Spis treści Wykaz skrótów... 11 Przedmowa... 15 Podziękowania... 17 ROZDZIAŁ 1 Wprowadzenie: założenia metodologiczne i teoretyczne... 19 1. Cel i układ pracy...... 19 2. Język jako przedmiot badań... 23 3. Zasada przejrzystości funkcjonalnej.... 24 4. Semantyczna podbudowa przejrzystości funkcjonalnej... 28 5. Środki kodowania..... 34 6. Domeny funkcjonalne i subdomeny.... 53 7. Współdziałanie podsystemów w kodowaniu domen funkcjonalnych 57 8. Implikacje metodologiczne proponowanego ujęcia dla badań typologicznych..... 62 9. Podsumowanie... 65 ROZDZIAŁ 2 Wzajemne oddziaływanie między leksykonem a innymi środkami służącymi kodowaniu informacji... 67 1. Wprowadzenie... 67 2. Proponowane podejście na tle innych ujęć metodologicznych 68 3. Zarys modelu leksykalizacji...... 72 4. Leksykalizacja przymiotnikówwjęzyku mupun... 76 5. Wzajemne powiązania między rzeczownikami, czasownikami a przymiotnikami..... 85
6 Spis treści 6. Przykład subkategoryzacji leksykalnej... 86 7. Podsumowanie... 90 ROZDZIAŁ 3 Kodowanie informacji za pomocą porządku linearnego... 92 1. Wprowadzenie... 92 2. Punkt odniesienia w porządku linearnym. Szyk SVO... 94 3. Współdziałanie podsystemów w wyznaczeniu punktu odniesienia w języku angielskim... 97 4. Teoretyczne warianty porządku linearnego...... 105 5. Konstrukcje z beneficjentem w języku angielskim: dowódna ograniczenia porządku linearnego..... 106 6. Praktyczne możliwości kodowania informacji za pomocą porządku linearnego.... 112 7. Standardowa pozycja w kodowaniu informacji za pomocą porządku linearnego.... 113 8. Kodowanie w językach obustronnie szeregujących frazę zależną 116 9. Kodowanie w językach prawostronnie szeregujących frazę zależną... 120 10. Kodowanie w językach lewostronnie szeregujących frazę zależną... 125 11. Szyk wyrazów w relacji do innych sposobów kodowania informacji gramatycznej... 131 12. Szyk wyrazów a kontrast między podmiotem a dopełnieniem 134 13. Wnioski... 135 ROZDZIAŁ 4 Kodowanie informacji za pomocą fleksji nominalnej... 136 1. Wprowadzenie...... 136 2. Wykładniki przypadka jako niezależne środki kodowania informacji gramatycznej... 137 3. Przyimki a oznaczanie przypadka..... 140 4. Bogactwo fleksyjnych wykładników kategorii przypadka.... 141 5. Przypadki nacechowane i nienacechowane: mianownik i absolutyw..... 143 6. Funkcje biernika..... 144 7. Kodowanie nieodczuwania skutków przez argument: dopełniacz 147 8. Kodowanie za pomocą fleksji a porządek linearny: nieoczekiwane zalety..... 149
Spis treści 7 9. Kodowanie za pomocą kategorii przypadka z konsekwencjami dla dyskursu.... 152 10. Podsumowanie...... 161 ROZDZIAŁ 5 Współdziałanie podsystemu fonologicznego z innymi środkami kodowania informacji... 163 1. Wprowadzenie...... 163 2. Kodowanie wewnętrznej struktury ciągu morfemów... 165 3. Kodowanie wewnętrznej struktury wypowiedzi za pomocą redukcji oraz zachowania samogłoski... 165 4. Formy wygłosowe i śródgłosowe we frazie...... 167 5. Funkcja alternacji w formach zaimków... 169 6. Funkcje kodowane za pomocą form wygłosowych frazy..... 172 7. Funkcje kodowane bez oznaczania granic frazy... 176 8. Oznaczanie granicy frazy za pomocą zmian tonu...... 178 9. Formy zaimków z przyimkami w języku polskim..... 180 10. Harmonia wokaliczna..... 182 11. Alternacje spółgłoskowe w języku walijskim..... 191 12. Wnioski... 206 ROZDZIAŁ 6 Związek zgody, czyli kodowanie w innych składnikach... 207 1. Wprowadzenie... 207 2. Sposoby ujmowania związku zgody.... 208 3. Dowód przeciwko mechanistycznemu zachodzeniu związku zgody: w stronę typologii mechanizmów związku zgody.... 209 4. Które kategorie leksykalne mogą kodować związek zgody?... 216 5. Funkcje związku zgody..... 218 6. Podsumowanie... 225 ROZDZIAŁ 7 Współdziałanie klasyfikacji nominalnej z innymi środkami kodowania informacji... 227 1. Wprowadzenie... 227 2. Wcześniejsze poglądy na temat natury klasyfikacji nominalnej 228 3. Język bez klasyfikacji nominalnej...... 231 4. Język z klasami nominalnymi nieopartymi na kryterium kognitywnym.... 232 5. Klasyfikacja nominalna a odniesienie za pomocą systemu anafory 234 6. Konsekwencje klasyfikacji nominalnej dla dyskursu.... 236
8 Spis treści 7. Skąd złudzenie funkcji kognitywnej?... 240 8. Funkcje rodzajników wjęzyku francuskim i niemieckim..... 241 9. Podsumowanie... 243 ROZDZIAŁ 8 Kodowanie w zdaniu głównym... 244 1. Wprowadzenie... 244 2. Wcześniejsze stanowiska odnoszące się do kodowania w zdaniu głównym... 245 3. Formy i funkcje kodowania w zdaniu głównym... 251 4. Kodowanie w zdaniu głównym jako niezależny środek gramatyczny..... 253 5. Funkcje kodowania w zdaniu głównym..... 260 6. Współdziałanie podsystemów w kodowaniu modalności z domeny modus realis... 276 7. Pragmatyczne funkcje kodowania w zdaniu głównym... 278 8. Podsumowanie... 280 ROZDZIAŁ 9 Określanie funkcji formy językowej: argument podlegający wpływowi pośredniemu i posiadacz zewnętrzny... 281 1. Wprowadzenie... 281 2. Podbudowa teoretyczna i metodologia...... 284 3. Pojęcie wpływu pośredniego..... 287 4. Przeciwko funkcji dzierżawczej celownika... 290 5. Dlaczego możliwa jest interpretacja dzierżawcza?...... 293 6. Kodowanie wpływu bezpośredniego (bliższego) w konstrukcjach z nazwami części ciała..... 296 7. Wpływ pośredni kodowany za pomocą innych środków... 297 8. Języki, w których nie ma kategorii wpływu pośredniego..... 300 9. Wnioski.... 302 ROZDZIAŁ 10 Współdziałanie podsystemów w kodowaniu wyrażeń lokatywnych 304 1. Wprowadzenie... 304 2. Cechy lokatywne leksykonu i gramatyki..... 305 3. Rozwiązanie problemu 1.... 307 4. Rozwiązanie problemu 2: bezprzyimkowe konstrukcje dzierżawcze..... 316 5. Podsumowanie... 320
Spis treści 9 ROZDZIAŁ 11 Współdziałanie podsystemów języka w kodowaniu odniesienia.. 322 1. Wprowadzenie... 322 2. Systemy deiktyczne.... 326 3. Kodowanie uprzedniego wzmiankowania.... 328 4. Kodowanie odniesienia przemiennego...... 334 5. Domeny de dicto i de re... 341 6. Domena określoności... 342 7. Wykładniki przypadka a domena odniesienia..... 348 8. Analiza współdziałania podsystemów w domenie odniesienia: język mina...... 353 9. Podsumowanie... 362 ROZDZIAŁ 12 Wnioski, implikacje i pytania otwarte... 363 1. Wprowadzenie... 363 2. Funkcje fonologii..... 363 3. Organizacja leksykonu..... 364 4. Implikacje dla teorii porządku linearnego jako środka kodowania informacji... 364 5. Implikacje dla reguł struktury frazowej..... 365 6. Metodologia odnosząca się do funkcji formy językowej...... 366 7. Implikacje dla teorii ewolucji języka.... 367 Bibliografia... 371 Indeks języków... 383