A )... J L A...s?,..;1- &

1

S P IS Z A W A R T O Ś C I^ i n,. T E C Z K I...... I./l. Relacja Jo J-P : I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora %X 3. I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora li, Ó II. Materiały uzupełniające relację * III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. ~ III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) - III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 ------ III./5. Inne... IV. Korespondencja A )........ J L A....s?,..;1- & V. Nazwiskowe karty informacyjne h-1 VI. Fotografie ^ 2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

( 4 ę ( X d A ^ J jt^ Ą \ s r r w AJ> i, M U Z E U M * J L L o. A ^ y r i C d b + ^ f S -4 ^ H Ą m JfiA r ^ y S T U T T H O F ^ ' W S Z T U T O W I E Wplyne /» >. o s ć o 82-110 Sztutowo Ldz. kłijjłlżl. woj. Elbląskie Tel. 83 53 Fax. 83 58 i Oddział Muzeum Stutthof 81-703 Sopot ul. Kościuszki 63 tel. 51-29-87 19 91 r. 10 dnia 0 8 Dział N a u k o w o-badawczy Muzeum Stutthof od 1973 r prowadzi badania nad r u c h e m oporu na Pomorzu Gdańskim. Na p r ośbę b y łego witania obozu Stutthof Kazimierza Sądeckiego, p r z ekazujemy dostępne nom dane, dotyczące' organizacji konspiracyjnej,której był członkiem. Działalność podziemna prowadzona n a Pomorzu G d a ń s k i m w latach I939-I945badana była przez kilku historyków. Nadal i s t n i e j ą jednak znaczne dysproporcje między naszym s t a n e m w i e d z y o r ó ż n y c h organizacjach konspiracyjnych. Ojjednych organizacjach d y s p o n u j e m y rozległr- w iedzą szeroko p o d b u d o w a n ą dokumentami niemieckimi i p o l s k i m i z okresu okupacji oraz relacjami. Na temat innych organizacji mamy n a t o miast tylko szczątkowe i niezwykle fragmentaryczne dane, pochodzące głównie z relacji. Tak jest np z o r g a n i z a c j ą do której należał Kazimierz Sądecki. Nasza w i e d z a o tej organizacji jest niezwykle skromna. N i e z n a ne są n a m żadne d o k u m e n t y niemieckie, dotyczące śledztwa p r o w a d z o nego przeciwko c z ł onkom tej organizacji:. Także w z a c h o w a n y c h - n i e pełnych jednak- oryginalnych dokumentach obozu Stutthof nie znajduje sję żadne informacje o tej organizacji. Brak też t eczek personal- 15

I. - 2 - n y c h członków tej organizacji osadzonych w obozie Stutthof. W i n n y c h zachowanych teczkach znajduje się formularz osohowy oraz Schutzhaft- j befehl, w których p o d a n y jest powód osadzenia w Stutthofie, Brak I i tych dokumentów w o d n i e s i e n i u d o c z ł o n k ó w wspomnianej organizacji I powoduje, że w s z y s c y h i s t o r y c y o p i e r a j ą się n a relacjach jako jedy- nych przekazach źródłowych. Jak z powyższego wynika jedynie w oparciu o relacje można o d tworzyć działalność tej organizacji. Od jesieni 1939 r. n a terenie Rumii,Gdyni (Grabówka,Chylonii, Oksywia i Obłuża) oraz okolicznych w s i zaczęto tworzyć o r g a n i z a c j ę j j konspiracyjną. Dotychczas nie udało się ustalić nazwy lub k r y p t o n i m u! tej organizacji oraz jej p o w i ą z a ń z ogólnopolskim r u c h e m oporu. Ist-, nieje hipoteza, iż o rganizacja ta powstała, na bazie prowadzonych j przez Oddział~TI~Sztabu G ł ó wnego W P oraz Dowództwo Floty p r z y g o t o w a ń do działalności konspiracyjnych.sprawdzenie tej hipotezy nie jest 'możliwe ponieważ śmierć p o n i e ś l i w s z y s c y członkowie kierownictwa tej organizacji, k t ó r z y z r a c j i pełnionych funkcji musieli znać i jej powiązania..wiadomo tylko, że dowodzili organizacją:bosman Jó- \ / \ J zef Kuchnowski z R u m i i f c h o r ą ż y Jan Semmerling oraz porucznik J ó z e f / i Pawlak. Grupowała ona zarówno byłych oficerów, podoficerów i ż o ł n i e r z y WP jak też młodzież. Z a d a n i e m członków organizacji było z b i e r a nie broni porzuconej i ukrytej w czasie w a l k o Gdynię we w r z e ś n i u 1939 r., oraz p r z y g o towywanie się do d y w ersji i sabotażu. G w a ł t o w n y ;rozwój organizacji p r z e r w a ł y a r e s z t o w a n i a dokonane przez Gestapo. v/ jpierwszych nielicznych a r e s z t o w a ń dokonano w styczniu 1940 r. w G d y ni. Prawdopodobnie w s k u t e k energicznie prowadzonego śledztwa i w p r o - i ; yj ;w a d zenia dó organizacji k o n f i d e n t a Kortasa zdołano rozpracować tę i organizację, W dniu 4 c z erwca 1940 r. Gestapo gdyńskie p r z e p r o w a d z i ł o». i ^ jakcję likwidacyjną aresztując w s z y s t k i c h znanych sobie c z ł onków orgai ; kj jn.izacji, Zatrzymano w tym d n i u około 160 osób z których większość 16

* - 3 - osadzono w obozie Stutthof. Wśród a r e s z t o w a n y c h w ó w c z a s znaleźli się także młodzi 15-16 letni c z ł o n k o w i e tej organizacji: Stefan y/ \J J P s t r ą g o w s k i f Cyryl ( imięnieznane^,jaskółka (imię nieznane) oraz Kazimierz Sądecki. W dniu 5 c z e r w c a ^940 r p r z e w i e z i e n i oni zostali z b u d y n k u Gestapo w Gdyni do S t u t t h o f u. W i e l u spośród c z ł o n k ó w tej o rganizacji aresztowanych w c z e r w c u 1940 r. zostało zamordowanych lub zginęło w obozie Stutthof lub o b o z a c h S a c h s e n h a u s e n i Dachau dokąd skierowano ich ze Stutthofu, * K i l k u członków tej o rganizacji, k t ó r z y u n i k n ę l i w ó w c z a s a r e sztowania znalazło się później w Z w i ą z k u W a l k i Zbrojnej-Armii K r a j o wej Byli to: Edmund Dy^ew^ki, E d w i n fodlecki, Jan Kaszuba, por. Leon Torliński. / ) Y d r Ai$rzej Gąsiorowski y * ir * h * * y s - k. '. ' R v A a ^ a JQ X f W ^ j ^ T o J * / 1/ La>- \ X a X S L 'R-Ćcn, ^ 0 ) tq A a X p ' & o i. 2.5 'J O ( 7 ^ 1. 17

Z A Ś W I A D C Z E N I E nr Fundacja "Archiwum Pomorskie Armii Krajowej" w Toruniu niniejszym zaświadcza, że w zasobie naszego Archiwum jest teczka osobowa (nr inw. M-795/1518) p. Kazimierza Sądeckiego p s. "Kass". Z własnej relacji Kazimierza Sądeckiego wynika, że podczas niemieckiej okupacji mieszkał w Gdyni i pracował w stoczni. Do nie znanej mu z nazwy organizacji konspiracyjnej został zwerbowany przez kolegę z pracy J. Kosznickiego. Zaprzysiężony pod koniec 1939 r. przez dowódcę kompanii Józefa Kuchnowskiego, pod p s. "Kass" podlegał bezpośrednio poi'. Józefowi Pawlakowi. Do zadań grupy dowodzonej przez J. Pawlaka należało gromadzenie broni porzuconej lub ukrytej w 1939 r. oraz szkolenie się w zakresie dywersji i sabotażu. Po półrocznej działalności K. Sądecki w czerwcu 1940 r. został aresztowany i po śledztwie, osadzony w Stuttłiofie. Aresztowania objęły większość członków kompanii Kuchnowskiego, któy został zamordowany w Stuttłiofie. Potwierdzenie istnienia i działania w/w lokalnej organizacji konspiracyjnej znajdujemy w Archiwum Fundacji, w relacjach niżej wymienionch osób: 1/ relacja Leona T o r 1ińskiego ps."kret" i inne (nr inw. M-i 41/750) - relator podaje, że jesienią 1939 r. po nawiązaniu kontaktu z Józefem Kuchnowskim, przedwojennym oficerem Marynarki Wojennej, postanowili odtworzyć dwukompanijny Batalion Morski. Zorganizowania jednej kompanii i służby zdrowia podjął się L. 18

Torliński. J. Kuclmowski zobowiązał się odtworzyć kompanię strzelecką oraz patrole saperów i łączności. Organizacja tworzona przez Kuchnowskiego i Tor1ińskiego została rozbita podczas masowych aresztowań wiosną 1940 r. Osoby, które uniknęły aresztowania ukrywały się na terenie Wybrzeża lub przeniosły do Generalnej Guberni. / relelacja Stefana Pstrągowskiego (nr inw. M-794/1517) - relator podaje, iż byl członkiem tajnej organizacji, której nazwy nie znał. Jako jednego z d-ców wymienia Józefa Kuchnowskiego. Aresztowany 4.06. i940 r. został wraz z kolegami z konspiracji osadzony w Stutthofie. Uwaga: Zaświadczenie wydane zgodnie z tekstem instrukcji "Biura Prawnego Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych" (Kombatant nr 1/94), wymieniającym naszą instytucję jako uprawnioną do udzielania informacji i opinii w sprawie kombatanctwa. Dokumentalistka Wiceprezes Zarządu Fundacji mgr Hanna Marcinkowska 19

20

f (J N D A C J a U oj W Szan. Pan Kazimierz Sądecki 8 1-317 GDYNIA S z ano wny Panie! Zwracamy się z uprzejmą prośbą o uzupełnienie brakujących informacji w pańskiej relacji, którą otrzymaliśmy od naszej Filii w Gdańsku. Prosimy o podanie: - dokładnej daty i miejsca pańskiego urodzenia, - nazwiska rodowego matki, - do kiedy więziony.był Pan w Stuttłiof ie, - co robił Pan po wojnie ( nauka, praca, ewentualne represje). Prosimy również o pańskie zdjęcie - * najlepiej z okresu okupacji. Łączymy wyrazy szacunku Dokumentalistka. mgr Hanna Marcinkowska. 21

w A d F U N D A C Z 3 / X ARCHIWUM POMORSKIE ARMII KRAJOWEJ BIURO FILII - GDAŃSK - U L.CHLEBNICKA 36 - T E L.31-75-51 \ \ \ \ \ L d z------------ F U N D A C J A Archiwum PomoESkie Armii Krajowej ^ u l. G arbary 2 87-100 T O R U Ń POT. Sprawy' Kazimierza S ą d eck iego- W załączeniu przesyłamy 4 dalsze karty informacyjne dot. członków konspiracyjnej Kompanii S trzeleck iej pod dowódctwem Józefa Kuchnowskiego d zia ła ją cej w latach 1939-1940 na terenie Gdyni i Rumii: Cuprych (im ię nie znane) zam. w Chylonii Czoska ( imię nie znane) zam. w Demptowie Kośnicki Juliusz zam. w Chylonii Landowski ( imię n ie znane) zam. w Rumii. Z poważaniem 22

23

24

25

26