Projekt z przedmiotu Zagospodarowanie turystyczne i rekreacyjne Temat: Projekt 2-godzinnego szlaku pieszego w okolicach Kielnarowej Innesa Stakhurska (52050) Prosolova Oleksandra (52042) Kierunek: Turystyka i rekreacja (4 LTD) Prowadzący: mgr Łukasz Stokłosa 1
Spis treści Wstęp.3 Kielnarowa informacje o miejscowości..4 Borek Stary informacje o miejscowości..5 Propozycja 2-godzinnego szlaku pieszego..6 Zakończenie 11 Bibliografia.12 2
Wstęp Do Gminy Tyczyn, która znajduję się w powiecie rzeszowskim, w województwie podkarpackim należą 4 sołectwa: Borek Stary, Hermanowa, Kielnarowa i Matysówka. Celem niniejszej pracy jest próba stworzenia 2-godzinnego szlaku pieszego w Kielnarowej i okolicach, który pozwalałby na zapoznanie się z miejscowością, jej zabytkami i historią, a także umożliwiałby przyjezdnym podziwianie pięknych krajobrazów tych terenów. Na trasie szlaku znajduje się kościół katolicki, dwie kapliczki, a przede wszystkim urokliwe walory przyrodnicze, takie jak rzeka Strug oraz pokryte polami i lasami wzniesienia Pogórza Dynowskiego. Projekt podzielony został na dwie części: pierwsza część dotyczy Kielnarowej i Borku Starego i jest krótkim przedstawieniem tych miejscowości, druga natomiast to opis proponowanego szlaku pieszego prowadzącego z Centrum Turystyki i Rekreacji WSIiZ znajdującego się w Królce przez Kielnarową i Borek Stary i z powrotem do CTiR. 3
Kielnarowa informacje o miejscowości Kielnarowa to wieś położona na Pogórzu Dynowskim. Sąsiednimi miejscowościami są Tyczyn graniczący od zachodu, Matysówka od północy, Chmielnik o od północnego wschodu oraz Borek Stary od wschodu, a także z Hermanową położoną od południowego wschodu. Zajmuje obszar o bardzo nieregularnym kształcie. Przez środek wsi, w szerokiej dolinie, przewija się rzeka Strug, do której na wschodnim krańcu wpada rzeka o nazwie Chmielnik. Dolinę otaczają pasma łagodnych wzgórz o wysokości 320-360 m n.p.m. Wieś podzielona jest na kilka przysiółków. W północnej części wsi znajdują się przysiółki Łany Kielnarowskie i Wólka Kielnarowska. Nad rzeką Chmielnik, po wschodniej części wioski - Obszary Kielnarowskie. Część wsi, leżąca po drugiej stronie rzeki Strug nazywana jest Za Wodą (lub Zawodzie). Dawniej Kielnarowa funkcjonowała jako przemieście Tyczyna, dopiero później przekształciła się w samodzielnie działającą miejscowość, a pod swoją obecną nazwą występuje od 1478 roku W XV i XVI wieku była w posiadaniu Pileckich. Następnie w XIX wieku majątek w przeszedł do rąk Odrowąż-Pieniążków, następnie do Zbyszewskich. Znajdowały się tu dwór i folwark, ale także i kamieniołomy, z których Kielnarowa była dobrze znana w okolicy. Kamień właśnie tego kamieniołomu przeznaczony był na budowę rzeszowskiego zamku. 1 1 http://www.tyczyn.pl/?c=mdtresc-cmpokaz-221&print (dostęp 27.04.2015) 4
Borek Stary informacje o miejscowości Borek Stary wieś administracyjnie należąca do gminy Tyczyn. Położona jest koło Nowego Borku, Hyżnego, Chmielnika oraz Kielnarowej. Borek Stary znany jest przede wszystkim z Klasztoru oo. Dominikanów. Zlokalizowany jest na terenie Pogórza Dynowskiego, na południe od Rzeszowa. Borek Stary słynie również z bardzo dobrej jakości wód mineralnych produkowanych na terenie miejscowości. Dokładna data powstania wsi nie jest znana, wiadomo natomiast, że w 1418 r. miała kościół oraz dwie kaplice Najświętszej Marii Panny i Świętego Krzyża. W pierwszej z kaplic znajdował się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. Obraz ten już wówczas słynął cudami. Już od ok. 1336 r. zdążały do niego liczne pielgrzymki. W 1624 r. po najeździe Tatarów spłonął pierwotny, prawdopodobnie drewniany kościół. Na jego miejscu w latach 1646-49 postawiono kościół kamienny, konsekrowany dopiero w 1883 r. W 1912 r. został on rozbudowany, a w 1926 r. rozebrany. W latach 1684-1726 na tym samym miejscu dominikanie wybudowali nowy kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Jacka. W następnych latach wzniesiono murowany klasztor. W 1834 r.w Borku Starym mieszkało ok. 2200 osób, a pod koniec XIX w. (1890 r.) ludność zmniejszyła się do 1460 osób za sprawą szalejących w tym regionie groźnych epidemii. 5
Propozycja 2-godzinnego szlaku pieszego Zdj. 1. Trasa 2-godzinnego szlaku pieszego z zaznaczonymi obiektami i legendą Źródło: Google Maps Moje Mapy OPCJA I. CTiR Klasztor oo. Dominikanów CTiR Nasz szlak turystyczny rozpoczynamy w CTiR w Kielnarowej. Idziemy asfaltową drogą prowadzącą w dół (w kierunku północnym) i na skrzyżowaniu (zdj. 2) skręcamy w prawo. Po około 400 metrach za czerwoną, ceglaną piwniczką, która znajduje się przy drodze skręcamy w prawo w polną drogę prowadzącą pod górkę. Podążamy nią aż do rozwidlenia dróg, gdzie należy skręcić w lewo w drogę, która bezpośrednio doprowadzi nas do Klasztoru oo. Dominikanów. Trasa jest zdecydowanie atrakcyjniejsza od tej prowadzącej główną drogą, ponieważ przemierzamy las i pola, a z wysokości roztacza się malowniczy widok na Pogórze Dynowskie. 6
Zdj. 2. Skrzyżowanie po wyjściu z CTiR Źródło: opracowanie własne Barokowy Klasztor oo. Dominikanów wzniesiono w XVII w. dla chwały słynącego już wówczas łaskami cudownego Obrazu Matki Bożej. Sprowadzeni tutaj ojcowie dominikanie prowadzili i prowadzą po dziś dzień działalność mającą na celu szerzenie kultu Maryjnego i opieki nad cudownym obrazem. Na frontonie kościoła znajdują się dwa posągi: św. Dominika i św. Franciszka z Asyżu a także napis: VERITAS - PRAWDA będący herbem i dewizą dominikanów. Zamieszczone są również dwie daty symbolizujące rozpoczęcie budowy (1684) i jej gruntowny remont (1975). Na ścianie południowej kościoła widać zegar słoneczny. W ołtarzu głównym znajduje się cudowny obraz Matki Bożej. Po bokach ustawione są figury świętych dominikańskich. W prezbiterium na ścianach zawieszono dwa duże obrazy pochodzące z początku XVIII w. Przedstawiają one dwie sceny z udziałem św. Jana Chrzciciela. Pierwszy obrazuje Jana wskazującego przed ludem na Jezusa jako baranka. Na drugim Jan udziela chrztu Chrystusowi. Na przełomie XX i XXI wieku kościół został poddany renowacji. Zewnętrzne jak i wewnętrzne ściany świątyni zostały odmalowane a dach pokryto miedzią. Wyłożono także kamieniem plac przed i obok kościoła. 2 2 http://borek.dominikanie.pl/ (dostęp 27.04.2015) 7
Zdj. 3. Klasztor oo. Dominikanów w Borku Starym Źródło: fotoforum.gazeta.pl Po zwiedzeniu klasztoru możemy zejść w dół po schodkach i przez lasek obok klasztoru dojść do głównej drogi. Możemy też przespacerować się nieznacznie dłuższą trasą drogą główną (zaznaczona na mapie). W obu przypadkach dochodzimy do drogi, która doprowadzi nas z powrotem do skrzyżowania (zdj. 2), na którym skręcamy w lewo i wracamy do Centrum Turystyki i Rekreacji. OPCJA II. CTiR Klasztor oo. Dominikanów Kielnarowa CTiR Ta opcja trasy jest dłuższa i w zależności o tempa może trwać 2-2,5 godziny. Pierwszy odcinek jest taki sam jak w opcji pierwszej. Natomiast po zwiedzeniu klasztoru kierujemy się do głównej drogi i skręcamy w lewo (trasa oznaczona na mapie). Po przejściu ok. 400 metrów skręcamy w prawo w dróżkę, która doprowadzi nas do głównej drogi przebiegającej przez Kielnarową (nr 878). Tam na skrzyżowaniu kierujemy się do centrum wsi (skręcamy w lewo). Po przejściu ok. 800 metrów dochodzimy do kościoła parafialnego w Kielnarowej. Parafia Wniebowstąpienia Pańskiego w Kielnarowej utworzona została 22.11.1997 r.. na bazie juz powstałego w 1992 r. Rektoratu w Kielnarowej. Kościół w Kielnarowej powstały w 1987 r. został poświęcony przez bpa Ignacego Tokarczuka jako kościół filialny parafii w Tyczynie (który znajduje się 3 km od Kielnarowej). 3 3 http://www.diecezja.rzeszow.pl/?q=node/2825 (dostęp 27.04.2015) 8
Zdj. 4. Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego w Kielnarowej Źródło: opracowanie własne Wychodząc z kościoła do drogi skręcamy w prawo i idziemy prosto. Po drodze mijamy kamienną figurę Matki Bożej Królowej Polski, która wieńczy Pomnik Grunwaldu wzniesiony w 1910, w 500-setną rocznicę bitwy pod Grunwaldem. Postument został wykonany z kamienia łamanego w formie wysokiego kopca. Inskrypcja fundacyjna została umieszczona na kamiennej tablicy umocowanej na jego ściance frontowej. 4 Zdj. 5. Pomnik Grunwaldu i figura Matki Bożej Królowej Polski Źródło: opracowanie własne 4 http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/12720,kielnarowa-pomnik-grunwaldu.html (dostęp 27.04.2015) 9
Idziemy dalej i tym razem po prawej stronie widzimy Kapliczkę św. Jana Nepomucena. Wzniesiono ją w pierwszej połowie XIX w. Pierwotną figurę św. Jana Nepomucena skradziono. Od niedawna wewnątrz znajduje się nowa. 5 Zdj. 6. Kapliczka św. Jana Nepomucena w Kielnarowej Źródło: opracowanie własne Następnie wchodzimy w drogę biegnącą prostopadle do drogi głównej na przeciwko kapliczki. Idziemy ok. 300 metrów i po lewej stronie zobaczymy budynek dawnej rządcówki tzw. dwór pozostałość po istniejącym tu wcześniej folwarku. Jest to budynek pochodzący z XVII XVIII w. Zbudowany został w stylu klasycystycznym. Od 1904 r. należy do rodziny Dominów, a aktualnie jednym ze współwłaścicieli jest pisarz Zbigniew Domino, autor m.in. Syberiady polskiej (bestseller wydawniczy 2001 r.). 5 http://www.krajobrazy_tyczyna.republika.pl/kap_kielnarowa.htm (dostęp 27.04.2015) 10
Zdj. 7. Dwór w Kielnarowej budynek dawnej rządcówki Źródło: opracowanie własne Na skrzyżowaniu skręcamy w prawo. Przecinamy Strug i na następnym skrzyżowaniu skręcamy w lewo. Następnie kontynuujemy nasz marsz i po 150 m skręcamy w prawo w drogę prowadzącą do CTiR. Zakończenie Trasa 2-godzinnego szlaku pieszego po Kielnarowej i Borku Starym umożliwia zwiedzającym poznanie kilku bardzo interesujących obiektów sakralnych, jak również delektowanie się otaczającą przyrodą i pięknymi widokami na Pogórze Dynowskie. Trasa nie jest wymagająca. Wariant krótszy (CTiR Klasztor oo. Dominikanów CTiR) polecany jest szczególnie ludziom starszym i dzieciom w wieku przedszkolnym. 11
Bibliografia: http://www.tyczyn.pl/?c=mdtresc-cmpokaz-221&print (dostęp 27.04.2015) http://pl.wikipedia.org/wiki/borek_stary (dostęp 27.04.2015) http://borek.dominikanie.pl/ (dostęp 27.04.2015) http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/12720,kielnarowa-pomnik-grunwaldu.html (dostęp 27.04.2015) http://www.diecezja.rzeszow.pl/?q=node/2825 (dostęp 27.04.2015) http://www.krajobrazy_tyczyna.republika.pl/kap_kielnarowa.htm (dostęp 27.04.2015) http://epodkarpacie.com/index.php?page=guide&main_guide_id=7&usection_id=326 (dostęp 27.04.2015) Ochrona środowiska, walory przyrodnicze i rozwój turystyki w Dolinie Sanu, II konferencja naukowo-techniczna Błękitny San, materiały konferencyjne, Dynów 21-23 kwietnia 2005 roku. Tyczyn: dziedzictwo kulturowe : 635 lat Tyczyna (1368-2003) / [zespół aut. Alina Czajkowska- Ważny et al. ; red. prow. Kazimierz Szczepański ; red. nauk. Inga Kunysz]. 12