STRUKTURA ŻELIWA EN-GJS W ZALEŻNOŚCI OD MATERIAŁÓW WSADOWYCH

Podobne dokumenty
WPŁYW MATERIAŁÓW WSADOWYCH I TECHNOLOGII WYTOPU NA WŁAŚCIWOŚCI ŻELIWA SFEROIDALNEGO

WPŁYW WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU NA WYTRZYMAŁOŚĆ ŻELIWA SFEROIDALNEGO NA ROZCIĄGANIE

ROZKŁAD WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU W GRUBYM ODLEWIE ŻELIWNYM

WŁAŚCIWOŚCI ŻELIWA EN-GJS W ZALEŻNOŚCI OD MATERIAŁÓW WSADOWYCH

WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM

OCENA JAKOŚCI ŻELIWA SFEROIDALNEGO METODĄ ATD

OKREŚLENIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH ŻELIWA SFEROIDALNEGO METODĄ ATD

PARAMETRY STEREOLOGICZNE WĘGLIKÓW W ŻELIWIE CHROMOWYM W STANIE SUROWYM I AUSTENITYZOWANYM

MATERIAŁY WSADOWE I TECHNOLOGIA WYTOPU A STRUKTURA ŻELIWA SZAREGO

METODYKA PRZYGOTOWANIA OCENY JAKOŚCI ŻELIWA SFEROIDALNEGO Z ZASTOSOWANIEM METODY ATD

PARAMETRY STEREOLOGICZNE GRAFITU I SKŁAD CHEMICZNY OKREŚLAJĄCY WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE ŻELIWA SFEROIDALNEGO

TEMPERATURY KRYSTALIZACJI ŻELIWA CHROMOWEGO W FUNKCJI SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA ODLEWU

OCENA JAKOŚCI ŻELIWA SFEROIDALNEGO EN-GJS METODĄ ATD

Ocena kształtu wydziele grafitu w eliwie sferoidalnym metod ATD

WPŁYW FUNKCYJNYCH PARAMETRÓW STEREOLOGICZNYCH GRAFITU NA WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE ŻELIWA SFEROIDALNEGO. ul. Towarowa 7, Gliwice

OBRÓBKA CIEPLNA SILUMINU AK132

WPŁYW SKŁADU CHEMICZNEGO I STOPNIA SFEROIDYZACJI GRAFITU NA WŁASNOŚCI MECHANICZNE ŻELIWA

ZMĘCZENIE CIEPLNE STALIWA CHROMOWEGO I CHROMOWO-NIKLOWEGO

ROZKŁAD TWARDOŚCI I MIKROTWARDOŚCI OSNOWY ŻELIWA CHROMOWEGO ODPORNEGO NA ŚCIERANIE NA PRZEKROJU MODELOWEGO ODLEWU

CHARAKTERYSTYKA I ZASTOSOWANIA ALGORYTMÓW OPTYMALIZACJI ROZMYTEJ. E. ZIÓŁKOWSKI 1 Wydział Odlewnictwa AGH, ul. Reymonta 23, Kraków

ZASTOSOWANIE OCHŁADZALNIKA W CELU ROZDROBNIENIA STRUKTURY W ODLEWIE BIMETALICZNYM

Struktura niskostopowego staliwa ilościowa analiza zanieczyszczeń

GRANICZNA ROZPUSZCZALNOŚĆ WĘGLA W CIEKŁYM ŻELIWIE Ni-Mn-Cu

ANALIZA KRZEPNIĘCIA I BADANIA MIKROSTRUKTURY PODEUTEKTYCZNYCH STOPÓW UKŁADU Al-Si

OCENA JAKOŚCI ŻELIWA SFEROIDALNEGO FERRYTYCZNEGO

WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA PARAMETRY KRYSTALIZACJI ŻELIWA CHROMOWEGO

ANALIZA ODLEWANIA ŻELIWA CHROMOWEGO W FORMIE PIASKOWEJ - FIZYCZNE MODELOWANIE STYGNIĘCIA

WPŁYW MODYFIKACJI NA STRUKTURĘ I MORFOLOGIĘ PRZEŁOMÓW SILUMINU AK132

KRZEPNIĘCIE KOMPOZYTÓW HYBRYDOWYCH AlMg10/SiC+C gr

WPŁYW POŁOŻENIA PUNKTU EUTEKTYCZNEGO ŻELIWA CHROMOWEGO NA PARAMETRY OPISUJĄCE ROZKŁAD WIELKOŚCI WĘGLIKÓW

MODYFIKACJA SILUMINÓW AK7 i AK9. F. ROMANKIEWICZ 1 Uniwersytet Zielonogórski, ul. Podgórna 50, Zielona Góra

WPŁYW SZYBKOŚCI KRZEPNIĘCIA NA UDZIAŁ GRAFITU I CEMENTYTU ORAZ TWARDOŚĆ NA PRZEKROJU WALCA ŻELIWNEGO.

PARAMETRY EUTEKTYCZNOŚCI ŻELIWA CHROMOWEGO Z DODATKAMI STOPOWYMI Ni, Mo, V i B

WPŁYW GRUBOŚCI ŚCIANKI ODLEWU NA MORFOLOGIĘ WĘGLIKÓW W STOPIE WYSOKOCHROMOWYM

LEJNOŚĆ KOMPOZYTÓW NA OSNOWIE STOPU AlMg10 Z CZĄSTKAMI SiC

EKSPERYMENTALNE MODELOWANIE STYGNIĘCIA ODLEWU W FORMIE

BADANIA ŻELIWA CHROMOWEGO NA DYLATOMETRZE ODLEWNICZYM DO-01/P.Śl.

ANALIZA KRZEPNIĘCIA I BADANIA MIKROSTRUKTURY STOPÓW Al-Si

WPŁYW SZYBKOŚCI WYPEŁNIANIA WNĘKI FORMY NA STRUKTURĘ ŻELIWA CHROMOWEGO

EMPIRYCZNE WYZNACZENIE PRAWDOPODOBIEŃSTW POWSTAWANIA WARSTWY KOMPOZYTOWEJ

WPŁYW MODYFIKACJI NA STRUKTURĘ I MORFOLOGIĘ PRZEŁOMÓW SILUMINU AlSi7

WPŁYW WĘGLA I CHROMU NA ILOŚĆ FAZY WĘGLIKOWEJ W ŻELIWIE CHROMOWYM

WPŁYW CHROPOWATOŚCI POWIERZCHNI MATERIAŁU NA GRUBOŚĆ POWŁOKI PO ALFINOWANIU

SKURCZ TERMICZNY ŻELIWA CHROMOWEGO

ZASTOSOWANIE METODY ATD DO OCENY JAKOŚCI ŻELIWA SFEROIDALNEGO

MONITOROWANIE PRODUKCJI ŻELIWA SFEROIDALNEGO W WARUNKACH ODLEWNI

OKREŚLANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK20 NA PODSTAWIE METODY ATND

TEMPERATURA LEJNOŚCI ZEROWEJ SILUMINÓW. J. MUTWIL 1, D. NIEDŹWIECKI 2 Wydział Mechaniczny Uniwersytetu Zielonogórskiego

WPŁYW MODYFIKACJI NA STRUKTUR I MORFOLOGI PRZEŁOMÓW SILUMINU AK64

MONITOROWANIE PRODUKCJI I KONTROLA JAKOŚCI STALIWA ZA POMOCĄ PROGRAMU KOMPUTEROWEGO

MODYFIKACJA SILUMINU AK20. F. ROMANKIEWICZ 1 Politechnika Zielonogórska,

ANALIZA KRYSTALIZACJI STOPU AlMg (AG 51) METODĄ ATND

WPŁYW TEMPERATURY WYGRZEWANIA NA UDZIAŁ FAZ PIERWOTNYCH W STRUKTURZE ŻAROWYTRZYMAŁEGO ODLEWNICZEGO STOPU KOBALTU

FOTOELEKTRYCZNA REJESTRACJA ENERGII PROMIENIOWANIA KRZEPNĄCEGO STOPU

KONTROLA STALIWA GXCrNi72-32 METODĄ ATD

MODYFIKACJA STOPU AK64

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE ŻELIWA SFEROIDALNEGO OBRABIANEGO RÓŻNYMI MODYFIKATORAMI

SZACOWANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK9 NA PODSTAWIE METODY ATND

ZASTOSOWANIE METODY ATD DO JAKOŚCIOWEJ OCENY STALIWA CHROMOWEGO PRZEZNACZONEGO NA WYKŁADZINY MŁYNÓW CEMENTOWYCH

TWARDOŚĆ, UDARNOŚĆ I ZUŻYCIE EROZYJNE STALIWA CHROMOWEGO

MODYFIKACJA SILUMINU AK20 DODATKAMI ZŁOŻONYMI

IDENTYFIKACJA CHARAKTERYSTYCZNYCH TEMPERATUR KRZEPNIĘCIA ŻELIWA CHROMOWEGO

KONTROLA STALIWA NIESTOPOWEGO METODĄ ATD

OCENA KRYSTALIZACJI STALIWA METODĄ ATD

WPŁYW MAŁYCH DODATKÓW WANADU I NIOBU NA STRUKTUR I WŁACIWOCI MECHANICZNE ELIWA SFEROIDALNEGO

WPŁYW OBRÓBKI CIEPLNEJ NA WYBRANE WŁASNOŚCI STALIWA CHROMOWEGO ODPORNEGO NA ŚCIERANIE

KRZEPNIĘCIE STRUGI SILUMINU AK7 W PIASKOWYCH I METALOWYCH KANAŁACH FORM ODLEWNICZYCH

FILTRACJA STOPU AlSi9Mg (AK9) M. DUDYK 1 Wydział Budowy Maszyn i Informatyki Akademia Techniczno - Humanistyczna ul. Willowa 2, Bielsko-Biała.

IDENTYFIKACJA FAZ W MODYFIKOWANYCH CYRKONEM ŻAROWYTRZYMAŁYCH ODLEWNICZYCH STOPACH KOBALTU METODĄ DEBYEA-SCHERRERA

BADANIA SKURCZU LINIOWEGO W OKRESIE KRZEPNIĘCIA I STYGNIĘCIA STOPU AlSi 6.9

BADANIA NAPRĘŻEŃ SKURCZOWYCH W OKRESIE KRZEPNIĘCIA I STYGNIĘCIA STOPU AlSi 6.9

ZAPIS PROCESU KRYSTALIZACJI PIERWOTNEJ I WTÓRNEJ ŻELIWA CHROMOWEGO ODPORNEGO NA ŚCIERANIE

KRYSTALIZACJA I SKURCZ STOPU AK9 (AlSi9Mg) M. DUDYK 1, K. KOSIBOR 2 Akademia Techniczno Humanistyczna ul. Willowa 2, Bielsko Biała

WPŁYW WIRUJĄCEGO REWERSYJNEGO POLA MAGNETYCZNEGO NA SEGREGACJĘ W ODLEWACH WYKONANYCH ZE STOPU BAg-3

OKREŚLENIE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK132 NA PODSTAWIE METODY ATND.

WPŁYW PROCESU ODTLENIANIA I MODYFIKACJI NA UDZIAŁ I MORFOLOGIĘ WTRĄCEŃ NIEMETALICZNYCH STALIWA WĘGLOWEGO

NOWOCZESNE ODMIANY ŻELIWA O STRUKTURZE AUSFERRYTYCZNEJ. A. KOWALSKI, A. PYTEL Instytut Odlewnictwa, ul. Zakopiańska 73, Kraków

BADANIA SKURCZU LINIOWEGO W OKRESIE KRZEPNIĘCIA I STYGNIĘCIA STOPU AlSi 5.4

WPŁYW MODYFIKACJI NA PRZEBIEG KRYSTALIZACJI, STRUKTURĘ I WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE BRĄZU CYNOWO-FOSFOROWEGO CuSn10P

SYSTEM KOMPUTEROWY KONTROLI I STEROWANIA JAKOŚCIĄ ŻELIWA Z WYKORZYSTANIEM METODY ATD

OBRÓBKA CIEPLNA SILUMINU AK9

OCENA POWTARZALNOŚCI PRODUKCJI ŻELIWA SFERO- IDALNEGO W WARUNKACH WYBRANEJ ODLEWNI

ODDZIAŁYWANIE ZASYPKI IZOLACYJNEJ NA STRUKTURĘ I WŁAŚCIWOŚCI PRÓBEK PRZYLANYCH DO WLEWNIC. B. DUDZIK 1 KRAKODLEW S.A., ul. Ujastek 1, Kraków

NOWE NAWĘGLACZE O WYSOKIM STOPNIU PRZYSWOJE- NIA PRODUKCJI PEDMO S.A. TYCHY. PEDMO S.A., Tychy, ul. Towarowa 23, Polska 2,3

MODYFIKACJA BRĄZU SPIŻOWEGO CuSn4Zn7Pb6

WPŁYW SKŁADU CHEMICZNEGO ŻELIWA CHROMOWEGO NA ROZKŁAD WIELKOŚCI WĘGLIKÓW

SYSTEM INFORMATYCZNEGO WSPOMAGANIA ZARZĄDZANIA GOSPODARKĄ MATERIAŁAMI WSADOWYMI W ODLEWNI PRIMA-ŁÓDŹ

WPŁYW MAGNEZU I BIZMUTU NA MODYFIKACJĘ STOPU AlSi7 DODATKIEM AlSr10

MODYFIKACJA SILUMINU AK12. Ferdynand ROMANKIEWICZ Folitechnika Zielonogórska, ul. Podgórna 50, Zielona Góra

STRUKTURA ORAZ UDARNOŚĆ ŻELIWA AUSTENITYCZNEGO PRZEZNACZONEGO DO PRACY W NISKICH TEMPERATURACH

Wtrącenia niemetaliczne w staliwie topionym w małym piecu indukcyjnym

WYKRESY FAZOWE ŻELIWA CHROMOWEGO Z DODATKAMI Ni, Mo, V i B W ZAKRESIE KRZEPNIĘCIA

43/59 WPL YW ZA W ARTOŚCI BIZMUTU I CERU PO MODYFIKACJI KOMPLEKSOWEJ NA WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE ŻELIW A NADEUTEKTYCZNEGO

RENTGENOSTRUKTURALNE BADANIA PRZEMIANY EUTEKTOIDALNEJ W ŻELIWIE EN-GJS

WPŁYW SKŁADU CHEMICZNEGO NA ZAKRES TEMPERATUR KRZEPNIĘCIA ZAEUTEKTYCZNEGO ŻELIWA TYPU Ni-Mn-Cu

WYZNACZANIE CIEPŁA KRYSTALIZACJI FAZ W ŻELIWIE EN-GJS NA PODSTAWIE METODY ATD

KRYSTALIZACJA I MIKROSTRUKTURA BRĄZU CuAl10Fe5Ni5 PO RAFINACJI

WPŁYW RODZAJU SILUMINU I PROCESU TOPIENIA NA JEGO KRYSTALIZACJĘ

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE KOMPOZYTÓW AlSi13Cu2- WŁÓKNA WĘGLOWE WYTWARZANYCH METODĄ ODLEWANIA CIŚNIENIOWEGO

REJESTRACJA PROCESÓW KRYSTALIZACJI METODĄ ATD-AED I ICH ANALIZA METALOGRAFICZNA

Transkrypt:

3/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 STRUKTURA ŻELIWA EN-GJS-500-7 W ZALEŻNOŚCI OD MATERIAŁÓW WSADOWYCH D. BARTOCHA 1 Instytut Materiałów Inżynierskich i Biomedycznych Zakład Odlewnictwa Politechniki Śląskiej ul. Towarowa 7, 44-100 Gliwice STRESZCZENIE W pracy przedstawiono wyniki analizy ilościowej i jakościowej struktury żeliwa sferoidalnego EN-GJS-500-7 pochodzącego z pięciu wytopów zrealizowanych z użyciem różnych, pod względem jakości i rodzaju, materiałów wsadowych. Wyznaczono i porównano wartości parametrów opisujących strukturę grafitu badanego żeliwa. Key words: ductile cast iron, charge materials, graphite structure. 1. WSTĘP Właściwości żeliwa, mechaniczne, użytkowe itp. zależne są w pierwszym rzędzie od jego struktury. W przypadku żeliwa sferoidalnego decydujący wpływ ma jakość (kształt, ilość i wielkość) wydzieleń grafitu oraz rodzaj osnowy. Struktura żeliwa jest funkcją stanu fizyko-chemicznego ciekłego metalu oraz procesu krystalizacji i krzepnięcia. Jeżeli w badaniach zachowa się takie same warunki topienia (rodzaj pieca, temperatura, zabiegi metalurgiczne, wyłożenie kadzi i pieca) oraz krzepnięcia i krystalizacji (konstrukcja i materiał formy, temperatura zalewania), to na podstawie struktury otrzymanego odlewu można wnioskować o stanie fizyko-chemicznym ciekłego metalu. Zakładając, przy niezmienności wymienionych wyżej czynników, że na stan ciekłego żeliwa wpływa tylko jakość i rodzaj materiałów wsadowych, można na podstawie analizy struktury wnioskować i oceniać ten wpływ. Wykorzystując powyższe założenia w pracy podjęto próbę oceny wpływu jakości i rodzaju materiałów wsadowych na strukturę żeliwa sferoidalnego. 1 dr inż. dariusz.bartocha@polsl.pl

34 2. BADANIA I WYNIKI Ilościowej i jakościowej analizie poddano strukturę żeliwa sferoidalnego EN-GJS- 500-7 pochodzącego z pięciu wytopów zrealizowanych przy użyciu różnych pod względem jakości i rodzaju materiałów wsadowych. Szczegółowo wytopy te zostały opisane w [1]. Analizę wykonano przy pomocy programu MultiScan 13.01. Do opisu jakości wydzieleń grafitu przyjęto współczynnik kształtu grafitu C [2, 3, 4]. Jest on określany jako stosunek obwodu koła Ok do obwodu wydzielenia grafitu Ow, dla warunku: pole powierzchni wydzielenia Fw jest równe polu powierzchni koła Fk wg wzoru: C = Ok/Ow (1) dla warunku: Fw = Fk Wyniki przeprowadzonych pomiarów posłużyły do sporządzenia histogramów rozkładu ilości wydzieleń grafitu Na w funkcji współczynnika kształtu C. Histogramy wraz z przykładowymi obrazami struktury przedstawiono na rysunkach 1 5. W 1 Na(C) [%] 5 45,00 4 35,00 25,00 15,00 5,00 43,94 18,31 14,37 6,48 6,48 0,85 0,56 1,41 2,82 1,97 2,82 Rys. 1. Histogram rozkładu ilości wydzieleń grafitu w funkcji współczynnika kształtu C, dla wytopu 1. Fig. 1. Histogram of graphite amount in function of shape coefficient C distribution, for melt 1.

35 W 2 6 5 52,43 Na(C)[%] 4 12,87 10,07 5,78 5,41 6,34 0,19 1,31 0,75 2,43 2,43 Rys. 2. Histogram rozkładu ilości wydzieleń grafitu w funkcji współczynnika kształtu C, dla wytopu 2. Fig. 2. Histogram of graphite amount in function of shape coefficient C distribution, for melt 2. W 3 27,37 25,91 25,00 21,53 Na(C)[%] 15,00 7,30 9,12 5,00 2,92 0,36 0,73 1,46 1,82 1,82 Rys. 3. Histogram rozkładu ilości wydzieleń grafitu w funkcji współczynnika kształtu C, dla wytopu 3. Fig. 3. Histogram of graphite amount in function of shape coefficient C distribution, for melt 3.

36 W 4 25,00 27,42 25,40 Na(C) [%] 15,00 5,00 18,15 13,31 6,05 3,23 4,03 1,61 0,81 Rys. 4. Histogram rozkładu ilości wydzieleń grafitu w funkcji współczynnika kształtu C, dla wytopu 4. Fig. 4. Histogram of graphite amount in function of shape coefficient C distribution, for melt 4. W 5 35,00 25,00 30,08 31,11 Na(C)[%] 15,00 5,00 13,88 10,80 3,34 3,60 4,37 0,26 0,26 0,51 1,80 Rys. 5. Histogram rozkładu ilości wydzieleń grafitu w funkcji współczynnika kształtu C, dla wytopu 5. Fig. 5. Histogram of graphite amount in function of shape coefficient C distribution, for melt 5.

37 Tabela 1. Udział i liczebność wydzieleń grafitu o wartości współczynnika kształtu C należącej do przedziałów 0,9 < C < 1 i 0,8 < C < 1 Table 1. Graphite fraction and number about value of shape coefficient C belongs to 0,9 < C < 1 and 0,8 < C < 1 ranges 0,9 < C < 1 0,8 < C < 1 0,9 < C < 1 0,8 < C < 1 Udział Na(C) [%] Na(C) [%] Na(C) Na(C) grafitu [%] I 76,62 89,58 272 318 3,55 II 75,37 87,12 404 467 7,2 III 74,82 91,24 205 250 6,33 IV 70,97 90,33 176 224 8,82 V 75,06 90,23 292 351 9,61 Prz yjmuje się, że dla dobrego żeliwa sferoidalnego współczynnik kształtu C przynajm niej 70% sferoidów powinien zawierać się w przedziale 0,9 < C < 1; w szczeg ólnych przypadkach można p rzedział ten r ozszerzyć do 0,8 < C < 1. Udział i liczebność wydzieleń grafitu spełniających ten warunek w poszczególnych wytopach przedstawiono w tabeli 1. Wszystkie badane żeliwa spełniają warunek dobrej jakości ze względu na odpowiedni kształt, odpowiedniej ilości wydzieleń grafitu. Jednakże całkowita liczebność i liczebność wydzieleń w poszczególnych klasach (histogramy) w zestawieniu z udziałem powierzchniowym grafitu (tabela 1) wskazują na duże różnice w strukturze grafitu poszczególnych żeliw. Wynika z tego, że współczynnik kształtu C nie może być stosowany jako jedyne kryterium oceny jakości żeliwa sferoidalnego. Dlatego poszukując ostrzejszego kryterium oceny struktury grafitu sporządzono rozkłady liczebności sferoidów w klasach wartości zlogarytmowanego pola powierzchni. Przykładowy rozkład przedstawiono na rysunku 6. Na(BD) ( U Z exp( Z ( W Z W log(bd))) Z exp( Z ( W Z W log(bd))) ne ne ne ne e e e e = + (2) 2 2 (1 + exp( ne ( ne log(bd)))) (1 + exp( e ( e log(bd)))) ( U gdzie: U ne wskaźnik sumarycznej liczby wydzieleń, Z ne zróżnicowanie wielkości wydzieleń, W ne średnia logarytmiczna wielkość powierzchni wydzieleń, U e wskaźnik sumarycznej liczby wydzieleń, Z e zróżnicowanie wielkości wydzieleń, W e średnia logarytmiczna wielkość powierzchni wydzieleń, BD pole powierzchni wydzieleń, indeksy: e eutektyczny ne nadeutektyczny Dopasowano także do otrzymanych rozkładów krzywą aproksymującą o postaci przedstawionej zależnością (2), dopasowanie przeprowadzono metodą regresji

38 kroko wej wyznaczając, dla każdego wytopu, wartości współczynników zależności, które zostały zestawione w tabeli 2. Histogramy wszystkich badanych żeliw charakteryzowały dwa lokalne maksima, wymagało to zastosowanie dwuczłonowej funkcji rozkładu gdzie pierwszy człon opisuje wydzielenia grafitu o mniejszych rozmiarach drugi zaś wydzielenia o większych rozmiarach. Wychodząc z założenia, że w strukturze badanych żeliw muszą występować zarówno grafit eutektyczny i nadeutektyczny (są to stopy okołoeutektyczne [1]) współczynniki członu opisującego wydzielenia o większych rozmiarach zaindeksowano ne natomiast o mniejszych e, odpowiednio nadeutektyczne i eutektyczne. Tabela 2. Wartości współczynników krzywej aproksymującej Table 2. Values of approximation curve s coefficients U ne Z ne W ne U e Z e W e R I 11,37 9,03 0,09 43,59 4,23-0,50 0,95 II 1,16 28,96-0,28 96,19 3,24-0,42 0,95 III 6,33 16,73 0,28 46,98 4,95-0,53 0,95 IV 3,06 76,10 0,35 26,03 2,83-0,29 0,96 V 11,12 23,08 0,25 28,05 4,03-0,37 0,99 W 5 Na(BD) 80 70 60 50 40 30 20 10 0 66 68 43 43 29 26 25 18 18 20 13 7 6 6 0,1 0,3 0,5 0,7 0,9 1,1 1,3 1,5 1,7 1,9 2,1 2,3 2,5 2,7 log(bd) [µm 2 ] Rys. 6. Histogram rozkładu liczebności grafitu w klasach zlogarytmowanej wielkości powierzchni BD z krzywą aproksymującą, wytop V. Fig. 6. Histogram of graphite number in class of BD area size distribution with approximation curve, melt V.

39 Uzyskano w ten sposób szereg wartości liczbowych opisujący strukturę grafitu w żeliwie sferoidalnym, wartości nadających się do łatwej i szybkiej analizy, szczególnie gdy dysponujemy dostatecznie dużym, statystycznie ważnym, zbiorem wartości współczynników opisujących strukturę reprezentatywnej grupy żeliw. 90 Na(BD) 80 70 60 50 40 30 20 10 III II V IV I 0 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 log(db)[µm 2 ] Rys. 7. Graficzne zestawienie krzywych rozkładu liczebności wydzieleń grafitu w funkcji ich wielkości. Fig. 7. Graphic comparison of distribution curves of graphite number in function of its size. 3. PODSUMOWANIE Zastosowanie histogram rozkładu liczebności grafitu w klasach zlogarytmowanej wielkości powierzchni do opisu struktury grafitu w żeliwie sferoidalnym i pozwoliło wykazać różnicę w strukturze żeliwa wytopionego z materiałów wsadowych dobrej jakości (wytop 1, 2 i 3) i żeliwa wytopionego z materiałów gorszej jakości (wytop 4 i 5) [1]. Struktura żeliwa z wytopu 4 i 5 charakteryzuje się większym udziałem dużych wydzieleń grafitu w porównaniu z wytopami 1, 2 i 3, co widać na rysunku 7, mimo tego że współczynniki nasycenia eutektycznego, obliczone na podstawie składu chemicznego tych żeliw wynoszą odpowiednio: 0,99 i 1,05 oraz 1,02, 0,99 i 0,96. Wskazuje to na ścisły związek tych różnic z jakością i rodzajem materiałów wsadowych użytych w poszczególnych wytopach a zatem z jakością metalurgiczną ciekłego metalu. Wyniki uzyskane w pracy znajdują potwierdzenie w wynikach badań nad związkiem

40 właściwości mechanicznych i odlewniczych żeliwa sferoidalnego z rodzajem i jakością materiałów wsadowych [1]. LITERATURA [1] D. Bartocha: Właściwości żeliwa EN-GJS-500-7 w zależności od materiałów wsadowych. Archiwum Odlewnictwa, nr 22, rocznik 6, 2006. [2] M. Stawarz, S. Jura: Parametry stereologiczne grafitu i skład chemiczny określający właściwości mechaniczne żeliwa sferoidalnego. Archiwum Odlewnictwa, nr 4, rocznik 2, 2002. [3] M. Stawarz, J. Szajnar: Ocena jakości żeliwa sferoidalnego metodą ATD. Archiwum Odlewnictwa, nr 10, rocznik 3, 2003. [4] Jura S., Jura Z.: Wpływ składu chemicznego i stopnia sferoidyzacji grafitu na właściwości mechaniczne żeliwa. Archiwum Odlewnictwa nr 1 (2/2) 2001 STRUCTURE OF EN-GJS-500-7 CAST IRON IN DEPENDENCE OF CHARGE MATERIALS SUMMARY In the work results of quantitative and qualitative analysis of microstructure of ductile cast iron EN-GJS-500-7 have been presented. Cast iron was prepared in five melts that had been realized with different in quality and kind respect charge materials. Values of parameters describes graphite s microstructure of tested cast iron have been determined and compared. Recenzował Prof. Jan Szajnar