzegorz Kaczor Serwis IVECO we Wsoli, Janusz Górny Zespół Szkół Technicznych w Mikołowie. 4

Komisja Branżowa (zatwierdzająca): Tadeusz Wilk (przewodniczący) Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce w Warszawie, Mieczysław Marosz Polska Izba Gospodarcza Transportu Samochodowego i Spedycji w Warszawie, Zenon Kopyściński Niezależny Związek Zawodowy Kierowców w Pruszkowie. Data zatwierdzenia: 11.10.2013 r. 5

2. Opis zawodu 2.1. Synteza zawodu Kierowca ciągnika siodłowego prowadzi pojazdy samochodowe, z wyjątkiem autobusów, o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony, przeznaczone do transportu drogowego, przewożąc nimi różnego rodzaju ładunki w komunikacji krajowej i zagranicznej. 2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu Podstawowym wymaganiem wykonywania zawodu kierowcy ciągnika siodłowego jest posiadanie prawa jazdy kategorii C lub C+E, aktualnych badań lekarskich i psychologicznych o braku przeciwwskazań odpowiednio zdrowotnych i psychologicznych do kierowania pojazdami oraz uzyskanie kwalifikacji wstępnej lub kwalifikacji wstępnej przyśpieszonej i ukończenie szkolenia okresowego. Głównym celem pracy kierowcy ciągnika siodłowego jest bezpieczny transport przewożonych ładunków. Dlatego kierowca musi doskonale znać i stosować przepisy prawa o ruchu drogowym, przepisy dotyczące czasu pracy i odpoczynku kierowców oraz znać budowę i kontrolować stan techniczny kierowanego zestawu pojazdów. Kierowca powinien przed jazdą wykonać podstawowe czynności obsługi pojazdu w celu zapewnienia bezpiecznej jazdy. Do czynności tych należy: przygotowanie miejsca pracy oraz sprawdzenie stanu paliwa i płynów eksploatacyjnych, stanu technicznego ogumienia, stanu oświetlenia samochodu, sygnalizacji dźwiękowej samochodu, skuteczności działania hamulców i wyposażenia dodatkowego warunkującego bezpieczne wykonywanie zadań przewozowych oraz zabezpieczanie ładunku przed przemieszczaniem się. Dba o bezpieczeństwo własne, przewożonych ładunków oraz innych użytkowników drogi. Prowadzi dokumentację jazdy w zakresie realizacji zadań przewozowych. Zabezpiecza samochód przed kradzieżą, uruchomieniem i użyciem przez osoby niepowołane. Uczestnicząc w ruchu drogowym, kierowca ciągnika siodłowego jest zobowiązany do udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadków drogowych. Przewozi ładunki na wyznaczonych trasach w komunikacji krajowej i międzynarodowej. Nadzoruje prawidłowość rozmieszczenia ładunku na ciągniku siodłowym i naczepie, tak aby nie dochodziło do przeciążenia poszczególnych osi pojazdu, dopilnowuje właściwego zabezpieczenia ładunku lub sam dokonuje czynności załadunku i rozładunku oraz jego zabezpieczenia. W uzgodnieniu z pracodawcą i/lub nadawcą dokonuje nadzoru nad załadunkiem i rozładunkiem towarów lub sam wykonuje te czynności. Zna zasady i warunki załadunku oraz przewozu określonych rodzajów ładunków, np. ładunków niebezpiecznych, płynów, gazów, artykułów spożywczych itp. Załatwia czynności administracyjne, w szczególności związane z załadunkiem i rozładunkiem towarów, odprawami granicznymi, celnymi, sanitarnymi oraz wypełnia i przechowuje dokumentację związaną z przewożonym ładunkiem. 6

2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy) Miejscem pracy kierowcy ciągnika siodłowego jest kabina ciągnika siodłowego lub zespołu ciągnik/naczepa. Podczas wykonywania zadań zawodowych kierowca ciągnika siodłowego kontaktuje się z klientami. Kierowca ciągnika siodłowego zobowiązany jest do dokumentowania swojego czasu pracy, co wymusza na nim znajomość obsługi urządzeń do tego celu przeznaczonych. Wykonując usługi przewozowe powinien umieć odczytywać informacje zawarte na mapach drogowych lub powinien obsługiwać urządzenia służące do nawigacji samochodowej. Kierowca ciągnika siodłowego w swojej pracy narażony jest na zanieczyszczenia spalinami, hałas i drgania, zaś wykonywanie jej głównie w pozycji siedzącej może powodować przewlekłe choroby narządu ruchu. Konieczność pracy w dzień i w nocy może doprowadzić do zaburzeń widzenia. Pracuje w zmiennych warunkach pogodowych. Praca kierowcy ciągnika siodłowego może być nadzorowana, prowadzona w systemie zmianowym, wykonywana indywidualnie lub w zespole kierowców. Pracę może wykonywać na rzecz pracodawcy bądź prowadzić własną działalność gospodarczą, po uzyskaniu odpowiednich uprawnień. Kierowca ciągnika siodłowego może być zatrudniony na różnych stanowiskach związanych z usługami transportowymi, tj.: kierowca samochodu osobowego, kierowca samochodu dostawczego czy kierowca pojazdu ciężarowego. 2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu Kierowca ciągnika siodłowego powinien posiadać sprawności sensomotoryczne obejmujące ostrość wzroku, rozróżnianie barw, widzenie stereoskopowe umożliwiające ocenę odległości, dobre widzenie o zmierzchu, koordynację wzrokowo-ruchową. Dodatkowo wymaga się szybkiego refleksu, spostrzegawczości, koncentracji i podzielności uwagi, a także umiejętności pracy w warunkach monotonnych oraz wytrzymałości na długotrwały wysiłek. Praca w tym zawodzie wymaga odporności emocjonalnej, samokontroli oraz łatwości nawiązywania kontaktów, wytrwałości i odpowiedzialności. Wskazane są również zainteresowania techniczne oraz gotowość podporządkowania się przepisom. Główne schorzenia stanowiące przeciwwskazania do wykonywania zawodu kierowcy ciągnika siodłowego to: cukrzyca, padaczka, daltonizm, wady wzroku niepoddające się korekcie przy pomocy szkieł optycznych, wady słuchu, choroby układu krążenia, choroby ograniczające sprawność ruchową kończyn, przewlekłe choroby układu oddechowego, przewlekłe choroby skóry rąk. 7

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie Przepisy nie określają minimalnego wykształcenia dla kierowcy ciągnika siodłowego, jednakże preferowana jest zasadnicza szkoła zawodowa kształcąca w zawodach: 723103 Mechanik pojazdów samochodowych, 771203 Elektromechanik pojazdów samochodowych lub ukończony kurs nauki jazdy na prawo jazdy kategorii C+E. Musi posiadać prawo jazdy kategorii C+E lub, w przypadku kierowania zespołem pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 12 t, prawo jazdy kategorii C1+E. Obowiązkowe jest ukończenie kursu kwalifikacji wstępnej, a w dalszej pracy wymagane są zaświadczenia o udziale w szkoleniach okresowych, ukończonych kursach specjalistycznych oraz kursach związanych z przewozem ładunków specjalnych, na przykład: niebezpiecznych ADR, nienormatywnych, przewozu ładunków łatwo psujących się, żywych zwierząt itp. organizowanych przez stowarzyszenia i inne organizacje branżowe lub wyspecjalizowane szkoły i ośrodki szkoleniowe. Do pracy w transporcie międzynarodowym niezbędna jest znajomość języka obcego w stopniu podstawowym (komunikatywnym). 2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/ /walidacji kompetencji Kierowca ciągnika siodłowego może podejmować pracę w przedsiębiorstwach transportu lokalnego, dalekobieżnego krajowego i międzynarodowego. Uczestnicząc w szkoleniach i kursach specjalistycznych z zakresu technik prowadzenia pojazdów samochodowych, aktualizuje i rozszerza swoje umiejętności. Możliwe jest podjęcie pracy w tym zawodzie na własny rachunek (działalność gospodarcza) po uzyskaniu odpowiednich dodatkowych uprawnień. Osoby wykonujące ten zawód mogą być zatrudnione na stanowiskach związanych z transportem, takich jak: kierowca samochodu ciężarowego, kierowca mechanik, szef kierowców, dyspozytor ruchu. Potwierdzeniem kwalifikacji kierowcy ciągnika siodłowego jest posiadanie ważnego prawa jazdy odpowiedniej kategorii z wpisem kodu 95. Kierowca ciągnika siodłowego wykonujący transport międzynarodowy powinien uczestniczyć w kursach językowych, uzyskując certyfikaty potwierdzające poziom opanowania znajomości języka obcego. 8

2.7. Zadania zawodowe Z1. Organizowanie stanowiska pracy kierowcy ciągnika siodłowego z uwzględnieniem przepisów prawa pracy, przepisów BHP, przepisów ochrony ppoż., ochrony środowiska oraz innych dotyczących transportu drogowego (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z2. Przygotowywanie ciągnika siodłowego bez naczepy i z naczepą do jazdy oraz kompletowanie dokumentów niezbędnych do wykonania transportu (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS). Z3. Planowanie optymalnej trasy przejazdu ciągnika siodłowego (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS). Z4. Kierowanie ciągnikiem siodłowym (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z5. Zabezpieczanie ciągnika siodłowego przed uruchomieniem i użyciem przez osoby niepowołane oraz zabezpieczenie ciągnika siodłowego i przewożonego ładunku przed kradzieżą (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z6. Nadzorowanie załadunku i rozładunku w celu zapewnienia równomiernego rozmieszczenia ładunku (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z7. Nadzorowanie załadunku określonej grupy lub rodzajów ładunku na odpowiedni pojazd przystosowany do tego rodzaju ładunku (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z8. Zabezpieczanie przewożonego na naczepie ładunku przed zniszczeniem oraz przemieszczaniem się w czasie jazdy (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z9. Udzielanie pierwszej pomocy ofiarom wypadków drogowych oraz zabezpieczenie miejsca zdarzenia (kolizji, wypadku) (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). Z10. Prowadzenie dokumentacji przewozu oraz dokumentacji ciągnika siodłowego (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS). Z11. Wykonywanie czynności obsługowych oraz usuwanie drobnych usterek ciągnika siodłowego i naczepy (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS). 9

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych Kz1 Wykonywanie usług przewozowych (potrzebne do wykonywania zadań: Z2, Z3, Z10). Kz2 Kierowanie ciągnikiem siodłowym (potrzebne do wykonywania zadań: Z1, Z4, Z5, Z6, Z7, Z8, Z9, Z11). KzS Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zadań: Z1 11). 2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zadań w zawodzie sugeruje się wykorzystać do opisu kwalifikacji na poziomie 3 właściwym dla wykształcenia zasadniczego zawodowego w Europejskiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji. Poziom ten jest uzasadniony miejscem usytuowania zawodu w Klasyfikacji zawodów i specjalności (grupa wielka 8 i jej odpowiednik w ISCED 2011). Osoba wykonująca zawód kierowcy ciągnika siodłowego: 1) w zakresie wiedzy: zna podstawowe fakty, zasady, procesy i pojęcia ogólne, zna i rozumie podstawowe zależności w zawodzie kierowcy ciągnika siodłowego oraz w szerszym zakresie elementarne uwarunkowania prowadzonej działalności w branży transportowej; 2) w zakresie umiejętności: ma umiejętności wymagane do realizacji niezbyt prostych zadań i rozwiązywania prostych, typowych problemów w zawodzie poprzez dobieranie podstawowych metod kierowania i obsługi ciągnika siodłowego, narzędzi i materiałów eksploatacyjnych, warunkujących prawidłową pracę ciągnika siodłowego; potrafi wykonywać zadania według ogólnej instrukcji, w częściowo zmiennych warunkach; umie odbierać i formułować niezbyt złożone wypowiedzi, także bardzo proste wypowiedzi w języku obcym. 10

3. Opis kompetencji zawodowych Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefiniowanych w badaniach na stanowiskach pracy. Wykonanie zadań zawodowych Z2, Z3, Z10 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz1. 3.1. Wykonywanie usług przewozowych Kz1 Wiedza zna i rozumie podstawowe fakty, zasady, procesy, pojęcia ogólne i zależności związane z wykonywaniem usług przewozowych oraz ze współpracą z klientami w tym obszarze pracy, w szczególności zna: zasady i przepisy BHP, przepisy ochrony ppoż., ochrony środowiska oraz ergonomii stanowiska pracy podczas wykonywania usług przewozowych; dokumenty do wykonania transportu (licencje, wymagane zezwolenia na przejazd, uprawnienia kierowcy do wykonania przewozu określonego ładunku); dokumenty dotyczące przewożonego ładunku (np. list przewozowy, karnety TIR); procedury wypełniania, obieg dokumentów celnych, przewozowych, CMR; zlecenia przewozowe; dokumenty pojazdu i kierowcy, zapisy z urządzeń rejestrujących, w tym dane z tachografu; zasady zabezpieczania dokumentów i powierzonych środków płatniczych; wymagania dotyczące transportu danego ładunku; oznaczenia na mapach i atlasach samochodowych; zasady rozliczania się kierowcy po wykonaniu transportu; urządzenia do poboru opłat drogowych; Umiejętności wykonuje proste zadania związane z wykonywaniem usług przewozowych, według określonej instrukcji, w częściowo zmiennych warunkach, w szczególności potrafi: stosować zasady i przepisy BHP, przepisy ochrony ppoż., ochrony środowiska oraz ergonomii stanowiska pracy podczas wykonywania usług przewozowych; kompletować i wypełniać dokumenty przewozowe; zabezpieczać dokumenty i powierzone środki płatnicze; zabezpieczać i przechowywać dokumenty ciągnika siodłowego i naczepy oraz ładunku; stosować zasady transportu ładunku w zależności od jego cech materiałowych, fizycznych, chemicznych i innych; analizować i dobierać trasę potrzebną do wykonywania zadań transportowych; rozliczać usługę po wykonaniu transportu; dobierać, obsługiwać i rozliczać urządzenia stosowane do poboru opłat drogowych; sprawdzać i uzupełniać wyposażenie techniczne ciągnika siodłowego. 11

wyposażenie techniczne ciągnika siodłowego i naczepy; zasady udzielania pomocy przedmedycznej ofiarom zdarzeń drogowych; zasady ewidencji i rozliczenia czasu pracy. Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z4, Z5, Z6, Z7, Z8, Z9, Z11 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz2. 3.2. Kierowanie ciągnikiem siodłowym Kz2 Wiedza zna i rozumie podstawowe fakty, zasady, procesy, pojęcia ogólne i zależności związane z kierowaniem ciągnikiem siodłowym, w szczególności zna: zasady i przepisy BHP, przepisy ochrony ppoż., ochrony środowiska oraz ergonomii stanowiska pracy kierowcy ciągnika siodłowego; prawo o ruchu drogowym obowiązujące na terenie kraju oraz w przewozach międzynarodowych; dokumenty obowiązkowe podczas kierowania ciągnikiem siodłowym; dokumenty obowiązkowe podczas przewozu określonych ładunków; techniki jazdy ciągnikiem siodłowym w różnych warunkach drogowych; zalecenia instrukcji obsługi ciągni- ka siodłowego; sposoby i metody zabezpieczania ciągnika siodłowego oraz przewożonego ładunku; rodzaje i zasady dobierania parkingów oraz zasady bezpiecznego postoju pojazdu; sposoby oznaczenia ciągnika siodłowego i naczepy; sposoby zabezpieczenia ładunku; warunki załadunku specjalnych rodzajów ładunków; Umiejętności wykonuje proste zadania związane z kierowaniem ciągnikiem siodłowym zgodnie z zasadami oraz według określonej w przedsiębiorstwie instrukcji, w szczególności potrafi: przestrzegać zasad i przepisów BHP, przepisów ochrony ppoż., ochrony środowiska oraz ergonomii podczas kierowania ciągnikiem siodłowym; udzielać pomocy przedmedycznej ofiarom wypadków drogowych; dobierać, zabezpieczać i przekazywać do kontroli odpowiednim organom dokumenty obowiązkowe wymagane podczas kierowania ciągnikiem siodłowym; kierować ciągnikiem siodłowym zgodnie z przepisami ruchu drogowego w kraju i za granicą oraz normami socjalnymi dotyczącymi prowadzenia pojazdu i odpoczynku kierowców; stosować techniki kierowania ciągnikiem siodłowym odpowiednie do panujących warunków drogowych i rodzaju przewożonego ładunku; przestrzegać zaleceń instrukcji obsługi ciągnika siodłowego; stosować dostępne sposoby i metody zabezpieczania ciągnika siodłowego; 12

podstawy budowy oraz zasady eksploatacji samochodu; zasady korzystania z dróg płatnych i bezpłatnych; zasady bezpieczeństwa ADR (materiały niebezpieczne); zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom zdarzeń drogowych; sposoby zabezpieczania miejsca wypadku, kolizji, zdarzenia. dobierać miejsce postoju zgodnie z zasadami bezpieczeństwa oraz instrukcjami przedsiębiorstwa wydanymi w tym zakresie; uruchamiać odpowiednie procedury w przypadku stwierdzenia kradzieży lub włamania do pojazdu albo kradzieży ładunku; oznaczać ciągnik siodłowy i naczepę zgodnie z przepisami; zabezpieczać lub sprawdzać zabezpieczenie ładunku przed przemieszczeniem się w czasie jazdy; sprawdzać poprawność sprzęgnięcia i podłączenia instalacji ciągnika siodłowego i naczepy; stosować zasady właściwej eksploatacji ciągnika siodłowego; sprawdzić i uzupełnić płyny eksploatacyjne w ciągniku siodłowym; obsługiwać tachograf, przechowywać dane i analizować możliwości dalszej jazdy zgodnie z przepisami; stosować zasady korzystania z dróg bezpłatnych i płatnych; stosować procedury postępowania w przypadku zaistnienia zdarzenia drogowego; określać precyzyjnie położenie miejsca wypadku oraz jego skutki; zapewniać bezpieczeństwo sobie oraz osobom poszkodowanym na miejscu wypadku, kolizji, zdarzenia; nadzorować ilość oraz rodzaj załadowywanych i rozładowywanych towarów lub samodzielnie dokonywać czynności załadunku i rozładunku u klientów; nadzorować prawidłowość rozmieszczenia ładunku na pojeździe, tak aby nie dochodziło do przeciążenia poszczególnych osi pojazdu lub samodzielnie wykonać czynności załadunku; dbać o bezpieczeństwo swoje i innych użytkowników drogi; 13

zabezpieczać i przechowywać dokumenty ciągnika siodłowego, naczepy oraz ładunku; odczytywać ważność dowodów rejestracyjnych, polis ubezpieczeniowych; wypełniać kartę drogową; przestrzegać norm socjalnych dotyczących prowadzenia pojazdu i odpoczynków kierowców oraz przepisów dotyczących czasu pracy kierowcy; posługiwać się listami przewozowymi, CMR. Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zadań zawodowych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS. 3.3. Kompetencje społeczne KzS: ponosi odpowiedzialność za realizację zadań przewozowych, dostosowuje zachowanie do okoliczności, prowadząc ciągnik siodłowy, pracuje samodzielnie albo w zespole kierowców oraz podejmuje współpracę w zorganizowanych warunkach, potrafi oceniać swoje działania wykonywane w ramach współpracy zespołowej oraz przyjmować odpowiedzialność za ich skutki podczas wykonywania zadań przewozowych. 14

4. Profil kompetencji kluczowych Ocenę ważności kompetencji kluczowych dla zawodu kierowcy ciągnika siodłowego przedstawia rys. 1. Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych projekt PIAAC (OECD). Rozwiązywanie problemów Współpraca w zespole Komunikacja ustna Wywieranie wpływu/przywództwo Planowanie i organizowanie pracy Sprawność motoryczna Umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania Umiejętności matematyczne Umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu Serie1 1 2 3 4 5 Zbędne Mało ważne Istotne Ważne Bardzo ważne Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 833202 Kierowca ciągnika siodłowego 15

5. Słownik Zawód Specjalność Zadanie zawodowe Kompetencje zawodowe Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne Kompetencje kluczowe Standard kompetencji zawodowych Kwalifikacja Europejska Rama Kwalifikacji Polska Rama Kwalifikacji Krajowy System Kwalifikacji zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji i kompetencji (wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych) zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów. jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część czynności o podobnym charakterze (związanych z wykonywaną funkcją lub przedmiotem pracy) wymagających pogłębionej lub dodatkowej wiedzy i umiejętności zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub praktyki. logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyraźnie określonym początku i końcu, wyodrębniony ze względu na rodzaj lub sposób wykonywania czynności zawodowych powiązanych jednym celem, kończący się produktem, usługą lub decyzją. wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykonać, odpowiednio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane są trzema zbiorami: wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych. zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie uczenia się, odnoszących się do dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej. zdolność wykonywania zadań i rozwiązywania problemów właściwych dla dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej. zdolność autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w życiu zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju, z uwzględnieniem kontekstu etycznego. wiedza, umiejętności i postawy odpowiednie do sytuacji, niezbędne do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia. norma opisująca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania zadań zawodowych wchodzących w skład zawodu, akceptowana przez przedstawicieli organizacji zawodowych i branżowych, pracodawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych. zestaw efektów uczenia się (zasób wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych), których osiągnięcie zostało formalnie potwierdzone przez uprawnioną instytucję. przyjęta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji, umożliwiający porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w różnych krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyróżniono 8 poziomów kwalifikacji opisywanych za pomocą efektów uczenia się; stanowią one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji. opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowanego rejestru kwalifikacji w Polsce. ogół rozwiązań służących ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji (potwierdzaniu efektów uczenia się) oraz zapewnianiu ich jakości. 16