Wymagania podstawowe: oceny - dopuszczająca i dostateczna Wymagania ponadpodstawowe: oceny - dobra, bardzo dobra, celująca Uwaga: Aby uzyskać kolejną, wyższą ocenę, uczeń musi opanować zasób wiedzy i umiejętności z poprzedniego poziomu Temat lekcji Oto jest człowiekczłowiek i jego najważniejsze umiejętności. Człowiek wśród innych. Wymagania na poszczególne oceny dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca - tłumaczy, co to - wskazuje czynniki znaczy, że człowiek socjalizacja sprzyjające jest istotą społeczną role socjalizacji i ją - wylicza pełnione społeczne, jakie ograniczające przez siebie role może odgrywać społeczne człowiek polega wartość i funkcje rola rodziny oraz rodziny specyfika więzi rodzinnych - wyjaśnia, co decyduje o dobrych relacjach z innymi ludźmi - określa, w jakich sytuacjach człowiek może utracić swoją indywidualność, na współczesny model rodziny przyczyny konfliktu ról społecznych rodzina niepełna, rodzina przybrana, rodzina zastępcza Być w grupie w społecznej Razem, mości panowie! Czyli nie ma jak w grupie. - wyjaśnia, czym jest grupa społeczna - podaje nazwy grup społecznych, do których należy podział grup społecznych korzyści płynące z przynależności do różnych grup społecznych - dostrzega wpływ grupy na jednostkę -omawia hierarchię grupy cechy, jakie powinien mieć przywódca grupy - tłumaczy gdzie szukać sojuszników współpracy Wszystko zaczyna się w - rodzina jako podstawowa grupa funkcje rodziny wyjaśnia terminy: rodzina niepełna, współczesny model polega wartość i rola
rodzinie społeczna rodzina przybrana, rodzina zastępcza rodziny rodziny oraz specyfika więzi rodzinnych Podziały, zróżnicowanie i problemy społeczeństwa Walczyć, odejść, negocjować - rozpoznaje podstawowe zasady i normy współżycia społecznego podstawowe prawa Polaków - omawia przyczyny dyskryminacji w szkole konflikt, negocjacje, kompromis sytuacji konfliktowych w - wyjaśnia, dlaczego należy przestrzegać norm społecznych polega tolerancja i nietolerancja - podaje przyczyny nietolerancji różne typy zachowań i postaw w sytuacjach konfliktowych - wskazuje sposoby rozwiązywania postępowania zgodne z określonymi normami - omawia skutki nieprzestrzegania norm społecznych prawa i wolności Polaków - określa, czym zajmuje się Rzecznik Praw Obywatelskich w Polsce wolność słowa - rozpoznaje zagrożenia związane z nietolerancją, na - określa najczęstsze przyczyny konfliktów we współczesnym świecie - wskazuje problemy, z którymi najczęściej - uzasadnia, które normy społeczne uważa za najważniejsze przykłady nietolerancji we współczesnym świecie - podaje negatywne skutki różnych zachowań w sytuacjach konfliktowych sposoby zapobiegania dyskryminacji w szkole - symuluje prowadzenie mediacji pomiędzy zwaśnionymi stronami
codziennym życiu konfliktów polega konflikt pokoleń, na wiąże się konflikt pokoleń, na Jestem uczniem, czyli lekcje o szkole. Ile zależy od nas samych, czyli słów kilka o samorządzie szkolnym. Społeczeństwo Umiejętności i cnoty. Środki masowego przekazu we - wyjaśnia, czym jest statut szkoły podstawowe prawa i obowiązki ucznia - omawia cechy charakteryzujące dobrego obywatela opinia publiczna, - omawia strukturę władz szkoły działań samorządu uczniowskiego polega istota społeczeństwa go formy udziału obywateli w życiu publicznym - rozróżnia formy społecznego protestu - wyjaśnia termin czwarta władza - określa zadania poszczególnych organów władz szkoły historię swojej szkoły i biografię jej patrona cechy, którymi powinny charakteryzować się osoby chcące brać aktywny udział w życiu społecznym, na - uzasadnia konieczność udziału obywateli w życiu publicznym nazwy ośrodków badania - podaje sposoby aktywnego uczestniczenia w życiu szkoły weto ludowe, strajk pracowniczy, organizacja pożytku publicznego - uczestniczy w dyskusji dotyczącej wpływu obywateli na sprawy ważne dla całego - podaje sposoby przeprowadzania - omawia wybrany problem swojej społeczności szkolnej i wskazuje sposoby jego rozwiązania - wskazuje sposoby rozwiązań problemów lokalnych i ogólnokrajowych z wykorzystaniem różnych form inicjatywy j - prowadzi dyskusję dotyczącą wpływu obywateli na sprawy ważne dla całego - dostrzega wady i zalety różnych
współczesnym świecie. Jak korzystać ze środków masowego przekazu? Jak zdobywać, przetwarzać i prezentować informacje? Nic o nas bez nas kilka słów o samorządzie terytorialnym mass media, cenzura funkcje mass mediów umiejętności - wyjaśnia pojęcie źródła informacji, fakty, opinie ideę samorządności polega zasada pomocniczości - opisuje funkcje mass mediów - wyjaśnia na czym polegają umiejętności faktów i opinii decentralizacja władzy - opisuje założenia reformy samorządu terytorialnego z 1999 r. opinii publicznej - rozróżnia i charakteryzuje rodzaje cenzury - korzysta z różnych źródeł informacji - odróżnia fakty od opinii prawo lokalne, subwencja, Regionalna Izba Obrachunkowa rodzaje samorządów w Polsce - rozróżnia zadania własne samorządu od zadań zleconych badań opinii publicznej - wyjaśnia wpływ mass mediów oraz opinii publicznej na działalność władz i zachowania społeczne - ocenia wiarygodność różnych źródeł informacji - omawia, kto i w jaki sposób nadzoruje samorząd terytorialny - uzasadnia konieczność sprawowania nadzoru nad samorządem terytorialnym - określa, jaką rolę odgrywają Samorządowe Kolegia Odwoławcze metod badania opinii publicznej - rozumie i wyjaśnia problem manipulowania społeczeństwem za pomocą wyników badań oraz odpowiednio formułowanych informacji - wyjaśnia jaki wpływ na życie ludzi mają reklamy genezę samorządności w Polsce i na świecie - omawia przykłady realizacji zasady pomocniczości w UE
Samorząd gminny typy gmin specyfikę poszczególnych typów gmin - wyjaśnia, w jaki sposób obywatele mogą wpływać na decyzje władz gminy Jak funkcjonują urzędy samorządu terytorialnego? Samorząd powiatowy typy powiatów specyfikę poszczególnych typów powiatów - omawia różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami władzy uchwałodawczej w gminie - określa zadania władz gminnych spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie gminy - wskazuje źródła gminnych dochodów i wydatków - omawia różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami władzy uchwałodawczej w powiecie - określa zadania władz powiatowych spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie powiatu - opisuje sposób wyboru kandydatów do władz gminnych - wskazuje miejsce urzędowania władz gminy, na której terenie mieszka imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w gminie (wójta, burmistrza lub prezydenta, przewodniczącego rady gminy bądź przewodniczącego rady miasta) - opisuje sposób wyboru kandydatów do władz powiatowych - wskazuje miejsce urzędowania władz powiatu, na którego terenie mieszka imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w powiecie (starosty, przewodniczącego własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów gminnych - podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w gminie - ocenia pracę władz swojej gminy własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów powiatowych - podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w powiecie - ocenia pracę władz - inicjuje działania, które wpłynęłyby na podniesienie jakości życia mieszkańców w jego gminie - wskazuje sposoby pozyskiwania funduszy unijnych na realizację gminnych przedsięwzięć - inicjuje działania, które wpłynęłyby na podniesienie jakości życia mieszkańców w jego powiecie - wskazuje sposoby pozyskiwania funduszy unijnych na realizację przedsięwzięć powiatowych
Samorząd wojewódzki - wyjaśnia, jaka jest rola wojewody spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie województwa - wskazuje źródła powiatowych dochodów i wydatków - na przedstawia propozycje zmian, które warto byłoby wprowadzić w funkcjonowaniu powiatów różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami władzy uchwałodawczej w województwie - określa zadania samorządu wojewódzkiego - wskazuje źródła wojewódzkich dochodów i wydatków - na przedstawia główne problemy dotyczące współpracy między rady powiatu) - opisuje sposób wyboru kandydatów do władz wojewódzkich - wskazuje miejsce urzędowania władz województwa, na którego terenie mieszka imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w województwie (wojewody, marszałka wojewódzkiego) swojego powiatu - omawia zmiany w podziale administracyjnym Polski, które zaszły od 1950 r. własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów wojewódzkich - podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w województwie - ocenia pracę władz swojego - rozpoznaje herb swojej gminy, powiatu oraz województwa i wyjaśnia ich symbolikę
Na początku było państwo Polak czyli polski obywatel? państwo - przyporządkowuje Polskę do właściwego rodzaju cechy - wyjaśnia znaczenie terminów: obywatelstwo, społeczeństwo, państwo prawa, dwa podstawowe sposoby nabywania (prawo krwi, prawo ziemi) podstawowe prawa i obowiązki obywatela zapisane w Konstytucji RP różnymi organami władzy samorządu wojewódzkiego - podaje nazwy trzech państw federacyjnych i unitarnych - określa funkcje - rozróżnia pojęcia obywatelstwo i narodowość - wyjaśnia znaczenie terminów: obywatelskość, pluralizm polityczny, decentralizacja władzy państwowej sposób nabywania w Polsce - wyjaśnia znaczenie posiadania polskiego i unijnego, i opisuje warunki rozwoju społeczeństwa go - omawia cechy - opisuje wewnętrzne i zewnętrzne funkcje repatriacja wyjaśnia znaczenie terminu: nieposłuszeństwo - wskazuje różnice między obywatelstwem a narodowością i opisuje inne niż prawo krwi i prawo ziemi sposoby uzyskania sposób nadawania polskiego i zrzekania się go - opisuje cechy charakterystyczne województwa - wskazuje na mapie federacyjne i unitarne sposoby uzyskania polskiego wyjaśnia na czym polegają cnoty - wskazuje przykłady go nieposłuszeństwa samodzielnie tworzy definicje federacyjnego i unitarnego - ocenia relacje państwo obywatel ocenia korzyści płynące z posiadania - ocenia, czy społeczeństwo polskie spełnia kryteria społeczeństwa go
Trudna sztuka patriotyzmu. Inni u nas, my u innych o ach narodowych, etnicznych i Polonii naród polskie symbole narodowe narodowe, etniczne narodowe i etniczne mieszkające w Polsce tożsamość narodowa, dziedzictwo narodowe - podaje daty polskich świąt narodowych - omawia czynniki sprzyjające kształtowaniu się narodów - podaje podstawowe prawa narodowych i etnicznych w Polsce - uzasadnia konieczność poszanowania odrębności kulturowej narodowych - wskazuje największe skupiska Polonii na świecie społeczeństwa go - wyjaśnia cele, przedstawia cechy charakterystyczne go nieposłuszeństwa polskiego dziedzictwa narodowego - określa rolę symboli narodowych - omawia prawa narodowych i etnicznych w Polsce - wskazuje na mapie państwo, w którym znajduje się największe skupisko Polonii - podaje czynniki wpływające na kształtowanie poczucia odrębności kulturowej, na etapy powstawania narodu polskiego - wyjaśnia, dlaczego utrata niepodległości i okres zaborów wpłynęły na kształtowanie świadomości narodowej Polaków - wskazuje więzi łączące Polonię z państwem i narodem polskim dziedziny aktywności Polonii - omawia pozytywne i negatywne skutki emigracji Polaków zalety uczestnictwa w tworzeniu kultury narodowej - omawia dobre oraz złe strony wielonarodowości - ocenia stosunek Polaków do narodowych
O najważniejszych zasadach demokracji Systemy autorytarne i totalitarne - wyjaśnia istotę demokracji prawa i wolności w państwie demokratycznym radni, posłowie, referendum zasady demokracji ustroje: demokratyczny, autorytarny i - odróżnia demokrację bezpośrednią od pośredniej zastosowania różnych form demokracji bezpośredniej i pośredniej - tłumaczy, czym jest kultura polityczna, na - uczestniczy w dyskusji na temat stosowania zasad demokratycznych w życiu codziennym inicjatywa obywatelska, plebiscyt, konsultacje społeczne zasady demokracji nazwy dwóch państw demokratycznych, autorytarnych i - wyjaśnia, w jaki sposób państwo demokratyczne dba o dobro obywateli przykłady praw przysługujących obywatelom w krajach demokratycznych - przyporządkowuje prawa obywateli do odpowiednich kategorii praw rolę obywateli w państwie demokratycznym, autorytarnym i polegają różne rodzaje demokracji - uzasadnia wyższość demokracji nad innymi ustrojami politycznymi - opisuje sposoby powstawania trzech typów ustrojów politycznych - ocenia znaczenie kultury politycznej dla funkcjonowania demokratycznego - rozpoznaje przywódców najważniejszych państw
Polskie tradycje demokratyczne. Zalety i wady demokracji Wyborcy i wybory totalitarny - wskazuje różnice między monarchią a republiką zalety i wady ustroju demokratycznego - podaje nazwy organów władzy, do których społeczeństwo wybiera swoich przedstawicieli zasady demokratycznych wyborów totalitarnych - podaje nazwy dwóch monarchii i republik - opisuje, na czym polegają mechanizmy wpajania społeczeństwu określonej ideologii, na polega demokracja większościowa i demokracja konstytucyjna - wyjaśnia, na czym polegają działania dla dobra legitymizacja władzy, ordynacja wyborcza - opisuje zasady demokratycznych wyborów - rozróżnia czynne i bierne prawo totalitarnym ideologia, gospodarka centralnie sterowana, kadencja - omawia zagrożenia, które wiążą się z demokracją większościową znaczenie współpracy i kompromisu dla funkcjonowania demokracji, na - omawia znaczenie udziału obywateli w wyborach - uzasadnia konieczność obowiązywania zasad demokratycznych wyborów - odszukuje - wyjaśnia genezę różnych form rządów - wskazuje na mapie demokratyczne, autorytarne i totalitarne - odszukuje na mapie monarchie i republiki - rozróżnia pojęcia dobro i dobro partii cechy charakteru i osobowości, którymi powinien się odznaczać dobry polityk - ocenia zasadność istnienia przymusu wyborczego współczesnych indoktrynacja, pucz, system prezydencki, parlamentarny i mieszany swoją opinię na temat polskiej demokracji - odszukuje informacje o wynikach wyborów w innych ch - ocenia i porównuje polityczne kampanie wyborcze
wyborcze informacje o wynikach wyborów i zasadach ich przeprowadzania Współczesne systemy partyjne. Partyjny, bezpartyjny, a może związkowiec? Blaski i cienie życia politycznego. partia polityczna - wskazuje funkcje partii politycznych typy partii politycznych nazwy partii politycznych istniejących w Polsce typy systemów partyjnych - podaje nazwy krajów, w których obowiązują poszczególne systemy partyjne typy partii politycznych - określa cechy ideologii konserwatywnej, na - omawia rolę partii politycznych we współczesnym świecie - opisuje procedury zakładania partii i podstawy jej działania - wskazuje wady i zalety poszczególnych typów systemów partyjnych polską scenę polityczną - odszukuje informacje o programach partii politycznych istniejących w Polsce - omawia tezę o częstej niejednoznaczności podziału na lewicę i prawicę w Polsce, na