UCHWAŁA. Sygn. akt III CZP 83/18. Dnia 15 lutego 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie:

Podobne dokumenty
POSTANOWIENIE. Protokolant Ewa Krentzel

POSTANOWIENIE. SSN Maria Szulc (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Wojciech Katner (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. w sprawie z wniosku Polskiego Towarzystwa Samochodowego "A." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UCHWAŁA. Protokolant Bożena Nowicka

POSTANOWIENIE. SSN Monika Koba (przewodniczący) SSN Paweł Grzegorczyk SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. o wykreślenie dożywotniej służebności osobistej z działu III, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej

POSTANOWIENIE. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski SSA Jacek Grela (sprawozdawca)

Uchwała z dnia 21 lipca 2010 r., III CZP 23/10

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 204/13. Dnia 15 stycznia 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 207/12. Dnia 20 grudnia 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie:

Uchwała z dnia 13 stycznia 2006 r., III CZP 122/05

Postanowienie z dnia 23 maja 2002 r., IV CKN 1092/00

POSTANOWIENIE. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CZ 56/16. Dnia 29 września 2016 r. Sąd Najwyższy w składzie:

Uchwała z dnia 29 października 2004 r., III CZP 58/04

UCHWAŁA. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) SSN Karol Weitz. Protokolant Katarzyna Bartczak

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CZ 79/17. Dnia 10 sierpnia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Karol Weitz (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CZ 95/16. Dnia 25 stycznia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie:

UCHWAŁA. Protokolant Bożena Kowalska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Anna Kozłowska

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 573/15. Dnia 5 maja 2016 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. w sprawie z wniosku Rudzkiej Agencji Rozwoju I. Spółki z o.o. po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej

Uchwała z dnia 5 grudnia 2008 r., III CZP 124/08

POSTANOWIENIE. SSN Wojciech Katner (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk

POSTANOWIENIE. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 32/11. Dnia 21 września 2011 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Protokolant Ewa Krentzel

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 329/13. Dnia 20 listopada 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 626/12. Dnia 26 czerwca 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Karol Weitz

POSTANOWIENIE. SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Marek Sychowicz

POSTANOWIENIE. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Zbigniew Kwaśniewski. Protokolant Agnieszka Łuniewska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Barbara Myszka (przewodniczący) SSN Maria Szulc (sprawozdawca) SSN Kazimierz Zawada

POSTANOWIENIE. SSN Marta Romańska (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote. Protokolant Katarzyna Bartczak

UCHWAŁA. Protokolant Bożena Kowalska

UCHWAŁA. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSA Barbara Trębska. Protokolant Katarzyna Bartczak

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 99/15. Dnia 2 grudnia 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Jan Górowski SSN Dariusz Zawistowski

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Barbara Myszka (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk SSN Antoni Górski (sprawozdawca)

Uchwała z dnia 21 listopada 2006 r., III CZP 102/06

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSN Tadeusz Żyznowski

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Jan Górowski (sprawozdawca) SSN Paweł Grzegorczyk

POSTANOWIENIE. po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej. skargi kasacyjnej wnioskodawców od postanowienia Sądu Okręgowego

POSTANOWIENIE. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Anna Kozłowska

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 412/16. Dnia 27 kwietnia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CZ 70/16. Dnia 9 sierpnia 2016 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk SSN Maria Szulc (sprawozdawca)

UCHWAŁA. SSN Władysław Pawlak (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca) SSN Kazimierz Zawada. Protokolant Bożena Kowalska

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CNP 52/18. Dnia 8 stycznia 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Monika Koba

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Władysław Pawlak. Protokolant Katarzyna Jóskowiak

POSTANOWIENIE. SSN Roman Trzaskowski UZASADNIENIE

POSTANOWIENIE. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) SSA Katarzyna Polańska-Farion

POSTANOWIENIE UZASADNIENIE

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CZP 55/11. Dnia 20 października 2011 r. Sąd Najwyższy w składzie :

Postanowienie z dnia 29 czerwca 2010 r., III CZP 46/10

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Krzysztof Pietrzykowski SSN Krzysztof Strzelczyk

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz

POSTANOWIENIE. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Marian Kocon (sprawozdawca) Protokolant Izabela Czapowska

POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Maria Szulc SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 723/14. Dnia 25 listopada 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE UZASADNIENIE

POSTANOWIENIE. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Bogumiła Ustjanicz SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca) Protokolant Katarzyna Bartczak

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski

POSTANOWIENIE. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 377/13. Dnia 4 kwietnia 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 453/13. Dnia 4 czerwca 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Anna Owczarek (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Maria Grzelka (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Barbara Myszka (sprawozdawca) SSN Anna Owczarek. Protokolant Bożena Kowalska

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Gerard Bieniek SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Zbigniew Kwaśniewski

POSTANOWIENIE. SSN Bogumiła Ustjanicz (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Iwona Koper (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 131/14. Dnia 7 listopada 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

UCHWAŁA. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka. Protokolant Bożena Kowalska

POSTANOWIENIE. Prezes SN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Dnia 7 marca 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. przy uczestnictwie Skarbu Państwa reprezentowanego przez Nadleśniczego. o założenie księgi wieczystej i wpis prawa własności,

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CZ 47/13. Dnia 9 października 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

Uchwała z dnia 25 października 2006 r., III CZP 67/06

Uchwała z dnia 16 listopada 2004 r., III CZP 64/04

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UCHWAŁA Dnia 24 kwietnia 2014 r.

Transkrypt:

Sygn. akt III CZP 83/18 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 15 lutego 2019 r. SSN Monika Koba (przewodniczący) SSN Anna Owczarek SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca) Protokolant Katarzyna Bartczak w sprawie z wniosku N. Z. o powołanie likwidatora dla wykreślonej z Krajowego Rejestru Sądowego spółki pod firmą B. sp. z o.o. w P. oraz o wykreślenie wpisu dotyczącego wykreślenia B. sp. z o.o. w P. z Krajowego Rejestru Sądowego oraz wpisanie danych likwidatora, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 15 lutego 2019 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w O. postanowieniem z dnia 18 lipca 2018 r., sygn. akt VI Ga (...), podjął uchwałę: "Czy na podstawie art. 25e ustawy z 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jednolity z 15 lipca 2015 roku, Dz.U. z 2015 r. poz. 1142 z późn. zm.) Skarb Państwa nabył mienie, które nie zostało objęte w postępowaniu likwidacyjnym, a które dotyczy podmiotu wykreślonego przed wejściem w życie powołanego przepisu?" Skarb Państwa nie nabył na podstawie art. 25e ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (jedn. tekst: Dz.U. z 2018 r., poz. 986 ze zm.) mienia pozostałego po podmiotach wykreślonych z rejestru przed wejściem tego przepisu w życie.

2 UZASADNIENIE Postanowieniem z dnia 18 lipca 2018 r., Sąd Okręgowy w O. rozpoznając apelację wnioskodawcy N. Z. w sprawie o powołanie likwidatora dla wykreślonej z Krajowego Rejestru Sądowego spółki pod firmą B. sp. z o.o. w P. oraz o wykreślenie wpisu dotyczącego wykreślenia B. sp. z o.o. w P. z Krajowego Rejestru Sądowego oraz wpisanie danych likwidatora wystąpił do Sądu Najwyższego ze wskazanym na wstępnie pytaniem prawnym. Zapadło ono na tle następującego stanu faktycznego. Postanowieniem z dnia 9 kwietnia 2014 r. ((...)) sąd rejestrowy ujawnił wpisem w KRS informację o zakończeniu likwidacji spółki B. sp. z o.o. (także jako Spółka ) i wykreślił ją z Krajowego Rejestru Sądowego. Postanowienie to uprawomocniło się w dniu 2 maja 2014 r. Jedynym wspólnikiem Spółki był N. Z. W dniu 7 lipca 2017 r. złożył on do sądu rejestrowego wniosek o wykreślenie wpisu w przedmiocie wykreślenia B. sp. z o.o. z KRS. Wniósł także o wpisanie danych likwidatora powołanego przez zgromadzenie wspólników wykreślonej Spółki. Postanowieniem z dnia 20 grudnia 2017 r. Sąd Rejonowy w O. oddalił wniosek o wykreślenie wpisu dotyczącego wykreślenia B. sp. z o.o. z rejestru, a w konsekwencji także wniosek o wpisanie danych likwidatora. W uzasadnieniu stwierdził, że wykreślenie spółki z rejestru ma charakter konstytutywny i prowadzi do utraty jej bytu prawnego (osobowości prawnej). Nie zmienia tego okoliczność, że po utracie bytu prawnego przez spółkę zostały ujawnione pozostałe po niej, nieobjęte likwidacją składniki mienia (nieruchomość nabyta w 2004 r.). W uzasadnieniu tego postanowienia zauważono też, że nie ma informacji o tym, by została uchylona prawomocnym wyrokiem uchwała zgromadzenia wspólników B. sp. z o.o. z dnia 18 lutego 2014 r. zatwierdzająca bilans zamknięcia likwidacji, bądź by prawomocnym wyrokiem sądu stwierdzono jej nieważność. Sąd rejestrowy dodał, że na skutek utraty bytu prawnego przez Spółkę nie istniał organ w postaci zgromadzenia wspólników, a zatem dołączoną do wniosku uchwałę zgromadzenia wspólników w sprawie powołania likwidatora trzeba uznać za nieistniejącą. Zauważył, że zgodnie z obowiązującym od dnia 1 stycznia 2015 r. art. 25e ust. 1

3 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym jedn. tekst Dz. U. 2018.986, ze zm. - dalej jako ustawa o KRS ) Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa mienie pozostałe po wykreślonym z Rejestru podmiocie, bez względu na przyczynę wykreślenia, którym nie rozporządził przed wykreśleniem właściwy organ, z chwilą wykreślenia z Rejestru. Sąd rejestrowy uznał, że nie ma podstaw do zastosowania tego przepisu wprost, ponieważ do wykreślenia B. sp. z o.o. z KRS doszło przed jego wejściem w życie. Przyjął jednak, że w takim przypadku dopuszczalne jest zastosowanie art. 25e ust. 1 ustawy o KRS w drodze analogii. Apelację od tego postanowienia złożył wnioskodawca, zarzucając w szczególności naruszenie: art. 170 k.s.h., poprzez jego niezastosowanie w drodze analogii; art. 3 k.c. w zw. z art. 2 k.s.h. w zw. z art. 2 Konstytucji RP, poprzez zastosowanie art. 25e ustawy o KRS w drodze analogii do spółki wykreślonej z rejestru przed wejściem tego przepisu w życie, co prowadzi do niedopuszczalnego działania prawa wstecz. Powołując się na te zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez ponowne powołanie likwidatora w celu umożliwienia dokończenia postępowania likwidacyjnego spółki, ewentualnie uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji. Przy rozpoznawaniu apelacji Sąd Okręgowy w O. powziął wątpliwości wyrażone w niniejszym zagadnieniu prawnym. W uzasadnieniu Sąd II instancji podkreślił, że zgodnie z art. 25e ust. 1 ustawy o KRS Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa mienie pozostałe po wykreślonym z Rejestru podmiocie bez względu na przyczynę wykreślenia. Uregulowanie to nie ogranicza się do sytuacji, w których do wykreślenia dochodzi na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy o KRS - przewidującego rozwiązanie podmiotu wpisanego do Rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego - ale ma zastosowanie w każdym przypadku, w którym po utracie bytu prawnego spółki ujawnił się jej majątek. Dotyczy to w szczególności sytuacji takich jak w sprawie, w której przedstawione zostało zagadnienie prawne - kiedy po zakończeniu postępowania likwidacyjnego i wykreśleniu Spółki z KRS pozostał składnik mienia, który nie został objęty postępowaniem likwidacyjnym. Wątpliwości Sądu II instancji dotyczą przede

4 wszystkim regulacji art. 25e ust. 2-4, zgodnie z którymi Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność z mienia nabytego na podstawie art. 25e ust. 1, jednakże roszczenia wierzycieli oraz osób, o których mowa w ust. 3 (m.in. wspólników) wygasają, jeżeli nie będą dochodzone przeciwko Skarbowi Państwa w terminie roku od chwili nabycia mienia przez Skarb Państwa (art. 25e ust. 1). Z art. 25e ust. 1 in fine ustawy o KRS wynika, że Skarb Państwa nabywa mienie pozostałe po wykreślonym z KRS podmiocie z chwilą wykreślenia z Rejestru. Jak podkreślono w uzasadnieniu zagadnienia prawnego, regulacja art. 25e ust. 4 ustawy o KRS - zgodnie z którą roszczenia osób prawnych wobec Skarbu Państwa wygasają, jeżeli nie będą dochodzone w terminie roku od nabycia mienia (czyli od daty wykreślenia danego podmiotu z rejestru) - uniemożliwia dochodzenie wobec Skarbu Państwa roszczeń przez wierzycieli podmiotu wykreślonego z rejestru w sytuacji, gdy mienie to zostało odnalezione po upływie roku od wykreślenia spółki z rejestru. Jak wskazał Sąd Okręgowy z taką sytuacją mamy do czynienia w sprawie, w której przedstawione zostało zagadnienie prawne. Postanowienie o wykreśleniu B. sp. z o.o. z KRS uprawomocniło się w dniu 2 maja 2014 r. Tymczasem składnik mienia nieobjęty likwidacją ujawnił się w roku 2017, czyli po upływie przeszło roku nie tylko od wykreślenia Spółki z rejestru, ale także od wejścia w życie art. 25e ustawy o KRS, co miało miejsce w dniu 1 stycznia 2015 r. Pośrednio wiąże się to z zawartym w apelacji wnioskodawcy zarzutem, że - ze względu na zasadę niedziałania prawa wstecz - art. 25e ust. 1 ustawy o KRS nie powinien mieć zastosowania do mienia pozostałego po podmiocie wykreślonym z rejestru przed wejściem tego przepisu w życie. Sąd Najwyższy zważył, co następuje: Przedstawione zagadnienie prawne dotyczy tego, czy na podstawie art. 25e ustawy o KRS Skarb Państwa przejął mienie pozostałe po podmiotach prawomocnie wykreślonych z rejestru przed wejściem tego przepisu w życie. Kwestia rozdysponowania mienia pozostałego po spółce wykreślonej z rejestru od dawna wywołuje kontrowersje w polskiej judykaturze oraz doktrynie. Przed wejściem w życie art. 25e ustawy o KRS zgodnie odrzucany był

5 pogląd, że mienie pozostałe po podmiocie wykreślonym z rejestru nie ma właściciela (stanowi bona vacantia). Szczególny problem dotyczył nieruchomości, ponieważ prawo polskie nie zna pojęcia nieruchomości niczyjej, nie dopuszcza także możliwości porzucenia nieruchomości bez określenia podmiotu nabywającego jej własność. W stanie prawnym przed 1 stycznia 2015 r. nie było zaś podstaw prawnych do przyjęcia, że takie mienie - jako opuszczone - może przejść na Skarb Państwa. Część doktryny, zwłaszcza przedwojennej, wyrażała pogląd, że w razie ujawnienia mienia pozostałego po wykreślonej z rejestru spółce odzyskuje ona byt prawny. Już jednak w ówczesnym stanie prawnym stanowisko to było kwestionowane; de lege lata jest ono zaś zgodnie odrzucane ze względu na konstytutywny skutek wykreślenia spółki kapitałowej z rejestru. Jak wynika z art. 272 k.s.h., rozwiązanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia spółki z rejestru. W doktrynie zwraca się uwagę, że w przeciwieństwie do prawa niemieckiego, na gruncie którego przyjmuje się, że byt prawny spółki ustaje w momencie kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek - wykreślenia z rejestru i całkowitego braku majątku zgodnie z prawem polskim wykreślenie z rejestru powoduje utratę bytu prawnego spółki także w sytuacji, w której pozostało po niej mienie nieobjęte likwidacją. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2007 r., III CZP 143/06, (OSNC 2007/11/166), przyjęto, że jeśli po wykreśleniu z rejestru spółki z ograniczoną odpowiedzialnością okaże się, iż pozostała po niej część majątku nieobjęta likwidacją, dopuszczalne jest ustanowienie likwidatora w celu dokończenia likwidacji. W uzasadnieniu doprecyzowano, że podstawę prawną dla takiej decyzji sądu rejestrowego stanowi stosowany w drodze analogii art. 170 k.s.h., przewidujący możliwość wszczęcia postępowania wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji. Należy przyjąć, że skoro ustawa dopuszcza prowadzenie postępowania likwidacyjnego i wobec takiej spółki w organizacji, a więc wobec tworu prawnego, który nie zdołał uzyskać osobowości prawnej, to możliwe jest również wszczęcie takiego postępowania w celu dokończenia likwidacji majątku spółki zarejestrowanej, pozostałego po formalnie zakończonym postępowaniu likwidacyjnym i wykreśleniu jej z rejestru, mimo że w trakcie likwidacji pominięto część majątku tej spółki.

6 W uchwale z dnia 3 grudnia 2014 r., III CZP 90/14, stanowisko to zostało podtrzymane. Przyjęto, że w razie ujawnienia po wykreśleniu spółki akcyjnej z rejestru przedsiębiorców majątku spółki nieobjętego likwidacją stosuje się w drodze analogii przepisy kodeksu spółek handlowych dotyczące likwidacji spółki akcyjnej w organizacji. Nie można, zdaniem Sądu Najwyższego, znaleźć de lege lata rozwiązania bardziej racjonalnego i pozwalającego na poszanowanie zarówno interesów wierzycieli, jak i byłych akcjonariuszy wykreślonej spółki. W piśmiennictwie zwrócono uwagę na zalety takiego rozwiązania. Przede wszystkim uniemożliwia ono pełną reaktywację wykreślonych już z rejestru spółek, gdyż mimo odpowiedniego stosowania przepisów o likwidacji (art. 170 2 k.s.h.) wspólnicy nie mogą podjąć uchwały o utrzymaniu spółki (art. 273 k.s.h.) z uwagi na treść art. 169 k.s.h. Obok problematyki sposobu zadysponowania mieniem pozostałym po spółkach wykreślonych z KRS po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego toczyła się przez długi czas dyskusja na temat podmiotów nieprzerejestrowanych do Krajowego Rejestru Sądowego. Chodziło jednak o dwie odrębne kwestie. Na czym innym polegają problemy związane z ujawnieniem się mienia po podmiocie, który był już wpisany do KRS, a następnie został z niego wykreślony, na czym innym zaś trudności związane z tym, że znaczna liczba spółek wpisanych do poprzedniego rejestru handlowego (RHB) nie została przerejestrowana do KRS. W tym drugim przypadku chodziło przede wszystkim o tzw. martwe spółki, które zazwyczaj nie podjęły działalności po zakończeniu II Wojny Światowej. Poszukiwane były rozwiązania, które doprowadziłby do uznania ich za wykreślone z rejestru, co jest równoznaczne z formalną utratą bytu prawnego przez podmioty, które de facto zakończyły już działalność. Prace nad rozwiązaniami w tym zakresie pierwotnie nie obejmowały kwestii związanych z mieniem pozostałym po podmiotach, które były już wpisane do KRS i zostały z niego wykreślone po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego. Pierwotnie nie zakładano bowiem, by mienie, które ujawniło się po wykreśleniu ich z rejestru, miało być nabywane przez Skarb Państwa.

7 Ostatecznie jednak w ustawie z dnia 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2014.1924 - dalej jako ustawa z dnia 28 listopada 2014 r.) nabywanie przez Skarb Państwa mienia po podmiotach wykreślonych z rejestru zostało przewidziane w znacznie szerszym zakresie. W istocie wprowadzono w tym przedmiocie dwa odrębne uregulowania. Po pierwsze, dodane zostały art. 9 ust. 2a-2j w ustawie z dnia 20 sierpnia 1997 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym. Zgodnie z jej art. 9 ust. 2a podmioty podlegające obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, które do dnia 31 grudnia 2015 r. nie złożyły wniosku w tym przedmiocie, uznano za wykreślone z rejestru z dniem 1 stycznia 2016 r. W związku z tym, na podstawie art. 9 ust. 2b ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym z dniem 1 stycznia 2016 r. Skarb Państwa nabył nieodpłatnie z mocy prawa mienie podmiotów, o których mowa w ust. 2a. Jednocześnie przewidziano, że Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność z nabytego mienia za zobowiązania podmiotów, o których mowa w ust. 2a. Było to zatem rozwiązanie jednorazowe, dotyczące przede wszystkim tzw. martwych spółek. Mienie po nich wszystkich Skarb Państwa przejął ex lege z dniem 1 stycznia 2016 r. Zgodnie z art. 9 ust. 2c ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym roszczenia wierzycieli podmiotów, o których mowa w ust. 2a, wygasają, jeżeli nie będą dochodzone przeciwko Skarbowi Państwa w terminie roku od chwili nabycia mienia przez Skarb Państwa. Wygasły one zatem wszystkie z dniem 1 stycznia 2017 r. Niezależnie od powyższej epizodycznej (jednorazowej) regulacji dodanej w ustawie - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym, dotyczącej tzw. spółek martwych (nieprzerejestrowanych do KRS), nowelizacja ustawy o KRS wprowadziła w samej ustawie o KRS nowe art. 25a-25e. Podkreślenia wymaga, że nie mają one charakteru epizodycznego (jednorazowego).

8 Przewidują, że Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa mienie pozostałe po wykreślonym z Rejestru podmiocie, bez względu na przyczynę wykreślenia, którym nie rozporządził przed wykreśleniem właściwy organ, z chwilą wykreślenia z Rejestru (art. 25e ust. 1). Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność z nabytego mienia za zobowiązania podmiotu wykreślonego z Rejestru (art. 25e ust. 2). Wspólnicy, członkowie spółdzielni i inne osoby uprawnione do udziału w majątku likwidacyjnym mogą dochodzić swoich praw, gdy reprezentują łącznie co najmniej dwie trzecie głosów i wykażą, że wszyscy wierzyciele zostali zaspokojeni lub zabezpieczeni (art. 25e ust. 3). Roszczenia wierzycieli oraz osób, o których mowa w ust. 3, wygasają, jeżeli nie będą dochodzone przeciwko Skarbowi Państwa w terminie roku od chwili nabycia mienia przez Skarb Państwa (art. 25e ust. 4). Uregulowanie art. 25e ustawy o KRS różni się zatem w sposób istotny od art. 9 ust. 2a-2c ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym. Z jednej strony, na podstawie art. 25e ust. 1 ustawy o KRS Skarb Państwa nabywa mienie nie z określoną w przepisach, sztywną datą, ale z chwilą wykreślenia danego podmiotu z KRS. Od tej daty biegnie roczny termin na dochodzenie roszczeń od Skarbu Państwa. Z drugiej strony roszczeń tych mogą dochodzić nie tylko wierzyciele wykreślonego podmiotu, ale także jego wspólnicy, gdy reprezentują łącznie co najmniej dwie trzecie głosów i wykażą, że wszyscy wierzyciele zostali zaspokojeni lub zabezpieczeni. Z punktu widzenia niniejszej sprawy kluczowe znaczenie ma to, że do wykreślenia B. sp. z o.o. doszło przed dniem 1 stycznia 2015 r., czyli przed wejściem w życie art. 25e ust. 1 ustawy o KRS, zgodnie z którym Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa mienie pozostałe po wykreślonym z Rejestru podmiocie, bez względu na przyczynę wykreślenia, którym nie rozporządził przed wykreśleniem właściwy organ, z chwilą wykreślenia z Rejestru. Z art. 25e ust. 1 ustawy o KRS wprost wynika, że Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa mienie pozostałe po wykreślonym z Rejestru podmiocie bez względu na przyczynę wykreślenia. W piśmiennictwie trafnie przyjęto,

9 że regulacja ta dotyczy nie tylko przypadku, gdy do ustania bytu prawnego spółki dochodzi w związku z postępowaniem wszczętym na podstawie art. 25a ust. 1 KrRejSU - czyli w ramach wszczynanego z urzędu postępowania o rozwiązanie podmiotu wpisanego do Rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego - ale w każdym przypadku, gdy po utracie bytu prawnego spółki ujawnił się jej majątek. Przepis art. 25e ust. 1 ustawy o KRS dotyczy zatem także podmiotów, które zostały wykreślone z rejestru po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego - jeżeli następnie okaże się, że po podmiocie takim pozostało mienie, które nie było objęte postępowaniem likwidacyjnym. Sytuacja taka występuje w sprawie, w której zostało przedstawione zagadnienie prawne. W uzasadnieniu projektu wprowadzającej ten przepis ustawy nowelizacyjnej z 24 listopada 2014 r. stwierdzono, że projekt obejmuje wszystkie podmioty, które zostaną wykreślone z rejestru przedsiębiorców i rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej Krajowego Rejestru Sądowego po dniu wejścia w życie projektowanej regulacji. Należy przyjąć, że jedynym możliwym rozwiązaniem jest właśnie takie ujęcie intertemporalne wprowadzonej regulacji. Wynika to z rygorystycznego uregulowania zawartego w art. 25e ust. 4 w zw. z ust. 1 ustawy, zgodnie z którym roszczenia - nie tylko byłych wspólników, ale także wierzycieli - wobec Skarbu Państwa wygasają po upływie roku od wykreślenia podmiotu z rejestru. Gdyby zatem przyjąć, że Skarb Państwa na podstawie art. 25e ust. 1 przejmuje mienie pozostałe także po podmiotach wykreślonych z KRS przed wejściem w życie tego przepisu, to w przypadkach, w których do takiego wykreślenia doszło przed 1 stycznia 2014 r. (wcześniej niż rok przed wejściem w życie analizowanych przepisów), całkowicie iluzoryczna byłaby regulacja art. 25e ust. 2 ustawy o KRS, zgodnie z którym Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność z nabytego mienia za zobowiązania podmiotu wykreślonego z Rejestru. Wykładnia, zgodnie z którą art. 25e ust. 1 ustawy o KRS miałby stanowić podstawę nabycia przez Skarb Państwa mienia pozostałego po podmiotach wykreślonych z rejestru przed wejściem tego przepisu w życie wywoływałaby zatem poważne wątpliwości co do zgodności przepisów art. 25e ust. 1, 2 i 4 ustawy o KRS z art. 2 Konstytucji RP.

10 Należy ponadto zauważyć, że art. 6 ustawy nowelizacyjnej z dnia 28 listopada 2014 r. stanowi, że ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2015 r.. Dotyczy to m.in. wprowadzonego art. 25e ust. 1 ustawy o KRS. Ustawodawca nie nadał temu przepisowi mocy wstecznej. Gdyby zaś przyjąć, że przepis art. 25e ust. 1 ustawy o KRS ma zastosowanie do podmiotów wykreślonych z rejestru przed jego wejściem w życie, oznaczałoby to przyznanie mu mocy wstecznej. Zgodnie z tym przepisem Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa mienie pozostałe po wykreślonym z Rejestru podmiocie z chwilą wykreślenia z Rejestru. Jeśli przyjąć, że ma to zastosowanie do podmiotów wykreślonych przed 1 stycznia 2015 r., oznaczałoby to, że art. 25e ust. 1 ustawy o KRS stanowiłby podstawę nieodpłatnego nabycia przez Skarb Państwa mienia z datą wcześniejszą niż data wejścia tego przepisu w życie. Zgodnie z podstawową zasadą prawa międzyczasowego prywatnego, wyrażoną w art. 3 k.c., ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu. W przypadku art. 25e ust. 1 ustawy o KRS działanie wsteczne nie wynika z treści przepisu, zaś cel - wyrażony w uzasadnieniu projektu ustawy wprowadzającej to uregulowanie - jest wręcz przeciwny. W doktrynie przyjmuje się ponadto, że przypadki, w których dalsze zastosowanie ma prawo dotychczasowe, dotyczą zdarzeń silnie powiązanych z innymi zdarzeniami (stosunkami prawnymi), które miały miejsce przed zmianą prawa. W konsekwencji podmioty biorące w nich udział nie mogły racjonalnie przewidywać zmiany prawa, a tym bardziej kierunku tej zmiany. Przemawia to za przyjęciem, że - zgodnie z intencją wyrażoną w uzasadnieniu projektu wprowadzającej ten przepis ustawy nowelizującej - art. 25e ust. 1 ustawy o KRS ma zastosowanie do podmiotów, które zostały wykreślone z rejestru po wejściu w życie tej nowelizacji. Jedynie na marginesie można wskazać, że do mienia pozostałego po podmiotach wykreślonych z KRS przed dniem 1 stycznia 2015 r. nie ma przeszkód, aby stosować dotychczas dopuszczoną w orzecznictwie analogię wynikającą z przepisów dotyczących likwidacji spółki kapitałowej w organizacji

11 (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia z dnia 24 stycznia 2007 r., III CZP 143/06, a także z dnia 3 grudnia 2014 r., III CZP 90/14). Z tych względów, na podstawie art. 86 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (jedn. tekst: Dz. U. z 2018 r. poz. 5 z późn. zm.), Sąd Najwyższy postanowił, jak w sentencji. jw