1 MONGOLIA Wśród pasterzy reniferów Tsataan
Ty poznajesz. My towarzyszymy. Słuchamy. Pytamy. Działamy! Docieramy do miejsc, do których niewielu dotarło. Otwieramy przed Wami świat podróży. Dajemy Wam klucz do zrozumienia kultury i natury. ESENCJA Autentyczność. Bliskie spotkania. Przygoda. Odpoczynek. Poznanie. SZACUNEK Dialog. Spotkania, które poszerzają świadomość podróżników. Najważniejszy jest dla nas człowiek: gość i gospodarz. Odwiedzamy pasterzy z hal, mnichów w klasztorach, przewodników duchowych, przyjaciół i ich rodziny. DOŚWIADCZENIE Pracujemy z najlepszymi. Nasz zespół tworzą wyłącznie zaangażowani specjaliści: prawdziwi znawcy kultur, uznani reporterzy, znakomici fotografowie. Ludzie otwarci, budujący pomosty, przyjaciele społeczności. FAIR TRAVEL Dbamy o ekologię, płacimy uczciwe wynagrodzenie lokalnym pomocnikom, chronimy dzikie zwierzęta. Traktujemy z szacunkiem ludzi i ich przestrzeń. Prowadzimy akcję charytatywną ochrony świętych miejsc. 2 3
MONGOLIA Wśród pasterzy reniferów Tsataan Północ Mongolii to kraina surowa, obfitująca w czyste rzeki i jeziora, porośnięta modrzewiową tajgą. To właśnie tutaj znajduje się najgłębsze i najbardziej zasobne w wodę pitną jezioro Mongolii Chubsuguł, nazywane siostrą nieodległego Bajkału. Ajmak Chubsugulski zamieszkują Darhadzi, praktykujący szamanizm, a wśród nich wyróżnia się koczowniczy lud Tsataan, który trudni się pasterstwem reniferów. Aby do nich dotrzeć należy na kilka dni porzucić cywilizacyjne dobra na czterech kółkach, dosiąść koni i rzucić wyzwanie nierównym terenom Doliny Darhadzkiej. Ta wyprawa to podróż do wnętrza matki natury to kąpiele w czystych strumieniach, stepowy wiatr we włosach, zapach tajgi, nocowanie w namiotach pod rozgwieżdżonym niebem i bliskie spotkania z ludźmi, którzy wierzą, że duchy ich przodków żyją dalej w otaczających ich drzewach i zwierzętach. Nasz rytm podróży będą wyznaczać: tętent kopyt pośród mongolskiej tajgi, fale najgłębszego jeziora Mongolii, szamańskie rytuały pośród dziewiczej natury, rozmowy z pasterzami przy wieczornych ogniskach i rozgwieżdżone niebo nad naszymi głowami. Po między- kontynentalnym przelocie do Ułan Bator, następnie lokalnym locie do Ajmaku Chubsugulskiego i pokonaniu jeepami trasy na odległy, północny kraniec Mongolii, dosiądziemy koni. Mongolskie konie to najstarsza udomowiona rasa. Z natury spokojne i wytrzymałe zabiorą nas do krainy odległej, niedostępnej dla cywilizacji, będącej domem dla nomadów Tsataan pasterzy reniferów, mieszkających w namiotach na kształt tipi. Będziemy świadkami magicznego i czystego połączenia człowieka i natury. Poruszając się konno po rozległych stepach i pośród modrzewiowej tajgi, kąpiąc się w czystych strumieniach, kontemplując górskie pejzaże i przygotowując wspólne posiłki pod gołym niebem - sami staniemy się częścią matki natury. Będą nam towarzyszyć doświadczeni lokalni przewodnicy, a cały nasz ekwipunek przetransportują juczne konie. Trasa i charakter jazdy są dopasowane zarówno do początkujących jak i zaawansowanych jeźdźców. Po dniach spędzonych w siodle poznamy lokalne szamańskie wierzenia i rytuały. Podczas specjalnej ceremonii zobaczymy jak szaman wchodzi w trans i nawiązuje kontakt z duchami przodków, będziemy mogli mu również powierzyć nasze osobiste problemy i poprosić o pomoc w ich rozwiązaniu. 4 5
1. DARHADZI I DOLINA DARCHADZKA 2. LUD DUKHA (mong.) TSATAAN Dolina znajduje się na Dalekiej Północy Mongolii, tuż przy granicy z Tuwą na Syberii, na zachód od jeziora Chubsuguł pomiędzy górami Czerwona Tajga, Choridol Saridag i Bajan nuruu. Na jej terenach można spotkać ok. 300 małych, obfitych w różne gatunki ryb, jezior i niezliczone rzeki m.in. Mały Jenisej. Jest zamieszkiwana przez mniejszość Darkhadów, która, podobnie jak 50% Mongołów, żyje w namiotach filcowych zwanych ger lub jurtami. Na północnych krańcach Doliny żyją pasterze reniferów (mong. Tsataan) lud Dukha, którzy mówią własnym dialektem, a ich dominującym wierzeniem jest szamanizm. Aby dotrzeć do nich przyjdzie nam również nocować w jurtach i pokonywać i podziwiać rozległe przestrzenie stepów i tajgi. Czas naszej wyprawy to okres lata, zatem Dolina Darhadzka ukaże nam się wówczas w pełnym rozkwicie przyrody. Dukha są plemieniem koczowniczych pasterzy, których tradycyjne trajektorie migracji zostały zakłócone przez zamknięcie granic pomiędzy Mongolią, a rosyjską Republiką Tuwy w latach dwudziestych XX wieku. Do tego czasu Tuwińcy swobodnie przemieszczali się poprzez stepy Mongolii i Syberii, jednak gdy zamknięto granicę część z nich została po stronie mongolskiej, w ajmaku chubsugulskim w dolinie Darchadzkiej. Mongołowie nazywają ich Tsaatan, gdzie tsaa oznacza renifera, a słowo tan pasterza. Są jedynymi współczesnymi pasterzami reniferów w Mongolii. Żyją w stożkowych namiotach przypominających tipi z Północnej Ameryki. Z pomocą lokalnych zwiadowców dotrzemy do jednej z rodzin pasterskich, aby rozbić nasze namioty tuż obok nich. Będzie to dla nas niepowtarzalna okazja do obserwacji codziennego życia nomadów i do rozmów przy ognisku pośród bujnej, zielonej tajgi. 3. PARK NARODOWY JEZIORA CHUBSUGUŁ Jezioro Chubsuguł (Khövsgöl Nuur dosłownie jezioro z wielką wodą ) jest największym słodkowodnym jeziorem w Mongolii pod względem zasobów wody i drugim co do wielkości (2760 km²). Ze względu na bliskość Bajkału jezioro bywa nazywane Małym Bajkałem lub jego siostrą. Chubsuguł znajduje się w północno-zachodniej Mongolii, niedaleko granicy z Rosją, u podnóża wschodnich Gór Sajanów na wysokości ok. 1645 m n. p. m. To tutaj, nad jeziorem Chubsuguł przyjdzie nam spędzić noc w wygodnych jurtach, tuż przed wyruszeniem konno z własnym ekwipunkiem na poszukiwanie pasterzy reniferów. 4. SZAMANIZM WŚRÓD PASTERZY Praktyki szamańskie wśród ludzi Dukha różnią się od praktyk innych szamańskich religii w regionie, są oparte przede wszystkim na kulcie przyrody. Wierzą oni między innymi, że duchy ich przodków żyją w lesie jako zwierzęta, które dają wskazówki żyjącym. Uważa się, że szamanizm wśród pasterskiego ludu Tsaatan reprezentuje najstarszy wariant szamanizmu praktykowanego przez mongolskich nomadów. Nie tylko wielbią swojego Szamana, którego nazywają Boo, ale także mają wiele mistycznych świętych ksiąg, które opisują szamańskie praktyki pomagające w codziennym życiu np. w przygotowaniach do polowań lub przywoływaniu deszczu. Każdy może również indywidualnie poprosić szamana o radę, czy też wróżbę np. z kości owiec. Za większą opłatą w postaci np. kozła, wódki, mleka czy też jedwabnych materiałów szaman może odprawić rytuał wypędzania złych duchów, czy też przygotować ceremonię dla całej wioski. Ceremonia dla nas będzie wykonywana w czystej naturze, blisko drzew. Udamy się na poszukiwanie Drzewa Matki - Szamańskiego Drzewa, które będzie przekaźnikiem energii pomiędzy niebem, jądrem ziemi, przestrzenią powietrzną i nami. 6 7
5. FESTIWAL NADAAM 6. GER CAMP i inne obozy Święto narodowe i tradycyjny mongolski festiwal sportowy, którego historia sięga czasów samego Chyngis-hana. Nazywany jest również festiwalem trzech gier łucznictwa, zapasów i wyścigów konnych. Najhuczniej jest obchodzony w Ułan Bator, wśród tysiąca widzów, polityków i zagranicznych delegacji. Jednak, jako że jest to święto państwowe zawody i mniejsze festiwale odbywają się w całej Mongolii. To okazja do spotkania rodów oraz znajomych, wspólnych celebracji, śpiewów oraz sprawdzenia fizycznej sprawności. My będziemy mieli okazję przypatrywać się sportowym zmaganiom w kameralnej atmosferze w niewielkiej wiosce Khatgal w Ajmaku Chubsugułskim na otwartych terenach stepów mongolskich. Poza miastami i większymi wioskami Mongołowie mieszkają na stepach i w tajdze w charakterystycznych namiotach zwanych ger. To rodzaj okrągłej jurty z płaskim dachem, której drewniany szkielet jest nakryty różnymi tkaninami. Taka konstrukcja chroni zarówno przed palącym słońcem jak i mroźnym wiatrem. Na środku jurty znajduje się piec, który służy zarówno do przygotowania posiłków czy podgrzania herbaty jak i pełni funkcję grzewczą pomieszczenia. Podczas naszej wyprawy poza zakwaterowaniem w Ułan Bator, w drodze do tajgi będziemy korzystali właśnie z takich ger kampingów. Z kolei podczas podróży konno, aby dotrzeć do koczowniczego ludu Dukha będziemy rozkładać komfortowe namioty dostosowane do panujących warunków w Dolinie Darhadzkiej. Gdy dotrzemy do pasterzy reniferów umieścimy nasze namioty tuż obok namiotu odwiedzanej rodziny. Siądziemy razem do wspólnych posiłków oraz będziemy im towarzyszyć w codziennych czynnościach. Stada reniferów żyją swobodnie w okolicach jeziora Chubsuguł 8 9
Dzień 1 : Warszawa Ułan Bator Wylot z Warszawy do stolicy Mongolii Ułan Bator, z przesiadką w Moskwie. Zakwaterowanie w hotelu w Ułan Bator. Dzień 2 : Ułan Bator Przylot do stolicy ok. 5:40 rano. Czas wolny na odpoczynek i adaptację do nowej strefy czasowej. Popołudniu wyjście na spacer do centrum, gdzie zjemy lunch. Śniadanie i kolacja w hotelu. Śniadanie w hotelu. Wczesnym rankiem (ok. 6:10) czeka nas przelot z Ułan Bator do miasta Moron w prowincji Khuvsgul. Następnie przejedziemy do Parku Narodowego Khoridol Saridag Mountain Range. Nasza droga będzie wiodła przez malowniczą dolinę Uushig, gdzie po drodze będziemy mieli okazję podziwiać skalne stele nagrobne tzw. kamienie jeleni (mong. bugan czuluu) datowane na epokę brązu. Przejedziemy przez miejscowości Arbulag, Bayanzurkh i wioskę Ulaan Uul do kempingu nad rzeką Khog. Zakwaterowanie w tradycyjnych mongolskich jurtach. Kolacja i nocleg na terenie kempingu. Dzień 4 : Dolina Darhadzka konno (35km) Dzień 3 : Moron Khoridol Saridag Mountain Range - Khog River (250 km, 8 godz.) Naszym celem będzie dotarcie do koczowniczych rodzin pasterzy reniferów, które żyją w oddalonych partiach Parku Narodowego. Jedyna droga prowadząca do nich wiedzie przez górskie ścieżki i leśne drogi, które możemy pokonać wyłącznie konno. W zależności od tego, gdzie będą stacjonować pasterze do pokonania będzie dystans od 30 do 50 km przez rozległe górskie doliny, kwieciste łąki i modrzewiową tajgę. Weźmiemy ze sobą prowiant na drogę. Nocleg w wygodnych namiotach turystycznych. Dzień 6 : Pasterze i droga powrotna do campingu przy rzece Khog (15km) Dzień 5 : Droga konno i dotarcie do Tsataan (15km) Śniadanie i lunch zjemy wraz z pasterzami. Spędzimy ostatnie chwili wśród nomadów i popołudniu ruszymy w drogę powrotna w stronę rzeki Khog. Nocleg w komfortowych namiotach po drodze. Po zwinięciu obozu ruszymy dalej przez tereny Parku Narodowego Chubsuguł i Rezerwatu Horidol-Saridag, aby dotrzeć do obozowiska ludu Dukha. Po przybyciu na miejsce rozstawimy nasze namioty nieopodal pasterzy. Będziemy mieli okazję do poznania ich codziennego życia, do rozmów i obserwacji ich więzi z reniferami. Nocleg w namiotach. Posiłki na łonie natury. Dzień 7 : Całodniowa jazda konna do campingu przy rzece Khog (35km) Kontynuacja drogi powrotnej do kempingu przy rzece Khog. Posiłki na łonie natury. Nocleg w jurtach. 10 11
Narodowego. Tutaj czekają na nas niezapomniane widoki ośnieżonych górskich szczytów, zielonych lasów i lazurowej tafli jeziora. Kolacja i nocleg na terenie jednego z pobliskich ger kempingów. Dzień 11 : Khuvsgul - Moron Ułan Bator (110 km) Dzień 8 : Khog camp Spotkanie z Szamanem Tego dnia spotkamy się z lokalnym szamanem (w Khog camp lub w wiosce Khatgal), który poświęci nam swój czas oraz będzie gotowy na odprawienie rytuałów. Przebieg ceremonii leży w naszych rękach każdy będzie mógł zwrócić się do szamana z prośbą o wróżbę, poradę lub oczyszcze- nie swojego otoczenia ze złej energii. Jeżeli ceremonia będzie wymagać większej uwagi wówczas udamy się wraz z szamanem na poszukiwanie w okolicznych lasach szamańskiego Drzewa Matki. Dzień 9 : Park Narodowy Khuvsgul (145 km, 6 godz.) Po śniadaniu przejedziemy nad jezioro Khuvsgul znajdujące się na terenie Parku Dzień 10 : Khuvsgul - Khatgal festiwal Naadam (50 km, 1 godz.) Na ten dzień przypada Narodowe Święto Naadam. W wiosce Khatgal będziemy uczestniczyć w ceremonii otwarcia festiwalu, a następnie będziemy kibicować sportowcom w wyścigach konnych, zapasach i strzelaniu z łuku. Kolacja i nocleg na terenie jednego z pobliskich ger kempingów. Po śniadaniu przejedziemy na lotnisko w Moron. Przelot do Ulaanbaatar. Popołudniu spędzimy czas w centrum wśród przyjaciół naszego mongolskiego przewodnika. Nocleg w hotelu w Ułan Bator. Dzień 12 : Ułan Bator - Warszawa Wykwaterowanie i przejazd na lotnisko. Przelot Ułan Bator - Warszawa. Czas trwania podróży: 10 h 50 min. 12 13
Świadczenia CZAS TRWANIA: 02.07. 13.07.2019 (12 dni) NIEWLICZONE W KOSZTY WYPRAWY: bilety lotnicze (Warszawa Ułan Bator Warszawa) dopłata do pokoju i namiotu jednoosobowego: 320 $ napoje do posiłków i wydatki natury osobistej na opłaty do wejść do Parku Narodowego, specjalne pozwolenia oraz napiwki należy przeznaczyć 470 USD $ (płatne na miejscu) GRUPA: 6-10 osób Stawiamy na małą, spontaniczną i mobilną grupę. Wiemy jak przekłada się to na komfort podróży i poznawania. KOSZT: 4000 PLN + 2570 USD WLICZONE W KOSZTY WYPRAWY: przelot wewnętrzny na trasie Ułan Bator Moron Ułan Bator (max waga bagażu 15 kg, nadbagaż dodatkowo płatny 4$ za 1kg) zakwaterowanie w pokoju 2 os. z łazienką w hotelu 4* (2 noce) w jurtach (5 nocy), w namiotach (3 noce) prywatny transport autobusowy wynajem koni, lokalnych przewodników i sprzętu (namioty, śpiwory, kuchenki etc.) odżywcza lokalna i międzynarodowa kuchnia (śniadania, obiady, kolacje), podczas pikników dodatkowo kawa i herbata opieka polskojęzycznego pilota Soul Travel opieka anglojęzycznego lokalnego przewodnika wiza mongolska ubezpieczenie KL 50 000 EUR, NW 16 000PLN, BAGAŻ 1600 PLN składka na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny ORAGNIZATOR: Soul Travel NIP: 6222354457 REGON: 251604717 Wpis do Rejestru Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych Marszałka Województwa Wielkopolskiego: 696 Gwarancja Ubezpieczeniowa AXA: 02.253.914 INFORMACJE I ZAPISY: info@soultravel.pl (zalecany kontakt) tel: 0048 501 023 258 Renata Sabela 5% dochodów wspiera lokalne projekty w krajach odwiedzanych przez Soul Travel 14 15
16