Rzeszów 2019 ul. Hetmańska 9, 35-045 Rzeszów, tel. 48 (17) 747 06 00, fax. 48 (17) 747 06 01, www.rops.rzeszow.pl e-mail: sekretariat@rops.rzeszow.pl
Spis treści 1. Wprowadzenie... 3 2. Dane o sytuacji demograficznej i społecznej... 5 3. Dane o korzystających z pomocy i wsparcia... 7 3.1. Gmina zadania OPS oraz MOPS, MOPR...13 3.2. Powiat zadania PCPR oraz MOPR...15 4. Inne rodzaje pomocy i świadczeń...18 5. Zasoby instytucjonalne pomocy i wsparcia...22 6. Kadra jednostki organizacyjnej pomocy społecznej...27 7. Środki finansowe na wydatki w pomocy społecznej i innych obszarach polityki społecznej w budżecie jednostki samorządu terytorialnego...29 8. Wnioski końcowe...32 2
1. Wprowadzenie Zgodnie z art. 16a ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej gmina i powiat oraz samorząd województwa zobowiązani są do sporządzenia corocznie oceny zasobów pomocy społecznej w oparciu o analizę lokalnej sytuacji społeczno-demograficznej. Sprawozdanie prezentuje informacje dotyczące takich obszarów tematycznych, jak: infrastruktura, kadra, organizacje pozarządowe, nakłady finansowe ponoszone na zadania pomocy społecznej oraz informacje o osobach i rodzinach korzystających z pomocy społecznej. Ocena Zasobów Pomocy Społecznej powinna zostać przedstawiona co roku do dnia 30 kwietnia odpowiednio radzie gminy i radzie powiatu. Formularz jest przekazywany do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej bez względu na fakt przyjęcia oceny zasobów pomocy społecznej i rekomendacji przez radę gminy, radę powiatu lub radę miasta na prawach powiatu. Na podstawie analizy przesłanych informacji opracowany jest raport wojewódzki, który na mocy ustawy o pomocy społecznej do 30 czerwca przedkładany jest do akceptacji sejmikowi województwa i wraz z rekomendacjami jest podstawą planowania budżetu na rok następny. Następnie, na mocy art. 21 pkt. 8 ustawy o pomocy społecznej, samorząd województwa zobowiązany jest do przekazania Oceny zasobów pomocy społecznej z obszaru województwa wojewodzie do 31 lipca każdego roku. Od 2018 do 2019 roku Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie, jako partner Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej, Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej realizuje projekt pn.: Narzędzie agregowania i monitorowania danych w obszarze włączenia społecznego projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Działania 2.5 Skuteczna pomoc społeczna, Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014 2020 (POWR.02.05.00 00 0111/16). Celem projektu jest opracowanie nowego narzędzia, na podstawie już istniejącej i wypracowanej w ramach PO KL 2007 2013 Oceny Zasobów Pomocy Społecznej (OZPS), pozwalającego na wzmocnienie procesów planowania, monitorowania i ewaluacji polityki na rzecz włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa na poziomie kraju, regionów oraz samorządów lokalnych. W ramach projektu dokonano przeglądu i analizy informacji pozyskiwanych w ramach narzędzia OZPS, następnie zmodyfikowano i wdrożono narzędzie. Zmieniony formularz w części dla gmin i powiatów zawiera gotowe opisy do każdego działu, które należy uzupełnić i dostosować do specyfiki konkretnej jednostki. Zmieniono sposób prezentacji danych, zmniejszono wielkość tabel na rzecz grafiki (wykresy). Zmieniono również zakres danych pozyskiwanych w ramach narzędzia. Ocena zasobów pomocy społecznej nadal przygotowywana jest za pośrednictwem ogólnopolskiej platformy 3
informatycznej Centralnej Aplikacji Statystycznej (CAS), co znacznie usprawnia proces przesyłania formularzy z poszczególnych gmin i powiatów do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej. Źródła danych ujętych w Ocenie Zasobów Pomocy Społecznej pochodzą z systemów zewnętrznych poprzez zasilanie komórek formularza oraz wewnętrznych jednostki organizacyjnej pomocy społecznej (dane własne). Wykorzystanie zasilanych danych jest bardzo istotne, gdyż znacznie przyspiesza proces wypełniania sprawozdania Oceny zasobów. Do źródeł zewnętrznych zalicza się : 1. Bank Danych Lokalnych GUS. 2. Sprawozdawczość Rynku Pracy, MRPiPS-01. 3. Sprawozdanie MRPiPS-03 z udzielonych świadczeń pomocy społecznej. 4. Sprawozdanie Opieka nad dziećmi z wykonywania zadań z zakresu opieki nad dziećmi w wieku do lat 3. 5. Sprawozdanie z realizacji programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania. 6. Sprawozdanie rzeczowo-finansowe: z wykonywania przez gminę zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, z wykonywania przez powiat zadań innych niż realizacja dodatku wychowawczego. 7. Sprawozdanie z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. 8. Sprawozdania CIS. 9. Sprawozdanie Rb-28. 10. System Informacji Oświatowej MEN. 11. Raport POMOST. 12. Wartości automatycznie wyliczane (WAW) w systemie dziedzinowym, z danych w nim zarejestrowanych. 13. Dane własne jednostki. 4
2. Dane o sytuacji demograficznej i społecznej Według stanu na 30 czerwca 2018 roku, liczba ludności województwa podkarpackiego wyniosła 2 128 747 osób, z czego 51,02% stanowiły kobiety, a 48,98% mężczyźni. W tym rozdziale większa część danych jest zasilana automatycznie z systemów zewnętrznych zaś dane w formie tabelarycznej, tj. informacje o infrastrukturze społecznej zawierające dane dotyczące: liczby mieszkań komunalnych, socjalnych, liczby osób oczekujących na mieszkania komunalne i socjalne, liczby wyroków eksmisyjnych bez wskazania lokalu socjalnego, liczby klubów i innych miejsc spotkań dla seniorów oraz liczby hospicjów na terenie województwa pochodzą z danych własnych jednostek. Wykres 1. Liczba mieszkańców wg grup wiekowych i płci 5
Wykres 2. Liczba osób bezrobotnych wg płci Tabela 1. Dane dotyczące opieki nad dziećmi - żłobki Jednostka terytorialna Miara Wartość liczbowa Liczba dzieci w żłobkach 12 462 Województwo Liczba osób zatrudnionych na stanowisku opiekuna 1 818 Liczba żłobków 304 Brakujące miejsca dla dzieci w żłobkach 3 424 Tabela 2. Infrastruktura społeczna (stan na 31 grudzień) WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny Prognoza 2019 Liczba mieszkań komunalnych w zasobie gminy Liczba wniosków złożonych na mieszkanie komunalne z zasobów gminy w tym z wiersza 1: Liczba mieszkań socjalnych (lokali) Liczba oczekujących na mieszkanie socjalne Liczba wyroków eksmisyjnych bez wskazania lokalu socjalnego Liczba klubów i innych miejsc spotkań dla seniorów 1 15 021 14 695 14 426 2 2 804 2 291 2 169 3 2 126 2 199 2 245 4 1 514 1 346 1 367 5 232 216 205 6 195 233 253 Liczba hospicjów 7 23 23 23 Liczba ośrodków dla cudzoziemców 8 1 1 1 6
3. Dane o korzystających z pomocy i wsparcia Pomocy i wsparcia w województwie podkarpackim w 2018 roku udzielono 159 889 osobom, co stanowiło 7,5% wszystkich mieszkańców województwa. W roku oceny, w stosunku do 2017 roku, łączna liczba osób korzystających z pomocy i wsparcia zmniejszyła się o 7 996 osób. Natomiast liczba rodzin, którym przyznano świadczenie zmniejszyła się w stosunku do roku poprzedniego o 4 109 rodzin. W przypadku długotrwale korzystających z pomocy społecznej ich liczba osiągnęła poziom 51 684 osób, co oznaczało spadek w stosunku do roku 2017 o 10 811 osób. W województwie podkarpackim od kilku lat najczęstszymi powodami udzielania pomocy i wsparcia są: ubóstwo, bezrobocie, długotrwała lub ciężka choroba oraz niepełnosprawność. Niejednokrotnie zjawiska te występują jednocześnie, dodatkowo pogarszając sytuację życiową osób wymagających wsparcia i opieki. Poniżej prezentujemy w formie graficznej i tabelarycznej szczegółowe dane dotyczące m.in.: liczby rodzin i osób w rodzinach korzystających z pomocy społecznej w podziale na wiek i płeć, liczby długotrwale korzystających z pomocy społecznej, liczby osób i rodzin korzystających ze świadczeń pieniężnych i niepieniężnych, liczby rodzin korzystających z poradnictwa specjalistycznego, liczby rodzin korzystających z interwencji kryzysowej, kontraktu socjalnego oraz wskaźnika projektów socjalnych. Tabela 3. Liczba świadczeń przyznawanych w ramach pomocy społecznej Rodzaj świadczenia Wartość liczbowa Świadczenia niepieniężne 6 620 010 Świadczenia pieniężne 375 621 Wykres 3. Świadczenia przyznawane w ramach pomocy społecznej 7
Tabela 4. Rodzaje świadczeń wg typów rodzin Typy rodzin Liczba rodzin pobierających świadczenia Ogółem Świadczenia pieniężne Świadczenia niepieniężne jednoosobowe 24 574 19 686 4 888 wieloosobowe 42 203 21 705 20 498 Wykres 4. Liczba rodzin pobierających świadczenia Tabela 5. Rodzaje świadczeń, z których korzystają poszczególne typy rodzin ze względu na liczbę dzieci 8
Wykres 5. Rodzaje świadczeń, z których korzystają poszczególne typy rodzin ze względu na liczbę dzieci Tabela 6. Powody udzielania pomocy i wsparcia rodzinom 9
Tabela 7. Liczba świadczeń ze względu na główne powody przyznawania pomocy Wykres 6. Liczba świadczeń ze względu na główne powody przyznawania pomocy 10
Tabela 8. Liczba osób korzystających z usług opiekuńczych Tabela 9. Liczba osób korzystających ze specjalistycznych usług opiekuńczych Tabela 10. Liczba osób korzystających ze specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi Tabela 11. Liczba rodzin korzystających z poradnictwa specjalistycznego 11
Tabela 12. Liczba rodzin korzystających z interwencji kryzysowej Tabela 13. Liczba projektów socjalnych w odniesieniu do liczby osób nimi objętych Tabela 14. Dane o korzystających z pomocy i wsparcia WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny Prognoza 2019 OSOBY I RODZINY, KTÓRYM UDZIELONO POMOCY i WSPARCIA Liczba osób 1 167 885 159 889 158 693 OSOBY I RODZINY, KTÓRYM PRZYZNANO ŚWIADCZENIE Liczba osób 2 99 071 87 736 87 482 W tym: osoby długotrwale korzystające 3 62 495 51 684 51 390 Wiek 0-17 4 36 052 34 776 34 564 Wiek produkcyjny 5 48 634 42 642 42 539 Wiek poprodukcyjny 6 10 563 15 742 15 696 Liczba rodzin 7 66 253 62 144 61 917 Liczba osób w rodzinach 8 177 353 158 918 157 748 w tym: KOBIETY (z wierszy 2-6) Ogółem 9 55 589 47 782 47 615 W tym: osoby długotrwale korzystające 10 35 684 28 085 27 911 Wiek 0-17 11 17 790 16 725 16 631 Wiek 18-59 12 28 203 22 076 22 003 Wiek 60 lat i więcej 13 7 217 8 613 8 598 OSOBY I RODZINY, Z KTÓRYMI PRZEPROWADZONO WYWIAD ŚRODOWISKOWY Liczba osób ogółem 14 106 568 97 398 96 776 Liczba rodzin 15 72 079 65 118 64 930 Liczba osób w rodzinach 16 195 487 174 165 173 224 KONTRAKT SOCJALNY Liczba zawartych kontraktów socjalnych - ogółem Liczba osób objętych kontraktem socjalnym - ogółem 17 3 270 2 925 3 111 18 4 158 3 354 3 574 12
3.1. Gmina zadania OPS oraz MOPS, MOPR Tabela 15. Zadania realizowane przez ośrodki pomocy społecznej WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny Prognoza 2019 ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Z POMOCY SPOŁECZNEJ ZASIŁEK STAŁY Liczba osób 1 10 052 9 600 9 718 Kwota świadczeń w złotych 2 49 806 672 48 713 332 50 271 897 W tym: (wiersze 3-6) Zasiłek stały dla osób samotnie gospodarujących Liczba osób 3 7 922 7 778 7 868 Kwota świadczeń w złotych 4 43 666 864 43 590 492 44 835 475 Zasiłek stały dla osoby w rodzinie Liczba osób 5 2 215 1 898 1 918 Kwota świadczeń w złotych 6 6 139 808 5 122 840 5 436 422 ZASIŁEK OKRESOWY Liczba osób 7 21 474 18 297 18 150 Kwota świadczeń w złotych 8 46 810 303 38 354 244 39 293 476 W tym: (wiersze 9-16) Zasiłek okresowy z tytułu bezrobocia Liczba osób 9 15 539 12 711 12 547 Kwota świadczeń w złotych 10 36 654 673 29 325 832 30 121 200 Zasiłek okresowy z tytułu długotrwałej choroby Liczba osób 11 2 722 2 706 2 700 Kwota świadczeń w złotych 12 3 372 775 3 228 683 3 307 225 Zasiłek okresowy z tytułu niepełnosprawności Liczba osób 13 2 726 2 532 2 460 Kwota świadczeń w złotych 14 3 186 217 2 695 107 2 849 323 Zasiłek okresowy z tytułu możliwości utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego Liczba osób 15 62 43 41 Kwota świadczeń w złotych 16 44 427 25 454 26 009 Zasiłek okresowy kontynuowany niezależnie od dochodu na podstawie art. 38 ust. 4a i 4b Liczba osób 17 1 1 1 Kwota świadczeń w złotych 18 634 514 514 13
ZASIŁEK CELOWY OGÓŁEM Liczba osób 19 39 169 36 920 36 828 Kwota świadczeń w złotych 20 41 261 353 41 033 022 40 637 352 W tym: (wiersze 21-22) ZASIŁEK CELOWY PRZYZNANY W RAMACH PROGRAMU WIELOLETNIEGO "POMOC PAŃSTWA W ZAKRESIE DOŻYWIANIA" Liczba osób 21 26 076 24 969 24 113 Kwota świadczeń w złotych 22 25 417 817 25 838 034 24 667 284 ZASIŁEK CELOWY PRZYZNANY NIEZALEŻNIE OD DOCHODU na podstawie art. 39a ust. 1 i 2 Liczba osób 23 0 27 31 Kwota świadczeń w złotych 24 0 14 668 23 000 ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE Z POMOCY SPOŁECZNEJ POSIŁEK OGÓŁEM Liczba osób 25 44 812 39 627 39 231 Kwota świadczeń w złotych 26 22 183 964 20 379 226 21 175 362 W tym: (z wierszy 25-26) DLA DZIECI Liczba osób 27 42 218 36 984 36 860 Kwota świadczeń w złotych 28 20 066 087 18 196 043 19 018 343 W tym (z wierszy 25-26): POSIŁEK świadczenie przyznane w ramach programu wieloletniego "Pomoc Państwa w zakresie dożywiania" Liczba osób 29 44 235 38 599 37 851 Kwota świadczeń w złotych 30 21 716 359 19 793 164 20 210 222 W tym (z wierszy 29-30): DLA DZIECI Liczba osób 31 42 373 37 134 36 120 Kwota świadczeń w złotych 32 19 880 693 17 973 729 18 552 032 SCHRONIENIE Liczba osób 33 522 579 630 Kwota świadczeń w złotych 34 2 868 613 3 248 070 4 109 823 UBRANIE Liczba osób 35 79 74 77 Kwota świadczeń w złotych 36 12 110 12 871 14 071 SPRAWIENIE POGRZEBU Liczba osób 37 101 108 126 Kwota świadczeń w złotych 38 252 450 268 117 322 319 14
ODPŁATNOŚĆ GMINY ZA POBYT W DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ Liczba osób 39 2 903 3 072 3 148 Kwota świadczeń w złotych 40 63 634 964 70 304 361 75 051 446 Liczba rodzin objęta pracą asystenta rodziny WSPIERANIE RODZINY I PIECZA ZASTĘPCZA 41 2 267 2 207 2 225 Liczba rodzin wspierających 42 5 7 9 Liczba asystentów rodziny 43 216 214 220 Odpłatność za pobyt dziecka w pieczy zastępczej w złotych 44 5 891 167 7 130 144 8 371 495 3.2. Powiat zadania PCPR oraz MOPR Tabela 16. Liczba dzieci umieszczonych w poszczególnych formach pieczy zastępczej Tabela 17. Kwoty świadczeń ze względu na typ rodziny, w której umieszczono dziecko Tabela 18. Kwoty świadczeń dodatku wychowawczego w różnych typach pieczy zastępczej 15
Tabela nr 19. Pełnoletnie osoby opuszczające rodziny zastępcze oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze Tabela 20. Kwoty świadczeń (ogółem) przeznaczone na usamodzielnienie dla pełnoletnich osób opuszczających rodziny zastępcze Tabela 21. Zadania realizowane przez powiatowe centra pomocy rodzinie WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny Prognoza 2019 INDYWIDUALNE PROGRAMY POMOCY PROGRAM ODDZIAŁYWAŃ KOREKCYJNO-EDUKACYJNYCH DLA OSÓB STOSUJĄCYCH PRZEMOC W RODZINIE Liczba osób korzystających z usług 1 279 232 265 USAMODZIELNIENIE PEŁNOLETNIE OSOBY OPUSZCZAJĄCE INSTYTUCJE O KTÓRYCH MOWA W ART. 88 UST.1 USTAWY O POMOCY SPOŁECZNEJ Liczba osób 2 98 81 85 Kwota świadczeń w złotych 3 451 897 413 451 488 062 W TYM: (od poz. 4 do poz. 9) POMOC PIENIĘŻNA NA USAMODZIELNIENIE Liczba osób 4 9 21 29 Kwota świadczeń w złotych 5 35 937 77 654 98 888 POMOC PIENIĘŻNA NA KONTYNUOWANIE NAUKI Liczba osób 6 86 72 69 Kwota świadczeń w złotych 7 349 034 292 186 314 052 POMOC PIENIĘŻNA NA ZAGOSPODAROWANIE Liczba osób 8 17 15 26 Kwota świadczeń w złotych 9 66 926 43 611 75 122 REHABILITACJA ZAWODOWA I SPOŁECZNA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Ogólna kwota dofinansowania (PFRON, środki własne powiatu) 10 46 827 153 48 811 617 51 484 065 16
POMOC NA LIKWIDACJĘ BARIER ARCHITEKTONICZNYCH, TECHNICZNYCH I W KOMUNIKOWANIU SIĘ Liczba osób, które uzyskały dofinansowanie 11 1 173 1 111 1 152 Wartość dofinansowania w złotych 12 3 668 722 3 369 991 3 627 113 TURNUSY REHABILITACYJNE Liczba osób, które uzyskały pomoc 13 2 810 2 899 2 944 Wartość dofinansowania w złotych 14 2 821 125 3 216 042 3 569 288 ZAOPATRZENIE W PRZEDMIOTY ORTOPEDYCZNE, ŚRODKI POMOCNICZE I SPRZĘT REHABILITACYJNY Liczba osób, które uzyskały pomoc 15 12 263 13 088 12 352 Wartość dofinansowania w złotych 16 8 498 926 8 987 929 8 350 756 PROGRAM "AKTYWNY SAMORZĄD" Liczba świadczeń 17 2 400 2 240 2 579 Wartość dofinansowania w złotych 18 5 817 193 5 696 359 6 901 184 DOFINANSOWANIE SPORTU, KULTURY, REKREACJI I TURYSTYKI Liczba dofinansowanych imprez 19 139 144 156 Liczba niepełnosprawnych uczestników Wartość dofinansowania ogółem w złotych 20 9 035 6 059 6 775 21 340 072 367 981 415 790 DOFINANSOWANIE USŁUG TŁUMACZA JĘZYKA MIGOWEGO LUB TŁUMACZA - PRZEWODNIKA Wartość dofinansowania w złotych 22 550 376 9 133 17
4. Inne rodzaje pomocy i świadczeń Liczba korzystających ze świadczenia wychowawczego w roku oceny wyniosła 137 155 rodzin. W stosunku do roku poprzedniego liczba ta zmalała o 9 675 rodzin (co stanowi spadek o 6,59% w stosunku do roku poprzedniego). Całkowita kwota przyznanego świadczenia w formie zasiłku wychowawczego zmniejszyła się o 4,36% w stosunku do roku poprzedniego. Poniżej prezentujemy w formie graficznej i tabelarycznej szczegółowe dane dotyczące: liczby rodzin, które otrzymały świadczenie wychowawcze w ciągu roku, zasiłku pielęgnacyjnego, zasiłku pielęgnacyjnego dla niepełnosprawnego dziecka, dla osoby niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 lat o różnych stopniach niepełnosprawności, zasiłku pielęgnacyjnego dla osób, które ukończyły 75 lat, specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczeń alimentacyjnych. Tabela 22. Liczba świadczeń opiekuńczych w latach 2014-2018 18
Wykres 7. Liczba świadczeń opiekuńczych w latach 2014-2018 Wykres 8. Środki finansowe wydatkowane na świadczenia pomocy społecznej w latach 2014-2018 19
Tabela 23. Środki finansowe wydatkowane na świadczenia pomocy społecznej w latach 2014-2018 Tabela 24. Liczba osób korzystających ze świadczenia alimentacyjnego w latach 2014-2018 Tabela 25. Liczba rodzin korzystających ze świadczenia alimentacyjnego w latach 2014-2018 20
Tabela 26. Kwota świadczeń z funduszu alimentacyjnego w latach 2014-2018 Tabela 27. Świadczenie 500+ przyznane na pierwsze dziecko Wykres 9. Udział rodzin otrzymujących świadczenie na pierwsze dziecko do ogółu rodzin otrzymujących świadczenie Tabela 28. Inne rodzaje pomocy i świadczeń WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny Prognoza 2019 DODATKI MIESZKANIOWE Liczba gospodarstw domowych 1 16 151 14 016 14 104 Kwota świadczeń w złotych 2 23 549 939 20 401 000 20 359 822 DODATKI ENERGETYCZNE Liczba gospodarstw domowych 3 5 730 4 776 4 726 Kwota świadczeń w złotych 4 577 933 507 702 505 002 21
5. Zasoby instytucjonalne pomocy i wsparcia Pomoc społeczna to nie tylko wsparcie finansowe osób i rodzin potrzebujących pomocy, ale także pomoc instytucjonalna, świadczona przez placówki pomocy społecznej. Zasobem instytucjonalnym są instytucje i placówki działające w danym roku kalendarzowym na obszarze jednostki samorządu terytorialnego, finansowane ze środków budżetu państwa lub własnych JST, prowadzone przez jednostkę samorządową lub na jej zlecenie. Tabela 29. Liczba jednostek organizacyjnych pomocy społecznej ze względu na instytucję prowadzącą Tabela 30. Nasycenie usługami w DPS-ach 1 1 (wskaźnik obliczany jako stosunek osób umieszczonych w DPS pomnożony przez 100 do sumy liczby osób umieszczonych w DPS i liczby osób oczekujących) 22
Wykres 10. Nasycenie usługami w DPS-ach Tabela 31. Zasoby instytucjonalne pomocy i wsparcia WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny Prognoza 2019 OŚRODKI WSPARCIA - OGÓŁEM Liczba miejsc w placówkach ogółem 1 5 105 5 704 5 869 Liczba osób korzystających 2 9 357 9 203 9 385 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Liczba decyzji odmownych (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 3 272 401 413 4 2 4 5 5 1 110 1 188 1 263 6 61 116 919 74 665 061 82 791 839 W TYM (z wierszy 1-6): ŚRODOWISKOWE DOMY SAMOPOMOCY Liczba miejsc w placówkach ogółem 7 2 501 2 500 2 521 Liczba osób korzystających 8 2 715 2 791 2 799 Liczba osób umieszczonych 9 1 134 1 005 1 023 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 10 56 95 71 11 682 737 754 12 40 684 886 49 281 186 52 736 892 23
DZIENNE DOMY POMOCY Liczba miejsc w placówkach ogółem 13 487 797 887 Liczba osób korzystających 14 487 854 952 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 15 203 221 235 16 72 133 152 17 4 276 727 8 578 841 10 651 244 KLUBY SAMOPOMOCY Liczba miejsc w placówkach ogółem 18 127 167 230 Liczba osób korzystających 19 173 273 321 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 20 0 0 36 21 6 8 13 22 210 481 254 505 740 780 NOCLEGOWNIE i SCHRONISKA DLA OSÓB BEZDOMNYCH Liczba miejsc w placówkach ogółem 23 783 795 800 Liczba osób korzystających 24 1 937 1 684 1 697 Liczba osób skierowanych w wyniku eksmisji Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 25 14 14 30 26 139 136 141 27 7 471 304 8 529 851 9 247 620 OGRZEWALNIE Liczba miejsc w placówkach ogółem 28 10 20 28 Liczba osób korzystających 29 167 343 336 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 30 5 4 9 31 12 600 34 783 44 400 Tabela 32. Zasoby instytucjonalne pomocy i wsparcia (c.d.) WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny DOMY POMOCY SPOŁECZNEJ Prognoza 2019 Liczba miejsc w placówkach ogółem 1 4 783 4 861 4 863 Liczba osób korzystających 2 5 336 5 318 5 364 Liczba osób umieszczonych 3 1 119 1 128 1 139 24
Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Liczba decyzji odmownych (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 4 54 66 53 5 9 11 2 6 3 227 3 233 3 176 7 178 067 275 190 575 179 196 334 198 MIESZKANIA CHRONIONE OGÓŁEM Liczba miejsc w placówkach ogółem 8 79 117 117 Liczba osób korzystających 9 57 84 97 Liczba osób umieszczonych 10 34 50 52 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 11 6 7 5 12 11 15 15 13 453 695 743 388 945 319 OŚRODKI INTERWENCJI KRYZYSOWEJ OGÓŁEM Liczba miejsc w placówkach ogółem 14 108 108 108 Liczba osób korzystających 15 2 781 2 718 2 798 JEDNOSTKI SPECJALISTYCZNEGO PORADNICTWA Liczba osób korzystających 16 2 421 1 855 1 902 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 17 43 41 41 18 931 498 968 327 534 675 PLACÓWKI WSPARCIA DZIENNEGO Liczba miejsc w placówkach ogółem 19 3 743 5 239 5 169 Liczba osób korzystających 20 4 267 5 653 5 639 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 21 297 337 341 22 8 877 760 14 900 343 16 151 153 PLACÓWKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE OGÓŁEM Liczba miejsc w placówkach ogółem 23 823 828 781 Liczba osób korzystających 24 791 736 703 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 25 574 563 550 26 36 043 250 36 187 497 36 200 427 25
W tym: PLACÓWKI TYPU RODZINNEGO Liczba miejsc w placówkach ogółem 27 48 48 40 Liczba osób korzystających 28 32 31 25 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 29 12 12 11 30 1 338 578 1 286 286 1 210 087 CENTRUM INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Liczba uczestników zajęć 31 601 677 608 KLUB INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Liczba uczestników zajęć 32 244 313 229 WARSZTAT TERAPII ZAJĘCIOWEJ Liczba uczestników zajęć 33 1 713 1 740 1 755 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 34 578 572 583 35 29 516 652 31 647 771 59 638 667 ZAKŁAD AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ 2 Liczba placówek ogółem 36 13 12 13 Liczba placówek prowadzonych przez JST Liczba placówek prowadzonych przez inny podmiot 37 1 1 1 38 12 11 12 Liczba uczestników zajęć 39 467 689 724 Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) 40 467 osób niepełnosprawnych + 166 os. personelu 689 osób niepełnosprawnych + 250 os. personelu 724 osób niepełnosprawnych + 265 os. personelu Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) 41 9 597 731 35 973 444 40 179 755 2 Dane z Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie. 26
6. Kadra jednostki organizacyjnej pomocy społecznej Ogólna liczba pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej województwa podkarpackiego w 2017 roku wyniosła 8 034 osoby. W stosunku do roku wcześniejszego nastąpił wzrost o 274 pracowników. Optymalna liczebność oraz odpowiednia struktura zasobów kadrowych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej ma kluczowe znaczenie dla prawidłowej realizacji zadań wynikających z ustawy o pomocy społecznej. W Ocenie zasobów pomocy społecznej zostały ujęte wyłącznie osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę niezależnie od obszaru wykonywanych zadań (pomoc społeczna, świadczenia rodzinne, piecza zastępcza, itp.). Tabela 33. Kadra jednostek organizacyjnych pomocy społecznej osoby zatrudnione Tabela 34. Wskaźnik obliczany jako stosunek liczby pracowników socjalnych posiadających specjalizację I lub II stopnia w zawodzie pracownik socjalny do liczby wszystkich pracowników socjalnych 27
Wykres 11. Stosunek liczby pracowników socjalnych posiadających specjalizację I lub II stopnia w zawodzie pracownik socjalny do liczby wszystkich pracowników socjalnych 28
7. Środki finansowe na wydatki w pomocy społecznej i innych obszarach polityki społecznej w budżecie jednostki samorządu terytorialnego Ocena zasobów w ramach środków finansowych uwzględnia potrzeby w zakresie niezbędnych środków na funkcjonowanie jednostek i zabezpieczenie możliwości świadczenia pomocy osobom i rodzinom najbardziej tego potrzebującym. Źródłem informacji dla tego działu jest sprawozdanie RB-28 oraz dane własne jednostki. W 2018 roku na działania z zakresu polityki społecznej jednostki samorządu terytorialnego wydatkowały ogółem 3 279 757 255 zł, z czego 81,35% stanowiła kwota wydatkowana przez ośrodki pomocy społecznej oraz powiatowe centra pomocy rodzinie. Tabela 35. Podział środków finansowych na wydatki w pomocy społecznej i innych obszarach polityki społecznej w budżecie jednostki samorządu terytorialnego WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny OGÓŁEM Prognoza 2019 OGÓŁEM ( działy) 1 3 222 604 725 3 279 757 255 22 502 236 525 W tym: w budżecie OPS/PCPR 2 2 607 148 090 2 667 969 301 2 791 343 213 851 - OCHRONA ZDROWIA 85153 - Przeciwdziałanie narkomanii 3 1 150 422 1 126 335 1 536 732 w tym: w budżecie OPS / PCPR 4 59 357 48 012 72 500 85154 - Przeciwdziałanie alkoholizmowi 5 25 665 188 26 179 963 27 198 447 w tym: w budżecie OPS / PCPR 6 2 875 334 2 738 821 3 068 823 852 - POMOC SPOŁECZNA 85202 - Domy pomocy społecznej 7 195 148 397 218 896 011 220 254 929 w tym: w budżecie OPS / PCPR 8 62 114 013 81 712 586 85 594 607 85203 - Ośrodki Wsparcia 9 47 007 553 54 702 212 58 523 765 w tym: w budżecie OPS / PCPR 10 7 156 697 7 181 087 9 169 213 85205 - Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie 11 2 095 372 2 359 793 2 351 962 w tym: w budżecie OPS / PCPR 12 775 681 955 818 1 087 048 85213 - Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej, niektóre świadczenia rodzinne oraz za osoby uczestniczące w zajęciach centrum integracji społecznej 13 9 947 813 10 477 936 9 242 946 w tym: w budżecie OPS / PCPR 14 9 240 455 9 747 293 8 729 412 29
85214 - Zasiłki okresowe, celowe i pomoc w naturze oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 15 70 373 085 57 917 767 63 085 131 w tym: w budżecie OPS / PCPR 16 69 473 977 57 041 348 61 676 491 85215 - Dodatki mieszkaniowe 17 23 986 324 20 974 744 22 543 043 w tym: w budżecie OPS / PCPR 18 20 718 407 18 217 260 19 440 779 85216 - Zasiłki stałe 19 49 658 549 48 535 898 49 949 527 w tym: w budżecie OPS / PCPR 20 48 699 940 47 586 815 48 915 627 85218 - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie 21 15 640 960 14 675 587 15 370 561 w tym: w budżecie OPS/PCPR 22 12 434 416 13 238 554 13 925 628 85219 - Ośrodek Pomocy Społecznej 23 137 804 492 144 312 463 149 380 850 w tym: w budżecie OPS/PCPR 24 130 109 740 141 015 773 148 843 483 85220 - Specjalistyczne poradnictwo, mieszkania chronione i ośrodki interwencji kryzysowej 25 3 110 920 3 515 179 3 983 865 w tym: w budżecie OPS / PCPR 26 1 881 526 2 258 456 2 614 551 85228 - Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze 27 44 519 270 48 433 577 54 926 709 w tym: w budżecie OPS / PCPR 28 37 373 591 38 811 951 43 424 874 85230 - Pomoc w zakresie dożywiania 29 48 630 988 49 629 175 48 716 512 w tym: w budżecie OPS / PCPR 30 47 041 105 45 694 494 47 052 830 85231 - Pomoc dla cudzoziemców 31 33 533 22 815 20 800 w tym: w budżecie OPS / PCPR 32 33 533 22 815 20 800 W tym (z wiersza 31): Wydatki na pomoc dla cudzoziemców w celu integracji ze środowiskiem (cudzoziemcy, którzy uzyskali status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą) 33 26 033 12 015 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 34 26 033 12 015 0 85232 - Centra Integracji Społecznej 35 6 542 940 3 195 899 5 840 545 w tym: w budżecie OPS / PCPR 36 0 0 0 85278 - Usuwanie skutków klęsk żywiołowych 37 241 826 432 311 855 591 w tym: w budżecie OPS / PCPR 38 190 711 432 000 785 280 85295 - Pozostała działalność 39 16 738 729 27 182 689 26 169 920 w tym: w budżecie OPS / PCPR 40 11 539 503 18 290 484 20 323 175 853 - POZOSTAŁE ZADANIA W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ 85311 - Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych 41 9 092 665 9 820 218 10 726 714 w tym: w budżecie OPS / PCPR 42 5 720 695 6 293 097 6 766 418 85321 - Zespoły orzekania o niepełnosprawności w tym: w budżecie dyspozycji OPS / PCPR 43 7 922 660 7 772 809 8 228 889 44 5 529 305 5 910 224 5 927 691 30
85324 - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 45 30 430 105 31 285 000 33 602 078 w tym: w budżecie OPS / PCPR 46 4 746 330 5 101 279 5 566 234 85395 - Pozostała działalność w zakresie polityki społecznej 47 4 373 879 2 607 793 3 855 027 w tym: w budżecie OPS / PCPR 48 875 173 785 173 539 011 854 - EDUKACYJNA OPIEKA WYCHOWAWCZA 85415 - Pomoc materialna dla uczniów o charakterze socjalnym 49 25 316 643 23 419 044 23 493 662 w tym: w budżecie OPS / PCPR 50 12 615 599 11 230 022 11 133 034 85416 - Pomoc materialna dla uczniów o charakterze motywacyjnym 51 5 893 728 6 294 910 6 378 175 w tym: w budżecie OPS / PCPR 52 27 250 19 800 0 855 - RODZINA 85501 - Świadczenie wychowawcze 53 1 455 456 484 1 394 431 361 20 584 128 035 w tym: w budżecie OPS / PCPR 54 1 296 868 458 1 256 253 716 1 350 025 835 85502 - Świadczenia rodzinne, świadczenie z funduszu alimentacyjnego oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego 55 829 601 304 834 185 645 850 864 994 w tym: w budżecie OPS / PCPR 56 759 769 238 764 589 539 779 055 432 85504 - Wspieranie rodziny 57 7 952 372 82 390 130 60 758 618 w tym: w budżecie OPS / PCPR 58 7 246 377 76 016 237 56 173 808 85505 - Tworzenie i funkcjonowanie żłobków 59 58 326 895 61 551 897 55 935 421 w tym: w budżecie OPS / PCPR 60 1 315 880 1 718 816 2 029 237 85506 - Tworzenie i funkcjonowanie klubów dziecięcych 61 167 321 1 626 480 1 604 990 w tym: w budżecie OPS / PCPR 62 0 0 0 85507 - Dzienni opiekunowie 63 0 0 0 w tym: w budżecie OPS / PCPR 64 0 0 0 85508 - Rodziny zastępcze 65 45 805 832 47 894 149 52 804 025 w tym: w budżecie OPS / PCPR 66 42 182 386 45 469 379 48 843 404 85510 - Działalność placówek opiekuńczo-wychowawczych 67 43 968 476 43 907 465 49 904 062 w tym: w budżecie OPS / PCPR 68 8 533 413 9 588 452 10 537 988 31
8. Wnioski końcowe Analiza danych statystycznych ujętych w Ocenie zasobów pomocy społecznej za rok 2018 pozwala sformułować następujące wnioski: Zauważalny jest spadek liczby osób, którym udzielono pomocy i wsparcia, w tym osób długotrwale korzystających z pomocy społecznej. Od kilku lat najczęstszymi powodami udzielania pomocy i wsparcia są: ubóstwo, bezrobocie, długotrwała lub ciężka choroba oraz niepełnosprawność. Niejednokrotnie zjawiska te występują jednocześnie, dodatkowo pogarszając sytuację życiową osób wymagających wsparcia i opieki. Systematycznie wzrasta liczba osób wymagających opieki całodobowej, które z uwagi na brak możliwości zapewnienia opieki ze strony rodziny umieszczane są w domach pomocy społecznej poza ich dotychczasowym miejscem zamieszkania. Sytuacja ta nieodzownie wiąże się z koniecznością zapewnienia środków w budżecie na odpłatność za pobyt mieszkańców w domach, a tym samym ze wzrostem kosztów prowadzenia i utrzymania tych jednostek. Nastąpił znaczny wzrost liczby osób korzystających z dziennych domów pomocy. Należy w dalszym ciągu wspierać ideę tworzenia tych placówek, w tym rodzinnych domów pomocy, a także świetlic dla seniorów. Stanowią one formę pomocy i opieki półstacjonarnej, służą utrzymaniu osób starszych w ich środowisku, a jednocześnie zapewniają możliwość kontaktu z innymi osobami, co łagodzi poczucie osamotnienia. Ponadto zapewniają udział w różnych formach aktywizacji fizycznej i umysłowej, edukacji i rekreacji oraz korzystania z posiłku. Od kilku lat obserwowany jest również wzrost wskaźnika dotyczącego liczby osób korzystających z usług opiekuńczych, co determinuje konieczność zabezpieczenia środków finansowych na ten cel. Nieuchronny proces starzenia się społeczeństwa powoduje konieczność zapewnienia pomocy osobom starszym chorym i niepełnosprawnym. Niezwykle ważne jest wzmocnienie środowiskowych form wsparcia dla tej grupy osób w miejscu zamieszkania (np. zwiększenie zakresu usług, dyspozycyjności godzinowej udzielania pomocy itp.) Istotne jest podejmowanie działań w zakresie rozwoju systemu wsparcia: dla osób niepełnosprawnych, samotnych, starszych (np. asystenci osób niepełnosprawnych, opieka wytchnieniowa, aktywizacja środowiska lokalnego w postaci pomocy sąsiedzkiej) oraz w zakresie opieki nad dziećmi (op. opiekunowie dzienni). 32
Zasadne jest kontynuowanie działań w zakresie tworzenia kolejnych placówek wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży poprzez zlecanie tego zadania organizacjom pozarządowym np. w ramach otwartego konkursu ofert. Zakres zadań, którymi zajmują się pracownicy pomocy społecznej wymaga nakładu wiedzy, umiejętności oraz doświadczenia. Ważna jest, więc dbałość o podwyższanie kwalifikacji i kompetencji kadry poprzez uczestnictwo w szkoleniach, superwizji, a także spotkaniach naukowo-dydaktycznych. Działania te wpłyną na jakość świadczonej pomocy na rzecz osób i rodzin wykazujących trudności w prawidłowym funkcjonowaniu w środowisku społecznym oraz zmniejszą zjawisko wypalenia zawodowego. Zauważalny jest wzrost liczby dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych. Należy kontynuować zmiany ukierunkowane na deinstytucjonalizację pieczy zastępczej, a więc tworzyć warunki do powstawania i rozwijania rodzinnych form pieczy zastępczej, zbliżone do naturalnego środowiska dla dziecka. Ważna jest promocja rodzicielstwa zastępczego, w tym pozyskiwanie kandydatów na zawodowych i niezawodowych rodziców zastępczych, a także kandydatów do prowadzenia rodzinnego domu dziecka. Zwiększa się liczba osób korzystających z mieszkań chronionych. Pomimo, że prowadzenie i zapewnienie miejsc w tego typu mieszkaniach należy do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym, to wiele gmin wskazuje wciąż na niedostateczną ich liczbę. Trudna sytuacja życiowa, podeszły wiek, niepełnosprawność, czy choroba sprawiają często, że zmagające się z nimi osoby potrzebują wsparcia w codziennym życiu, a są na tyle samodzielne, że nie wymagają całodobowej opieki. Zmniejsza się liczba osób bezdomnych, którym udzielono wsparcia. Jest to jednak istotny problem, gdyż wiele gmin nie dysponuje wystarczającą liczbą mieszkań socjalnych i komunalnych. Zmniejsza się liczba rodzin objętych pomocą z tytułu alkoholizmu, narkomanii i przemocy w rodzinie. Należy jednak mieć na uwadze fakt, że są to główne przyczyny wywołujące zaburzenia prawidłowego funkcjonowania rodzin w kontekście funkcji opiekuńczej, wychowawczej, socjalizacyjnej i emocjonalnej. Dlatego bardzo istotną rolę odgrywa profilaktyka uzależnień oraz rozwój usług z zakresu poradnictwa specjalistycznego w sytuacjach kryzysów rodzinnych, Pomimo zmniejszającej się liczby rodzin, którym udzielono wsparcia z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych wskazana jest kontynuacja pomocy poprzez rozwój asystentury rodzinnej, rozszerzenie oferty poradnictwa 33
(w tym: psychologicznego i pedagogicznego) z zakresu problemów wychowawczych z dziećmi i młodzieżą oraz terapia rodzin z dziećmi wykazującymi zaburzenia zachowania. Należy podejmować działania nakierowane na promowanie wychowawczej funkcji rodziny oraz wspólnego spędzania czasu wolnego przez dzieci i rodziców. Należy przeznaczyć większe środki finansowe na szkolenia organizowane dla rodziców, w trakcie których będą poszerzać kompetencje opiekuńcze i wychowawcze, podnosić swoją wiedzę na temat sposobów przezwyciężania barier komunikacyjnych i konstruktywnego rozwiązywania problemów. Dużą rolę odgrywają również placówki wsparcia dziennego dla dzieci (koła zainteresowań, świetlice, ogniska wychowawcze), które organizują pomoc w nauce czy rozwój zainteresowań. Wzrasta liczba uczestników w placówkach takich jak: centrum integracji społecznej, kluby integracji społecznej, warsztaty terapii zajęciowej, zakłady aktywności zawodowej. Należy w dalszym ciągu wspierać rozwój podmiotów ekonomii społecznej oraz podejmować działania upowszechniające ideę ekonomii społecznej. W celu poprawy dostępności usług w zakresie pomocy społecznej należy wspierać działania w ramach wolontariatu w postaci propagowania i rozwijania obywatelskiego uczestnictwa w zaspokajaniu ludzkich potrzeb, pozyskiwania wolontariuszy, organizowania pomocy wśród społeczności lokalnej przy jednoczesnym zaspokajaniu jej potrzeb oraz wprowadzenia animatorów społeczności lokalnej. Wszelkie działania podmiotów realizujących zadania polityki społecznej powinny opierać się na przyjętych zasadach, normach i wartościach. Podstawową zasadą, która winna stanowić fundament polityki społecznej jest zasada dostępności wszystkich obywateli do wszystkich obszarów życia społeczno-gospodarczego. Oznacza to konieczność stworzenia obywatelom lokalnej społeczności równego dostępu do rynku pracy, edukacji, ochrony zdrowia, mieszkań, kultury, sportu, pomocy społecznej, usług zapewniających pomoc prawną, bezpieczeństwo 3. Pamiętając też, iż człowiek nie jest jednostką samowystarczalną i potrzebuje kontaktu z innymi, należy każdemu dać również szansę udziału w różnych formach życia społecznego. Uwzględniając powyższe niezbędne jest zaplanowanie działań mających na celu opracowanie systemu wsparcia, pozwalającego na zachowanie godności ludzkiej oraz stworzenie warunków do wyrównywania szans rozwoju i integracji osób, które z różnych przyczyn i w różnym okresie swojego życia wymagają pomocy i wsparcia. Dlatego też niezbędne jest 3 Gminny Ośrodek Polityki Społecznej w Solinie - Ocena zasobów pomocy społecznej za rok 2018. 34
rozwijanie systemu pomocy społecznej opartego na sieci współpracy podmiotów poszczególnych sektorów, szczególnie ukierunkowanego na: szeroko rozumianą pomoc osobom w podeszłym wieku, chorym i niepełnosprawnym oraz zabezpieczenie środków finansowych na ten cel; zapewnienie wsparcia rodzinom przeżywającym kryzys z powodu: problemów opiekuńczo-wychowawczych, nadużywania alkoholu, przemocy domowej, czy choroby psychicznej oraz zapewnienie dostępu do poradnictwa specjalistycznego; pomoc osobom bezrobotnym oraz przygotowanie ich do wejścia na rynek pracy. 35