Wyprawa Południowy Tyrol - Włochy termin 31.07-14.08.2016r. Jeżeli chcecie spędzić śródziemnomorskie wakacje pośród lodowcowych wysokich szczytów to musicie koniecznie wybrać się na kolejną wyprawę organizowaną przez Gorzowski Klub Turystyki Aktywnej PTTK Sępik. Taką krainą gdzie przez ponad 300 dni w roku świeci słońce i należy do najpiękniejszych miejsc w Europie jest Południowy Tyrol położony w północnych Włoszech. Przecudne krajobrazy, wysokie alpejskie szczyty, wodospady, górskie jeziora, sady z jabłoniami, winnice, ciekawa historia, bogactwo zabytków, klimatyczne miasteczka - to wszystko będzie do zobaczenia podczas wyprawy. Południowy Tyrol Godło Tyrolu Jest to region wyjątkowy. Choć znajduje się we Włoszech to większość jego mieszkańców mówi po niemiecku. Jest zamieszkały przez ludność tyrolska, włoską i ladyńską. Do 1919r. stanowił część austriackiego kraju koronnego Tyrol. Na mocy traktatu pokojowego w Saint-Germain za opowiedzenie się po stronie alianckiej Ententy podczas I wojny światowej został przyznany Włochom wraz z Trydentem jako region Trydent-Górna Adyga. Stolicą regionu jest Trento (Trydent) i składa się z dwóch prowincji: Bolzano i Trydent. 1
Po II wojnie światowej o Tyrol spierały się Włochy z Austrią, w konsekwencji tych wydarzeń tyrolskie tereny zostały po włoskiej stronie, ale zamieszkująca te ziemie ludność została podzielona. Obywatele niemieckojęzyczni stanowili od tego momentu mniejszość, chociaż wywalczyli prawo do posługiwania się w urzędach językiem niemieckim. Pierwsze co rzuca się w oczy to dwujęzyczne nazwy miejscowości. Ta mieszanka kultury niemieckiej i włoskiej tworzy nietypowe połączenie kuchni, sztuki i tradycji. Południowy Tyrol posiada trzy skarby: góry, zamki i wina. Na terytorium Tyrolu położone są wspaniałe alpejskie pasma m.in.: Masyw Ortleru, Alpy Ötztalskie, Alpy Sarntalskie, Masyw Adamello-Presanella, Alpy Zillertalskie, Dolomity. Na terenie Południowego Tyrolu znajduje się ponad 400 dawnych rezydencji, zamków, pałaców, dworów i warowni wybudowanych na trudnodostępnych skalnych urwiskach, lub na szczytach wzniesień. Tu w magicznej atmosferze, wydaje się, że czas dawno zatrzymał się w miejscu: koronkowe wieżyczki, mury, podwórza i komnaty skrywają tajemnice sprzed wielu lat. Część z nich jest zamieszkana i korzystają z nich kolejne pokolenia starych rodów. Wiele z tych zamków zamieniono na hotele, restauracje, muzea, galerie. Pozostałe pozostają w ruinie. Region Trydent-Górna Adyga należy do najbogatszych ale i do najdroższych we Włoszech (podobnie jak Bawaria w Niemczech). Naszą bazą wypadową i miejscem noclegów będzie urokliwa nieduża (ok. 5 tys. mieszkańców) miejscowość Naturno/Naturs położona w okolicach Merano/Meran w dolinie Val Venosta. Język niemiecki jest językiem ojczystym dla 97,07%, włoski dla 2,89%, a ladyński dla 0,04% mieszkańców tej miejscowości. W samej miejscowości znajduje się zamek Hochnaturns oraz średniowieczny kościół Św. Prokulusa z interesującymi freskami oraz Muzeum Prokulusa. W pobliżu Naturno znajduje się zamek Juval należący do Reinholda Messnera pierwszego zdobywcy wszystkich ośmiotysięczników. Warto dodać, że z samej miejscowości istnieje wiele możliwości wycieczkowych od tras spacerowych, po szczyty sięgające powyżej 2500-3000 m n.p.m. Obiekt, w którym będziemy nocować jest w średnim standardzie. Nie ma co liczyć na wielkie luksusy, czy klimatyzowane pokoje, ponieważ ceny tych większych i bardziej luksusowych oscylują w kwotach ok. 100,00 za osobo/dzień. I tak mamy cenę mocno obniżoną w stosunku do pierwotnej oferty. W związku z tym, że najpierw rezerwuję noclegi a potem dopiero znam listę uczestników, mogą się zdarzyć przypadki, że w pokoju dwuosobowym będzie jedno małżeńskie łóżko a, że hotel jest nieduży mogą być problemy z inną alokacją uczestników. Teren Południowego Tyrolu ma tak wiele do zaoferowania, że trudno podczas tak krótkiego pobytu wszystko zobaczyć, poznać i zwiedzić. Spróbujemy liznąć wszystkiego po trochu wędrować po przepięknych górskich szlakach, zwiedzać najciekawsze i największe miejscowości jak Merano, Bolzano i Trydent, zwiedzimy klika zamków, oraz mniejszych ale uroczych miejscowości. Co ciekawe w polskiej literaturze turystycznej ten region Włoch jest opisany bardzo ubogo i wiele z przewodników się nie dowiemy. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Uczestnikami wycieczki mogą być doświadczeni turyści górscy. 2
Osoby, które chcą wędrować po lodowcowych szczytach muszą posiadać odpowiednie doświadczenie oraz sprzęt (czekan, raki, uprząż, lina, śpiwór itp.). Koszt wycieczki to 4000,00 PLN dla członków PTTK i Gorzowskiego Klubu Turystyki Aktywnej PTTK Sępik, którzy opłacili składki roczne na 2016r. oraz 4200,00 PLN dla pozostałych uczestników. Wpisowe 1500,00 PLN płatne do dnia 10 lutego 2016r. (w przypadku rezygnacji bezzwrotne). Pozostała kwota 2500,00 PLN dla członków GKTA PTTK Sepik i 2700,00 PLN (dla pozostałych uczestników) płatna do 30 maja 2016r. na konto: z dopiskiem Tyrol 2016 Oddział PTTK Ziemi Gorzowskiej ul. Mieszka I 15/1, 66-400 Gorzów Wlkp. konto oddziału: 55 1140 2017 0000 4302 1092 5982 Jednocześnie proszę o informację mailową o dokonaniu wpłaty z potwierdzeniem uczestnictwa na adres: mariusz_pttk_sepik@wp.pl W związku z tym, że liczba miejsc jest ograniczona do jednego autobusu i możliwości noclegowych obiektu decyduje kolejność zgłoszeń i wpłat!. Podana cena obejmuje przejazdy klimatyzowanym i nowoczesnym autokarem, noclegi z wyżywieniem (zapewnione śniadanie i obiadokolacja w cenie 50,00 za osobo/dzień), opłaty za płatne drogi oraz za parkowanie autokaru, znaczek rajdowy. Uwaga! Opłaty za zwiedzanie, wstępy, wyciągi itp. są ponoszone we własnym zakresie przez uczestników wyjazdu. Wymogi uczestnictwa: - dobra kondycja fizyczna, - dobre górskie buty i ubiór na każdą pogodę, - apteczka (pamiętając o żołądkowych sensacjach na ukraińskiej wyprawie o zaopatrzenie się w apteczki i odpowiednie medykamenty), - organizator nie zapewnia ubezpieczenia. Ubezpieczenie NNW we własnym zakresie, - dobry humor na wyprawie. Wskazane jest posiadanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego. EKUZ nie zapewnia pokrycia kosztów specjalistycznego transportu medycznego do Polski, ani też transportu zwłok, dlatego konieczne jest wykupienie dodatkowego ubezpieczenia NNW we własnym zakresie. Podczas wyjazdu każdy uczestnik zwłaszcza w terenie wysokogórskim chodzi na własną odpowiedzialność i ryzyko, ponieważ organizator nie posiada uprawnień ani nie jest przewodnikiem górskim a wyprawa ma charakter partnerski. Proszę również o zaopatrzenie się w mapy rejonu, ponieważ przy tak dużej grupie nie jest możliwe chodzenie jedną wielką grupą w terenie górskim. Niektóre trasy ze względu na dużą różnicę wzniesień i odległości nie będą dostępne dla wszystkich, więc można wybrać 3
się na krótsze wycieczki alternatywne. A możliwości wyboru takich wędrówek jest nieograniczenie wiele i zależą tylko od kondycji fizycznej i inwencji uczestników. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Wybrana literatura i mapy: Co ciekawe nie ma w Polsce przewodników opisujących szczegółowo Południowy Tyrol. Są wydawnictwa poświęcone Północnym Włochom ale o terenie, który nas szczególnie interesuje jest w nich zaledwie klika stron i to głównie z opisem zabytków kliku miast. Przewodniki: Włochy Północne-Wszystkie drogi prowadza do Rzymu wyd. Bezdroża Kraków 2015 Włochy północne i środkowe. Przewodnik wyd. Expressmap wyd. II 2015 Richard Goedeke Alpejskie trzytysięczniki tom I Północ wyd. Sklep Podróżnika Wyd. I Warszawa 2007 Richard Goedeke Alpejskie trzytysięczniki tom II Południe wyd. Sklep Podróżnika Wyd. I Warszawa 2008 Dariusz Tkaczyk Dolomity tom II Zachód wyd. 3 Sklep Podróżnika Warszawa 2013 Vinschgau 50 Touren wyd. Rother Wanderführer 2014 (w języku niemieckim) Rund um Meran 50 Touren wyd. Rother Wanderführer 2014 (w języku niemieckim) Bozen Kaltern 53 Touren wyd. Rother Wanderführer 2016 (w języku niemieckim) Sűdtirol West Vinschgau Meran - Kalterer See 52 Touren wyd. Rother Wanderführer 2012 (w języku niemieckim) Paolo Gulisamo Zapomniane powstanie. O ludziach, którzy rzucili wyzwanie Napoleonowi wyd. O.O. Franciszkanów Bratni Zryw Sp. z o.o. Kraków 2010 (książka poświęcona powstaniu Tyrolczyków pod wodzą Andreasa Hofera przeciwko Francuzom i Bawarczykom w latach 1809-1810) Mapy: W zasadzie map jest tak wiele, że pozostaje tylko wybór wydawnictwa: Freitag&Berndt, Kompass, czy Tabacco. WKS2 Vinschgau Őtzteler Alpen 1:50000 wyd. Freitag&Berndt WKS1 Bozen-Meran-Sǘdtiroler Weinstranße-Sarntal 1:50000 wyd. Freitag&Berndt WKS8 Passeierental-Timmelsjoch-Jaufenpass 1:50000 wyd. Freitag&Berndt WKS5 Grödner Tal 1:50000 wyd. Freitag&Berndt WKS3 Pusternal-Bruneck-Drei Zinnen 1:50000 wyd. Freitag&Berndt S511 Meran und Umgenbung 1:25000 wyd. Freitag&Berndt S512 Naturns-Schnels-Latsch 1:25000 wyd. Freitag&Berndt 052 Vinschgau Val Venosta 1:50000 wyd. Kompass 072 Parco Nazionale dello Stelvio 1:50000 wyd. Kompass 054 Bozen und Umgenbung 1:50000 wyd. Kompass 053 Meran und Umgenbung 1:50000 wyd. Kompass K670 Vinschgau, Val Venosta. Zestaw 3 map turystycznych wyd. Kompass 1:25 000 048 Val di Peio-Val Di Rabbi-Val di Sole wyd. Tabacco 1:25000 2 Val di Fassa-Alta Badia-Val Gardena/Gröden wyd. Tabacco 1:50000. 042 Val d Ultimo/Ulental wyd. Tabacco 1:25000 04 Schnalstal-Naturns Val Senales-Naturno wyd. Tabacco 1:25000 08 Ortles-Cevedale Ortlergebiet wyd. Tabacco 1:25000 029 Scillar/Schlern Catinaccio/Rosengarten Latemar-Regglberg wyd. Tabacco 1:25000 Dla uczestników, którzy pojadą na wyprawę przygotuję skany fragmentów map do wykorzystania podczas wędrówek - do wydrukowania na drukarce kolorowej (roześlę mailowo). Poniżej strony WWW naszych miejsc noclegowych: www.schoenblickhotel.it www.udivadlahotel.cz 4
Poniżej przedstawiam orientacyjny program wyprawy (kolejność i wybór wycieczek będzie uzależniona od warunków pogodowych i uznania prowadzącego). Ceny biletów pochodzą z 2015r. i mogą ulec zmianie!. Wyjazd z Gorzowa Wlkp. w dniu 31.07.2016r. o godz. 6.00. spod siedziby Oddziału PTTK (parking przy Poczcie Polskiej) 1/ przejazd Gorzów Wlkp. Zgorzelec Zawidów Liberec Praga Jihlawa Telč (zwiedzanie najpiękniejszego miasta renesansowego w całej Europie, wpisanego na listę UNESCO /cena wstępu na zamek renesansowe sale z tłumaczem 220,00 kč) Znojmo (nocleg) ok. 630 km Znojmo - zwiedzanie wieczorne miasta romańska rotunda św. Katarzyny z XI w z freskami, gotycki kościół św. Mikołaja, barokowy zamek, gotycka wieżą ratuszowa o wys. 80m punkt widokowy); 2/ Znojmo (zwiedzanie miasta, spacer po katakumbach bilet grupowy 35,00 kč) Wiedeń St. Pölten Linz Virchdorf Salzburg Kufstein Innsbruck Vipiteno/Sterzing - S. Leonardo In Passiria/St. Leonard in Passeier Merano/Meran Naturno/Naturns (nocleg) ok. 800 km 3/ wycieczka górska z wejściem na najwyższy szczyt Alp Sarntalskich (widoki!) dojazd autokarem do Saltaus/Saltusio, wjazd kolejką linową Hirzer Seilbahn do Klammeben (1980m) Hirzer/Punta Cervinia (2781m) /czas przejścia ok. 5h, 800m/ - zjazd kolejką z Klammeben do Saltaus/Saltusio (cena kolejki 16,00 ), możliwość zwiedzenia zamku Schenna (8,00 ); 4/ wycieczka górska z dojściem do schroniska Similaunhűtte (Rifuge Similaun) 3017m (kto nie był ma możliwość przekroczyć 3000m n.p.m.! dojazd autokarem Doliną Schnalstal (Val di Senales) do Verngat/Vernago (parking) a/ dalej pieszo Doliną Tisental do schroniska Similaunhűtte (Rifugio Similaun) powrót do Verngat/Vernago (parking) /czas przejścia ok. 6h, 1450m/ (dla chętnych można od schroniska Similaunhűtte dojść do pomnika w miejscu gdzie odkryto Őtziego (3210m-dodatkowo ok. 1,15h) 5/ grupa wysokogórska (raki, czekan, lina) nocuje w schronisku (20-25 ) i następnego dnia wchodzi lodowcem na Similaun (3599m) /czas przejścia od schroniska ok. 3,5-4h, 600m/ i powrót do Verngat/Vernago (parking) 5/ wycieczka górska do Naturepark Texelgruppe/Parco Naturale Di Tessa (na najbliższy noclegu łatwy trzytysięcznik z pięknymi widokami!) Naturno/Naturns wjazd kolejką do Untestell 1300m (Seilbahn Unterstell-Naturns - cena kolejki 13,20 - niedaleko od górnej stacji kolejki platforma widokowa) Kirchbachspitze/MonteChiesa (3053m) Dickeralm Unterstell Naturno/Naturns 6/ zwiedzenie kościółka św. Prokulusa w Naturno/Naturns, przejazd do Partschins wycieczka piesza do najwyższego wodospadu w Południowym Tyrolu o wysokości 97m Partschins Wasserfall (czas przejścia ok. 1h) - przejazd do Merano (zwiedzanie miasta m.in. Zamek Tirol cena dla grup 4,90, Dom Zdrojowy-perła secesji, termy i ogrody Trauttmansdorff zaliczane do najpiękniejszych kompleksów ogrodowych we Włoszech) 5
7/ wycieczka górska z wejściem na szczyt Hintere Eggenspitze/Cima Stevnoi (3442m) lub na szczyt Zufrittspitze/Gioveretto (3439m) przejazd doliną Ultental (Val d Ultimo) nad jezioro zaporowe Weissbrunnersee/Lago Fontana Bianca (1872m) parking schronisko Höchster Hűtte/Rifugio Canziani (2561m) - Hintere Eggenspitze/Cima Stevnoi (3442m) lub Zufrittspitze/Gioveretto (3439m) powrót ta samą drogą na parking przy jeziorze Weissbrunnersee/Lago Fontana Bianca /czas przejścia ok. 8-9h, 1560m/ (na pierwszy szczyt potrzebne raki, czekan, lina dla grupy wysokogórskiej) - pozostali uczestnicy idą trasą spacerową od schroniska Höchster Hűtte/Rifugio Canziani (2561m) przez koronę zapory nad jeziorem Grünsee - Langsee/Lago Lungo (2340m) Mittlere Weissbrunnalm (2068m) parking nad jeziorem Weissbrunnersee/Lago Fontana Bianca (1872m) 8/ przejazd do Taufers - wycieczka nad wodospady Reinbachfall/Cascate di Riva zwiedzenie zamku Taufers (cena dla grup 6,00 ) - Bruneck/Brunico przejazd najpiękniejszą doliną Dolomitów Val Pusteria nad jezioro Lago di Brasie/Pragser Wildsee (spacer dookoła jeziora ok. 1,5h) - Bruneck/Brudnico Brixen/Bressanoe (zwiedzanie miasta m.in. Pallado dei Principi Vesconi, Katedra z X wieku, Casa Pfaundler najpiękniejszy budynek w mieście) zamek Trostburg w Ponte Gardena/Waidbruck (cena dla grup 6,00 ) 9/ przejazd dolinami Vinschgau/Val Venosta i Suldental do miejscowości Solda/Soulden (1907m) a/ grupa wysokogórska wjazd kolejką linową (cena kolejki 18,00 ) do schroniska Schaubachhűtte/Rifugio Citta di Milano (2581m) przejście do schroniska Rifugio Casati/Casatihűtte (3269m) /czas przejścia ok. 3h, 700m/ - nocleg w schronisku (53,50 z wyżywieniem) możliwość wejścia na szczyt Suldenspitze (3376m) b/ pozostali uczestnicy możliwości wędrówek jest wiele i zależy od inwencji i możliwości fizycznych turystów (mapa!) - moja propozycja - wjechać wyciągiem (lub dojść pieszo) do Schaubachhűtte/Rifugio Citta di Milano (2581m) a następnie udać się do schroniska Madritschűtte (2818m) lub dalej na szczyt Hintere Schöntaufspitze (3325m) wspaniała panorama Masywu Ortles! /czas przejścia ok. 3,5h, 600m - trasa bez trudności, łatwa orientacyjnie/ 10/ wycieczka górska na Monte Cevedale (3769m) a/ grupa wysokogórska (raki, czekan, lina) wejście lodowcem na Monte Cevedale (3769m) i w miarę możliwości wejście na Zufallspitze (3757m) /3,5-4h 600m/ zejście do Rifugio Casati/Casatihűtte (3269m) i powrót do miejscowości Solda/Soulden (1907m) b/ pozostali uczestnicy Solda/Soulden (1907m) Dol. Zaytal Zaytalhütte/Rifugio A.Serristori (2721m) schr. Kanzel (2350m) - Solda/Soulden (1907m) lub Zaytalhütte/Rifugio A.Serristori (2721m) Hintere Schöneck (3128m) - St. Gertrand - Solda/Soulden (1907m) 11/ wycieczka autokarowa zwiedzanie Bolano/Bozen (katedra z XIV/XV w, kościół św. Dominika, Muzeum Archeologiczne z człowiekiem lodu Őtzim" i Trydentu/Trento (romańsko-gotycka katedra z XII w, Pallazzo Pretorio (Pałac Biskupi), zamek Castello del Buonconsiglio (cena dla grup 8,00 ) 12/ wycieczka górska nad najpiękniejsze jezioro Dolomitów oraz do różanego ogrodu czyli w Masyw Catinaccio/Rosengarten w Dolomitach z wejściem na Roda di Vaėl/Rotwand (2806m) dojazd nad jezioro Lago di Carezza/Karersee (1519m) przejazd na przełęcz Passo Costalunga/Kerner Pass (1758m) /parking/ - pieszo lub wyciągiem krzesełkowym ( 8,50, 12,50 ) do schroniska Paolina (2127m) przełecz Passo Vaiolin (2560m) ferratą na Roda di Vaėl (2806m) przełęcz Blötzerjoch schronisko Roda di Vaėl - przełęcz Passo Costalunga/Kerner Pass (1758m) /parking/ /czas przejścia ok. 5,5-6h 1060m/ - istnieje możliwość łatwiejszego wejścia na szczyt Roda di Vaėl (2806m) bez korzystania z ferraty od strony schronisko Roda di Vaėl (wejście na szczyt i powrót do schroniska tą samą drogą). 6
jezioro Lago di Carezza/Karersee i Masyw Latemar 13/ przejazd Naturns/Naturno Bolano/Bozen- Innsbruck Kufstein Salzburg Linz St. Pölten Wiedeń Znojmo (nocleg) 14/ Znojmo Třebič (zwiedzanie miasta z unikatową dzielnicą żydowską z zachowaną ponad setką domów, dwiema synagogami i cmentarzem wraz z chrześcijańską romańsko-gotycką bazyliką św. Prokopa wpisane na listę UNESCO) - Praga Liberec Zawidów Zgorzelec Gorzów Wlkp. Zapraszam do udziału Prezes GKTA PTTK SĘPIK Mariusz Lewandowski 7