MATURA 2014 LITERATURA 1. Poświęcenie jednostki dla ogółu. Przedstaw różne jego ujęcia, analizując wybrane utwory. 2. Samotność jako wybór czy konieczność. Udowodnij swój sąd, odwołując się do bohaterów wybranych utworów literackich. 3. Wieś jako inspiracja pisarzy w różnych epokach. 4. Przedstaw portret kobiety w literaturze różnych epok na wybranych przykładach 5. Motyw wędrówki w literaturze. Przedstaw różnorodne jego ujęcia i funkcje, odwołując się do wybranych utworów literackich. 6. Satyryczny obraz społeczeństwa polskiego na dowolnie wybranych przykładach literackich. 7. Przyjaźń jako ważny motyw w literaturze polskiej i powszechnej. Zaprezentuj go na wybranych przykładach literackich różnych epok. 8. Motyw szaleństwa z miłości w utworach literackich różnych epok. 9. Rola cierpienia w życiu człowieka. Omów funkcje tego motywu w wybranych przykładach. 10. Miasto miejsce magiczne, cywilizacyjny chaos, przestrzeń destrukcji... Omów różne sposoby widzenia miasta w literaturze. 11. Tytuł jako klucz do interpretacji utworu. Przedstaw temat odwołując się do wybranych utworów. 12. Dziecko jako bohater literacki. Omów funkcje tego motywu w wybranych przykładach. 13. Bohater tragiczny w literaturze antycznej, romantycznej i współczesnej. 14. Portret rodziny w literaturze polskiej poważnie i humorystycznie. 15. Literackie portrety matek. Omów funkcje tego motywu w wybranych przykładach. 16. Literackie portrety ojców. Omów funkcje tego motywu w wybranych przykładach. 17. Duchy, zjawy, upiory w literaturze romantycznej. Omów funkcje tego motywu w wybranych przykładach. 18. Kulinaria w literaturze. Omów funkcje tego motywu w wybranych utworach literackich 1
19. Od Juliusza Verne`a do Stanisława Lema - analizując wybrane utwory, przedstaw ewolucję powieści science-fiction. 20. Obrzędy i obyczaje ludowe w literaturze - omów sposoby ich przedstawiania i funkcje w wybranych utworach. 21. Metamorfoza bohatera i jej sens w literaturze. Omów na przykładach wybranych utworów. 22. Twórczość Jana Kochanowskiego w tradycji literackiej późniejszych epok. Rozwiń temat, odwołując się do wybranych przykładów. 23. Różnorodne ujęcia motywu utopii w wybranych utworach literackich. 24. Rodzice i dzieci wśród bohaterów literackich. Przedstaw ich wzajemne relacje, odwołując się do utworów literackich różnych epok 25. Etos rycerski w dziełach literackich. 26. Poetycka wyobraźnia B.Leśmiana. Omów język poetycki tego twórcy. 27. Polscy "Don Kichoci" - literackie kreacje idealistów (np. J.Ochocki, T.Judym...) 28. Odmienne stany świadomości- przedstaw temat odwołując się do różnych przykładów z literatury i sztuki 29. Konflikty rodzinne w wybranych dramatach (np. "Powrót posła", "Nie-Boska komedia", "Moralność pani Dulskiej", "Tango"). 30. Uzasadnij określenie, że Aleksander Fredro był polskim Molierem (na podstawie wybranych przykładów jego komedii). 31. Wędrowanie i tułaczka w starożytności. Omów problem w oparciu o fragmenty "Odysei" Homera, "Biblii" - Księgi Wyjścia i "Eneidy" Wergiliusza. 32. Pamiętniki i dzienniki jako specyficzne portrety wewnętrzne bohatera bądź autora. Opracuj temat, odwołując się do wybranych tekstów 33. Biografia jako klucz interpretacyjny. Na podstawie wybranych przykładów omów związki między życiem artysty a jego twórczością 34. Tragedia holocaustu jako temat literacki. Zaprezentuj i porównaj sposoby ujęcia tego tematu w wybranych tekstach 35. Motywy biblijne lub mitologiczne jako inspiracja poezji współczesnej. Zaprezentuj różne sposoby ich wykorzystania w wybranych wierszach. 2
36. Portrety Żydów w literaturze. Przedstaw i porównaj sposób ich kreowania w wybranych utworach 37. Postać władcy w literaturze. Zaprezentuj wybrane realizacje tego motywu i określ ich funkcje. 38. Etos rycerski w literaturze. Porównaj sposoby funkcjonowania tego motywu w różnych utworach. 39. Scharakteryzuj Polaków portret własny ukazany w wybranych utworach literackich. 40. Jaka jest przeciw włóczni złego twoja tarcza, / Człowiecze z końca wieku? - (K. Przerwa- Tetmajer) moje podróże po krainie literatury w poszukiwaniu wartości. 41. Pod niebem rodzinnym. Przedstaw funkcjonowanie motywu ojczyzny w twórczości pisarzy różnych epok. 42. Mity jako źródło inspiracji artystycznej. Omów funkcje motywów zaczerpniętych z mitologii w wybranych tekstach literatury polskiej. 43. Kraj lat dziecinnych jako inspiracja dla poetów i pisarzy różnych epok. Omów temat na wybranych przykładach. 44. Wyznanie, dziennik, autobiografia jako specyficzna forma rozmowy z czytelnikiem. 45. Jaką funkcję pełni parabola w literaturze XX wieku? Omów na wybranych przykładach. 46. Idealiści i marzyciele w zderzeniu z rzeczywistością zmieniają świat czy świat ich zmienia? Rozważ problem na przykładach wybranych bohaterów literackich. 47. Przedstaw na wybranych przykładach różnorodne ujęcia motywu pożegnania w literaturze. 48. Motyw zbrodni i kary w tekstach literackich. Omów wybrane przykłady i uzasadnij swój wybór. 49. Przedstaw różne oblicza buntu odwołując się do przykładów z wybranych epok literackich 50. "Świat jest teatrem, aktorami ludzie". Przedstaw motyw życia jako teatru, analizując utwory renesansowe i wybrane teksty z epok późniejszych. 51. Od Krasickiego do Młynarskiego. Polska literatura satyryczna w walce z wadami Polaków. Wskaż najbardziej charakterystyczne motywy tej twórczości, oceń środki artystyczne oraz jej oddziaływanie. 52. Kolęda polska od Franciszka Karpińskiego po czasy współczesne. Przedstaw dzieje i rozwój gatunku na podstawie wybranych utworów. 3
53. Bohaterowie w habitach. Przedstaw sposób ich kreowania w wybranych utworach literackich. 54. Portret polskiego Prometeusza. Odwołując się do wybranych utworów, przedstaw go i scharakteryzuj. 55. Od Bogurodzicy po Żeby Polska była Polską. Analizując polskie pieśni patriotyczne, przedstaw ich rolę w ważnych momentach dziejowych. 56. Czarny charakter w dziełach literackich różnych epok. Na wybranych przykładach omów funkcje bohatera negatywnego. 57. Nikt z nas nie jest bez winy (K. K. Baczyński). Interpretując wybrane utwory, skup się na problemie granicy między katem a ofiarą w literaturze polskiej powstałej po 1939 roku. 58. Groteska jako sposób opisywania rzeczywistości w XX w. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych tekstów literackich. 59. Postać nauczyciela w literaturze różnych epok. Przedstaw sposoby kreowania tych bohaterów. 60. Świat za drutami obozów. Omów temat, odwołując się do wybranych utworów. ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Katastroficzne wizje i obrazy zagłady w dziełach literackich i filmowych (analiza wybranych dzieł). 2. Filmy Andrzeja Wajdy jako interpretacje dzieł literatury polskiej. Omów wybrane przykłady. 3. Problemy filmowej adaptacji. Porównaj film z jego literackim pierwowzorem, oceń adaptację. 4. Różne ujęcia motywu Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce. Przedstaw na wybranych przykładach. 5. Wieś w powieści Reymonta - wieś na obrazach Chełmońskiego. Przedstaw podobieństwa i różnice, posługując się wybranymi fragmentami i dziełami malarskimi. 6. Inscenizacje komedii Moliera (TV, teatr żywy). Omów je, biorąc pod uwagę tworzywo literackie. 7. Kryminał literacki i filmowy-porównaj sposoby budowania napięcia i kształtowania fabuły. 4
8. Rola scenografii w teatrze elżbietańskim i współczesnym. Omów, analizując wybrane realizacje teatralne (teatr żywego planu, teatr TV) pod względem podobieństw i różnic. 9. Dramaty Szekspira i ich realizacje teatralne lub/i filmowe. Omów problem konkretyzacji literackich, teatralnych lub/i filmowych. 10. Tekst literacki jako tekst piosenki. Przedstaw związki muzyki i tekstu w piosence poetyckiej w wybranych utworach 11. Stanisław Wyspiański - artysta wszechstronny. Omów zagadnienie na wybranych dziełach literackich i plastycznych tego artysty. 12. Obraz PRL - u w literaturze i sztuce lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Zbadaj problem, analizując i porównując wybrane przykłady. 13. Portret kobiet w literaturze i malarstwie. Omów temat w oparciu o wybrane przykłady. 14. Dzieło literackie i jego adaptacje. Omów udane i chybione przykłady realizacji filmowych. 15. Komiks- papka dla umysłu czy jeden z najpopularniejszych sposobów przekazu fabularnego. Omów na wybranych przykładach. 16. Szary człowiek też jest bohaterem - przedstaw współczesne literackie, malarskie i filmowe wizerunki tego bohatera. 17. Uroda kobiet ukazana w literaturze, malarstwie, rzeźbie. Przedstaw i oceń sposób oraz cel jej prezentacji. 18. Analizując wybrane przykłady z różnych dziedzin sztuki, omów kicz jako zjawisko kulturowe. 19. Filmy Jerzego Hoffmana jako interpretacje literatury polskiej. Omów problem, analizując wybrane przykłady. 20. Kultura żydowska w literaturze i sztuce. Zaprezentuj zagadnienie, analizując wybrane przykłady JĘZYK 1. Neologizmy i ich funkcje w twórczości różnych autorów. Omów na wybranych przykładach. 2. Analiza językowa i kulturowa przysłów polskich (na przykładzie przysłów o określonej tematyce). 5
3. Wpływ literatury na współczesną frazeologię polską. Analizując zgromadzony materiał, scharakteryzuj funkcję skrzydlatych słów w tekstach mówionych i pisanych. 4. Scharakteryzuj język wybranych bohaterów literackich. Uwzględnij cechy ujawniające ich przynależność środowiskową i charakter. 5. Analizując zgromadzony materiał językowy, scharakteryzuj zapożyczenia we współczesnym języku polskim. Oceń ich celowość. 6. Komizm słowny i sposoby jego realizacji w wybranych utworach różnych autorów i epok. 7. Omów pochodzenie nazw miejscowych Twojego regionu. 8. Dokonując analizy języka piosenek wybranych wykonawców, wyjaśnij zasadność doboru środków wyrazu. 9. Wpływ mitologii i Biblii na słownictwo i frazeologię współczesnej polszczyzny. 10. Zapożyczenia w polszczyźnie dawniej i dziś. Omów problem i oceń zasadność najnowszych zapożyczeń. 11. Nazewnictwo miejskie. Zbadaj zagadnienie, odwołując się do nazw sklepów, kawiarni, instytucji, ulic w twoim miejscu zamieszkania. 12. Najczęściej spotykane błędy językowe. Określ ich rodzaje i genezę, analizując wybrane wypowiedzi. 13. Metaforyka tytułów prasowych. Zanalizuj wybrane przykłady i oceń, jak ma się tytuł artykułu do jego treści. 14. Imiona pochodzenia biblijnego, imiona słowiańskie i imiona obce we współczesnej polszczyźnie. Omów zjawisko mody językowej. 15. Wykorzystując zgromadzony materiał scharakteryzuj język komentatorów sportowych 16. Archaizacja i jej funkcje w dziełach literackich. Omów na wybranych przykładach 17. Na wybranych przykładach omów funkcje stylizacji gwarowej i jej funkcje w literaturze. 18. Język utworów Gombrowicza i Witkacego jako wyzwanie wobec tradycji. Omów na wybranych przykładach. 19. Specyfika języka bohaterów literatury science-fiction. Omów na przykładach wybranych utworów. 20. Oceń poprawność językową wybranych tekstów prasowych. Scharakteryzuj kryteria, którymi się posłużyłeś. 6