Zespół Analiz Ekonomicznych: Marta Petka - Zagajewska. Główny Ekonomista tel. (22) 585 24 61 marta.petka-zagajewska@raiffeisen.pl Dorota Strauch, CFA Analityk Rynków Finansowych (rynek walutowy) tel. (22) 585 29 44 dorota.strauch@raiffeisen.pl Tomasz Regulski, CFA Starszy Analityk Rynków Finansowych (rynek giełdowy) tel. (22) 585 33 24 tomasz.regulski@raiffeisen.pl Michał Burek. Młodszy Ekonomista (rynek obligacji) tel. 609 921 092 michal.burek@raiffeisen.pl EUR/PLN 4,3009-0,4% USD/PLN 3,9616-0,1% EUR/USD 1,0856-0,2% WIG 20 1803,7 1,8% DJ Euro Stoxx50 3246,8 0,2% DAX 10469,3 0,2% S&P500 2073,1 1,5% KOMENTARZ EKONOMICZNY Dane z rynku pracy zaskoczyły ponownie lekko na plus. Dynamika zatrudnienia w listopadzie drugi miesiąc z rzędu przyspieszyła i wyniosła 1,2% r/r wobec 1,1% miesiąc wcześniej. Liczba etatów w przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 9 osób wzrosła o 9,1 tys. w stosunku do października, co było trzecim najwyższym wynikiem w tym roku. Dynamika wynagrodzeń natomiast przyspieszyła z 3,3% r/r do 4,0% r/r, co wpisuje się w jej tegoroczny zakres wahań ze średnią wartością około 3,6%. Przyspieszenie płac i zatrudnienia skutkowało wzrostem nominalnego funduszu płac do 5,2% r/r z 4,4%, co jest drugim najwyższym odczytem w br. Utrzymująca się deflacja poprawia tę wartość w ujęciu realnym do 5,8% r/r, tj. w pobliże tegorocznej średniej. Tym samym, utrzymują się sprzyjające warunki dla wzrostu konsumpcji prywatnej. Dane potwierdzają systematyczną poprawę kondycji rynku pracy, która powinna być kontynuowana na przestrzeni przyszłego roku. Od stycznia wskaźnik zatrudnienia może skokowo przyspieszyć wraz z włączeniem do statystyki większej liczby przedsiębiorstw zatrudniających więcej niż 9 osób. W 2016 r. oczekujemy średniej dynamiki około 1,4% r/r. Przyspieszenie możemy obserwować również w przypadku płac, czemu sprzyjać powinno podniesienie m.in. płacy minimalnej. W przyszłym roku oczekujemy wzrostu wynagrodzeń przekraczającego 4% r/r. Dzisiaj natomiast poznamy kolejną serię odczytów z polskiej gospodarki w postaci produkcji przemysłowej, budowlanej, sprzedaży detalicznej oraz inflacji PPI. W listopadzie układ kalendarza był bardziej sprzyjający niż w poprzednim miesiącu, co powinno skutkować przyspieszeniem produkcji zarówno w sektorze przemysłowym, jak i budowlanym. W przypadku pierwszego oczekujemy wzrostu dynamiki do 5,7% r/r z 2,4% w październiku, co jest spójne z konsensusem rynkowym. Produkcja budowlana mimo pewnej poprawy w dalszym ciągu natomiast prawdopodobnie będzie odnotowywać spadki, które naszym zdaniem sięgną 4,2%r/r wobec -5,2% poprzednio. Również sprzedaż detaliczna powinna poprawić wyniki zarówno dzięki wzrostowi popytu, jak i odbiciu dynamiki cen. W efekcie oczekujemy odczytu nominalnego na poziomie 3,1% r/r wobec 0,8% w październiku (konsensus: 2,1%). Wraz z odbiciem cen paliw deflacja cen producentów powinna spaść poniżej 2% r/r z 2,3% poprzednio. Pierwsza od 2006 roku podwyżka stóp procentowych w USA, o której spekulowało się praktycznie przez cały bieżący rok stała się faktem. Fed zgodnie z oczekiwaniami podwyższył stopę funduszy federalnych o 25pb do przedziału 0,25-0,50%. Przed posiedzeniem dużo mówiło się, iż będzie to gołębia podwyżka i w istocie tą decyzję można tak określić. W komunikacie do decyzji podkreślono, iż póki co warunki ekonomiczne pozwolą jedynie na stopniowe podnoszenie kosztu pieniądza. Podtrzymano również wcześniejsze zapewnienia, iż jeszcze przez pewien czas stopy procentowe będą poniżej docelowych poziomów. Kolejne decyzje naturalnie uzależniono od dalszego postępu w realizacji podwójnego mandatu Fed, tj. pełnego zatrudnienia i 2-procentowej inflacji. O ile rozwój sytuacji na rynku pracy jest w ocenie banku spójny z wykonywanym mandatem, to niska inflacja gwarantuje póki co wysoką akomodacyjność polityki pieniężnej, choć w średnim terminie Fed w dalszym ciągu zakłada jej wzrost do 2%. Również podczas konferencji Prezes J. Yellen zapewniała, że stopy będą podnoszone powoli, a do czynników, które mogą hamować ich kolejne podwyżki dodała także wzrost gospodarczy oceniany w dalszym ciągu, jako umiarkowany. Ze zaktualizowanych prognoz Fed wynika, że spojrzenie na przyszłe procesy w gospodarce nie uległo zasadniczym zmianom w stosunku do rundy wrześniowej. Stopa bezrobocia na lata 2016-2018 została obniżona o 0,1 pp do 4,7%. Prognozy PKB i inflacji nie uległy natomiast zasadniczym zmianom w długim terminie. Konsensus członków Fed w dalszym ciągu zakłada podwyżkę stóp procentowych w przyszłym roku o 100 pb, czyli teoretycznie cztery podwyżki po 25 pb. Podobne tempo przyjęte zostało na lata 2017-2018. Tutaj widać nieznaczne (0,1-0,2 pp) przesunięcie w dół względem konsensusu z września. Niemniej w dalszym ciągu 1
konsensus wskazuje, że praktycznie do końca 2018 r. stopa rezerwy federalnej pozostanie poniżej docelowego poziomu (3,5%), co można uznać za gołębie nastawienie banku. Podsumowując, Fed zdołał dobrze przygotować rynki na pierwszą podwyżkę stóp nie wywołując przy tym nadmiernej aprecjacji dolara. Zgodnie z sugestiami władz Rezerwy Federalnej kolejne ruchy będą determinowane przede wszystkim przez publikacje danych makro dotyczące przebiegu procesów cenowych oraz kondycji gospodarki. Naszym zdaniem powinny one być wystarczające (szczególnie w przypadku inflacji), aby podwyżki stóp były realizowane zgodnie z konsensusem członków banku. W związku z tym obecne wyceny rynkowe zaledwie 2 podwyżek po 25pb w przyszłym roku uważamy za niedoszacowane. Do kolejnej podwyżki przyjdzie nam poczekać teraz co najmniej do marca. KOMENTARZ RYNKOWY Wtorkowa Decyzja Fed i komentarz do niej - w dużej mierze zgodne z oczekiwaniami inwestorów - nie przyniosły burzy na rynkach. Pierwsze reakcje notowań aktywów można traktować jako adekwatne do przekazu Rezerwy Federalnej, choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się one niespójne pomiędzy sobą. Równocześnie bowiem obserwowaliśmy umocnienie dolara amerykańskiego względem euro, aprecjację niektórych walut rynków wschodzących, w tym złotego, wzrosty na giełdach w USA oraz brak większych zmian w notowaniach złota. Jeśli jednak przyjrzymy się zachowaniu tych aktywów przed decyzją Fed wskazane zmiany przestają być już tak zaskakujące. Kurs EURUSD przed posiedzeniem Rezerwy Federalnej wzrastał ponad poziom 1,10 na fali oczekiwań, że retoryka amerykańskich władz monetarnych będzie bardziej gołębia od dotychczasowych założeń. Tak się jednak nie stało była zgodna z ostatnimi sygnałami z Fed. Członkowie Federalnego Komitetu Otwartego Rynku utrzymali swoje prognozy odnośnie tego, że na koniec przyszłego roku stopa funduszy federalnych powinna znajdować się na poziomie 1,3750, czyli o 1 pkt. proc. wyżej niż obecnie. Uczestnicy rynku tak silnych podwyżek obecnie nie wyceniają, co daje jeszcze przestrzeń do umocnienia dolara względem euro. Choć biorąc pod uwagę sygnalizowania dość elastycznego podejścia do podwyżek w zależności od sytuacji w gospodarce nie należy się spodziewać bardzo dynamicznej aprecjacji USD (bowiem mogłaby ona zaszkodzić gospodarce i przez to zniechęcić do podwyżek). Wskazana elastyczność jest kluczowa dla amerykańskich, ale również i światowych giełd. Zapewnia ona, że jeśli gospodarka będzie niewystarczająco silna, a co za tym idzie również i wyniki spółek, podwyżki nie będą dokonywane. Dlatego też w krótkim terminie decyzja Fed nie powinna szkodzić wzrostom na parkietach krajów rozwiniętych, a z drugiej strony powinna przynieść odreagowanie na rynkach wschodzących, które w ostatnim czasie znajdowały się pod presją. Patrząc przez pryzmat pierwszej reakcji na decyzję Rezerwy Federalnej i sygnały przyszłych działań, wczorajszych krok należy uznać za raczej neutralny dla rynku surowców. Cena złota, zwykle wrażliwa na zmiany w polityce pieniężnej na świecie, tym razem nie uległa większej zmianie po posiedzeniu Fed. O sytuacji w notowaniach innych surowców, decydują głównie czynniki fundamentalne, jak np. duża podaż, czy też słabość popytu Chin, w związku z czym rozpoczęcie cyklu zacieśniania polityki pieniężnej w USA nie ma dla nich jeszcze kluczowego znaczenia. 2
3
Godz. Kraj Wskaźnik PONIEDZIAŁEK 14 GRUDNIA Kalendarium Ostateczna dana Prognoza Raiffeisen Średnia oczekiwań Poprzedni 11:00 EA Produkcja przemysłowa (Październik, %, m/m) 0,6 0,4 0,30-0,30 14:00 PL Podaż pieniądza M3 (Listopad, %, r/r) 9,8 8,9 9,3 9,2 14:00 PL Rachunek bieżący (Październik, mln. EUR) -113-925 -595-959 14:00 PL Eksport (Październik, %, r/r) 3,0 3,7 3,2 4,1 14:00 PL Import (Październik, %, r/r) -2,3 1,5 2,3 5,8 WTOREK 15 GRUDNIA 10:30 UK Inflacja CPI (Listopad, %, r/r) 0,1 0,1-0,1 11:00 DE Indeks ZEW - syt. bieżąca (Grudzień, pkt.) 55,0 54,1 54,4 11:00 DE Indeks ZEW - oczekiwania (Grudzień, pkt.) 16,1 17,0 15,0 10,4 14:00 PL Inflacja CPI (Listopad, %, r/r) -0,6-0,5-0,5-0,70 14:00 HU Decyzja Banku Węgier w sprawie stóp procentowych (%) 1,35 1,35 1,35 1,35 14:30 US Inflacja CPI (Listopad, %, r/r) 0,4 0,5 0,2 ŚRODA 16 GRUDNIA 09:00 FR Wstępny indeks PMI dla przemysłu (Grudzień, pkt) 51,6 50,0 50,6 50,6 09:00 FR Wstępny indeks PMI dla usług Grudzień, pkt) 50,0 51,5 50,8 51,0 09:30 DE Wstępny indeks PMI dla przemysłu (Grudzień, pkt) 53,0 52,5 52,8 52,9 09:30 DE Wstępny indeks PMI dla usług (Grudzień, pkt) 55,4 55,0 55,5 55,6 10:00 EA Wstępny indeks PMI dla przemysłu (Grudzień, pkt) 53,1 52,3 52,8 52,8 10:00 EA Wstępny indeks PMI dla usług (Grudzień, pkt) 53,9 54,5 54,1 54,2 11:00 EA Inflacja CPI - ost. (Listopad, %, r/r) 0,20 0,1 0,1 0,1 14:00 PL Inflacja bazowa (Listopad, %, r/r) 0,2 0,4 0,3 0,3 14:00 PL Wynagrodzenia (Listopad, %, r/r) 4,0 4,2 3,9 3,30 14:00 PL Zatrudnienie (Listopad, %, r/r) 1,2 1,1 1,1 1,1 14:30 US Rozpoczęte budowy (Listopad, w tys.) 1173 1120 1140 1060 14:30 US Pozwolenia na budowę (Listopad, w tys.) 1289 1160 1160 1150 15:45 US Wstępny indeks PMI dla przemysłu (Grudzień, pkt) 51,3 52,6 52,8 20:00 US Decyzja Fed w sprawie stóp procentowych (%) 0,25-0,50 0,25-0,50 0,25-0,50 0,00-0,25 20:30 US Konferencja prezes Fed J. Yellen CZWARTEK 17 GRUDNIA 10:00 DE Indeks koniunktury Ifo 109,0 109,0 109,0 14:00 PL Publikacja minutek z ostatniego posiedzenia NBP 14:00 PL Produkcja przemysłowa (Listopad, %, r/r) 5,7 5,7 2,4 14:00 PL Sprzedaż detaliczna (Listopad, %, r/r) 3,1 2,2 0,8 14:30 US Nowe wnioski o zasiłek dla bezrobotnych (Sierpień, %, m/m) 270,0 282,0 PIĄTEK 18 GRUDNIA Brak istotnych wydarzeń i publikacji makro 4
Raiffeisen Polbank ul. Piękna 20. 00-549 Warszawa Departament Sprzedaży Rynków Finansowych Telefon: + 48 22 585 37 86 Faks: + 48 22 585 33 68 www.raiffeisenpolbank.com Dealing: Bydgoszcz tel.: (22) 585 37 73 Gdańsk tel.: (22) 585 37 71 Katowice tel.: (22) 585 37 69 Kielce tel.: (22) 585 37 70 Kraków tel.: (22) 585 37 70 Lublin tel.: (22) 585 37 75 Łódź tel.: (22) 585 37 75 Poznań tel.: (61) 655 47 51 Rzeszów tel.: (22) 585 37 75 Szczecin tel.: (22) 585 37 71 Toruń tel.: (22) 585 37 72 Warszawa tel.: (22) 585 37 79 Wrocław tel.: (22) 585 37 74 Zielona Góra tel.: (22) 585 37 73 Klauzula Ograniczenia Odpowiedzialności Raiffeisen Bank Polska SA: Niniejsza wiadomość została przesłana zgodnie z Pani/Pana zleceniem. Informujemy, że zgoda na otrzymywanie informacji może zostać w każdej chwili odwołana. Jeżeli nie życzy sobie Pani/ Pan dalszego otrzymywania materiałów przygotowanych przez Zespół Analiz Ekonomicznych Raiffeisen Bank Polska S.A (dalej: RBPL lub Bank) lub niniejszy materiał został wysłany na Pani/Pana adres przez pomyłkę, prosimy o przesłanie e-maila o tytule "REZYGNACJA" na skrzynkę e-mailową: ekonomistarez@raiffeisen.pl. Opracowanie to nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu Cywilnego i zostało przesłane na podstawie ustnej zgody, która w każdej chwili może być odwołana. Ma ono charakter wyłącznie informacyjny. Powielanie bądź publikowanie go lub jego części bez pisemnej zgody Banku jest zabronione. Decyzja inwestycyjna w odniesieniu do papieru wartościowego, produktu finansowego lub inwestycji powinna być podjęta na podstawie opublikowanego prospektu emisyjnego lub kompletnej dokumentacji dla papieru wartościowego, produktu finansowego lub inwestycji. Ostateczna decyzja zawarcia transakcji należy wyłącznie do Klienta. Bank nie występuje w roli pośrednika ani przedstawiciela Klienta. Przed zawarciem każdej transakcji Klient powinien nie opierając się na informacjach przekazanych przez Bank określić jej ryzyko, potencjalne korzyści oraz straty z nią związane, jak również w szczególności charakterystykę, konsekwencje prawne, podatkowe i księgowe transakcji oraz konsekwencje zmieniających się czynników rynkowych, a także w sposób niezależny ocenić czy jest w stanie sam lub po konsultacjach ze swoimi doradcami podjąć takie ryzyko. Niniejszy dokument nie stanowi rekomendacji, porady inwestycyjnej i nie jest związany ze świadczeniem usług doradztwa inwestycyjnego. Dokument, ani żadna z jego części nie stanowi podstawy do zawarcia jakiejkolwiek umowy lub powstania zobowiązania. Opracowanie to nie zastępuje niezbędnych porad odnośnie zakupu lub sprzedaży papieru wartościowego, inwestycji lub innego produktu finansowego. Analiza oparta jest na informacjach publicznie dostępnych do jej sporządzenia nie wykorzystano żadnych informacji poufnych. Wyrażane opinie są niezależnymi opiniami Banku. W opracowaniu wykorzystano źródła informacji, które Bank uważa za wiarygodne i dokładne, lecz nie istnieje gwarancja, że są one wyczerpujące i w pełni odzwierciedlają stan faktyczny. Wykresy i diagramy przestawione w niniejszym opracowaniu mają charakter wyłącznie ilustracyjny oraz nie są doradztwem inwestycyjnym ani prognozą. Informacje zawarte w tej publikacji są aktualne na datę utworzenia dokumentu i mogą ulec zmianie w przyszłości. Analitycy zatrudnieni przez RBPL nie są wynagradzani z tytułu konkretnych transakcji inwestycyjnych zawartych w związku z niniejszym opracowaniem. Wynagrodzenie autorów niniejszego raportu oparte jest na ogólnym zysku RBPL, który obejmuje między innymi przychody z bankowości inwestycyjnej i innych transakcji RBPL. W ogólności RBPL zabrania swoim analitykom i osobom raportującym do analityków dokonywania transakcji papierami wartościowymi lub innymi instrumentami finansowymi przedsiębiorstwa, które jest przedmiotem opracowania analitycznego, o ile transakcja ta nie była wcześniej zaakceptowana przez właściwą jednostkę RBPL. RBPL wdrożył rozwiązania organizacyjne i administracyjne, włączając w to bariery informacyjne przeciwdziałające powstawaniu konfliktów interesów związanych z rekomendacjami. Jeżeli jakiekolwiek postanowienie niniejszej Klauzuli okaże się niezgodne z prawem, nieważne lub niewykonalne na mocy obowiązujących przepisów prawa, postanowienie takie, o ile da się je oddzielić od pozostałych postanowień, może być pominięte z niniejszej Klauzuli, Postanowienie takie nie będzie w żaden sposób wpływać na legalność, ważność i wykonalność pozostałych postanowień. 5