KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

KOMISJA EUROPEJSKA Strasburg, dnia 22.11.2016 r. COM(2016) 740 final KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Wniosek Nowy konsensus europejski w sprawie rozwoju Nasz świat, nasza godność, nasza przyszłość {SWD(2016) 387 final} {SWD(2016) 388 final} {SWD(2016) 389 final} PL PL

Spis treści WPROWADZENIE... 3 NOWY KONSENSUS EUROPEJSKI W SPRAWIE ROZWOJU NASZ ŚWIAT, NASZA GODNOSĆ, NASZA PRZYSZŁOŚĆ... 5 1. GLOBALNE WYZWANIA I PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU DO ROKU 2030... 5 1.1. Globalne wyzwania i tendencje... 5 1.2. Program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030... 6 2. REAKCJA UE... 8 2.1. Silniejsza i bardziej skuteczna UE w zmieniającym się świecie... 8 2.2. Zasady i wartości kierujące działaniami UE na rzecz rozwoju.... 10 3. NASZE WSPÓLNE PRIORYTETY RAMY DZIAŁAŃ... 11 3.1. Ludzie rozwój i godność ludzka... 11 3.2. Planeta ochrona środowiska, zarządzanie zasobami naturalnymi i przeciwdziałanie zmianie klimatu... 14 3.3. Dobrobyt zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu wzrost gospodarczy oraz miejsca pracy... 16 3.4. Pokój pokojowe społeczeństwa integracyjne, demokracja, skuteczne i odpowiedzialne instytucje, praworządność i prawa człowieka dla wszystkich... 19 4. PARTNERSTWO UE JAKO SIŁA NAPĘDOWA WDRAŻANIA PROGRAMU DZIAŁAŃ NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU DO ROKU 2030... 23 4.1. Lepsza współpraca... 23 4.2. Wspieranie silniejszych i integracyjnych partnerstw angażujących wiele zainteresowanych stron... 25 4.3. Dopasowanie partnerstw na rzecz rozwoju do możliwości i potrzeb... 26 5. UDOSKONALANIE PODEJŚCIA, ABY ZWIĘKSZYĆ WPŁYW DZIAŁAŃ UE... 27 5.1. Mobilizowanie i skuteczne wykorzystywanie wszystkich środków wdrażania... 27 5.2. Spójność polityki na rzecz rozwoju... 29 5.3. Skuteczność współpracy na rzecz rozwoju... 30 6. DZIAŁANIA NASTĘPCZE W ZWIĄZKU Z PODJĘTYMI ZOBOWIĄZANIAMI... 31 2

WPROWADZENIE Program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 1 przyjęty przez Organizację Narodów Zjednoczonych we wrześniu 2015 r. stanowi nowe i ambitne ramy, których celem jest osiągnięcie zrównoważonego rozwoju i eliminacja ubóstwa. Jego głównym elementem jest zestaw celów zrównoważonego rozwoju oraz powiązanych z nimi zamierzeń. UE brała czynny udział w negocjacjach, powinna zatem odgrywać wiodącą rolę we wdrażaniu programu działań. W tym celu podjęto szereg inicjatyw. W komunikacie Komisji Kolejne kroki w kierunku zrównoważonej przyszłości Europy Europejskie działania na rzecz zrównoważonego rozwoju 2 przedstawiono, jak istotne dla Europy są cele zrównoważonego rozwoju, oraz wyjaśniono, w jaki sposób UE przyczynia się do ich osiągnięcia, w tym poprzez swoje działania zewnętrzne. W globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej 3, przedstawiającej wizję zaangażowania Europy w działania na całym świecie, podkreślono istotną wagę celów zrównoważonego rozwoju w kontekście działań zewnętrznych UE. Co więcej, niezbędne jest włączenie programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 do polityki Unii w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju, w szczególności poprzez przeprowadzenie przeglądu wspólnej wizji instytucji UE i państw członkowskich określonej w Konsensusie w sprawie rozwoju 4, który podpisano w 2005 r. i w ramach którego dąży się do osiągnięcia milenijnych celów rozwoju. Jeżeli chodzi o politykę w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju, zarówno Unia, jak i jej państwa członkowskie mają obowiązek szanować zobowiązania i uwzględnić cele, na które wyraziły zgodę w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych 5. Zgodnie z procedurą zastosowaną w 2005 r. 6 w niniejszym komunikacie Komisji zaproponowano nowy konsensus w sprawie rozwoju. Ma on na celu dostosowanie działań na rzecz rozwoju do obecnych globalnych wyzwań oraz promowanie wdrożenia programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 w partnerstwie z krajami rozwijającymi się przy uwzględnieniu nowych ram określonych przez traktat lizboński. W Konsensusie odzwierciedlono analizę odpowiedzi udzielonych podczas konsultacji społecznych online 7 prowadzonych od maja do sierpnia 2016 r., pozostałe rozmowy konsultacyjne i zewnętrzne oraz dalsze prace przygotowawcze w zakresie oceniania 8. 1 Przekształcamy nasz świat: program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030, rezolucja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne w dniu 25 września 2015 r. (UNGA A/RES/70/1). 2 Kolejne kroki w kierunku zrównoważonej przyszłości Europy Europejskie działania na rzecz zrównoważonego rozwoju, komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów (COM (2016) 739). 3 Wspólna wizja, wspólne działanie: Silniejsza Europa Globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, Wysoki Przedstawiciel Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, czerwiec 2016 r. 4 Konsensus europejski w sprawie rozwoju, wspólne oświadczenie Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie, Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej w sprawie polityki rozwojowej Unii Europejskiej Konsensus europejski, podpisane w dniu 20 grudnia 2005 r., opublikowane w dniu 24 lutego 2006 r. (2006/C 46/01, Dz.U. C 46 s. 1). 5 Art. 208 ust. 2 skonsolidowanej wersji Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwanego dalej TFUE ). 6 Wniosek dotyczący wspólnej deklaracji Rady, Parlamentu Europejskiego i Komisji Polityka rozwoju Unii Europejskiej Konsensus europejski, komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów (COM (2005) 311/F1). 7 Streszczenie sprawozdania podsumowujące główne wyniki konsultacji w sprawie nowego konsensusu europejskiego w sprawie rozwoju, dokument roboczy służb Komisji (SWD (2016) 389) 8 Dokument roboczy służb Komisji oceniający Konsensus europejski w sprawie rozwoju z 2005 r. i towarzyszący inicjatywie Wniosek dotyczący nowego konsensusu europejskiego w sprawie rozwoju (SWD (2016) 387). 3

Ze względu na szeroki zakres polityczny celu, który polega na przyczynieniu się do wdrożenia programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 w krajach rozwijających się, najlepszym sposobem na jego osiągnięcie jest poprawa koordynacji polityk UE i jej państw członkowskich w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju. Celem zaproponowanego nowego konsensusu europejskiego w sprawie rozwoju, który jest dostosowany do nowego programu działań, wspólnej wizji i wspólnych kierunków długoterminowych działań, jest zapewnienie ram wspólnego podejścia wobec polityki w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju, które będzie stosowane przez UE i jej państwa członkowskie. Komisja zwraca się do Rady i Parlamentu o przyjęcie nowego konsensusu w sprawie rozwoju w formie wspólnego oświadczenia Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie, Parlamentu Europejskiego i Komisji. 4

NOWY KONSENSUS EUROPEJSKI W SPRAWIE ROZWOJU NASZ ŚWIAT, NASZA GODNOSĆ, NASZA PRZYSZŁOŚĆ 1. GLOBALNE WYZWANIA I PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU DO ROKU 2030 1.1. Globalne wyzwania i tendencje 1. Od przyjęcia w 2005 r. ostatniego Konsensusu europejskiego w sprawie rozwoju 9 świat zmienił się w znacznym stopniu zarówno pod względem szans, jak i ryzyka. Kwestie społeczne i gospodarcze są ze sobą coraz bardziej powiązane, co otwiera nowe perspektywy w odniesieniu do wspólnego postępu, często uniemożliwiając jednak proste rozwiązanie problemów. Odnotowano istotne zmiany demograficzne w połączeniu ze zmianami gospodarczymi, społecznymi i środowiskowymi. Liczba ludności na świecie wzrasta o około 80 mln każdego roku, a w 2050 r. 70 % światowej populacji będzie żyło w miastach. Chociaż odnotowuje się spowolnienie ogólnego wskaźnika wzrostu, według prognoz światowa populacja wzrośnie w latach 2015 2050 o 2,4 mld ludzi, z czego około 1,3 mld będzie mieszkańcami Afryki. Zaspokojenie potrzeb młodych osób w zakresie edukacji i zatrudnienia będzie stanowić wyzwanie. 2. Poziom i struktura geograficzna ubóstwa i nierówności zmieniły się, a kraje rozwijające się stają się coraz bardziej zróżnicowane. Milenijne cele rozwoju odegrały kluczową rolę w kierowaniu niespotykanym dotychczas postępem w zakresie rozwoju. Od 2005 r. ponad pół miliarda ludzi, głównie w Azji Wschodniej, wyszło z sytuacji skrajnego ubóstwa i głodu. W skrajnym ubóstwie żyje mniej niż 10 % światowej populacji. Nadal jednak istnieją wyzwania. Do 2030 r. głównym ogniskiem światowego ubóstwa staną się państwa niestabilne i ogarnięte konfliktami oraz kraje Afryki Subsaharyjskiej, chociaż w niektórych krajach o średnich dochodach utrzymywać się będą istotne obszary objęte ubóstwem. Dotarcie do osób ubogich w tak rozbieżnych sytuacjach wymaga zróżnicowanego podejścia. Nierówność wewnątrz krajów jest coraz poważniejszym zagrożeniem dla rozwoju i stabilności. Ponad 70 % światowej populacji żyje w państwach, w których przez ostatnie dwadzieścia lat rosły nierówności. Niespełnionym postulatem pozostaje prawdziwe równouprawnienie płci. 3. Budowanie odporności i zrównoważoności jest konieczne, aby wypracować długotrwałe rozwiązania złożonych wyzwań globalnych. Ubóstwo zwiększa podatność na zagrożenia, a wysoka podatność na zagrożenia powoduje pogorszenie przewlekłych skutków ubóstwa. Skrajne i przewlekłe ubóstwo oraz strukturalne i nawracające sytuacje kryzysowe stanowią źródło nadzwyczajnych sytuacji humanitarnych i hamują rozwój całych społeczności. Długotrwałe sytuacje kryzysowe i konflikty stanowią wielkie obciążenie zasobów krajowych i międzynarodowych oraz utrudniają egzekwowanie praw człowieka. Liczba uchodźców i wysiedleńców jest najwyższa od czasów drugiej wojny światowej i wynosi 65 mln osób. Pojawiające się zagrożenia dla światowego zdrowia publicznego stanowią wyzwanie dla osiągnięć w rozwoju. Po kryzysie finansowym wzrost gospodarczy nabiera rozpędu, ale nie osiągnął poziomu sprzed kryzysu. Niedociągnięcia w zakresie rządzenia, demokracji, praw człowieka i praworządności, takie jak korupcja i problemy z bezpieczeństwem, a także coraz 9 Konsensus europejski w sprawie rozwoju, wspólne oświadczenie Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie, Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej w sprawie polityki rozwojowej Unii Europejskiej Konsensus europejski, podpisane w dniu 20 grudnia 2005 r., opublikowane w dniu 24 lutego 2006 r. (2006/C 46/01, Dz.U. C 46 s. 1). 5

mniejsze możliwości zaangażowania społeczeństwa i tworzenia społeczeństwa obywatelskiego stanowią fundamentalne wyzwanie dla skuteczności działań podejmowanych na rzecz rozwoju. 4. Globalne dobra publiczne są obciążone. Świat w dalszym ciągu musi stawiać czoła uporczywym problemom środowiskowym, w szczególności zmianie klimatu, która zagraża osiągnięciom rozwoju i w nieproporcjonalny sposób dotyka ludzi ubogich. Dostęp do trwałych i przystępnych cenowo usług energetycznych, w szczególności w Afryce Subsaharyjskiej, jest ograniczony i stanowi krytyczne wyzwanie dla wzrostu gospodarczego i industrializacji na tym kontynencie. Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych stanowi około 25 % światowej produkcji, chociaż jej udział w rynku i w inwestycjach wzrasta. Zrównoważone rolnictwo i zrównoważone systemy żywnościowe, w tym zrównoważone rybołówstwo, będą musiały zaspokoić potrzeby rosnącej światowej populacji przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony środowiska. W następnych dziesięcioleciach znacznie zwiększy się zapotrzebowanie na wodę i deficyt tego zasobu; będzie to główne wyzwanie w kontekście dostosowania się do skutków zmiany klimatu. Coraz bardziej obciążane są oceany. Zagrożony jest dostęp do skąpych zasobów naturalnych ze względu na ich uszczuplenie i niezrównoważone zarządzanie, co powoduje konieczność wsparcia procesu przekształcenia gospodarki w gospodarkę o bardziej zamkniętym obiegu opartą na efektywnym użytkowaniu zasobów. 5. Obszar działań na rzecz rozwoju powiększa się, obejmując coraz więcej nowych podmiotów i innowacyjnych rozwiązań. Sektor prywatny w coraz większym stopniu odgrywa rolę kluczowego partnera we wspieraniu bardziej zrównoważonych modeli rozwoju. Łączenie zasobów publicznych i prywatnych w celu pobudzenia większych inwestycji umożliwia zintensyfikowanie zaangażowania również w wymagających środowiskach. Dostosowanie światowych zasobów i inwestycji jest konieczne, aby osiągnąć zrównoważony rozwój. Technologie informacyjno-komunikacyjne, a także odporne i skuteczne sieci infrastruktury oferują istotne możliwości rozwoju w wielu sektorach. 6. W globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej 10 wezwano do działań mających zapewnić, aby Unia była wiarygodna, reaktywna i zjednoczona. Konsensus w sprawie rozwoju jest kluczowym elementem zaangażowania Unii Europejskiej (UE) w działania na całym świecie i jej odpowiedzi na światowe wyzwania. 1.2. Program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 7. Program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 przyjęty przez Organizację Narodów Zjednoczonych we wrześniu 2015 r. 11 stanowi wyczerpującą odpowiedź na wspomniane wyzwania i tendencje, która została przyjęta przez społeczność międzynarodową. Przekształcenie milenijnych celów rozwoju w cele zrównoważonego rozwoju odzwierciedla zmianę podejścia wobec światowego rozwoju, opartego na wspólnych celach, samodzielności, wspólnych interesach i podziale odpowiedzialności między poszczególne państwa na wszystkich etapach rozwoju. Cele zrównoważonego rozwoju odzwierciedlają wizję opartą na 10 Wspólna wizja, wspólne działanie: Silniejsza Europa Globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, Wysoki Przedstawiciel Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, czerwiec 2016 r.; zob. konkluzje Rady w sprawie globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, Rada Unii Europejskiej, dnia 17 października 2016 r. (13202/16). 11 Przekształcamy nasz świat: program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030, rezolucja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne w dniu 25 września 2015 r. (UNGA A/RES/70/1). 6

powszechnych prawach człowieka w pełni zgodnych z wartościami UE i umożliwiają promocję doświadczenia UE w dziedzinie zrównoważonego rozwoju. 8. Program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 ma charakter uniwersalny i ma zastosowanie do wszystkich państw. Wszystkie państwa wspólnie stawiają czoła wspomnianym wyzwaniom i muszą wykorzystać wszelkie dostępne środki, aby im sprostać. Program działań musi być wdrożony jako całość, a nie wybiórczo. Podstawą wdrażania programu musi być oparty na zasadach światowy porządek, którego kluczową zasadą jest multilateralizm, a jego trzonem Organizacja Narodów Zjednoczonych. 9. W programie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030, u podstaw którego leżą cele zrównoważonego rozwoju, określono kompleksową wizję potrzeb, które należy zaspokoić, aby zlikwidować ubóstwo i wesprzeć zrównoważony rozwój. W programie uwzględniono na równi trzy płaszczyzny zrównoważonego rozwoju, zawarto kluczowe kwestie w zakresie rządzenia i pokojowych społeczeństw integracyjnych oraz uznano istotne wzajemne powiązania między celami programu. 10. W planie działania z Addis Abeby 12, który jest integralną częścią programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030, określono nowy paradygmat wdrażania za pomocą środków finansowych i niefinansowych, kładący główny nacisk na działania krajowe i stabilne polityki. Program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 oraz plan działania z Addis Abeby określają, co należy zrobić poprzez politykę obejmującą globalne partnerstwo i środki finansowe aby osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju. Innym uzupełnieniem wspomnianego programu są ramy z Sendai 13 dotyczące ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych i porozumienie klimatyczne z Paryża, które zapewnia wiążące ramy obejmujące uniwersalne zobowiązania. 11. UE i jej państwa członkowskie muszą zareagować na obecne globalne wyzwania i szanse w świetle programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030, który pomogły ukształtować. Ten Konsensus w sprawie rozwoju jest kluczowym elementem ogólnej reakcji. Instytucje europejskie będą współpracować, aby wcielić go w życie, jednocześnie zachowując swoje odrębne role i kompetencje instytucjonalne. Jeżeli chodzi o politykę w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju, działania podjęte przez UE i jej państwa członkowskie wzajemnie się wzmacniają i muszą być koordynowane w celu zwiększenia ich komplementarności i skuteczności 14. Biorąc pod uwagę fakt, że Unia i jej państwa członkowskie muszą przestrzegać zobowiązań i uwzględniać cele, na które wyraziły zgodę w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych 15, celem nowego konsensusu europejskiego w sprawie rozwoju jest zapewnienie ram wspólnego podejścia do polityki w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju, które będzie stosowane przez UE i jej państwa członkowskie. Ma on zatem zastosowanie do Unii Europejskiej i państw członkowskich. 12 Plan działania z Addis Abeby przyjęty na trzeciej Międzynarodowej Konferencji w sprawie Finansowania Rozwoju, rezolucja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w dniu 27 lipca 2015 r. (UNGA A/RES/69/313). 13 Ramy z Sendai dotyczące ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych w latach 2015 2030, rezolucja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w dniu 23 czerwca 2015 r. (UNGA A/RES/69/283). 14 Art. 210 ust. 1 TFUE. 15 Art. 208 ust. 2 TFUE. 7

2. REAKCJA UE 2.1. Silniejsza i bardziej skuteczna UE w zmieniającym się świecie 12. UE i jej państwa członkowskie są bardzo zaangażowane we wdrażanie programu działań, aby osiągnąć zrównoważony rozwój na jego trzech płaszczyznach gospodarczej, społecznej i środowiskowej w wyważony i zintegrowany sposób. Do osiągnięcia tego celu przyczynia się w sposób spójny wiele polityk UE, w których uczestniczy szereg różnych podmiotów. Przyczyniając się do realizacji celów programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030, UE będzie działać na rzecz silniejszej, bardziej zrównoważonej, sprzyjającej włączeniu społecznemu i zamożnej Europy, jak określono w komunikacie Komisji Kolejne kroki w kierunku zrównoważonej przyszłości Europy Europejskie działania na rzecz zrównoważonego rozwoju 16. Wdrożenie programu będzie ściśle skoordynowane z wdrożeniem porozumienia klimatycznego z Paryża 17 oraz innych zobowiązań międzynarodowych, biorąc pod uwagę ich istotne wzajemne powiązania. 13. Działania zewnętrzne UE będą bardzo istotne dla pomyślnego zakończenia procesu wdrożenia programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 na całym świecie. Sama UE również uległa zmianom w ostatnich latach. W związku z nową konfiguracją instytucjonalną i nowymi instrumentami politycznymi wynikającymi z traktatu lizbońskiego UE jest dzisiaj lepiej wyposażona, aby reagować na pojawiające się globalne wyzwania i szanse. W globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej przedstawiono wizję zaangażowania Europy w działania na szczeblu światowym, włączając w to jej główne obszary zainteresowania i priorytety, poprzez szereg polityk, w tym politykę rozwoju. W strategii tej podkreślono istotną rolę programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030, który może wywołać potrzebne zmiany z korzyścią dla unijnych wartości i celów działań zewnętrznych UE. 14. W ramach polityki rozwoju realizowane są cele działań zewnętrznych UE. Jednym z tych celów jest cel określony w art. 21 ust. 2 lit. d) Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), który przewiduje wspieranie trwałego rozwoju gospodarczego i społecznego oraz środowiskowego krajów rozwijających się, przyjmując za nadrzędny cel likwidację ubóstwa, jak określono w art. 208 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zgodnie z celami określonymi w art. 21 ust. 2 TUE, polityka rozwoju przyczynia się również do m.in.: wspierania demokracji, praworządności i praw człowieka; utrzymania pokoju i zapobiegania konfliktom; poprawy stanu środowiska i zrównoważonego zarządzania światowymi zasobami naturalnymi; oraz wspierania systemu międzynarodowego opartego na silniejszej współpracy wielostronnej i na dobrych rządach na poziomie światowym. W związku z tym konsensus przyczyni się również do spełnienia wymogu zapewnienia wewnętrznej spójności poszczególnych obszarów działań zewnętrznych UE oraz zapewnienia ich spójności z innymi politykami Unii 18. 15. Polityka rozwoju jest istotną częścią szeregu polityk UE, których celem jest uporanie się z globalnymi wyzwaniami, współzależnościami i budowanie lepszego świata. Aby uzyskać skuteczniejsze wyniki, w dalszym ciągu będzie się prowadzić koordynację polityki rozwoju z innymi politykami UE, obejmującymi pomoc humanitarną, handel i integrację regionalną, zmienioną 16 Kolejne kroki w kierunku zrównoważonej przyszłości Europy Europejskie działania na rzecz zrównoważonego rozwoju, komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów (COM (2016) 739). 17 Przyjęcie porozumienia paryskiego, 12 grudnia 2015 r. (FCCC/CP/2015/L.9 Rev.1). 18 Art. 21 ust. 3 wersji skonsolidowanej Traktatu o Unii Europejskiej (zwanego dalej TUE ). 8

europejską politykę sąsiedztwa 19, zdrowie, ochronę środowiska, energię, rolnictwo, rybołówstwo, migrację oraz naukę, technologię i innowacyjność. Współpraca na rzecz rozwoju uwzględnia niektóre pierwotne przyczyny braku bezpieczeństwa, konfliktów, złożonych sytuacji kryzysowych oraz przepływów uchodźców, wysiedleńców i nielegalnych migrantów. Zrównoważony rozwój i eliminacja ubóstwa mają kluczowe znaczenie dla sprostania globalnym wyzwaniom w perspektywie długoterminowej. 16. Ten konsensus przyczyni się do spełnienia priorytetów działań zewnętrznych UE, określonych dokładniej w globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, w tym poprzez wsparcie odporności na wszystkich szczeblach i promowanie wspólnego dobrobytu. Cele zrównoważonego rozwoju będą wspólną płaszczyzną wszystkich prac dotyczących wdrożenia globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej 20. Dalsze działania na rzecz odporności w tym kontekście będą odnosić się do zdolności państw i społeczeństw do przeprowadzania reform, dzięki którym będą mogły poradzić sobie z wewnętrznymi i zewnętrznymi sytuacjami kryzysowymi i osiągnąć stan sprzed tych sytuacji. Działania te będą również odzwierciedlać fakt, że tak samo jak cele zrównoważonego rozwoju odporność jest szerokim pojęciem obejmującym każdą osobę oddzielnie i społeczeństwo jako całość 21 oraz że wymaga ona wzmocnienia zdolności do radzenia sobie z podatnością na ryzyko, które wynika m.in. z warunków społeczno-gospodarczych, środowiska oraz zmiany klimatu, klęsk żywiołowych i konfliktów. W ten sposób wspomniane działania odniosą się do kluczowych czynników powodujących niestabilność, która dotyka najsłabsze grupy społeczne. 17. UE jest dobrze przygotowana, aby pełnić swoją rolę. Czerpie wielką siłę ze swojej solidarności politycznej i społecznej oraz jest istotnym partnerem gospodarczym i handlowym państw z całego świata. Zaznacza istotną obecność na świecie poprzez rozbudowane sieci dyplomatyczne, w tym w krajach po zakończeniu konfliktu i państwach niestabilnych. UE jest światowym źródłem polityk i najlepszych praktyk w zakresie zrównoważonego rozwoju w różnych dziedzinach. Ma wieloletnie doświadczenie we współpracy na rzecz rozwoju przy wykorzystaniu wielu instrumentów i kanałów. Odgrywa również przewodnią rolę w ochronie globalnych dóbr publicznych. 18. Najważniejszym czynnikiem, dzięki któremu można osiągnąć te wspólne cele i w największym stopniu przyczynić się do realizacji programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030, jest działanie w jedności jako UE. UE i jej państwa członkowskie zobowiązują się zatem do lepszej współpracy. W globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej uznano, że konieczna jest większa spójność między państwami członkowskimi a instytucjami UE oraz między wewnętrznym i zewnętrznym wymiarem unijnych polityk. Spójne i konsekwentne zaangażowanie przyczyni się do zwiększenia wiarygodności, legitymacji, wartości dodanej, wpływu i pozytywnych skutków na świecie. UE i jej państwa członkowskie muszą być zjednoczone w swojej różnorodności, korzystając z rozmaitości doświadczeń i podejść oraz pamiętając o swojej przewadze komparatywnej. 19 Przegląd Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, 18 listopada 2015 r. (JOIN (2015) 50). 20 Zob. konkluzje Rady w sprawie globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej (pkt 5), Rada Unii Europejskiej, 17 października 2016 r. (13202/16). 21 Odporność państw i społeczeństw na wschód i na południe od UE (sekcja 3.2) w dokumencie Wspólna wizja, wspólne działanie: Silniejsza Europa Globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, Wysoki Przedstawiciel Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, czerwiec 2016 r. 9

2.2. Zasady i wartości kierujące działaniami UE na rzecz rozwoju. 19. Konsensus jest zarządzany zgodnie z zasadami działań zewnętrznych UE określonymi w art. 21 ust. 1 TUE, które UE chce rozpowszechnić w innych częściach świata: są to zasady demokracji, praworządności, powszechności i niepodzielności praw człowieka i podstawowych wolności, poszanowania godności ludzkiej, zasady równości i solidarności oraz poszanowanie zasad Karty Narodów Zjednoczonych oraz prawa międzynarodowego. Te powszechne wartości stanowią trzon programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030. 20. UE i jej państwa członkowskie wdrożą oparte na prawach podejście wobec współpracy na rzecz rozwoju 22. Podejście to będzie obejmować wszystkie prawa człowieka i będzie promować włączenie społeczne i uczestnictwo; niedyskryminację; równość i sprawiedliwość; przejrzystość i rozliczalność. To podejście będzie w dalszym ciągu odgrywać kluczową rolę, zapewniając, by w ramach programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 nikt nie został pominięty, bez względu na to, gdzie mieszka, jakie jest jego pochodzenie etniczne, płeć, wiek, sprawność, religia lub przekonania, orientacja seksualna, status imigracyjny lub inny status. Podejście to jest w pełni zgodne z najważniejszym celem polityki UE na rzecz rozwoju, którym jest ograniczenie, a w dłuższej perspektywie wyeliminowanie ubóstwa. Obejmuje ono zwalczenie wielu rodzajów dyskryminacji, z jakimi spotykają się osoby wymagające szczególnego traktowania. 21. Równouprawnienie płci jest jedną z najważniejszych wartości UE i zostało ujęte w jej ramach prawnych i politycznych. Jest ono niezbędne do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju i przewija się we wszystkich elementach programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030. UE i jej państwa członkowskie będą promować prawa kobiet, równouprawnienie płci, a także wzmocnienie pozycji kobiet i dziewcząt oraz ich ochronę jako kwestie priorytetowe we wszystkich obszarach działania. Równouprawnienie płci Kobiety i dziewczęta w dalszym ciągu pozbawiane są praw, zasobów i prawa do głosu. Rzadziej niż mężczyźni kształcą się, szkolą lub wykonują płatną pracę.. Normy społeczne i dyskryminacyjne ramy prawne mogą w znacznym stopniu ograniczyć kontrolę dziewcząt i kobiet nad decyzjami, które mają wpływ na ich życie. Różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn są jeszcze większe, gdy nakładają się na nie inne formy wykluczenia, wynikające m.in. z niepełnosprawności, wieku, pochodzenia etnicznego, orientacji seksualnej lub odizolowania geograficznego. Równouprawnienie płci ma pozytywny wpływ na postęp w zakresie demokracji, praw człowieka, zdrowia, edukacji, wzrostu gospodarczego i rozwiązywania konfliktów, a działania na rzecz równouprawnienia płci muszą zostać włączone do głównego nurtu wszystkich istotnych polityk. UE jest światowym liderem promującym równouprawnienie płci oraz wzmocnienie pozycji kobiet i dziewcząt w ramach jej stosunków zewnętrznych, w szczególności poprzez wszechstronny i ukierunkowany na wyniki Unijny plan działania w sprawie równości płci oraz wzmocnienia pozycji kobiet w kontekście współpracy na rzecz rozwoju na lata 2016 2020 23. W ramach wkładu w program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 UE i jej państwa członkowskie przełożą wspomniane polityczne podejście do kwestii płci na konkretne działania, aby wzmocnić pozycję 22 Konkluzje Rady w sprawie podejścia do współpracy na rzecz rozwoju, które jest oparte na prawach i obejmuje wszystkie prawa człowieka, Rada Unii Europejskiej, posiedzenie Rady do Spraw Zagranicznych (Rozwój), 19 maja 2014 r. 23 Konkluzje Rady dotyczące planu działania w sprawie równości płci oraz wzmocnienia pozycji kobiet w kontekście współpracy na rzecz rozwoju na lata 2016 2020, Rada Unii Europejskiej, 26 października 2015 r. (13201/15). 10

kobiet i dziewcząt, w tym poprzez zwalczanie skierowanej przeciwko nim dyskryminacji i agresji. Działania te będą obejmować: promowanie praw gospodarczych i społecznych kobiet i dziewcząt oraz wzmocnienie ich pozycji; wzmocnienie ich głosu; zapewnienie ich integralności fizycznej i fizycznej; zmianę kultury instytucjonalnej UE i państw członkowskich, aby spełniano zobowiązania. 3. NASZE WSPÓLNE PRIORYTETY RAMY DZIAŁAŃ 22. Program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 ma wiele wzajemnych powiązań. Jego wdrożenie wymaga zastosowania wszechstronnych krajowych strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju, które w wyważony sposób łączą gospodarczy, społeczny i środowiskowy wymiar zrównoważonego rozwoju. Działania podjęte w celu realizacji jednego priorytetu mają wpływ na inne obszary, a niektóre wyzwania, takie jak zrównoważoność czy nierówności, dotyczą wszystkich elementów programu działań. Uznając, że konieczne jest uwzględnienie tych wzajemnych powiązań w planowaniu i wdrażaniu współpracy na rzecz rozwoju, UE i jej państwa członkowskie zwrócą szczególną uwagę na zintegrowane działania, które mogą przynieść dodatkowe korzyści i przyczynić się do osiągnięcia wielu celów w spójny sposób, dając pierwszeństwo kluczowym czynnikom sprawczym o horyzontalnym potencjale transformacyjnym, takim jak równouprawnienie płci, młodzież, inwestycje, zrównoważona energia, migracja i mobilność. 23. W tym kontekście działania UE i jej państw członkowskich na rzecz rozwoju zostaną zorganizowane wokół priorytetów, które stanowią ramy programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030: ludzi, planety, dobrobytu, pokoju i partnerstwa. 3.1. Ludzie rozwój i godność ludzka 24. Eliminacja ubóstwa we wszystkich jego wymiarach, uporanie się z dyskryminacją i nierównością oraz zapewnienie, by nikt nie został pominięty, pozostanie głównym elementem polityki UE w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju dzięki nowemu ważnemu impulsowi, jaki nadaje tym celom program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030. Postęp w tych dziedzinach będzie stanowić silniejszą podstawę zrównoważonego rozwoju. 25. W celach zrównoważonego rozwoju podkreślono obszary, w których konieczny jest stały postęp, aby zapewnić rozwój i godność ludzką. UE i jej państwa członkowskie będą dążyć do tego, aby w ramach zdrowego środowiska wyeliminować głód oraz zapewnić powszechną opiekę zdrowotną, powszechny dostęp do edukacji i kształcenia wysokiej jakości, właściwą i trwałą ochronę socjalną oraz godną pracę dla wszystkich. Będą wspierać partnerów w wypełnianiu ich obowiązku, który polega na wzmacnianiu ich krajowych polityk i rządów, aby w zrównoważony sposób świadczyć podstawowe usługi. Położą duży nacisk na ochronę osób w największym stopniu wymagających szczególnego traktowania. 26. UE i jej państwa członkowskie będą pracować, aby zapewnić wszystkim dostęp do przystępnej cenowo, bezpiecznej, wystarczającej i bogatej w składniki odżywcze żywności. Podejmą większe wysiłki, aby wyeliminować głód, zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe i żywienie oraz zwiększyć odporność osób najbardziej wymagających szczególnego traktowania, szczególnie w państwach borykających się z nawracającymi sytuacjami kryzysowymi. Będą w dalszym ciągu podejmować działania, aby odnieść się do wszystkich form niewłaściwego żywienia, zwalczając niedożywienie oraz zahamowanie rozwoju u dzieci i wyniszczenie ich organizmów. 11

27. UE i jej państwa członkowskie będą wspierać najuboższe społeczności poprzez poprawę dostępu wszystkich osób do ziemi, żywności, wody oraz czystej, przystępnej cenowo energii bez szkodliwego wpływu na środowisko. Bezpieczna woda pitna i usługi sanitarne są podstawową usługą i warunkiem zdrowia, rozwoju gospodarczego i produktywności. Są również szczególnie wrażliwe na degradację środowiska, w tym na zmianę klimatu. UE i jej państwa członkowskie będą wspierać zrównoważone i zintegrowane zarządzanie wodą poprzez zastosowanie bardziej strategicznego podejścia do rozwoju regionalnego i integracji. Będą promować zrównoważony rozwój miast, aby ulepszać usługi, dostępność i jakość życia szybko rosnących populacji miejskich, wypracowując jednocześnie silniejsze powiązania między obszarami wiejskimi a miejskimi. 28. Lepsze zdrowie jest podwaliną godności ludzkiej i światowego dobrobytu. UE i jej państwa członkowskie będą prowadzić dalsze działania na rzecz wzmocnienia systemów zdrowia, zapobiegania chorobom zakaźnym, takim jak HIV/AIDS, gruźlica, malaria i wirusowe zapalenie wątroby, oraz zwalczania tych chorób, wsparcia w celu zabezpieczenia przystępnych cenowo leków i szczepionek dla wszystkich oraz uporania się ze światowymi zagrożeniami dla zdrowia, takimi jak oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe. Ograniczą śmiertelność i poziom niedożywienia wśród dzieci i matek, będą działać na rzecz zdrowia psychicznego i zajmą się problemem coraz większego obciążenia, jakie stanowią choroby niezakaźne w krajach partnerskich. 29. Zapewnianie dostępu do wysokiej jakości edukacji dla wszystkich jest warunkiem długotrwałego rozwoju. UE i jej państwa członkowskie będą wspierać uczenie się przez całe życie sprzyjające włączeniu społecznemu i równy dostęp do edukacji na wszystkich poziomach wczesnego dzieciństwa, szkolnictwa podstawowego, średniego i wyższego, szkolenia technicznego i zawodowego oraz kształcenia ustawicznego, kładąc szczególny nacisk na szanse w zakresie edukacji i szkolenia dla dziewcząt i kobiet. Podejmą większe wysiłki w celu zapewnienia, by każdy posiadał wiedzę, umiejętności, możliwości i prawa, których potrzebuje, aby cieszyć się godnym życiem, w pełni angażować się w życie społeczne jako odpowiedzialny i produktywny dorosły, a także by przyczyniać się do dobrobytu społecznego i gospodarczego swoich społeczności oraz do promocji kultury i dostępu do niej. Młodzież Potrzeby i cele młodych ludzi wymagają szczególnej uwagi. Przewiduje się, że do 2030 r. liczba młodych osób w wieku 15 24 lat na całym świecie wzrośnie o 7 %, osiągając prawie 1,3 mld, z czego większość będzie żyć w krajach rozwijających się, w szczególności w takich regionach jak Afryka i Azja Południowa, gdzie mediana wieku jest poniżej światowego poziomu. Główne wyzwanie będzie w dalszym ciągu polegać na stworzeniu wystarczającej liczby dobrej jakości miejsc pracy dla młodych ludzi. Młodzi ludzie są szczególnie podatni na zagrożenia w sytuacjach gwałtownego konfliktu, przestępczości zorganizowanej i nielegalnego handlu. Konieczne są ukierunkowane polityki i właściwe inwestycje, aby promować prawa młodych ludzi i ułatwiać ich udział w życiu społecznym, obywatelskim i gospodarczym oraz aby zapewnić ich pełne uczestnictwo w sprzyjającym włączeniu społecznemu wzroście gospodarczym i zrównoważonym rozwoju. Aby zapewnić zrównoważony postęp i włączenie społeczne, młode osoby muszą również uczestniczyć w procesach demokratycznych i przyjmować role przywódcze. Afryka Subsaharyjska musi stawić czoła szczególnemu wyzwaniu aby rynek pracy wchłonął wszystkie nowe osoby, aż do 2035 r. będzie musiało tam powstawać około 18 mln miejsc pracy rocznie. UE i jej państwa członkowskie zwiększą nacisk na zaspokajanie potrzeb młodych osób i poprawę ich perspektyw, mając na celu w szczególności intensyfikację wysokiej jakości zatrudnienia i przedsiębiorczości, które będą wspierane poprzez skuteczną edukację, szkolenie zawodowe, rozwój umiejętności oraz dostęp do technologii i usług cyfrowych. UE będzie również dążyć do wzmocnienia pozycji młodych osób i zwiększenia ich udziału w lokalnych gospodarkach, społeczeństwach i procesach decyzyjnych oraz w kierowaniu sprawami publicznymi. Celem powyższych działań będzie również wykorzystanie dywidendy demograficznej młodych osób i możliwości w zakresie innowacyjności cyfrowej oraz oferowanie młodzieży szans na większą mobilność i korzyści z postępu technologicznego. 12

30. Wzrost gospodarczy jest trwalszy i przynosi większe korzyści najuboższym, jeżeli sprzyja włączeniu społecznemu. UE i jej państwa członkowskie podejmą działania, aby zmniejszyć nierówność wyników i szans. W ten sposób zapewnią bezpośrednie wsparcie najuboższym grupom społecznym i pomogą również w promowaniu trwałego wzrostu w większym stopniu sprzyjającego włączeniu społecznemu, który nie będzie zagrażać przyszłym pokoleniom. Aby rozwiązać problem nierówności gospodarczych i społecznych, UE i jej państwa członkowskie wesprą krajowe ścieżki rozwoju, które maksymalizują pozytywne wpływy i skutki dla społeczeństwa i w ramach których zwrócono należytą uwagę na lepszy podział korzyści wynikających ze wzrostu gospodarczego, tworzenia dostatku i godnych miejsc pracy, a także korzyści wynikających z lepszego dostępu do czynników produkcji, takich jak ziemia czy środki finansowe. Będą pracować z krajami partnerskimi, aby promować opodatkowanie progresywne i redystrybucyjne polityki wydatków publicznych, które wspierają dostęp do podstawowych usług wysokiej jakości dla wszystkich, w szczególności do wysokiej jakości edukacji, usług medycznych i usług sanitarnych. Będą również wspierać skuteczne, trwałe i dostępne dla wszystkich systemy zabezpieczenia społecznego, aby zapewnić podstawowy dochód, zapobiec ponownemu popadaniu w skrajne ubóstwo i budować odporność. Ocenią uwarunkowania i tendencje w zakresie nierówności gospodarczych i społecznych oraz ulepszą swoje narzędzia i podejścia, aby miały one większą skuteczność w walce z nierównością, w tym poprzez włączenie kwestii ograniczenia nierówności do głównego nurtu działań. Będą promować prawa osób niepełnosprawnych i podejmą pracę na rzecz ich uczestnictwa na równych warunkach. 31. UE i jej państwa członkowskie będą energicznie promować ochronę i egzekwowanie praw kobiet i dziewcząt. Będą dążyć do spełnienia zobowiązań przewidzianych w Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet. Utrzymują zobowiązanie na rzecz promocji, ochrony i egzekwowania wszystkich praw człowieka oraz na rzecz pełnego i skutecznego wdrożenia postanowień pekińskiej platformy działania, kairskiego programu działania, Międzynarodowej Konferencji na temat Ludności i Rozwoju oraz wyników ich konferencji przeglądowych, a także utrzymują zobowiązanie na rzecz praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego w tym kontekście. 32. UE i jej państwa członkowskie w większym stopniu skupią się na eliminacji ubóstwa w bardzo ubogich, niestabilnych lub objętych konfliktem państwach, w których w dającej się przewidzieć przyszłości zasoby krajowe nie będą wystarczające, aby zapewnić podstawowe usługi społeczne dla wszystkich; nadal konieczne jest położenie większego nacisku na rozwój społeczny. 33. UE i jej państwa członkowskie wzmocnią odporność, zwłaszcza ludności wymagającej szczególnego traktowania, w obliczu wstrząsów środowiskowych i gospodarczych, klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez człowieka oraz światowych zagrożeń zdrowia. Będą systematycznie włączać do swoich działań cel, zgodnie z którym poszczególne osoby, społeczności i państwa powinny być w stanie w lepszy sposób przygotować się na napięcia i wstrząsy, przetrwać je, dostosowywać się do nich i zapewnić szybką odbudową po takich wydarzeniach, bez uszczerbku dla długoterminowych perspektyw rozwoju 24. Będzie to się wiązać ze ściślejszą współpracą i działaniami uzupełniającymi podejmowanymi przez podmioty działające na rzecz rozwoju i podmioty udzielające pomocy humanitarnej w oparciu o wspólną analizę ryzyka i ocenę podatności na zagrożenia. W czasie długotrwałych sytuacji kryzysowych UE i jej państwa 24 Podejście UE do kwestii odporności: wyciąganie wniosków z kryzysu bezpieczeństwa żywnościowego, komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 października 2012 r. (COM (2012) 586); konkluzje Rady w sprawie podejścia UE do kwestii odporności, Rada Unii Europejskiej, 3241. posiedzenie Rady do Spraw Zagranicznych, 28 maja 2013 r. 13

członkowskie będą chronić struktury społeczne w perspektywie długoterminowej, w spójny sposób zapewniać pomoc humanitarną i rozwojową oraz uwzględniać długoterminowych wysiedleńców w szerszym planowaniu rozwoju, uwzględniając dostęp do edukacji i godnej pracy. 34. UE i jej państwa członkowskie będą promować odporność długoterminowych i przymusowych wysiedleńców oraz ich włączenie w życie gospodarcze i społeczne państw przyjmujących, uznając, że możliwości wysiedleńców są istotnym mobilnym aktywem, niezbędnym dla ich odporności i do odbudowania ich życia. UE i jej państwa członkowskie będą stosować podejście oparte na prawach, zwracając szczególną uwagę na małoletnich pod opieką i pozbawionych opieki oraz inne osoby, które w największym stopniu wymagają szczególnego traktowania. 3.2. Planeta ochrona środowiska, zarządzanie zasobami naturalnymi i przeciwdziałanie zmianie klimatu 35. Zrównoważenie środowiskowe, w tym stabilny klimat, są niezbędne dla zrównoważonego rozwoju i eliminacji ubóstwa, szczególnie jeżeli chodzi o najuboższe grupy społeczne. Dobrostan człowieka i odporność społeczeństw są uzależnione od zdrowych ekosystemów i sprawnie funkcjonującego środowiska. Degradacja środowiska, w tym zmiana klimatu, mogą zniwelować pozytywne skutki postępu gospodarczego, zagrozić pokojowi i stabilności oraz spowodować migracje na dużą skalę. W uzupełnieniu do ukierunkowanych działań we wszystkich sektorach współpracy na rzecz rozwoju należy uwzględnić kwestie środowiskowe, w tym poprzez podejmowanie działań zapobiegawczych. Istotne dla powodzenia działań będą również: odpowiedzialny sektor prywatny i stosowanie zasady zanieczyszczający płaci". UE i jej państwa członkowskie będą promować efektywną gospodarkę zasobami oraz zrównoważoną konsumpcję i produkcję, aby wzrost gospodarczy nie musiał oznaczać degradacji środowiska i aby umożliwić przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Zwiększą również wykorzystanie nauki, technologii i innowacji, aby wesprzeć zrównoważenie środowiskowe, oraz będą zachęcać partnerów do korzystania z wyczerpujących danych i informacji dostępnych dzięki europejskim i międzynarodowym programom obserwacji Ziemi, by zapewnić wsparcie decyzji opartych na dowodach i uwzględniających stan środowiska. 36. UE i jej państwa członkowskie będą wspierać ochronę wszystkich zasobów naturalnych i zrównoważone zarządzanie nimi, a także ochronę i zrównoważone użytkowanie bioróżnorodności i ekosystemów, w tym lasów, oceanów, obszarów przybrzeżnych, dorzeczy rzek i innych ekosystemów. Będą promować dodatkowe korzyści płynące ze zrównoważonego zarządzania, w tym zwiększania odporności na zmiany klimatu i dostosowania się do nich. Będą w większym stopniu uwzględniać kwestie zrównoważonego rozwoju we wszystkich sektorach współpracy, oraz zapewnią zwiększą obecność kwestii środowiskowych w dialogach z naszymi partnerami. Będą promować rozliczanie kapitału naturalnego. Będą wspierać lepsze rządzenie i budowanie zdolności na rzecz zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi, promując zaangażowanie zainteresowanych stron i poszanowanie praw wszystkich, w tym społeczności tubylczych i lokalnych. Będą promować ochronę i odbudowę ekosystemów morskich, aby oceany były zdrowe i produktywne, oraz zrównoważone gospodarowanie zasobami oceanów i zrównoważone rybołówstwo, w tym poprzez lepsze zarządzanie oceanami i rozwój niebieskiej gospodarki. 37. Program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 wymaga od wszystkich podjęcia natychmiastowych działań w odniesieniu do globalnych dóbr publicznych. UE i jej państwa członkowskie wdrożą program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 i porozumienie klimatyczne z Paryża poprzez skoordynowane, spójne działania, aby w 14

pełni wykorzystać synergie, opierając się również na innych ramach międzynarodowych, takich jak ramy z Sendai dotyczące ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych i nowy program rozwoju miast 25. 38. UE i jej państwa członkowskie uwzględnią środowisko i klimat, w tym kwestie łagodzenia skutków i dostosowywania się do nich, we wszystkich swoich strategiach współpracy na rzecz rozwoju. Będą wspierać krajowe strategie, w tym planowanie i programowanie międzyrządowe, które promują odporność oraz przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka zmiany klimatu i do zmniejszenia emisji, zgodnie z wdrożeniem ustalonych na szczeblu krajowym wkładów (NDC) w celu spełnienia postanowień porozumienia paryskiego. Prawnie wiążący charakter porozumienia paryskiego i wymóg przyjęcia ustalonych na szczeblu krajowym wkładów mogą także nadać impuls krajowemu planowaniu rozwoju w kontekście programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030. 39. Energia jest szczególnie ważnym uwarunkowaniem rozwoju i kluczowym elementem rozwiązań dla zrównoważonej planety. Skala inwestycji finansowych, które są potrzebne do zapewnienia powszechnego dostępu do usług związanych z czystą energią, wymaga zaangażowania wielu podmiotów. UE i jej państwa członkowskie zintensyfikują współpracę ze wszystkimi właściwymi stronami, w tym z sektorem prywatnym, w sprawie zarządzania zapotrzebowaniem na energię, efektywności energetycznej, wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych oraz rozwoju i transferu czystych technologii. Będą również promować stopniowe wycofywanie dopłat do paliw kopalnych, stabilne i przejrzyste rynki energetyczne oraz uruchamianie inteligentnych sieci i wykorzystywanie technologii cyfrowych w zrównoważonym zarządzaniu energią. Zrównoważona energia i zmiana klimatu Dostęp do zrównoważonej i przystępnej cenowo energii oraz przeciwdziałanie zmianie klimatu są dwoma wyzwaniami, z którymi należy się uporać poprzez ścisłą współpracę, aby osiągnąć zrównoważony rozwój na jego trzech płaszczyznach. Kraje rozwijające się potrzebują energii, aby promować wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu i w dalszym ciągu poprawiać standardy życia w sposób przyjazny dla środowiska. Inwestycje w energię mogą zapewnić dostęp do czystej wody oraz czystych rozwiązań w zakresie przyrządzania żywności, edukacji i opieki zdrowotnej, a także nowe miejsca pracy i wsparcie lokalnych przedsiębiorstw. UE i jej państwa członkowskie odniosą się do problemu ubóstwa energetycznego, przyczyniając się do zapewniania powszechnego dostępu do usług energetycznych, które są przystępne cenowo, nowoczesne, wiarygodne i trwałe, ze szczególnym naciskiem na energię ze źródeł odnawialnych. Wsparcie Afryki i naszego sąsiedztwa w transformacji energetyki będzie stanowiło część ram zapewniających możliwości dla unii energetycznej UE. Będzie się ono odbywać równolegle z dalszymi działaniami UE prowadzonymi zgodnie z jej globalną rolą przewodnią w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu i wspierania państw trzecich w podejmowaniu działań w związku ze zmianą klimatu i przejściem na niskoemisyjną gospodarkę odporną na zmianę klimatu. Biorąc pod uwagę różnorodność warunków w krajach partnerskich, UE i jej państwa członkowskie zajmą się tymi kwestiami poprzez dialog strategiczny, dzielenie się najlepszymi praktykami i wiedzą oraz współpracę na rzecz rozwoju. Wykorzystane zostaną strategiczne inwestycje w zrównoważoną energię, aby wesprzeć poprawę ram regulacyjnych, umożliwiających rozwój zdrowego sektora energetycznego, oraz aby pobudzić inwestycje z prywatnych środków finansowych. Należy wesprzeć działania UE poprzez kluczowe czynniki, takie jak: odpowiedzialność polityczna i partnerstwa; adekwatne ramy regulacyjne dla sektora energetycznego; oraz pobudzanie inwestycji. Ta rozszerzona strategia zapewni konstruktywny i spójny udział UE we współpracy z partnerami w sprawach dotyczących energii i klimatu. 25 The New Urban Agenda (nowy program rozwoju miast), Habitat III, https://habitat3.org/the-new-urbanagenda. 15

3.3. Dobrobyt zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu wzrost gospodarczy oraz miejsca pracy 40. Kluczowym wyzwaniem dla programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 jest osiągnięcie zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego oraz tworzenie godnych miejsc pracy, w szczególności dla kobiet i młodych osób. UE i jej państwa członkowskie będą promować przemianę gospodarczą, która przyczyni się do tworzenia godnych miejsc pracy, sprawi, że służby publiczne osiągną wystarczające dochody, oraz będzie stanowić wsparcie zrównoważonych łańcuchów wartości. Te przemiany będą obejmować zrównoważone wzory produkcji i konsumpcji w ramach gospodarki o obiegu zamkniętym, efektywną gospodarkę zasobami i przejście na metody niskoemisyjne i odporne na zmianę klimatu. Zrównoważony wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu przyczynia się do tworzenia długoterminowej odporności w krajach partnerskich, zapewniając szanse dla słabszych i najbardziej zagrożonych grup społecznych, aby mogły uczestniczyć w dostatku i tworzeniu miejsc pracy oraz czerpać z nich korzyści. Jest to średnio- i długoterminowe rozwiązanie kwestii takich jak pierwotne przyczyny niestabilności, nielegalna migracja i przymusowe wysiedlenia. 41. UE i jej państwa członkowskie będą pomagać w uczynieniu krajów rozwijających się bardziej przyjaznymi dla przedsiębiorstw. Przyczynią się do poprawy warunków prowadzenia działalności gospodarczej poprzez promowanie lepszych polityk i otoczenia regulacyjnego, lepszego otoczenia biznesowego, nowych modeli biznesowych i większego potencjału rządu. Będą promować dostęp do usług finansowych, w tym usług dla kobiet, ubogich, a także dla mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw. Będą również promować inicjatywy sektora prywatnego i przedsiębiorstw społecznych, które świadczą usługi lokalne. Inwestycje sektora publicznego w zdolności badawcze i innowacyjne w krajach rozwijających się mogą również pomóc w odblokowaniu inwestycji sektora prywatnego i w pobudzeniu rozwoju gospodarczego i społecznego. 42. UE i jej państwa członkowskie będą promować i ułatwiać handel i inwestycje w krajach rozwijających się w celu wsparcia zrównoważonego rozwoju. UE posiada bogatą historię, jeżeli chodzi o otwieranie swoich rynków dla krajów najsłabiej rozwiniętych, i będzie w dalszym ciągu promować handel jako kluczowy czynnik sprawczy wzrostu gospodarczego i ograniczania ubóstwa w krajach rozwijających się. Poprzez wdrożenie strategii Handel z korzyścią dla wszystkich UE i jej państwa członkowskie będą wspierać swoich partnerów handlowych w celu spełnienia zobowiązania podjętego w ramach planu działania z Addis Abeby, zakładającego uwzględnienie zrównoważonego rozwoju na wszystkich szczeblach polityki handlowej oraz osiągnięcie postępów w zakresie wielu celów zrównoważonego rozwoju. UE i jej państwa członkowskie będą koordynować programy współpracy na rzecz rozwoju dzięki narzędziom polityki handlowej, wspierając wdrożenie postanowień zawartych w umowach handlowych, które dotyczą handlu i zrównoważonego rozwoju. Będą łączyć umiejętności i zasoby sektora prywatnego z wspierającymi politykami i instrumentami handlowymi, pomocą na rzecz wymiany handlowej i dyplomacją gospodarczą, które będą promować zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu wzrost gospodarczy i stanowić pomoc dla państw trzecich w przyjmowaniu takich modeli wzrostu, w których uwzględnia się niedobór zasobów i działania w zakresie zmiany klimatu. Inwestycje Program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 i plan działania z Addis Abeby stanowią ramy, w obrębie których odpowiedzialne inwestycje mogą przyczyniać się do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju na wszystkich jego płaszczyznach. To działanie może pomóc ukierunkować decyzje w sprawie zasobów na wsparcie potencjału ludzkiego, 16