Spis treści 1. Wiadomości wstępne i pojęcia podstawowe 11 1.1. Zawód malarza budowlanego 11 1.2. Cele robót malarskich 14 1.3. Podział technik malarskich 16 1.4. Procesy technologiczne w robotach malarskich i tapetowaniu 18 1.4.1. Wiadomości ogólne 18 1.4.2. Przygotowywanie materiałów 19 1.4.3. Przygotowywanie podłoża 20 1.4.4. Wykonywanie powłoki malarskiej 21 1.4.5. Tapetowanie 22 1.5. Warunki przystąpienia do robót malarskich 23 1.5.1. Warunki cieplno-wilgotnościowe 23 1.5.2. Warunki atmosferyczne 23 1.5.3. Kolejność technologiczna robót malarskich 24 1.6. Ogólna charakterystyka i zasady doboru technik malarskich 25 1.6.1. Technika wapienna 25 1.6.2. Technika cementowa 26 1.6.3. Technika klejowa 27 1.6.4. Technika kazeinowa 27 1.6.5. Technika krzemianowa 28 1.6.6. Technika emulsyjna 29 1.6.7. Technika olejna i lakiernicza 30 1.6.8. Ogólne zasady doboru techniki malarskiej 32 2. Fizyczne i chemiczne podstawy robót malarskich 35 2.1. Właściwości techniczne podjoży 35 2.1.1. Wiadomości ogólne 35 2.1.2. Właściwości fizyczne 36 2.1.3. Właściwości chemiczne 42 2.2. Właściwości techniczno-użytkowe powłok malarskich 44 2.2.1. Wiadomości ogólne 44 2.2.2. Właściwości fizyczno-mechaniczne 45 2.2.3. Właściwości fizyczno-chemiczne 50 2.2.4. Właściwości optyczne 55 3
2.3. Czynniki niszczące podłoża i powłoki malarskie 58 2.3.1. Wiadomości ogólne 58 2.3.2. Oddziaływania fizyczne 59 2.3.3. Oddziaływania chemiczne 60 2.3.4. Oddziaływania fizyczno-chemiczne 62 2.3.5. Oddziaływanie biologiczne 65 2.3.6. Wpływ wadliwości elementów budynku 65 2.3.7. Wpływ wad struktury powierzchni podłoża i powłoki 67 2.4. Zasady budowy powłok malarskich 68 2.4.1. Wiadomości ogólne 68 2.4.2. Budowa powłok klejowych i emulsyjnych 69 2.4.3. Budowa powłok olejnych i olejno-żywicznych 70 2.4.4. Impregnacja podłoża 71 2.5. Przegląd metod malowania 72 2.5.1. Wiadomości ogólne 72 2.5.2. Malowanie pędzlem 73 2.5.3. Malowanie wałkiem 76 2.5.4. Malowanie pędzlem tamponowym 77 2.5.5. Szpachlowanie 78 2.5.6. Natrysk mechaniczny (hydrauliczny) 79 2.5.7. Natrysk hydrodynamiczny 81 2.5.8. Natrysk pneumatyczny 82 2.5.9. Natrysk na gorąco 86 2.5.10. Natrysk elektrostatyczny 87 2.5.11. Malowanie zanurzeniowe 91 2.5.12. Malowanie przez polewanie 92 2.5.13. Inne nowe metody wykonywania powłok 94 3. Materiały malarskie 97 4 3.1. Pigmenty i wypełniacze 97 3.1.1. Wiadomości ogólne 97 3.1.2. Właściwości techniczne pigmentów 98 3.1.3. Naturalne pigmenty nieorganiczne i wypełniacze 102 3.1.4. Syntetyczne pigmenty nieorganiczne i wypełniacze 105 3.1.5. Pigmenty węglowe 110 3.1.6. Pigmenty metaliczne 111 3.1.7. Pigmenty organiczne 112 3.1.8. Pigmenty świecące 113 3.1.9. Pasty pigmentowe 114 3.2. Spoiwa malarskie 114 3.2.1. Wiadomości ogólne 114 3.2.2. Wodorozcieńczalne spoiwa mineralne 117 3.2.3. Wodorozcieńczalne kleje 118 3.2.4. Spoiwa dyspersyjne 121 3.2.5. Spoiwa olejne 124
3.2.6. Spoiwa lakierowe rozpuszczalnikowe 125 3.2.7. Spoiwa lakierowe wodorozcieńczalne 133 3.2.8. Spoiwa lakierowe bezrozpuszczalnikowe 134 3.2.9. Środki pomocnicze przy wyrobie materiałów powłokowych 135 3.2.10. Rozpuszczalniki i rozcieńczalniki organiczne 136 3.3. Gotowe wyroby malarskie 138 3.3.1. Wiadomości ogólne 138 3.3.2. Rynek materiałów malarskich 139 3.3.3. Wyroby emulsyjne 140 3.3.4. Wyroby olejne i olejno-żywiczne 142 3.3.5. Wyroby ftalowe 143 3.3.6. Wyroby chemoutwardzalne 145 3.3.7. Wyroby poliwinylowe 146 3.3.8. Wyroby chlorokauczukowe 148 3.3.9. Wyroby epoksydowe 149 3.3.10. Wyroby poliestrowe 150 3.3.11. Wyroby poliuretanowe 151 3.3.12. Wyroby akrylowe 152 3.3.13. Wyroby celulozowe 153 3.3.14. Inne wyroby na żywicach syntetycznych i asfaltach 154 3.3.15. Wyroby spirytusowe 155 3.3.16. Farby mineralne krzemianowe 155 3.4. Materiały do przygotowywania podłoża 156 3.4.1. Materiały do napraw i wygładzania podłoża... 156 3.4.2. Materiały do neutralizacji podłoża 158 3.4.3. Materiały do odtłuszczania podłoża 159 3.4.4. Materiały do odrdzewiania podłoża 159 3.4.5. Materiały do usuwania starych powłok 160 3.4.6. Materiały ścierne 161 3.4.7. Gruntowniki i impregnaty 162 3.4.8. Bejce do drewna 164 3.4.9. Materiały osłonowe 165 4. Materiały do tapetowania 166 4.1. Wiadomości ogólne 166 4.2. Tapety papierowe 170 4.3. Tapety winylowe 172 4.4. Inne rodzaje tapet 173 4.5. Kleje i materiały pomocniczne do tapetowania 174 5. Narzędzia ręczne i sprzęt malarski 176 5.1. Pędzle i szczotki 176 5.1.1. Wiadomości ogólne 176 5.1.2. Najczęściej używane pędzle i szczotki 178 5.1.3. Konserwacja pędzli 184 5
5.2. Wałki malarskie 186 5.3. Pędzle tamponowe 187 5.4. Wałki dekoracyjne 189 5.5. Narzędzia do przygotowywania podłoża 190 5.6. Sprzęt pomocniczy 192 6. Aparaty i mechaniczne narzędzia malarskie 197 6.1. Aparaty do malowania natryskowego 197 6.1.1. Aparaty do natrysku mechanicznego z napędem ręcznym 197 6.1.2. Aparaty do natrysku mechanicznego z napędem elektrycznym nisko- i średniociśnieniowe 198 6.1.3. Aparaty do natrysku mechanicznego z napędem sprężonym powietrzem 200 6.1.4. Urządzenia rozpylające do natrysku mechanicznego 202 6.1.5. Aparaty do natrysku hydrodynamicznego 204 6.1.6. Aparaty do natrysku pneumatycznego 210 6.2. Urządzenia do przygotowywania farb na budowie 218 6.2.1. Agregaty do mieszania farb wodnych 218 6.2.2. Sita do cedzenia farb 220 6.3. Urządzenia i zmechanizowane narzędzia do przygotowywania podłoża.. 222 6.3.1. Szczotki i szlifierki mechaniczne 222 6.3.2. Młotki pneumatyczne 223 6.3.3. Oczyszczarki pneumatyczne (piaskownice) 224 6.3.4. Narzędzia do oczyszczania płomieniowego 225 6.3.5. Narzędzia do wygładzania podłoża 225 7. Podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy 227 7.1. Podstawowe obowiązki robotników, majstrów i brygadzistów w dziedzinie bhp 227 7.2. Zasady bezpieczeństwa pracy przy transporcie materiałów 229 7.3. Zasady bezpieczeństwa pracy na drabinach i rusztowaniach 230 7.4. Obsługa urządzeń elektrycznych 231 7.5. Praca z materiałami niebezpiecznymi 232 7.6. Bezpieczeństwo przeciwpożarowe 234 8. Podłoża i ich przygotowanie do malowania 237 6 8.1. Tynki na spoiwie cementowym i wapiennym 237 8.1.1. Wiadomości ogólne 237 8.1.2. Neutralizacja tynków 239 8.1.3. Naprawa uszkodzeń tynków 239 8.1.4. Wzmacnianie słabych tynków 241 8.1.5. Usuwanie wad powierzchni tynków 241 8.1.6. Izolowanie plam i zacieków 241 8.1.7. Usuwanie starych powłok 241 8.1.8. Zmniejszanie nasiąkliwości tynków 243 8.1.9. Wygładzanie powierzchni tynków 244
8.2. Podłoża z gipsu 245 8.2.1.Wiadomości ogólne 245 8.2.2. Naprawa uszkodzeń i wad powierzchni 245 8.2.3. Zmniejszanie nasiąkliwości 246 8.2.4. Izolowanie plam i zacieków 247 8.2.5. Usuwanie starych powłok 247 8.3. Podłoża z betonu 247 8.4. Podłoża z drewna i tworzyw drzewnych 248 8.4.1. Wiadomości ogólne 248 8.4.2. Usuwanie wad powierzchni 249 8.4.3. Gruntowanie 250 8.4.4. Wypełnianie porów 250 8.4.5. Szpachlowanie 251 8.4.6. Przygotowanie powierzchni płyt z tworzyw drzewnych 251 8.5. Podłoża ze stali i żeliwa 252 8.5.1. Wiadomości ogólne 252 8.5.2. Oczyszczanie mechaniczne 253 8.5.3. Oczyszczanie płomieniowe 255 8.5.4. Odtłuszczanie 255 8.5.5. Odrdzewianie chemiczne 257 8.5.6. Chemiczne przetwarzanie rdzy 258 9. Technika wapienna 259 9.1. Wiadomości ogólne 259 9.2. Przygotowywanie materiałów 260 9.2.1. Składniki farby 260 9.2.2. Przygotowanie farby 262 9.2.3. Badanie farby 262 9.3. Wykonywanie powłoki wapiennej 263 9.3.1. Warunki przystąpienia do malowania 263 9.3.2. Stan podłoża 263 9.3.3. Metody malowania 263 9.3.4. Zużycie materiałów 264 9.4. Wymagania techniczne przy odbiorze robót 264 9.5. Wytyczne bezpieczeństwa i higieny pracy 265 10. Technika cementowa 266 10.1. Wiadomości ogólne 266 10.2. Przygotowywanie materiałów 267 10.2.1. Składniki farby 267 10.2.2. Przygotowanie farby 267 10.2.3. Badanie farby 268 10.3. Wykonywanie powłoki cementowej 268 10.3.1. Warunki przystąpienia do malowania 268 10.3.2. Stan podłoża 268 7
10.3.3. Metody malowania 269 10.3.4. Zużycie materiałów 269 10.4. Wymagania techniczne przy odbiorze robót 269 10.5. Wytyczne bezpieczeństwa i higieny pracy 269 11. Technika klejowa 270 11.1. Wiadomości ogólne 270 11.2. Przygotowywanie materiałów 271 11.2.1. Składniki farby 271 11.2.2. Przygotowanie farby ' 272 11.2.3. Badanie farby 273 11.3. Wykonywanie powłoki klejowej 274 11.3.1. Warunki przystąpienia do malowania 274 11.3.2. Stan podłoża 275 11.3.3. Metody malowania 275 11.3.4. Zużycie materiałów 279 11.4. Wymagania techniczne przy odbiorze 279 11.5. Wytyczne bezpieczeństwa i higieny pracy 279 12. Technika kazeinowa 280 12.1. Wiadomości ogólne 280 12.2. Przygotowywanie materiałów 281 12.2.1. Składniki farby 281 12.2.2. Przygotowanie farby 281 12.2.3. Badanie farby 281 12.3. Wykonywanie powłok kazeinowych 281 12.3.1. Warunki przystąpienia do malowania 281 12.3.2. Stan podłoża 282 12.3.3. Metody malowania 282 12.3.4. Zużycie materiałów 282 12.4. Wymagania techniczne przy odbiorze 282 12.5. Wytyczne bezpieczeństwa i higieny pracy 282 13. Technika krzemianowa 283 8 13.1. Wiadomości ogólne 283 13.2. Przygotowywanie materiałów 284 13.2.1. Składniki farby 284 13.2.2. Przygotowanie farby.. 284 13.2.3. Badanie farby 285 13.3. Wykonywanie powłoki krzemianowej 285 13.3.1. Warunki przystąpienia do malowania 285 13.3.2. Stan podłoża 285 13.3.3. Metody malowania 286 13.3.4. Zużycie materiałów 287
13.4. Wymagania techniczne przy odbiorze 287 13.5. Wytyczne bezpieczeństwa i higieny pracy 287 14. Technika emulsyjna 288 14.1. Wiadomości ogólne 288 14.2. Przygotowywanie materiałów 289 14.2.1. Składniki farby 289 14.2.2. Przygotowanie farby 289 14.2.3. Badanie farby 290 14.3. Wykonywanie powłok emulsyjnych 290 14.3.1. Warunki przystąpienia do malowania 290 14.3.2. Stan podłoża 291 14.3.3. Metody malowania 292 14.3.4. Zużycie materiałów 292 14.4. Wymagania techniczne przy odbiorze 293 14.5. Wytyczne bezpieczeństwa i higieny pracy 293 15. Technika olejna 294 15.1. Wiadomości ogólne 294 15.2. Przygotowywanie materiałów 296 15.2.1. Składniki farby 296 15.2.2. Przygotowanie farby 296 15.2.3. Badanie farby 297 15.3. Wykonywanie powłok olejnych i ftalowych 298 15.3.1. Warunki przystąpienia do malowania 298 15.3.2. Stan podłoża 298 15.3.3. Metody malowania 302 15.3.4. Zużycie materiałów 309 15.4. Wymagania techniczne przy odbiorze 309 15.5. Wytyczne bezpieczeństwa i higieny pracy 310 16. Technika lakiernicza 312 16.1. Wiadomości ogólne 312 16.2. Przygotowywanie materiałów 313 16.2.1. Zestawy materiałów 313 16.2.2. Przygotowanie materiałów 313 16.2.3. Badanie materiałów 314 16.3. Wykonywanie powłok lakierowych 315 16.3.1. Warunki przystąpienia do malowania 315 16.3.2. Stan podłoża 315 16.3.3. Metody malowania 317 16.3.4. Zużycie materiałów 330 16.4. Wymagania techniczne przy odbiorze 330 16.5. Wytyczne bezpieczeństwa i higieny pracy 331 9
17. Techniki zdobienia powłok malarskich 332 17.1. Dekoracyjna obróbka powierzchni powłok 332 17.1.1. Nakrapianie 332 17.1.2. Zdobienie powłok za pomocą wałków gumowych 333 17.1.3. Zdobienie powłok za pomocą wzorników 334 17.1.4. Malowanie pasków 336 17.2. Fakturowanie powierzchni powłok 336 17.3. Imitacje 339 17.3.1. Wiadomości ogólne 339 17.3.2. Imitacje marmurów 339 17.3.3. Imitacje drewna 339 18. Kolorystyka użytkowa 341 18.1. Ogólne pojęcie o barwach 341 18.2. Wpływ barw na psychikę człowieka 344 18.3. Zasady doboru barw 346 18.3.1. Dobór barw we wnętrzach mieszkalnych i pomieszczeniach użytku ogólnego 346 18.3.2. Barwy w zakładach przemysłowych 348 18.4. Zasady podziału kolorystycznego powierzchni 350 19. Tapetowanie 354 19.1. Wiadomości ogólne 354 19.2. Przygotowywanie materiałów i narzędzi 356 19.2.1. Przygotowanie tapet 356 19.2.2. Przygotowanie kleju 357 19.2.3. Przygotowanie materiałów pomocniczych 358 19.2.4. Narzędzia i sprzęt do tapetowania 358 19.3. Wykonywanie robót tapeciarskich 361 19.3.1. Warunki przystąpienia do tapetowania 361 19.3.2. Podłoża i ich przygotowywanie 362 19.3.3. Przygotowywanie odcinków tapet 364 19.3.4. Przyklejanie tapet 367 19.3.5. Zużycie materiałów 371 19.4. Wymagania techniczne przy odbiorze 371 20. Zasady organizacji i obmiar robót 373 20.1. Organizacja budowy 373 20.2. Zasady organizacji robót malarskich 376 20.3. Normy w praktyce malarza budowlanego 380 20.4. Obmiar robót 381 Wykaz literatury 384