RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ

Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach Puławy Kuratorium Oświaty w Lublinie

Wstęp Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w szkole przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Raport z ewaluacji problemowej dotyczy jednego lub kilku z przedstawionych poniżej wymagań państwa. Ewaluacja zewnętrzna polega na zbieraniu i analizowaniu informacji na temat funkcjonowania szkoły w obszarach wyznaczonych przez wymagania państwa: 1. Szkoła lub placówka realizuje koncepcję pracy ukierunkowaną na rozwój uczniów. 2. Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się. 3. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. 4. Uczniowie są aktywni. 5. Respektowane są normy społeczne. 6. Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. 7. Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych. 8. Promowana jest wartość edukacji. 9. Rodzice są partnerami szkoły lub placówki. 10. Wykorzystywane są zasoby szkoły lub placówki oraz środowiska lokalnego na rzecz wzajemnego rozwoju. 11. Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych. 12. Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi. Ewaluacja ma także na celu ustalenie poziomu spełniania przez szkołę wymagań zawartych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7.10.2009r. wraz ze zmianami z dnia 10.05.2013r. Szkoła może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 2/38

Opis metodologii Badanie zostało zrealizowane w dniach 23-10-2014-29-10-2014 przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszli: Halina Szczygieł, Alicja Wiśniecka. Badaniem objęto 147 uczniów (ankieta i wywiad grupowy), 144 rodziców (ankieta i wywiad grupowy) i 46 nauczycieli (ankieta i wywiad grupowy). Przeprowadzono wywiad indywidualny z dyrektorem placówki, grupowy z przedstawicielami partnerów szkoły, a także obserwacje lekcji i analizę dokumentacji. Na podstawie zebranych danych został sporządzony raport, który obejmuje trzy obszary działania szkoły. Wyjaśnienie skrótów dla narzędzi: OZ - Arkusz obserwacji zajęć AD - Kwestionariusz ankiety dla dyrektora/dyrektorki szkoły AN - Kwestionariusz ankiety dla nauczycieli AR - Kwestionariusz ankiety dla rodziców AMD - Kwestionariusz ankiety dla uczniów "Mój dzień" AMS - Kwestionariusz ankiety dla uczniów "Moja szkoła" APW - Kwestionariusz ankiety poewaluacyjnej dla wizytatora ADZ - Kwestionariusz badania "Analiza danych zastanych" WN - Scenariusz wywiadu grupowego z nauczycielami WR - Scenariusz wywiadu grupowego z rodzicami WU - Scenariusz wywiadu grupowego z uczniami WD - Scenariusz wywiadu z dyrektorem/dyrektorką szkoły WNPO - Scenariusz wywiadu z nauczycielem po obserwacji WP - Scenariusz wywiadu z partnerami WNO - Scenariusz wywiadu z zespołem nauczycieli uczących w jednym oddziale Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 3/38

Obraz szkoły Zapraszamy Państwa do zapoznania się z raportem ewaluacji zewnętrznej, która została przeprowadzona w Szkole Podstawowej nr 2 im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Puławach w zakresie trzech wymagań: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej, Szkoła wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji, Szkoła, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych. Poniżej znajdą Państwo najważniejsze, płynące z badań informacje o szkole. Wszystkie zawarte w opisie tezy oraz dane znajdują potwierdzenie w wynikach przeprowadzonych badań. Szkoła Podstawowa nr 2 im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Puławach jest publiczną szkołą, której organem prowadzącym jest Miasto Puławy. Szkoła dysponuje 14 salami lekcyjnymi, nowoczesną stacjonarną pracownią komputerową oraz 4 mobilnymi pracowniami i 17 zestawami multimedialnymi z tablicami interaktywnymi, a także systemem do zbierania informacji i wizualizerami. Posiada także bibliotekę z centrum multimedialnym, świetlicę, stołówkę, gabinet pedagoga, logopedy, gabinet pomocy przedlekarskiej i gabinet stomatologiczny. Uczniowie mają do dyspozycji salę gimnastyczną, salę do gimnastyki korekcyjnej oraz salę zabaw utworzoną w ramach programu "Radosna szkoła". Placówka posiada nowoczesny kompleks boisk sportowych, plac zabaw oraz ciekawie urządzone otoczenie szkoły, które sprzyja rekreacji oraz umożliwia prowadzenie zajęć poza budynkiem szkoły. Dzięki uczestniczeniu w projekcie "Cyfrowa szkoła" udało się pozyskać część środków na wyposażenie w sprzęt służący rozwijaniu kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych. Sposób planowania przez szkołę procesów edukacyjnych, ciekawe metody pracy oraz wspomaganie sprzyja aktywności i zaangażowaniu uczniów na lekcjach. Nauczyciele podczas zajęć tworzą sytuacje sprzyjające kształtowaniu u uczniów umiejętności uczenia się, w szczególności poprzez wyszukiwanie, porządkowanie i wykorzystanie informacji z różnych źródeł, odwoływanie się do wcześniej zdobytej wiedzy oraz prezentowanie wyników pracy grupowej lub indywidualnej. Na podkreślenie zasługuje panujący w szkole życzliwy, pełen akceptacji ucznia klimat, udzielanie wsparcia w trudnych sytuacjach oraz okazywanie wiary w możliwości uczniów. Szkoła proponuje wszystkim uczniom zdolnym i mającym trudności w nauce różne formy zajęć pozalekcyjnych, udział w konkursach i zawodach sportowych, w których aktywnie uczestniczą i odnoszą sukcesy, w tym uzyskują tytuły laureatów konkursów przedmiotowych organizowanych przez Lubelskiego Kuratora Oświaty. Podejmowane są także działania w zakresie promowania uczniów uzdolnionych artystycznie poprzez organizowanie zajęć muzyczno-wokalnych zespołu Music Club 2 oraz zajęć teatralnych prowadzonych w oparciu o program "Wychowanie przez edukację teatralną i sztukę". Działania uczniów i absolwentów w tym zakresie wspiera Stowarzyszenie "Dwójka", utworzone z inicjatywy rodziców i nauczycieli. Szkoła, w celu zaspokojenia potrzeb uczniów i poszerzenia oferty edukacyjnej współpracuje z licznymi instytucjami oraz bierze udział w realizacji projektów edukacyjnych, np. Comenius 2. Placówka, w sposób planowy i powszechny prowadzi edukację antydyskryminacyjną. Świadomie realizuje działania podnoszące poziom wiedzy i umiejętności, które wpływają na postawy mające na celu przeciwdziałanie dyskryminacji. W szkole w sposób adekwatny do potrzeb uczniów oraz powszechny realizowane są działania związane Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 4/38

z indywidualizacją procesu edukacyjnego. Uczniowie otrzymują wszechstronne wsparcie w formie zajęć pozalekcyjnych rozwijających zainteresowania oraz mających na celu pokonanie trudności edukacyjnych. Nauczyciele opracowują indywidualne programy nauczania, np. "Indywidualny program nauki języka angielskiego", "Indywidualny program nauki języka polskiego". Podczas zajęć uczniowie posługują się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, np. wykorzystywane są programy Matlandia, Histlandia, aplikacja LearningApss, program Hot Potatoes, Task Magic. Uczniowie uczestniczą również w wykładach uniwersytetu dziecięcego w Puławskim Parku Naukowo-Technologicznym. W szkole w sposób systemowy realizowane są zadania w zakresie diagnozowania osiągnięć edukacyjnych uczniów, systematycznie przeprowadzane są analizy wyników badań wewnętrznych i zewnętrznych. Przyczyniają się one do osiągania przez uczniów licznych sukcesów edukacyjnych, umożliwiają utrzymanie bardzo wysokich rezultatów sprawdzianu zewnętrznego oraz służą kształtowaniu umiejętności niezbędnych do osiągania sukcesów w następnym etapie edukacyjnym. Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 5/38

Informacja o placówce Nazwa placówki Patron Typ placówki Miejscowość Ulica Numer 10 Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach Krzysztof Kamil Baczyński Szkoła podstawowa Puławy Aleja Mała Kod pocztowy 24-100 Urząd pocztowy Puławy Telefon 81 45 86 500 Fax 818867246 Www www.sp2.pulawy.pl Regon 00071467900000 Publiczność Kategoria uczniów Charakter Uczniowie, wychow., słuchacze 516 Oddziały 22 publiczna Nauczyciele pełnozatrudnieni 36.00 Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) 4.00 Nauczyciele niepełnozat._(w etatach) 2.00 Średnia liczba uczących się w oddziale 23.45 Liczba uczniów przypadających na jednego pełnozatrudnionego nauczyciela Województwo Powiat Gmina Typ gminy Dzieci lub młodzież brak specyfiki 14.33 LUBELSKIE puławski Puławy gmina miejska Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 6/38

Poziom spełniania wymagań państwa Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej W szkole lub placówce realizuje się podstawę programową uwzględniając osiągnięcia uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego (D) Podstawa programowa jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji (D) W szkole lub placówce monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, uwzględniając jego możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz (D) Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów przyczyniają się do wzrostu efektów uczenia się i osiągania różnorodnych sukcesów edukacyjnych uczniów. Wyniki analizy osiągnięć uczniów, w tym uczniów, którzy ukończyli dany etap edukacyjny, potwierdzają skuteczność podejmowanych działań dydaktyczno-wychowawczych (B) A Uczniowie odnoszą sukcesy na wyższym etapie kształcenia lub na rynku pracy (B) Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji W szkole lub placówce rozpoznaje się możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe, sposoby uczenia się oraz sytuację społeczną każdego ucznia (D) Zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych są odpowiednie do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia (D) W szkole lub placówce są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły lub placówki (D) Szkoła lub placówka współpracuje z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi podmiotami świadczącymi poradnictwo i pomoc uczniom, zgodnie z ich potrzebami i sytuacją społeczną (D) W szkole lub placówce są prowadzone działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacyjnego w odniesieniu do każdego ucznia (B) A W opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w szkole lub placówce odpowiada ich potrzebom (B) Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych W szkole lub placówce analizuje się wyniki sprawdzianu i egzaminów oraz wyniki ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej. Analizy prowadzą do formułowania wniosków i rekomendacji, na podstawie których planuje się i podejmuje działania (D) Działania prowadzone przez szkołę lub placówkę są monitorowane i analizowane, a w razie potrzeby modyfikowane (D) B W szkole lub placówce wykorzystuje się wyniki badań zewnętrznych (B) W szkole lub placówce prowadzi się badania odpowiednio do potrzeb szkoły lub placówki, w tym osiągnięć uczniów i losów absolwentów (B) Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 7/38

Wnioski 1. Uwzględnianie przez szkołę w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych wyników prowadzonej diagnozy osiągnięć uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego, służy kształtowaniu umiejętności niezbędnych do osiągania przez uczniów sukcesów w następnym etapie edukacyjnym. 2. Rozpoznawanie przez szkołę w sposób celowy i systemowy potrzeb, sposobów uczenia się i możliwości uczniów, służy tworzeniu oferty szkoły odpowiedniej do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia. 3. Planowana i systematycznie realizowana w szkole edukacja antydyskryminacyjna służy podnoszeniu świadomości i wiedzy, która pozytywnie wpływa na kształtowanie postaw mających na celu przeciwdziałanie dyskryminacji. 4. Realizowana przez szkołę współpraca z poradnią psychologiczno-pedagogiczną i innymi podmiotami świadczącymi pomoc uczniom jest adekwatna do ich potrzeb i sytuacji społecznej, dzięki czemu skutecznie wspomaga rozwój uczniów, zapewnia im niezbędną pomoc oraz tworzy różnorodne możliwości służące rozwojowi ich zainteresowań i zdolności. 5. Realizowane w sposób powszechny działania związane z indywidualizacją procesu edukacyjnego oraz proponowane formy zajęć pozalekcyjnych zapewniają uczniom odpowiednie wsparcie, ułatwiają pokonywanie trudności, dają możliwość osiągania sukcesów każdemu uczniowi. 6. Szkoła systematycznie dokonuje analiz badań wewnętrznych i zewnętrznych, które prowadzą do formułowania wniosków i rekomendacji będących podstawą wprowadzania zmian i modyfikacji wdrażanych działań na poziomie całej szkoły i wszystkich nauczycieli, co wpływa na podnoszenie jakości jej pracy. 7. Nauczyciele w szerokim zakresie wykorzystują wnioski z analizy sprawdzianów i badań zewnętrznych do planowania swoich działań, są one systematycznie monitorowane, modyfikowane w zależności od potrzeb, dlatego też przyczyniają się do uzyskiwania przez uczniów sukcesów edukacyjnych oraz utrzymania na bardzo wysokim poziomie efektów kształcenia. 8. Wykorzystywanie w procesie nauczania i wychowania informacji o losach absolwentów służy planowaniu pracy szkoły i procesów dydaktycznych oraz wpływa na motywację uczniów do nauki, rozwijanie ich pasji i zainteresowań, a także na budowanie pozytywnego wizerunku szkoły w środowisku. Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 8/38

Wyniki ewaluacji Wymaganie: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej Stan oczekiwany: Zmiany w zewnętrznym świecie powodują konieczność właściwego przygotowania uczniów do nowej rzeczywistości, dlatego dla sukcesu indywidualnego i społecznego uczniowie i uczennice powinni nabywać kompetencje określone w podstawie programowej. Stopień, w jakim są one nabywane, zależy od skuteczności monitorowania tego procesu oraz wykorzystania informacji o osiągnięciach z poprzedniego etapu edukacyjnego. Poziom spełnienia wymagania: A Wyniki przeprowadzonej ewaluacji dla wymagania: Procesy edukacyjne organizowane są z uwzględnieniem wyników przeprowadzanej diagnozy osiągnięć uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego. Widoczny jest wpływ sformułowanych wniosków na planowanie działań przez nauczycieli. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych realizowana jest z uwzględnieniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji. W szkole monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, uwzględniając przy tym jego możliwości rozwojowe. Zarówno wiedza pozyskana podczas monitorowania osiągnięć, jak i wyniki prowadzonych analiz stanowią podstawę do formułowania wniosków, które są wdrażane i służą doskonaleniu pracy z uczniami. Podejmowanie przez szkołę różnorodnych i celowych działań przyczynia się do uzyskiwania przez uczniów licznych sukcesów edukacyjnych, umożliwia utrzymywanie bardzo wysokich rezultatów sprawdzianu zewnętrznego oraz służy kształtowaniu umiejętności niezbędnych do osiągania przez uczniów sukcesów w następnym etapie edukacyjnym. Obszar badania: W szkole lub placówce realizuje się podstawę programową uwzględniając osiągnięcia uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego Procesy edukacyjne w szkole są organizowane z uwzględnieniem wyników przeprowadzanej diagnozy osiągnięć uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego. Widoczny jest wpływ sformułowanych wniosków na działania nauczycieli. Działania te są celowe i dokładnie planowane. Z wywiadu z dyrektorem oraz analizy danych zastanych wynika, że w szkole funkcjonuje system diagnozowania osiągnięć uczniów. Działania w tym zakresie określone są w regulaminie badania osiągnięć uczniów, który zakłada powoływanie na początku każdego roku szkolnego zespołów diagnostycznych i oceniających, które sprawdzają prace uczniów na poszczególnych etapach edukacyjnych. Diagnozy prowadzone są na początku i na Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 9/38

koniec roku szkolnego w poszczególnych klasach. W sytuacji stwierdzenia niezadowalających postępów uczniów w danym oddziale, nauczyciel lub zespół nauczycieli zobowiązany jest opracować program naprawczy, który następnie przedstawiany jest radzie pedagogicznej. Po roku pracy w oparciu o ten program, prowadzone jest badanie kontrolne, którego celem jest zdiagnozowanie, czy uczniowie tego oddziału poczynili wystarczające postępy. W przypadku przyjęcia do szkoły nowych uczniów rozpoznaje się możliwości psychofizyczne, potrzeby rozwojowe oraz sytuację społeczną uczniów. Ponadto wychowawcy klas prowadzą badania dotyczące relacji z rówieśnikami, prowadzona jest także diagnoza logopedyczna, dokonuje się analizy opinii i orzeczeń wydanych przez poradnię. Nauczyciele, zdobytą wiedzę dotyczącą osiągnięć uczniów w poprzednim etapie edukacyjnym wykorzystują w planowaniu i realizacji podstawy programowej. W oparciu o rozpoznane potrzeby uczniów opracowywany jest plan zajęć pozalekcyjnych oraz stosowne programy nauczania. Organizowane są zajęcia z matematyki, języka polskiego, przyrody oraz zajęcia komputerowe zarówno dla uczniów zdolnych, jak też uczniów mających trudności w nauce. Dostosowywane są do potrzeb uczniów metody, formy pracy i środki dydaktyczne. Realizowane są programy adaptacyjne dla uczniów klas pierwszych oraz program zajęć pozalekcyjnych dla uczniów kl. III ze specyficznymi trudnościami w mówieniu, czytaniu i pisaniu z elementami oceniania kształtującego. Prowadzone są zajęcia teatralne w oparciu o program Wychowanie przez edukację teatralną i sztukę oraz zajęcia plastyczne i sportowe. Ponadto prowadzone są zajęcia rewalidacyjne, realizowany jest indywidualny plan pracy dla ucznia z autyzmem oraz indywidualny program z języka polskiego. Jeden z uczniów realizuje indywidualny program nauczania języka angielskiego. Indywidualizowany jest proces nauczania na lekcjach. Uczniowie, zgodnie z ich zdolnościami przygotowywani są do licznych konkursów, np. plastycznych, polonistycznych, komputerowych, literackich, recytatorskich, piosenki angielskiej. W szkole działa zespół muzyczno-wokalny Music Club 2. Wyniki przeprowadzonych badań wykorzystane zostały także do zwiększenia liczby godzin i ćwiczeń z zakresu umiejętności słabiej opanowanych przez uczniów, zarówno podczas zajęć lekcyjnych, jak i dodatkowych. Z analizy przedstawionych dokumentów i analizy wniosków z poprzedniego etapu kształcenia wynika, że sformułowane wnioski mają wpływ na działania nauczycieli i sukcesy uczniów. Obszar badania: Podstawa programowa jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji Procesy edukacyjne są spójne z zalecanymi warunkami i sposobami realizacji podstawy programowej. Nauczyciele w sposób celowy i świadomy wykorzystują je w organizacji lekcji. Wszyscy ankietowani nauczyciele zadeklarowali, że na wszystkich zajęciach dają swoim uczniom możliwość kształtowania umiejętności komunikowania się w języku ojczystym, zaś prawie wszyscy stwierdzili, że na wszystkich lub większości zajęć umożliwiają swoim uczniom nabywanie pozostałych najważniejszych umiejętności opisanych w podstawie programowej (wykres 1j, 2j,3j,4j,5j,6j,7j,8j). Z obserwacji zajęć i analizy ankiet wynika, że nauczyciele kształtują u uczniów umiejętności opisane w podstawie programowej dla I i II etapu edukacyjnego. Na wszystkich obserwowanych lekcjach miało miejsce kształtowanie u uczniów umiejętności uczenia się, czytania, komunikowania się w języku ojczystym, posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno - komunikacyjnymi, w tym także wyszukiwania i korzystania z informacji oraz pracy zespołowej. Na połowie zajęć rozwijano myślenie matematyczne i naukowe. Nauczyciele w ankietach wymienili możliwe do zastosowania w szkole i stosowane przez nich na zajęciach zalecane sposoby i warunki realizacji Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 10/38

podstawy programowej. Uwzględniali je również podczas obserwowanych zajęć odpowiednio do ich celów. Systematyczne wykorzystywanie zalecanych warunków w procesie lekcyjnym potwierdzają także wywiady z nauczycielami po obserwowanych zajęciach. W trakcie obserwowanych zajęć najczęściej miało miejsce kształtowanie u uczniów umiejętności wykorzystania różnorodnych źródeł informacji, ograniczając zakres wiedzy encyklopedycznej na rzecz jej wykorzystania w praktyce, tworzenie sytuacji do osiągania przez uczniów satysfakcji z samodzielnego zdobywania wiedzy. Nauczyciele rozwijali u uczniów ciekawość świata poprzez wykorzystanie odpowiednich form, metod pracy oraz środków dydaktycznych, np.: narzędzi technologii komunikacyjno - informacyjnej, np. tablicy interaktywnej, aplikacji LearningApps. Tworzyli sytuacje, w których dzieci podczas zabaw, gier dydaktycznych i rozwiązywania zadań mieli możliwość manipulowania specjalnie dobranymi przedmiotami, np liczmanami, co pozytywnie wpływało na aktywność i zaangażowanie uczniów podczas zajęć oraz kształtowało umiejętność pracy w zespole. Doskonalili także umiejętność czytania, pisania, posługiwania się językiem ojczystym, samodzielnego dochodzenia do rozwiązania zadań i problemów. Wykres 1j Wykres 2j Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 11/38

Wykres 3j Wykres 4j Wykres 5j Wykres 6j Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 12/38

Wykres 7j Obszar badania: W szkole lub placówce monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, uwzględniając jego możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz Monitorowanie i analiza osiągnięć uczniów pozostają stałymi elementami pracy nauczycieli i są podstawą formułowania oraz wdrażania wniosków podczas realizacji procesu edukacyjnego. Deklaracje nauczycieli zawarte w badaniu ankietowym (wykres 1w.) oraz wywiadzie, a także obserwacje zajęć wskazują, że nauczyciele monitorują osiągnięcia każdego ucznia. Wszyscy nauczyciele sprawdzają, w jaki sposób uczniowie wykonują zadania oraz zadają im pytania kontrolne. Prawie wszyscy sprawdzają, czy uczniowie właściwie zrozumieli omawiane kwestie, stwarzając im możliwość zadawania pytań, wykorzystując różne narzędzia diagnostyczne, zbierając informacje zwrotne od uczniów, a także stosując ocenianie kształtujące. Zdecydowana ich większość wśród sposobów monitorowania wymienia ocenianie bieżące, a większość podsumowujące, większość prosi uczniów o podsumowanie ćwiczenia oraz posługuje się indywidualną dokumentacją dotyczącą każdego ucznia. Ponadto nauczyciele monitorują osiągnięcia uczniów, prowadząc obserwacje ich zachowania w różnych sytuacjach dydaktycznych, analizując ich udział i sukcesy w konkursach, zawodach i projektach, porównując wyniki klasyfikacji, analizując postępy, jakie poczynili z poszczególnych przedmiotów. Podczas obserwowanych zajęć z różnym natężeniem wystąpiły deklarowane przez nauczycieli sposoby monitorowania osiągnięć uczniów. Nauczyciele sprawdzali, czy uczniowie właściwie zrozumieli polecenia, w jaki sposób wykonują zadania, zadając im pytania, stwarzając możliwości zadania pytań oraz prosząc o podsumowanie ćwiczeń, rzadziej wykorzystywali techniki badawcze oraz pytali uczniów, co sądzą o ich sposobie przekazywania wiedzy. Wnioski z analizy osiągnięć uczniów nauczyciele wykorzystują przede wszystkim podczas indywidualizowania procesu nauczania oraz planowania pracy z uczniami (wykres 1o). Większość z nich wykorzystuje je m.in.: Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 13/38

do modyfikacji oferty zajęć pozalekcyjnych, opracowania kart pracy, testów, sprawdzianów, przy wyborze programu lub podręcznika, do ustalania zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, modyfikacji dotychczas stosowanych metod pracy. Ponadto służą one do modyfikacji systemu motywowania uczniów, ustalania kierunków pracy z klasą, efektywniejszego wykorzystywania czasu podczas zajęć, dostosowania liczby godzin przeznaczonych na omówienie zagadnienia, które sprawiło uczniom trudności, a także jeśli zachodzi potrzeba opracowania programów naprawczych oraz ustalania kierunków doskonalenia nauczycieli. Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 14/38

Wykres 1o Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 15/38

Wykres 1w Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 16/38

Obszar badania: Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów przyczyniają się do wzrostu efektów uczenia się i osiągania różnorodnych sukcesów edukacyjnych uczniów. Wyniki analizy osiągnięć uczniów, w tym uczniów, którzy ukończyli dany etap edukacyjny, potwierdzają skuteczność podejmowanych działań dydaktyczno-wychowawczych Podejmowane przez nauczycieli działania, wynikające z wniosków z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów, przyczyniły się do uzyskiwania przez uczniów sukcesów edukacyjnych oraz umożliwiły utrzymywanie bardzo wysokich rezultatów sprawdzianu zewnętrznego, powyżej średnich wyników miasta i województwa. Badani uczniowie są szczególnie zadowoleni z uzyskiwania bardzo dobrych i dobrych wyników w nauce, a także osiągnięć w konkursach, olimpiadach i zawodach sportowych (wykres 1o). Dyrektor w wywiadzie podał przykłady działań dydaktycznych i wychowawczych podejmowanych w szkole, a wynikających z bieżących analiz osiągnięć uczniów. Wśród nich wymienił: indywidualizację procesu nauczania, dobór zadań, ćwiczeń doskonalących określone umiejętności, np. kształtujących umiejętność czytania ze zrozumieniem, formułowanie krótkich wypowiedzi pisemnych, zwiększenie liczby zadań otwartych, ćwiczeń doskonalących umiejętności pisania tekstów użytkowych z uwzględnieniem odpowiedniego słownictwa, stosowanie zasad ortografii, interpunkcji itp., modyfikowanie stosowanych metod, form pracy z uczniami, uatrakcyjnianie procesu edukacyjnego (stosowanie nowoczesnych narzędzi technologii komunikacyjno-informacyjnej, np. programu TaskMagic, aplikacji LearningApps, programów Matlandia i Histlandia) opracowanie jeśli zachodzi potrzeba programów naprawczych, motywowanie uczniów do udziału w zajęciach rozwijających zainteresowania (zespół muzyczny Music Club 2, pływanie, zajęcia gimnastyki korekcyjnej, nauka języka angielskiego, zajęcia Alternatywy ), pracę z uczniami ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi (zarówno zdolnymi jak i mającymi trudności w nauce), współdziałanie z rodzicami. Wdrażanie wniosków z nadzoru pedagogicznego, w opinii dyrektora i grona pedagogicznego, wpłynęło na efektywniejszą pracę nauczycieli, wskazało im kierunki pracy z klasą (pokazało słabe i mocne strony uczniów w danej klasie, jak i umiejętności, nad którymi należy bardziej pracować). Wdrożenie programów naprawczych przyczyniło się do podwyższenia wyników nauczania w klasach objętych badaniem. Wymiernym efektem podjętych działań jest uzyskiwanie przez uczniów tytułów laureatów w konkursach przedmiotowych organizowanych przez Lubelskiego Kuratora Oświaty (rok 2012/13 3 laureatów, 2013/14 4 laureatów), a także sukcesy w różnorodnych konkursach międzynarodowych, ogólnopolskich, wojewódzkich, powiatowych i miejskich. Wyniki uzyskiwane przez uczniów na sprawdzianie zewnętrznym w latach 2007-2013 kształtowały się na bardzo wysokim poziomie (8 stanin), w bieżącym roku szkolnym obniżyły się do poziomu wysokiego (7 stanin). Na sprawdzianie po klasie szóstej w 2014 r. uczniowie uzyskali najlepsze wyniki w zakresie umiejętności czytanie (we wszystkich klasach powyżej 80%) oraz korzystanie z informacji (powyżej 70%). W jednej z klas uczniowie słabiej opanowali umiejętności dotyczące wykorzystania wiedzy w praktyce i rozumowania. Najsłabiej opanowali uczniowie umiejętność pisania. Uzyskiwane przez szkołę rezultaty są wyższe od średnich wyników szkół w mieście i województwie. Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 17/38

Wykres 1o Obszar badania: Uczniowie odnoszą sukcesy na wyższym etapie kształcenia lub na rynku pracy Szkoła podejmuje różnorodne i celowe działania, służące kształtowaniu umiejętności niezbędnych do osiągania przez uczniów sukcesów w następnym etapie edukacyjnym. Szkoła, w opinii dyrektora i nauczycieli, przygotowuje uczniów do kolejnych etapów kształcenia i funkcjonowania na rynku pracy. W tym celu rozwija u nich umiejętności: - uczenia się wyszukiwania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł, zastosowania zdobytej wiedzy w praktycznym działaniu oraz formułowania wniosków, - interpersonalne i społeczne, tj. przedsiębiorczość, poczucie odpowiedzialności, samodzielność, asertywność, kreatywność, współdziałanie w zespole, poczucie własnej wartości, radzenie sobie z własnymi emocjami i innych ludzi oraz z zagrożeniami, - komunikacyjne - uczy komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych w mowie i piśmie, Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 18/38

posługiwania się technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, przygotowuje do wystąpień publicznych, autoprezentacji, dążenia do osiągania kompromisu, przewidywania konsekwencji niewłaściwych zachowań, - kierowania własnym rozwojem poprzez rozwijanie własnych umiejętności, zainteresowań, pasji, planowanie dalszego rozwoju. Nauczyciele wskazali wiele różnorodnych działań, które ich zdaniem są efektywne w kształtowaniu najważniejszych umiejętności, np.: - przygotowanie uczniów do udziału w różnorodnych konkursach oraz organizowanie konkursów wewnątrzszkolnych, - aktywny udział w programie Comenius 2, - prowadzenie różnorodnych zajęć pozalekcyjnych dla uczniów zdolnych w celu rozwijania ich zdolności i zainteresowań oraz uczniów mających trudności w nauce, - podczas zajęć z wychowawcą omawianie, np.: problemów związanych z efektywnym dysponowaniem czasem, skutecznym porozumiewaniem się w różnych sytuacjach, prezentowania własnego zdania, - realizacja programów Spójrz Inaczej, Spójrz inaczej na agresję, - redagowanie szkolnej gazetki Sówka, - tworzenie możliwości prezentowania na forum klasy własnych utworów literackich, plakatów, prezentacji multimedialnych, - systematyczne korzystanie podczas lekcji i zajęć pozalekcyjnych z narzędzi Cyfrowej Szkoły (wizualizera, tablicy interaktywnej, projektora, Internetu, systemu zbierania testów), - realizacja programu Ryś w gąszczu zawodów, - udział uczniów w wykładach Uniwersytetu Dziecięcego w Parku Naukowo - Technologicznym w Puławach. Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 19/38

Wymaganie: Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji Stan oczekiwany: W szkole ukierunkowanej na rozwój uczniów z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji podejmuje się różnorodne działania, dostosowane do specyfiki i potrzeb środowiska. Powinny być one oparte na diagnozie, a ich skuteczność poddawana refleksji. Ich elementem jest przeciwdziałanie dyskryminacji. Organizując procesy edukacyjne, nauczyciele indywidualizują nauczanie i wspierają uczniów. Poziom spełnienia wymagania: A Wyniki przeprowadzonej ewaluacji dla wymagania: W szkole rozpoznaje się możliwości, potrzeby oraz sytuację społeczną każdego ucznia. Nauczyciele wykorzystują w procesie diagnozowania różne metody i narzędzia badawcze. Działania te mają charakter systemowy i planowy. Oferta zajęć dydaktyczno-wyrównawczych, zajęć specjalistycznych, rozwijających zainteresowania uczniów prowadzonych w szkole jest dostosowana do rozpoznanych potrzeb uczniów. Szkoła tworzy uczniom możliwość rozwoju uzdolnień poprzez udział w różnorodnych konkursach, np. z języka polskiego, języka angielskiego, matematyki, przyrody organizowanych przez kuratora oświaty, w których w poprzednim roku szkolnym 4 uczniów zdobyło tytuł laureata, 1 został finalistą. Podejmuje także liczne działania mające na celu zwiększanie szans edukacyjnych uczniów niepełnosprawnych oraz uczniów mających trudności w nauce poprzez opracowywanie i realizowanie różnorodnych programów w zależności od ich indywidualnych potrzeb. Szkoła, w sposób planowy i powszechny prowadzi edukację antydyskryminacyjną. Świadomie realizuje działania podnoszące poziom wiedzy i umiejętności, które wpływają na postawy mające na celu przeciwdziałanie dyskryminacji. Adekwatnie do potrzeb i sytuacji społecznej uczniów, w celu skutecznego wspomagania ich rozwoju, szkoła współpracuje z różnymi podmiotami, działającymi w lokalnym środowisku, których statutowym zadaniem jest świadczenie poradnictwa i pomoc uczniom oraz ich rodzinie. Współpraca ta daje różnorodne możliwości rozwoju zainteresowań i zdolności uczniów. W szkole w sposób adekwatny do potrzeb uczniów oraz powszechny realizowane są działania związane z indywidualizacją procesu edukacyjnego. Uczniowie deklarują w ankietach otrzymywane od nauczycieli wsparcie, a nauczyciele w sposób planowy indywidualizują proces lekcyjny. W opinii prawie wszystkich uczniów i rodziców otrzymywane w szkole wsparcie jest adekwatne do potrzeb uczniów i ułatwia im pokonywanie trudności. Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 20/38

Obszar badania: W szkole lub placówce rozpoznaje się możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe, sposoby uczenia się oraz sytuację społeczną każdego ucznia W szkole, w sposób systemowy i celowy prowadzona jest diagnoza możliwości psychofizycznych, rozwojowych oraz sytuacji społecznej uczniów. Badanie prowadzone jest za pomocą różnych metod i narzędzi badawczych oraz z wykorzystaniem wiedzy rodziców dotyczącej możliwości i potrzeb ich dzieci. Nauczyciele w wywiadzie wskazali najważniejsze potrzeby swoich uczniów w sferze poznawczej, społecznej i emocjonalnej. Potrzeby uczniów rozpoznawane są przez pedagoga, psychologa, logopedę i nauczycieli, np. poprzez : - obserwację zachowań uczniów w różnych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych, - analizę pracy uczniów na zajęciach (np. opowiadania, opinie na wybrane tematy, zabieranie głosu w dyskusji, przedstawianie swoich argumentów, budowanie piramidy wartości), - analizę dokumentów (np. analiza sprawdzianów na zakończenie I etapu edukacyjnego), - prowadzenie diagnozy wstępnej na początku klasy czwartej z języka polskiego, matematyki, języka angielskiego, - rozmowy z rodzicami, - analizę orzeczeń i opinii poradni psychologiczno pedagogicznej, - bieżącą analizę osiągnięć i ocen wynikających z pracy na lekcji, sprawdzianów i innych form sprawdzania wiedzy, - prowadzenie rozmów z uczniami, w szczególności na zajęciach z wychowawcą, dotyczących potrzeb uczniów, ich zainteresowań i propozycji dotyczących zajęć. Dyrektor w wywiadzie podał, że w szkole w wyniku diagnozy w bieżącym roku szkolnym rozpoznano u 110 uczniów potrzebę wsparcia. Największą grupę stanowią uczniowie z niepowodzeniami edukacyjnymi, problemami logopedycznymi, specyficznymi trudnościami w uczeniu się, w mówieniu, czytaniu, pisaniu. Są też uczniowie z problemami społecznymi, uczniowie słabosłyszący, słabowidzący, z autyzmem, zespołem Aspergera oraz uczniowie ze szczególnymi uzdolnieniami. Nauczyciele wykorzystują własne, jak też ogólnodostępne narzędzia do prowadzenia diagnozy, np.: diagnozujące dyktanda, które przeprowadzają na początku klasy IV (służą rozpoznaniu dysfunkcji, np. dysleksji), narzędzia do diagnozy szkolnej wydawnictwa Pearson z języka angielskiego, natomiast w ramach projektu edukacyjnego Lepsza szkoła wykorzystywane są narzędzia do diagnozy umiejętności matematycznych. W badaniu ankietowym prawie wszyscy rodzice stwierdzili, że nauczyciele kilka razy lub przynajmniej raz w roku rozmawiają z nimi o możliwościach lub potrzebach ich dzieci (wykres 1j). Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 21/38

Wykres 1j Obszar badania: Zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych są odpowiednie do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia Oferta zajęć dydaktyczno-wyrównawczych, zajęć specjalistycznych, rozwijających zainteresowania uczniów prowadzonych w szkole jest dostosowana do rozpoznanych potrzeb uczniów. Szkoła tworzy uczniom różnorodne możliwości rozwoju uzdolnień oraz prezentowania swoich osiągnięć poprzez udział w różnorodnych konkursach. Podejmuje także liczne działania mające na celu zwiększanie szans edukacyjnych uczniów niepełnosprawnych oraz mających trudności w nauce. W ankiecie dyrektor podał, że priorytetami istotnymi dla tworzenia oferty szkoły są potrzeby uczniów w zakresie rozwijania zainteresowań i trudności w uczeniu się. W zajęciach pozalekcyjnych mogą uczestniczyć wszyscy uczniowie. W bieżącym roku szkolnym uczestniczy w nich 78,7% uczniów, pozostali zaś nie uczestniczą w zajęciach organizowanych w szkole, ponieważ w tym czasie uczestniczą w zajęciach specjalistycznych organizowanych poza szkołą. Natomiast około 5 % uczniów nie wyraziło chęci udziału w zajęciach dodatkowych, pomimo iż stworzono im taką możliwość. W ramach wspierania uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi podejmowane są następujące działania: - zorganizowanie zajęć reedukacyjnych i rewalidacyjnych, - opracowanie dla uczniów z orzeczeniami o niepełnosprawnościach indywidualnych programów edukacyjno terapeutycznych, Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 22/38

- zatrudnienie nauczyciela wspomagającego ze względu na potrzeby ucznia, - zorganizowanie zajęć socjoterapeutycznych dla uczniów posiadających opinie, - dla uczniów ze specyficznymi trudnościach w uczeniu się zorganizowano dodatkowe zajęcia i opracowano Program zajęć pozalekcyjnych dla uczniów klas IV-VI ze specyficznymi trudnościami w mówieniu, czytaniu i pisaniu z elementami oceniania kształtującego oraz Program zajęć pozalekcyjnych dla uczniów klas I-III ze specyficznymi trudnościami w mówieniu, czytaniu i pisaniu z elementami oceniania kształtującego,- opracowano program dla uczniów zdolnych klas I-III, - opracowanie Indywidualnego programu nauki języka angielskiego oraz "Indywidualnego programu nauki języka polskiego", - zorganizowanie dla uczniów zdolnych zajęć dodatkowych z matematyki, języka angielskiego, języka polskiego, historii i społeczeństwa, - umożliwienie uczniom udziału w wykładach uniwersytetu dziecięcego w Puławskim Parku Naukowo -Technologicznym, - podczas zajęć z wychowawcą realizowane są różnorodne tematy związane z nabywaniem umiejętności radzenia sobie z emocjami, np. Jak radzić sobie w trudnych sytuacjach?, "Sposoby radzenia sobie ze złością i negatywnymi emocjami, - wprowadzenie od klasy drugiej rozszerzonego programu nauczania języka angielskiego, - zorganizowanie alternatywnych lekcji przyrody, historii i społeczeństwa, - wydawanie przez uczniów gazetki szkolnej "Sówka", - we współpracy z Miejskim Domem Kultury w Puławach i Domem Chemika w Puławach realizowanie programu Wychowanie przez edukację teatralną i sztukę, - zorganizowanie zajęć pozalekcyjnych w ramach programu Alternatywa, np. zespół wokalny Music Club 2, teatrzyki klasowe, zajęcia klubu europejskiego, zajęcia sportowe, informatyczne, plastyczne, matematyczne, biblioteczne,- opracowano program rozwijający zainteresowania i uzdolnienia recytatorskie, literackie i plastyczne, - umożliwienie uczniom udziału w licznych konkursach, w tym przedmiotowych organizowanych przez kuratora oświaty, - wzięcie udziału w programie Comenius 2, - udzielanie wsparcia przez Stowarzyszenie Dwójka uczniom uzdolnionym artystycznie, - zorganizowanie konkursu talentów Pokaż się, - zorganizowanie zajęć gimnastyki korekcyjnej oraz zajęć logopedycznych, - prowadzenie dodatkowych ćwiczeń w zakresie umiejętności, które sprawiają uczniom najwięcej trudności, - wspieranie podczas lekcji uczniów mających trudności z wykonaniem zadania, - dostosowanie stopnia trudności zadań, ćwiczeń do możliwości ucznia zdolnego i ucznia mającego problemy edukacyjne, - umożliwienie posługiwania się podczas zajęć nowoczesnymi technologiami, np. tablice interaktywne, laptopy, programy matematyczne Matlandia, Histlandia, aplikacja LearningApss, programem Hot Potatoes, TaskMagic oraz wykorzystanie wizualizerów, systemów do zbierania informacji. Prawie wszyscy badani uczniowie stwierdzili, że zajęcia organizowane w szkole pomagają im w nauce. Podobną opinię wyrazili rodzice stwierdzając, że zajęcia prowadzone w szkole są dostosowane do potrzeb ich dziecka (wykres 1j, 2j).Także, prawie wszyscy uczniowie uważają, że w szkole są zajęcia, które ich interesują (wykres 3j). Obserwowane podczas zajęć działania nauczycieli uwzględniały w szerokim zakresie rozpoznane wcześniej potrzeby i możliwości poszczególnych uczniów. Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 23/38

Wykres 1j Wykres 2j Wykres 3j Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 24/38

Obszar badania: W szkole lub placówce są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły lub placówki Szkoła, w sposób planowy i powszechny prowadzi edukację antydyskryminacyjną. Świadomie realizuje działania podnoszące poziom wiedzy i umiejętności, które wpływają na postawy mające na celu przeciwdziałanie dyskryminacji. Nauczyciele, zdaniem rodziców, szybko reagują na nawet na drobne przejawy dyskryminacji, np. dokuczania słownego. Nauczyciele podali, że w tym i poprzednim roku szkolnym podejmowali działania antydyskryminacyjne, które przede wszystkim dotyczyły niepełnosprawności, stanu zdrowia, statusu ekonomicznego, religii, rasy, koloru skóry, wieku (wykres 1w). Ponadto inne działania, które nauczyciele wskazali, dotyczyły braku akceptacji grupy rówieśniczej. Dyrektor, nauczyciele i rodzice nie dostrzegają w szkole przejawów dyskryminacji wśród uczniów. Powodem takiego stanu rzeczy jest prowadzenie działań profilaktycznych mających na celu zapobieganie niepożądanym zachowaniom, np.: - obowiązek noszenia jednolitego stroju, - realizacja na zajęciach z wychowawcą programu Spójrz inaczej oraz programu Pod kontrolą, - uczniowie biorą udział w akcjach charytatywnych na rzecz dzieci niepełnosprawnych, chorych oraz dzieci z innych krajów np. Adopcja Serca na rzecz dzieci z Afryki, - systematyczna współpraca z Hospicjum im. Małego Księcia w Lublinie w zakresie organizacji akcji charytatywnych oraz spotkań uczniów z założycielem hospicjum, - uczniowie przygotowują i uczestniczą w apelach profilaktycznych dotyczących tolerancji, - udział w spektaklu Tacy, jak my poruszającym problemy tolerancji wobec osób starszych, niepełnosprawnych, wyznających inną religię i będących innej narodowości, - udział w projekcie Comenius 2, którego jednym z celów jest uczenie dzieci tolerancji i zapobieganie dyskryminacji, - rozwijanie empatii, kształtowanie postaw asertywnych, poruszanie problemu agresji, relacji w grupie rówieśniczej, uczenie się panowania nad emocjami, poznanie zasad savoir vivru, - wnikliwe rozpatrywanie danego przypadku, rozpoznanie pobudek nieodpowiedniego postępowania oraz konsekwentne rozwiązanie danego problemu i monitorowanie zachowań uczniów, - zatrudnienie psychologa w celu wspomagania nauczycieli w pracy wychowawczej poprzez prowadzenie zajęć profilaktycznych, zajęć z uczniem trudnym, - bieżące reagowanie na używanie przez uczniów wulgaryzmów i innych wyrazów obrażających daną osobę.do szkoły uczęszczają dzieci z autyzmem, chorobą Aspergera, dzieci słabowidzące, słabosłyszące, zagrożone otyłością, zdarzają się odosobnione przypadki niewłaściwych zachowań, w związku z tym psycholog, pedagog i wychowawca prowadzą z uczniami pogadanki na lekcjach i indywidualnie po zajęciach. Rozmowy takie, prowadzone są również z rodzicami tych uczniów, w celu podjęcia stosownych działań. Rodzice i uczniowie wskazali przykłady prowadzonych przez szkołę działań z zakresu profilaktyki niewłaściwych zachowań, które mają na celu zapobieganie dyskryminacji. Podkreślali dbałość o integrację uczniów, jak też poruszanie problemów dotyczących osób niepełnosprawnych. Ponadto we wszystkich klasach określane są zasady zachowania, które uczniowie starają się przestrzegać, podobnie dzieje się w sytuacji niewłaściwego zachowania niektórych uczniów, wówczas podpisywane są kontrakty indywidualne. Uczniowie uważają, że wszyscy w szkole traktowani są tak samo, oceniani są sprawiedliwie, bowiem pod uwagę brana jest tylko wiedza i zaangażowanie ucznia na lekcji. Zajęcia pozalekcyjne są dostępne dla wszystkich Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 25/38

chętnych uczniów, każdy może rozwijać swoje zainteresowania i otrzymać wsparcie. Wykres 1w Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 26/38

Obszar badania: Szkoła lub placówka współpracuje z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi podmiotami świadczącymi poradnictwo i pomoc uczniom, zgodnie z ich potrzebami i sytuacją społeczną Szkoła, adekwatnie do potrzeb i sytuacji społecznej uczniów, w celu skutecznego wspomagania ich rozwoju organizuje współpracę z różnymi podmiotami, działającymi w lokalnym środowisku szkoły, których statutowym zadaniem jest świadczenie poradnictwa i pomoc uczniom oraz ich rodzinie. Współpraca ta daje różnorodne możliwości rozwoju zainteresowań i zdolności uczniów. Dyrektor i nauczyciele wskazali następujące instytucje odpowiedzialne za wspomaganie dzieci, z którymi współpracuje szkoła w celu zaspokojenia potrzeb uczniów: - Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Puławach, która wspiera efektywność uczenia się dzieci poprzez opracowywanie specjalistycznych diagnoz i wydawanie opinii uczniom z trudnościami w nauce, świadczy pomoc w zakresie pojawiających się problemów u dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz deficytami rozwojowymi. Ponadto, nauczyciele uczestniczą w szkoleniach, warsztatach, np. Jak pracować z uczniem zdolnym" oraz konsultacjach dotyczących, np. opracowania programu do pracy z dziećmi z dysleksją rozwojową; - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Puławach wspiera w działaniach opiekuńczo-wychowawczych. Zakres pomocy dotyczy także finansowania posiłków dla dzieci, które tego potrzebują. Szkoła na bieżąco współpracuje z asystentami wspierającymi rodziny dysfunkcyjne uczniów; - Lubelski Oddział Okręgowy PCK w Puławach wspiera materialnie uczniów z rodzin ubogich w formie fundowania wyprawki szkolnej i paczek świątecznych. - Urząd Miasta Puławy, z którym współpraca dotyczy realizacji programu profilaktycznego,,alternatywa (w roku szkolnym 2013/2014 z zajęć pozalekcyjnych prowadzonych w ramach tego programu skorzystało 175 uczniów, zaś w bieżącym roku szkolnym w zajęciach uczestniczy 193 uczniów). Zajęcia te zaspokają potrzeby uczniów w zakresie rozwijania zainteresowań, uczniowie nabywają także umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Miasto Puławy jest fundatorem stypendiów za dobre wyniki w nauce i osiągnięcia sportowe. Uczniowie otrzymują też nagrody Prezydenta Miasta Puławy i,,sybille Naukowe. Ponadto uczniowie biorą udział w konkursach, np.: plastycznych, fotograficznych, wokalnych, teatralnych, przyrodniczych, happeningach, np.:,,ogrody kwiatowe dla owadów,,,o Puchar Prezydenta Miasta Puławy ; - Stowarzyszenie,,Dwójka przy Szkole Podstawowej nr 2 w Puławach wspiera uczniów w zakresie zaspokajania potrzeb związanych z rozwijaniem ich zainteresowań poprzez sponsorowanie lub dofinansowanie, np. wyjazdów członków szkolnego zespołu muzycznego na festiwale, przeglądy muzyczne, zakup strojów. Promuje dzieci i młodzież szczególnie uzdolnioną muzycznie. Inicjuje działania na rzecz rozwoju edukacji, kultury i sztuki, wnioskuje o stypendia Marszałka Województwa Lubelskiego dla uczniów i absolwentów osiągających szczególne sukcesy w dziedzinie muzyki. Organizuje kiermasze świąteczne promujące prace plastyczne i rękodzielnicze dzieci oraz akcje charytatywne mające na celu wsparcie finansowe uzdolnionej młodzieży; - Puławski Ośrodek Kultury,,Dom Chemika - uczniowie biorą udział w konkursach recytatorskich, literackich, festiwalach, spektaklach teatralnych i wystawach. Pozwala to na zaspokajanie potrzeb uczniów związanych z obcowaniem ze sztuką. - Młodzieżowy Dom Kultury w Puławach, który współpracuje ze szkołą w zakresie realizacji programu,,wychowania przez edukację teatralną i sztukę, w ramach którego uczniowie uczestniczą w zajęciach teatralnych. Efektem tej współpracy są spektakle teatralne (np.,,zamieszanie w krainie bajek,,,bajkowy kogel-mogel,,,tomek z zimowego okienka,,,przygody ogrodowych strachów. Ponadto uczniowie biorą Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 27/38

udział w zajęciach plastycznych i recytatorskich, konkursach wiedzy o regionie i konkursach ortograficznych. - Biblioteka Miejska w Puławach (uczniowie korzystają z jej księgozbioru, uczestniczą w lekcjach bibliotecznych, warsztatach, spotkaniach, np. z pisarzami, oglądają przedstawienia przygotowane przez pracowników biblioteki); Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień MONAR w Puławach - udział uczniów klas V i VI wraz z rodzicami w pogadankach na temat narkomanii i innych używek. Współpraca ta jest adekwatna do rozpoznanych potrzeb uczniów, gdyż odpowiada na ich realne potrzeby w zakresie materialnym, na potrzeby związane z rozwojem zainteresowań, zdolności artystycznych i potrzeby w zakresie wspierania uczniów z problemami edukacyjnymi. Obszar badania: W szkole lub placówce są prowadzone działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacyjnego w odniesieniu do każdego ucznia W szkole w sposób adekwatny do potrzeb uczniów oraz powszechny realizowane są działania związane z indywidualizacją procesu edukacyjnego. Uczniowie deklarują w ankietach otrzymywane od nauczycieli wsparcie, a nauczyciele w sposób planowy indywidualizują proces lekcyjny. Indywidualne podejście obejmowało także wzmacnianie poczucia własnej wartości oraz wiary w możliwości uczniów. Prawie wszyscy badani uczniowie podali, że w szkole mogą uczestniczyć we wszystkich zajęciach, na których chcą być (wykres 1j) oraz, że otrzymują wsparcie od nauczycieli, gdy zgłaszają taką potrzebę. Nauczyciele w wywiadzie wskazali liczne przykłady świadczące o indywidualizacji procesu nauczania, np.: - opracowanie i realizacja "Indywidualnego programu z języka polskiego dla ucznia klasy IVa", - opracowanie i wdrożenie "Programu zajęć rewalidacyjnych na rok szkolny 2014/2015 dla ucznia z autyzmem", - opracowanie i wdrożenie programów adaptacyjnych dla wszystkich klas I, np. program "Będzie dobrze", - opracowanie i wdrożenie "Programu zajęć pozalekcyjnych dla uczniów kl.i- III ze specyficznymi trudnościami w mówieniu, czytaniu i pisaniu z elementami oceniania kształtującego", - opracowanie programu "Wychowanie przez edukacje teatralną i sztukę" oraz realizacja zajęć dodatkowych, - wystąpienie przez nauczyciela języka angielskiego i wychowawcę klasy do dyrektora z wnioskiem o zezwolenie na indywidualny program nauki oraz opracowanie indywidualnych programów z języka angielskiego dla ucznia na rok szkolny 2013/2014 i 2014/2015, - przygotowanie uczniów do wzięcia udziału w konkursach, zgodnie z ich zdolnościami i zainteresowaniami, np. plastycznych, polonistycznych, komputerowych, literackich, języka angielskiego, konkursów recytatorskich, piosenki angielskiej oraz organizowanych przez kuratora oświaty - prowadzenie zajęć zespołu muzyczno-wokalnego Music Club 2, - prowadzenie zajęć dodatkowych dla uczniów zdolnych i dla uczniów mających problemy edukacyjne z matematyki, języka polskiego, przyrody oraz zajęć komputerowych, - praca z grupą uczniów nad poprawnością ortograficzną polegająca na indywidualizacji zadań podczas zajęć, stosowaniu pracy w grupach, w parach, - różnicowane tempa pracy w klasie, - prezentowanie na forum klasy swoich umiejętności, np. poprzez scenki dramowe, np. na podstawie omawianego opowiadania, lektury, każdy pokaz zakończony był wspólną dyskusją, wskazywaniem mocnych i słabych stron, oraz udzielaniem wskazówek, - dostosowanie wymagań edukacyjnych zgodnie z zaleceniami zawartymi w opiniach, np. wydłużenie czasu Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 28/38

pracy, dodatkowe objaśnienia, tłumaczenie poleceń, tolerancja w ocenie ortografii, mniejszy zakres ćwiczeń, wykorzystanie różnorodnych pomocy dydaktycznych. W trakcie wszystkich obserwowanych zajęć, nauczyciele stosowali szeroki wachlarz środków mających na celu motywowanie uczniów do czynnego udziału w lekcji. Powszechnie stosowanym w szkole i skutecznym sposobem jest zachęta słowna,"motywce", np w formie pieczątek, dobre oceny za aktywny udział w zajęciach, tworzenie warunków do pozytywnej rywalizacji, wzbudzenie zaciekawienia poprzez stosowanie ciekawych form i metod pracy oraz różnorodnych pomocy dydaktycznych, w szczególności tablic interaktywnych, które ułatwiały uczniom przyswojenie wiedzy oraz zastosowanie jej w zadaniach i ćwiczeniach. Nauczyciele tworzyli grupy dzieci o podobnych możliwościach, które otrzymywały zadanie o innym stopniu trudności. Uczniowie do pracy indywidualnej otrzymywali także karty pracy z zadaniami o różnym poziomie trudności. Nauczyciele upewnili się czy uczniowie zrozumieli polecenie, wspierali ich. Uczniowie, którzy wykonali wcześniej zadanie otrzymywali kolejną kartę pracy z zadaniami do wykonania. Trudne zadania lub ćwiczenia na tablicy interaktywnej wykonywali uczniowie zdolni lub chętni, proszeni byli oni także o formułowanie wniosków, łatwiejsze zaś wykonywali pozostali uczniowie. Nauczyciele dostosowywali tempo pracy do możliwości uczniów. Uczniowie nadpobudliwi ruchowo pomagali nauczycielowi w czynnościach organizacyjnych podczas zajęć. Nauczyciele umożliwiali wybór pracy domowej zgodnie z możliwościami uczniów, była także praca domowa dla chętnych uczniów. Indywidualizowanie podejścia do ucznia obejmowało także wzmacnianie poczucia własnej wartości oraz wiary w swoje możliwości, a także podkreślanie czynionych postępów lub zaangażowania podczas zajęć. W szkole w sposób adekwatny do potrzeb uczniów oraz powszechny realizowane są działania związane z indywidualizacją procesu edukacyjnego. Uczniowie deklarują w ankietach otrzymywane od nauczycieli wsparcie, a nauczyciele w sposób planowy indywidualizują proces lekcyjny. Indywidualne podejście obejmowało także wzmacnianie poczucia własnej wartości oraz wiary w możliwości uczniów. Wykres 1j Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 29/38

Obszar badania: W opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w szkole lub placówce odpowiada ich potrzebom W opinii prawie wszystkich uczniów i większości rodziców otrzymywane w szkole wsparcie jest adekwatne do potrzeb uczniów i ułatwia im pokonywanie trudności. Zdecydowana większość ankietowanych rodziców uważają, że ich dziecko może liczyć w szkole na odpowiednie wsparcie ze strony wychowawcy w sytuacjach trudnych dla ich dziecka (wykres 1j). W opinii prawie wszystkich ankietowanych uczniów nauczyciele wierzą w ich możliwości i dają im do zrozumienia, że mogą się nauczyć nawet trudnych rzeczy (wykresy 2j, 3j, 4j). Wykres 1j Wykres 2j Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 30/38

Wykres 3j Wykres 4j Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 31/38

Wymaganie: Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych Stan oczekiwany: Badania i dane mówiące o różnych aspektach funkcjonowania szkół są niezbędnym elementem zarządzania na poziomie organizacji, jak również prowadzenia polityki oświatowej. W efektywnych szkołach decyzje podejmuje się, wykorzystując informacje na swój temat i systematycznie udostępniając dane służące refleksji nad efektywnością i planowaniem dalszych działań. Organizując procesy edukacyjne, uwzględnia się wnioski z analizy danych pochodzących z różnych źródeł. Poziom spełnienia wymagania: B Wyniki przeprowadzonej ewaluacji dla wymagania: W szkole prowadzi się analizy wyników badań wewnętrznych, w tym ewaluacji prowadzonej na poziomie szkoły i na poziomie zespołów przedmiotowych. W sposób systemowy realizowane są także zadania w zakresie diagnozowania osiągnięć edukacyjnych uczniów oraz badania losów absolwentów. Badania prowadzone w szkole są użyteczne i dotyczą istotnych spraw placówki. Przyczyniają się do bardzo dobrego przygotowania uczniów do dalszej edukacji poprzez system diagnozowania oraz udzielanie im wszechstronnego wsparcia. W oparciu o sformułowane wnioski i rekomendacje wdrażane są działania, których monitorowanie służy w miarę potrzeb ich modyfikacji oraz wprowadzaniu istotnych zmian w pracy nauczycieli, a te z kolei przyczyniają się do doskonalenia procesu edukacyjnego-wychowawczego. Obszar badania: W szkole lub placówce analizuje się wyniki sprawdzianu i egzaminów oraz wyniki ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej. Analizy prowadzą do formułowania wniosków i rekomendacji, na podstawie których planuje się i podejmuje działania Nauczyciele znają i analizują wyniki sprawdzianu zewnętrznego i wyniki ewaluacji wewnętrznej oraz wykorzystują w swojej pracy wnioski wynikające z prowadzonych analiz. Podejmowane działania są adekwatne do sformułowanych wniosków. W szkole prowadzone są analizy wyników sprawdzianów zewnętrznych i ewaluacji wewnętrznej na poziomie szkoły i zespołów nauczycielskich. Na podstawie wynikających z nich wniosków i rekomendacji podejmowane są stosowne działania. Istotne znaczenie przy formułowaniu wniosków, jak podaje dyrektor, mają analizy ilościowe i jakościowe sprawdzianów dokonywane na poziomie pojedynczych uczniów i zespołów klasowych. Nauczyciele znają wnioski z prowadzonych analiz i wykorzystują je, m.in. do: doskonalenia (na poszczególnych etapach Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 32/38

edukacyjnych i w poszczególnych klasach) tych obszarów wiedzy i umiejętności, z którymi uczniowie mieli trudności, modyfikowania planów, metod, treści, form pracy z uczniami oraz doboru środków dydaktycznych wykorzystywanych podczas zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, ustalania zakresu współpracy z rodzicami i monitorowania osiągnięć dziecka, indywidualizacji procesu nauczania, doskonalenia współpracy w ramach zespołów oddziałowych i przedmiotowych. Wnioski służą im do określenia potrzeb ilościowych i jakościowych organizowanych zajęć pozalekcyjnych (dydaktyczno-wyrównawczych, rozwijających zainteresowania), ustaleniu kompetencji, które należy kształtować u uczniów na I i II etapie edukacyjnym, wskazują także kierunki pracy z poszczególnymi oddziałami klasowymi (tab. 1). Typ pytania: Pytanie otwarte Treść pytania: Jakie wnioski z analizy egzaminów przeprowadzanych na zakończenie etapu edukacyjnego wyciągnięto w odniesieniu do tej klasy? Proszę podać przykłady ich wykorzystania w pracy z klasą. [WNO] (7608) Tab.1 Numer Treść odpowiedzi 1 ćwiczyć pisanie na określony temat 2 zwracać uwagę na przestrzeganie zasad ortograficznych, interpunkcyjnych, stosowanie środków językowych 3 doskonalić czytanie tekstów literackich i nieliterackich 4 ćwiczyć wyciąganie wniosków na podstawie tekstów informacyjnych 5 doskonalić umiejętność rozwiązywania zadań z treścią, w tym złożonych i nietypowych 6 tworzyć formy wypowiedzi o charakterze użytkowym 7 zachęcać do dalszego rozwijania zainteresowań i umiejętności, udziału w konkursach Obszar badania: Działania prowadzone przez szkołę lub placówkę są monitorowane i analizowane, a w razie potrzeby modyfikowane Szkoła monitoruje i dokonuje analizy działań wynikających z wdrożonych wniosków, sformułowanych na podstawie analiz sprawdzianów zewnętrznych oraz wewnętrznej ewaluacji. Działania te są modyfikowane i służą wspieraniu uczniów oraz doskonaleniu pracy nauczycieli. Szkoła wykorzystuje wnioski z monitorowania działań wynikających z analiz wyników sprawdzianów zewnętrznych, badań wyników nauczania i ewaluacji wewnętrznej. Zarówno dyrektor, jak i większość nauczycieli wskazuje, że wyniki monitorowania pozwalają wprowadzać zmiany w zakresie wykorzystania nowoczesnych środków technologii komunikacyjno - informacyjnej, programów edukacyjnych, współpracy nauczycieli, stosowanych form i metod pracy z uczniami (wykres 1o), co przynosi pozytywne efekty w postaci osiągania przez uczniów wysokich wyników w nauce oraz zwiększa ich motywację i aktywność. Służy uatrakcyjnieniu procesu edukacyjnego, a także efektywniejszej pracy uczniów i nauczycieli w czasie lekcji oraz zajęć pozalekcyjnych. Wyniki diagnozy wstępnej są podstawą modyfikacji programów nauczania, opracowania programów Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 33/38

naprawczych, czy też indywidualnych programów nauczania do pracy z uczniem zdolnym z języka polskiego i języka angielskiego. Wykorzystuje się je w procesie indywidualizacji nauczania, stosując ocenianie kształtujące, organizując zajęcia rewalidacyjne, dostosowując treści programowe do potrzeb i możliwości uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz poszerzając programy nauczania o treści wykraczające poza podstawę programową. Wykres 1o Obszar badania: W szkole lub placówce wykorzystuje się wyniki badań zewnętrznych Nauczyciele wykorzystują wyniki badań zewnętrznych podczas planowania, realizacji i modyfikowania procesów edukacyjnych. Zarówno dyrektor, jak i nauczyciele, poza analizami zewnętrznych sprawdzianów po klasie szóstej, wskazują Ogólnopolskie Badanie Umiejętności Trzecioklasistów (OBUT), Ogólnopolski Sprawdzian Kompetencji Trzecioklasisty z Operonem, badania edukacyjne uczniów z wykorzystaniem narzędzi wydawnictw (WSiP, GWO, PEARSON), zewnętrzne badania edukacyjne (opisane np. w literaturze fachowej) jako te, których wyniki szkoła wykorzystuje do planowania wewnętrznych procesów edukacyjnych. Nauczyciele w ankietach deklarują (wykres 1w) odwoływanie się zewnętrznych badań edukacyjnych, podając spójne przykłady ich wykorzystania. Wyniki badań służą im do określania obszarów niezbędnego wsparcia dla uczniów, weryfikacji stosowanych metod i form pracy na zajęciach, sposobów motywowania uczniów do pracy na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych, wskazywania im kierunków dalszego rozwoju, modyfikacji programu nauczania, planowania pracy dydaktycznej z poszczególnymi uczniami i daną klasą, zwiększenia liczby ćwiczeń, zadań z materiału, który nie został opanowany w wystarczającym stopniu, indywidualizacji procesu nauczania, prowadzenia analiz Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 34/38

porównawczych z wynikami uczniów w kraju, województwie. Wykres 1w Obszar badania: W szkole lub placówce prowadzi się badania odpowiednio do potrzeb szkoły lub placówki, w tym osiągnięć uczniów i losów absolwentów Szkoła systematycznie prowadzi badania wewnętrzne, a ich wyniki wykorzystuje do planowania i realizacji procesu dydaktycznego-wychowawczego oraz rozwoju placówki. Badania prowadzone w szkole są użyteczne i dotyczą istotnych spraw placówki. Mają one charakter systemowy i są odpowiednie do potrzeb szkoły. W szkole przeprowadza się badania wewnętrzne, w tym osiągnięć uczniów i losów absolwentów, które służą modyfikacji procesu nauczania i wychowania. Diagnozowanie osiągnięć uczniów przeprowadzane jest w oparciu o regulamin, zgodnie z którym co roku powoływane są zespoły diagnostyczne oraz oceniające (sprawdzające) prace uczniów poszczególnych etapów edukacyjnych. Badania dotyczą oceny dojrzałości szkolnej, diagnozy wstępnej uczniów klas pierwszych i czwartych, badania osiągnięć uczniów na koniec klasy pierwszej, na koniec pierwszego etapu edukacyjnego (klasy trzeciej) oraz na zakończenie klasy piątej. Ponadto, co dwa miesiące Szkoła Podstawowa Nr 2 w Puławach 35/38