Andrew Westoll SZYMPANSY Z AZYLU FAUNA O PRZETRWANIU I WOLI ŻYCIA
Andrew Westoll Szympansy z azylu Fauna O przetrwaniu i woli życia Przełożyła Maria Zawadzka
Wszelkie powielanie lub wykorzystanie niniejszego pliku elektronicznego inne niż jednorazowe pobranie w zakresie własnego użytku stanowi naruszenie praw autorskich i podlega odpowiedzialności cywilnej oraz karnej. Tytuł oryginału angielskiego THE CHIMPS OF FAUNA SANCTUARY: A TRUE STORY OF RESILIENCE AND RECOVERY Projekt okładki AGNIESZKA PASIERSKA / PRACOWNIA PAPIERÓWKA Fotografia na okładce by COLIN CARTER PHOTOGRAPHY / FLASH PRESS MEDIA Wszystkie fotografie wewnątrz tomu o ile nie zaznaczono inaczej wykorzystano dzięki uprzejmości Franka Noelkera i Howard Yezerski Gallery. Fotografie 1 i 2 pochodzą z archiwum Autora Fotografia 9 dzięki uprzejmości Kim Belley Fotografia 10 dzięki uprzejmości fundacji Fauna Copyright 2011 by ANDREW WESTOLL. All rights reserved Copyright for the Polish edition by WYDAWNICTWO CZARNE, 2013 Copyright for the Polish translation by MARIA ZAWADZKA, 2013 Redakcja ZUZANNA SZATANIK / D2D.PL Korekta alicja listwan / d2d.pl, anna woś / d2d.pl Redakcja techniczna robert oleś / d2d.pl We acknowledge the support of the Canada Council for the Arts, which last year invested $157 million to bring the arts to Canadians throughout the country. Nous remercions le Conseil des arts du Canada de son soutien. L an dernier, le Conseil a investi 157 millions de dollars pour mettre de l art dans la vie des Canadiennes et des Canadiens de tout le pays. ISBN 978-83-7536-635-8 Cena: 31,90
Dla Toma i dla nas wszystkich, małp człekokształtnych
Wytrwałość to zdecydowanie więcej niż umiejętność przetrwania to także nauka życia. Borys Cyrulnik, Un Merveilleux Malheur Jakim gatunkiem zwierząt jesteśmy? Frans de Waal, The Age of Empathy
Spis treści Tydzień pełni księżyca 9 Zihuatanejo, Quebec 24 Nasze niepokojące sobowtóry 47 Jak zaprojektować marzenie 64 Szpital dla klatek 80 Toby i chuligani 99 Operacja Cucarachas 144 Opowieści przy ognisku 159 Myjka ciśnieniowa 176 Wewnętrzny azyl 205 Pomniki ku czci poległych 230 Naznaczeni 266 Koniec pewnej epoki 292 Posłowie 303 Jak pomóc szympansom 306 Podziękowania 308 Bibliografia 310
( ) ( ) Pierwsze piętro Drugie piętro - - ( ) - Plan domu szympansów
Szympansy z azylu Fauna 9
Tydzień pełni księżyca Nie interesuje mnie, dlaczego człowiek zaprzedaje duszę diabłu. Chcę wiedzieć, dlaczego czyni dobro. Václav Havel 10 Sztuka szympansów Powąchaj mój telefon mówi Gloria Grow, kiedy wsiadam do jej jeepa na lotnisku Trudeau w Montrealu. Włącza silnik i podaje mi telefon komórkowy. No dalej, powąchaj go. To nasze pierwsze spotkanie, a ona wita mnie właśnie w ten sposób. Wcześniej rozmawialiśmy dwa razy przez telefon: ja byłem wtedy w swoim domu w Toronto, a ona na farmie w Quebecu. Pod koniec obu tych rozmów zapraszała mnie do siebie i proponowała, żebym zamieszkał z jej rodziną i napisał o nich książkę. Ale nigdy bym się nie spodziewał, że Gloria może się okazać osobą, która prosi nieznajomego o powąchanie swojego telefonu. Na pierwszy rzut oka w samym telefonie nie ma nic szczególnego: to zwyczajny model z klapką. Ale przy dokładniejszych oględzinach zauważam na jaskraworóżowej obudowie konstelację utkaną z drobnych zagłębień. Wyglądają jak ślady po licznych ugryzieniach. Patrzę na Glorię, a ona marszczy brwi. Trafiliśmy na objazd i teraz będziemy się kręcić w kółko. No dalej, powąchaj go powtarza. Przykładam telefon do nosa. Czuję bagno. Zgniłe owoce. Fekalia. Ciężki odór tropikalnej dżungli. Bardzo mi się podoba mówię. Mnie też. Richard kupił mi różowy. Nie znoszę różu. Ale teraz nie potrafiłabym go wyrzucić. Otwórz go.