Standardy dla dróg rowerowych dobre i złe rozwiązania Dr inż. Tadeusz Kopta Departament Studiów GDDKiA tkopta@krakow.gddkia.gov.pl
Podstawowe definicje Droga rowerowa (pieszo-rowerowa)[1]: droga przeznaczona do ruchu rowerów, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi, zamiennie: ścieżka rowerowa[2] [1] Definicja zgodna z ustawą Prawo o Ruchu Drogowym [2] Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. z 1999 r. Nr 43 poz. 430 z późn. zm.) nie definiuje pojęcia ścieżka rowerowa natomiast podaje jej podstawowe parametry i sposób lokalizacji względem jezdni samochodowej. 2
Zasady projektowania Program pięciu wymogów CROW: Spójność (100% źródeł i celów podróży) Bezpośredniość (brak objazdów) Wygoda (niski współczynnik opóźnienia, brak podjazdów itp.) Bezpieczeństwo (brak kolizji) Atrakcyjność 3
Parametry głównych tras rowerowych Vp=30 km/h minimalna szerokość drogi jednokierunkowej (pasa, kontrapasa rowerowego) 1,5 m minimalna szerokość drogi dwukierunkowej 2 m współczynnik opóźnienia na 1 km trasy 15 sek współczynnik wydłużenia 1,3 odległość widoczności nawierzchni min. 40 m promień łuku poziomego 20 m spadek niwelety 5% 4
Korygowanie szerokości trasy rowerowej jednokierunkowej <150 R/h 1,50 m 150 750 R/h 2,5 m >750 R/h - 3,5 m 5
Korygowanie szerokości trasy rowerowej dwukierunkowej <50 R/h 2 m 50 150 R/h 2,5 m >150 R/h 3,5 m 6
Niweleta - unikać zróżnicowania wysokościowego i minimalizować pochylenia niwelety Z tej racji nie zaleca się aby odcinek trasy był dłuższy niż: 50 m przy spadku 5 % 100 m przy spadku 4,5 % 200 m przy spadku 4 % 300 m przy spadku 3,5 % 500 m przy spadku 3 %. 7
Opór toczenia na nawierzchniach z kostki betonowej zniechęca do jazdy rowerem Z badań Instytutu Prognoz i Środowiska (UPI) wynika, że zużycie energii przez rowerzystę na nawierzchni z kostki betonowej zwiększa zapotrzebowanie energetyczne rowerzysty o 30-40% i tym samym zniechęca rowerzystę do odbywania dłuższych podróży. 8
Zużycie energii przez rowerzystów w zależności od rodzaju nawierzchni Równe nawierzchnie asfaltowe 100% Nierówne nawierzchnie asfaltowe 120% Naw. z kostki nie fazowanej 130% Naw. z kostki fazowanej 140%! Tłuczeń klinowany 150% Tłuczeń nie klinowany 200% Bruk z kamienia polnego (kocie łby) 220% 9
Niedogodności do korzystania z roweru wg badań w Kopenhadze Nierówne nawierzchnie Zatrzymania na skrzyżowaniach ze sygnalizacją świetlną Zbyt duży ruch samochodowy Brak ścieżek rowerowych Zatrzymania w rejonie przystanków 10
Typowe uszkodzenia nawierzchni z kostki 11
Nawierzchnia z płyt po 2 latach eksploatacji ARHUS (Dania) 12
Zasady projektowania <30 km/h - integracja ruchu rowerowego z samochodowym 30 50 km/h pasy rowerowe w jezdni ale także drogi rowerowe > 50 km/h segregacja ruchu 13
Skrajnia Rowerzysty 14
Skrajnia Rowerzysty 15
Przeszkody na drodze rowerowej 16
Przeszkody w skrajni można ominąć ale nie tak! 17
Przeszkody w skrajni można ominąć 18
Przeszkody w skrajni można ominąć 19
Kontrapas rowerowy Kontrapas, pas rowerowy "pod prąd": jednokierunkowy pas rowerowy w jezdni drogi jednokierunkowej po lewej stronie, przeznaczony dla ruchu rowerów w kierunku przeciwnym do obowiązującego wszystkie pojazdy 20
Kontrapas rowerowy 21
Kontrapas rowerowy 22
Ruch rowerowy pod prąd 23
Ruch rowerowy pod prąd 24
Ruch rowerowy pod prąd 25
Nieprawidłowo wykonany wjazd na drogę rowerową 26
Nieprawidłowo wykonany wjazd na drogę rowerową, nieprawidłowe odgięcie drogi rowerowej w rejonie Departament Studiów - Zespół ds Ścieżek (Dróg) Rowerowych 27 skrzyżowania
Nie odginać drogi rowerowej w rejonie skrzyżowań! 28
Prawidłowo wykonany wyjazd z drogi rowerowej na drogę ogólnodostępną 29
Prawidłowo wykonany wyjazd z drogi rowerowej na drogę ogólnodostępną, ale niewłaściwa Departament Studiów - Zespół ds Ścieżek (Dróg) nawierzchnia Rowerowych 30
Wysokość progu bliska zeru 31
Małe rondo o wymiarach przyjaznych dla rowerzystów 32
RONDO I WYDZIELONA DROGA ROWEROWA JAKO KOLEJNY WLOT SKRZYZOWANIA DWUKIERUNKOWA DROGA ROWEROWA Dwukierunkowa droga rowerowa 33 jako kolejny wlot na małe rondo
Dwukierunkowa droga rowerowa 34 jako kolejny wlot na małe rondo
Rondo (średnie i duże): żle zaprojektowana droga rowerowa 35
Rondo (średnie i duże): dobrze zaprojektowana droga rowerowa 36
Brak widoczności na rondzie 37
1. Znak A-7 i C-12 przed przejazdem rowerowym lub 2. Znak A-7 przed dojazdami rowerzystów do ronda 38
Śluza rowerowa Śluza rowerowa: oznakowany obszar na wlocie skrzyżowania z sygnalizacją świetlną przed linią zatrzymań dla samochodów, skąd rowerzyści mogą na zielonym świetle ruszyć z tarczy skrzyżowania jako pierwsi. 39
Śluzy rowerowe są stosowane Departament Studiów - Zespół ds Ścieżek Rowerowych 40 w(dróg) wielu krajach
Przejazd rowerowy Przejazd rowerowy (przejazd dla rowerzystów)[1]: część drogi dla rowerów (pieszych i rowerów) lub pasa (kontrapasa) rowerowego znajdująca się na skrzyżowaniu lub przecinająca w poprzek jezdnię lub torowisko. [1] Definicja zgodna z ustawą Prawo o Ruchu Drogowym 41
Skrzyżowanie drogi rowerowej z drogą ogólnodostępną 42
Wzbudzanie sygnalizacji świetlnej powinno być automatyczne! przyciski są nielegalne (Załącznik 3 pkt. 3.1 tzw.czerwonej książeczki) powodują sytuacje drastycznie niebezpieczne dyskryminują rowerzystów ogromnie zwiększają współczynnik opóźnienia 43
Droga rowerowa musi zbierać wszystkie relacje 44
Droga rowerowa jako czwarty wlot skrzyżowania zbierający wszystkie relacje 45
Skrzyżowanie drogi rowerowej z drogą podporządkowaną 46
Skrzyżowanie dróg rowerowych z ciągami pieszymi 47
Oddzielenie pieszych od rowerzystów 48
Oddzielenie pieszych od rowerzystów 49
Oddzielenie pieszych od rowerzystów 50
Oddzielenie pieszych od rowerzystów 51
Prawidłowe oddzielenie pieszych od rowerzystów ale brak widoczności 52
Oddzielenie pieszych od rowerzystów 53
Zbyt małe promienie łuków, brak poszerzeń, odległość słupa i drzewa mniejsza od wymaganej Departament Studiów - Zespół ds Ścieżek (Dróg) Rowerowych 0,5 54 m
Rampa rowerowa na schodach 55
Optymalna lokalizacja drogi rowerowej rejonie przystanku Departament Studiów - Zespółw ds Ścieżek (Dróg) Rowerowych 56
Przeprowadzenie pasa rowerowego w rejonie zatoki 57 autobusowej
Przystanek przy pasie rowerowym (przykład duński) 58
Uspokojenie ruchu Ulica przyjazna dla rowerów (ulica o ruchu uspokojonym): ulica, w której prędkość miarodajna nie przekracza 30 km/h tzw. TEMPO 30, oznaczona znakiem B-43 (strefa ograniczonej prędkości) z liczbą 30 km/h lub znakiem D-40 (strefa zamieszkania), wyposażona w rozwiązania techniczne wymuszające ograniczenie prędkości samochodów (progi zwalniające, zwężenia, szykany, małe ronda, kręty tor jazdy, podniesione tarcze skrzyżowań, śluzy rowerowe) 59
Uspokojenie ruchu = miasto przyjazne rowerzystom 60
Próg spowalniający - ważny element podsystemu rowerowego 61
Próg wyspowy z zawężeniem 62 przekroju
Departament Studiów - Zespół ds Ścieżek (Dróg) w Rowerowych 63 Wyniesione skrzyżowanie Krakowie
Drogi samochodowe Drogi rowerowe W tym kontrapasy Berlin Kraków 5242 km 1200 km 820 km 15 % długości sieci drogowej 100 km 8,3 % długości sieci drogowej 200 km ok. 3 km Ulice uspokojonego 3700 km, 70% długości ruchu (<30 km/h) sieci drogowej ok. 120 km, 10% długości sieci drogowej Łącznie przyjazna dla 4520 km, 85% długości 190 km, 15% długości rowerzystów sieci drogowej sieci drogowej infrastruktura: Podróże na rowerze: 10% ok. 1-2% 64
Brak ciągłości drogi rowerowej na wjazdach 65
Zachowana ciągłość drogi rowerowej na wjazdach Departament Studiów - Zespół ds Ścieżek (Dróg) Rowerowych 66
Zachowanie ciągłości drogi rowerowej na wjazdach Departament Studiów - Zespół ds Ścieżek (Dróg) Rowerowych 67
Droga rowerowa na bulwarze 68
Droga rowerowa na bulwarze 69
Droga rowerowa na wale rzeki 70
Droga rowerowa na brzegu rzeki 71
Kładka rowerowa 72
Problem z widocznością-czy nie lepiej byłoby gdyby piesi byli po prawej stronie? 73
Inna forma tunelu dla pieszych i rowerzystów 74
Zwykły przepust z elementów prefabrykowanych jako tunel dla 75 pieszych i rowerzystów
Problem z widocznością-czy 2 ostatnie wazony z zielenią muszą stać w tym miejscu? 76
Wszystko trzeba przebudować 77
Wszystko trzeba przebudować 78
To nie jest droga rowerowa 79
A tak to powinno być oznakowane 80
Czy trzeba wydłużać trasę rowerową? 81
Turystyczne szlaki rowerowe także wymagają odpowiedniej nawierzchni 82
Transport rowerowy musi funkcjonować w każdych warunkachdepartament Studiów - Zespół ds Ścieżek (Dróg) Rowerowych 83 przykład zachodni
Transport rowerowy musi funkcjonować w każdych warunkachdepartament Studiów - Zespół ds Ścieżekprzykład (Dróg) Rowerowych 84 polski
Rekomendowany stojak rowerowy 85
Węzeł integracyjny Węzeł integracyjny: miejsce skrzyżowania dróg rowerowych z przystankami komunikacji zbiorowej umożliwiające: pozostawienie roweru, jego przechowanie, ewentualną naprawę, ewentualne wypożyczenie i jego załadunek do środka komunikacji zbiorowej. 86
Nowoczesny węzeł integracyjny 87
Nowoczesny węzeł integracyjny w obiekcie kubaturowym 88
Nowoczesny węzeł integracyjny może być wyposażony w warsztat rowerowy 89
Przechowalnie rowerów mogą mieć różną wielkość, program, formę architektoniczną 90
Przechowalnie rowerów w obszarach osiedli mieszkaniowych 91
Liczba zalecanych miejsc postojowych dla rowerów w Holandii i Danii Lokalizacja liczba miejsc postojowych Ulice handlowe i centra 4 8 miejsc na 100 m2 powierzchni handlowej Biura 1-4 miejsc na 100 m2 powierzchni biurowej Uczelnie i szkoły 30-80 miejsc na 100 uczniów (studentów) Stadiony, kina, teatry itp. 20-40 miejsc na 100 widzów Szpitale 20-50 miejsc na 100 łóżek Parki, plaże, wesołe miasteczka 10-35 miejsc na 100 odwiedzających 92
Przewóz rowerów w pociągach lokalnych 93
1. 2. 3. 4. Literatura Zostanie wydany podręcznik firmowany przez GDDKiA/MI Na razie można korzystać: Z podręcznika Postaw na Rower" C.R.O.W., Ede, 1993 - PKE, Kraków, 1999 oraz jego aktualizacja Design manual for bicycle traffic. CROW, Ede 2007, który można nabyć za pośrednictwem www.crow.nl /shop (poczta Postbus 37, 6710BA Ede; fax +31(0)318 621 112). Collection of cycle concepts. Wytyczne Duńskiej Generalnej Dyrekcji Dróg T.Kopta, Z.Użdalewicz, W.Nowotka Transport rowerowy.śląski Związek Gmin i Powiatów. Katowice 2000. T.Kopta Rower w ruchu drogowym. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa, 1984. 94
Standardy dla dróg rowerowych dobre i złe rozwiązania Dziękuję za uwagę Dr inż. Tadeusz Kopta tkopta@krakow.gddkia.gov.pl 95