Bezpieczne bankowanie cz. I wybór oferty rachunku, kredytu, karty Eliza Kotowicz Departament Inspekcji Bankowych, Instytucji Płatniczych i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo Kredytowych Urząd Komisji Nadzoru Finansowego 20.10.2015 r. 1
Jak działają banki i nie tylko - uwarunkowania prawne działalności banków. Wszystkie banki działające w Polsce muszą stosować przepisy prawa określone w ustawie Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. (z późn. zmianami). Co to jest bank? Bank - to instytucja finansowa zajmująca się gromadzeniem, przechowywaniem i pożyczaniem środków pieniężnych w celu wypracowania zysku; jest instytucją zaufania publicznego. Wyróżniamy: bank centralny, banki komercyjne, banki spółdzielcze. 2
Jak działają banki i nie tylko - uwarunkowania prawne działalności banków. Co to jest SKOK? Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe to instytucje spółdzielcze zaliczane do instytucji finansowych. W rozumieniu prawa SKOK nie jest bankiem. Jednocześnie SKOK-i działają w oparciu o stworzone dla nich regulacje prawne. Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Ustawa z dnia 19 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz niektórych innych ustaw. Z dniem 27 października 2012 r. spółdzielcze kasy oszczędnościowo kredytowe (SKOK i) zostały objęte państwowym nadzorem, sprawowanym przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF). 3
Jak działają banki i nie tylko - uwarunkowania prawne działalności banków. Co to jest parabank? Nie istnieje prawna definicja pojęcia parabank. Działalność parabanków polega na oferowaniu konsumentom produktów podobnych w swojej konstrukcji do lokat oszczędnościowych z gwarancjami zysków. Przepisy prawa bankowego przewidują sankcję karną za gromadzenie bez zezwolenia środków pieniężnych klientów w celu obciążania ich ryzykiem. Ponadto powierzenie oszczędności instytucji innej niż bank wiąże się z dużym ryzykiem, ponieważ instytucje te nie są nadzorowane przez Komisję Nadzoru Finansowego, a także nie ma gwarancji zwrotu wpłaconych środków z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG) w przypadku ich upadłości. 4
Jak działają banki i nie tylko - uwarunkowania prawne działalności banków. Co to jest instytucja pożyczkowa? Instytucja pożyczkowa to instytucja finansowa, której podstawą działalności jest udzielanie pożyczek gotówkowych. Środki, które instytucje pożyczkowe wykorzystują do sfinansowania pożyczek, pochodzą z własnego kapitału firmy, czyli są własnością właścicieli firmy i ich akcjonariuszy. Pożyczki gotówkowe udzielane są na podstawie zawartej między pożyczkodawcą i pożyczkobiorcą umowie cywilnoprawnej, natomiast działalność instytucji pożyczkowych jest objęta ustawą o kredycie konsumenckim. 5
Bezpiecznie jak w banku co to oznacza? Powierzenie oszczędności instytucji innej niż bank lub SKOK wiąże się z dużym ryzykiem, ponieważ instytucje te nie są nadzorowane przez Komisję Nadzoru Finansowego, a także nie ma gwarancji zwrotu wpłaconych środków z BFG w przypadku ich upadłości. Pieniądze powierzone przez nas bankom działającym w Polsce podlegają ochronie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, tworzonego z obowiązkowych wpłat dokonywanych przez banki. Nie ma kont bankowych mniej czy bardziej bezpiecznych. Depozyty przechowywane w jednym banku są chronione w 100% do równowartości 100 tys. euro. Jest to jednolita gwarancja obowiązująca w całej Unii Europejskiej. 6
Bezpiecznie jak w banku co to oznacza? Gdy upadnie jakiś bank, wypłata pieniędzy rozpoczyna się w momencie formalnego zawieszenia jego działalności przez Komisję Nadzoru Finansowego i wystąpienia do sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości tego banku. Depozyty wypłacane są w złotych także wtedy, gdy ktoś przechowywał na rachunku waluty obce. Dla osób spłacających kredyty ważne jest to, że wypłacana będzie cała kwota zgromadzonych w banku środków, do wysokości limitu gwarancyjnego bez pomniejszania o wartość kredytów zaciągniętych w danym banku. 7
Bezpiecznie jak w banku co to oznacza? Tajemnica bankowa termin prawniczy, który w prawie polskim został zdefiniowany w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe w art. 104. Tajemnicą bankową objęte są wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje (z wyjątkami przewidzianymi w ustawie). Obowiązek zachowania tajemnicy bankowej ma bank, osoby w nim zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe. 8
Podstawowe produkty i usługi bankowe o czym należy wiedzieć, aby komfortowo korzystać z oferty banku. Czym zajmują się banki? Udzielają pożyczek pieniężnych. Prowadzą rachunki bankowe. Pośredniczą w dokonywaniu przekazów pieniężnych. Przechowują przedmioty i papiery wartościowe. Wydają karty płatnicze i zajmują się ich obsługą. Obsługują operacje wekslowe i czekowe. Przeprowadzają bankowe rozliczenia pieniężne. 9
Bezpieczny wybór: rachunek bankowy i usługi powiązane. ROR Rachunek oszczędnościowo rozliczeniowy Bank prowadzi rachunki klientów na podstawie umowy. W umowie rachunku bank zobowiązuje się do przechowywania środków pieniężnych posiadacza i do dokonywania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Rachunek może być oprocentowany lub nie. Bank zobowiązany jest do realizacji dyspozycji płatniczych zleconych przez posiadacza rachunku bez zbędnej zwłoki. Bank odpowiada za szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem takiej dyspozycji. O przebiegu księgowań klient informowany jest za pomocą wyciągu z rachunku bankowego. Bank może sam dokonywać rozliczeń na rachunku, ale tylko takich, które wynikają z umowy lub dodatkowego pełnomocnictwa. Bez dyspozycji klienta bank może dokonać zajęcia rachunku z tytułów wykonawczych, np. ZUS lub Urzędu Skarbowego. Autorskie prawa majątkowe do materiałów są własnością Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie całości lub części - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpłatnie, za zgodą UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiałów. Materiały szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestników Rynku. 10
Bezpieczny wybór: rachunek bankowy i usługi powiązane. Numer rachunku. IBAN (z ang. International Bank Account Number) międzynarodowy standard numeracji kont bankowych. Kod IBAN został utworzony, by wspomóc obsługę płatności w Unii Europejskiej. Numer składa się z: - dwuliterowego kodu kraju, - dwóch cyfr kontrolnych, - do trzydziestu znaków alfanumerycznych (liter lub cyfr), które zawierają numer rozliczeniowy i numer rachunku. W transakcjach elektronicznych kod IBAN jest zapisywany w jednym ciągu, bez spacji. Natomiast w przypadku dokumentów na papierze powinien być zapisywany w grupach po cztery znaki, przy czym ostatnia grupa może mieć ich mniejszą liczbę (ze względu na różną liczbę znaków w poszczególnych krajach). 11
Bezpieczny wybór: rachunek bankowy i usługi powiązane. Polski numer rachunku w standardzie IBAN: PL KK BBBB BBBB MMMM MMMM MMMM MMMM PL symbol kraju Polska K 2 cyfry kontrolne B - 8 cyfr to identyfikator banku-oddziału M - 16 cyfr to numer rachunku Podanie numeru niezgodnego z obowiązującym formatem może opóźnić wykonanie płatności lub spowodować jej zwrot do zleceniodawcy. Banki pobierają zazwyczaj wyższą prowizję za przelewy na rachunki niezgodne ze standardem IBAN. 12
Bezpieczny wybór: rachunek bankowy i usługi powiązane. Polecenie przelewu Jest to forma rozliczenia bezgotówkowego, w której bank, na wniosek właściciela rachunku, zobowiązuje się przelać określone środki z jego konta na inny rachunek w tym samym lub innym banku. Rozliczenie bezgotówkowe oznacza, że cały proces przebiega elektronicznie bez fizycznego przekazania banknotów i monet. Z polecenia przelewu mogą korzystać osoby fizyczne oraz firmy. Niezbędnym warunkiem realizacji takiego zlecenia jest posiadanie przez klienta odpowiednich środków na rachunku bankowym, z którego będzie realizowany przelew. 13
Bezpieczny wybór: rachunek bankowy i usługi powiązane. Zlecenie stałe Zlecenie stałe to dyspozycja przekazywania określonej sumy pieniędzy w określony dzień miesiąca na rzecz wskazanego odbiorcy. Dzięki takiej usłudze łatwo można zapłacić stałe rachunki, np. czynsz, abonament, ubezpieczenie, ratę kredytu lub inne stałe opłaty. Zlecenie stałe daje pewność, że płatność będzie zrealizowana w określonym terminie i nie będziemy narażeni na nieprzyjemności z powodu zapomnienia. Bank sam pobiera z naszego rachunku środki (pod warunkiem, że jest tam odpowiednia kwota) i wysyła je na wskazany rachunek. Najczęściej banki nie pobierają opłat za realizację przelewu w ramach zlecenia stałego, nie jest to jednak regułą. 14
Bezpieczny wybór: rachunek bankowy i usługi powiązane. Polecenie zapłaty Właściciel rachunku, składając polecenie zapłaty, wyraża zgodę na obciążanie swojego konta przez wybranego odbiorcę. Usługa ta jest wygodnym sposobem regulowania płatności o zmiennej wartości, np. za telefon, wodę czy gaz. W praktyce wygląda to tak, że po złożeniu odpowiedniej dyspozycji w banku i instytucji dostarczającej daną usługę (np. firmie telekomunikacyjnej), faktury otrzymuje zarówno posiadacz rachunku, jak i bank, a ten ostatni automatycznie dokonuje przelewu na rzecz naszego wystawcy faktury. Można też ograniczyć kwotę polecenia zapłaty lub cofnąć przelew w przypadku wątpliwości. Polecenie zapłaty najczęściej nie wiąże się z dodatkowymi opłatami. 15
Bezpieczny wybór: rachunek bankowy i usługi powiązane. Przelew zagraniczny Jest to podstawowa forma rozliczeń międzynarodowych i polega na wykonaniu przez bank dyspozycji zleceniodawcy dotyczącej wypłaty lub transferu określonej kwoty pieniężnej w walucie obcej na rzecz wskazanego odbiorcy w banku zagranicznym. Aby wysłać przelew zagraniczny nie jest konieczne posiadanie konta walutowego. Przelewu można dokonać z konta typu ROR, prowadzonego w PLN. Każdy bank w Polsce ustala własne prowizje za usługę przelewu zagranicznego. Dokładne koszty należy ustalić w oddziale banku lub sprawdzić samodzielnie w taryfie opłat i prowizji. Takie informacje zazwyczaj znajdują się w rozdziale o kosztach obsługi rachunku osobistego. 16
Bezpieczny wybór: rachunek bankowy i usługi powiązane. Koszty przekazu zagranicznego OUR wszystkie koszty ponosi zleceniodawca SHA (shared) koszty ponoszą wspólnie zleceniodawca i beneficjent (odbiorca) BEN wszystkie koszty ponosi beneficjent SEPA - (Single Euro Payments Area) system rozliczeń dla płatności w EUR realizowanych na terenie UE oraz Norwegii, Islandii, Liechtensteinu, Szwajcarii. waluta euro, numer rachunku odbiorcy zgodny ze standardem IBAN, kod identyfikacyjny banku odbiorcy (kod BIC), bank odbiorcy będący uczestnikiem SEPA (Jednolity Obszar Płatności w Euro), opcja kosztowa SHA. 17
Bezpieczny wybór: rachunek bankowy i usługi powiązane. Jak ocenić konto osobiste? Ile miesięcznie kosztuje prowadzenie rachunku osobistego? Jakie są opłaty związane z kartą płatniczą? Jak wygląda kwestia płatności zbliżeniowych? Jakie są prowizje za wypłaty z bankomatów w kraju i za granicą? Jakie są opłaty za przelewy zwykłe (Elixir) i przelewy ekspresowe? Czy usługa zlecenia stałego lub polecenia zapłaty jest dodatkowo płatna? Autorskie prawa majątkowe do materiałów są własnością Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego. Rozpowszechnianie, kopiowanie, utrwalanie, publiczne wykorzystywanie całości lub części - dozwolone jedynie w celach niekomercyjnych, nieodpłatnie, za zgodą UKNF, pod warunkiem podania informacji o pochodzeniu materiałów. Materiały szkoleniowe przygotowane w ramach projektu Centrum Edukacji dla Uczestników Rynku. 18
Bezpieczny wybór: rachunek bankowy i usługi powiązane. Jakie bank oferuje możliwości dostępu do konta osobistego? Jakie czynności można wykonać przez internet? Czy bank oferuje aplikacje na urządzenia mobilne, które umożliwiają dostęp i korzystanie z konta osobistego? Czy bank posiada wpłatomaty? Czy konto osobiste jest oprocentowane? 19
Porównanie kart płatniczych (podobieństwa i różnice). Karta płatnicza (karta bankowa) to instrument płatniczy wydawany przez instytucje finansowe, najczęściej banki. Jak sama nazwa sugeruje, karta służy do regulowania należności za nabyte towary i usługi oraz do podejmowania gotówki z bankomatów. Płatność takim instrumentem jest wygodną alternatywą w stosunku do transakcji gotówkowej nie musimy za każdym razem wypłacać gotówki, gdy planujemy coś zakupić. W momencie przeprowadzania transakcji wystarczy włożyć kartę do terminalu płatniczego, podać kod PIN, zatwierdzić, a bank zajmie się całą resztą operacji, regulując zobowiązania klienta w stosunku do sprzedawcy oraz pomniejszając saldo naszego rachunku o odpowiednią kwotę. 20
Porównanie kart płatniczych (podobieństwa i różnice). Fizycznie karta płatnicza jest prostokątnym kawałkiem plastiku o wymiarach 54 mm na 86 mm (norma ISO), wyposażonym w pasek magnetyczny i/lub chip, na którym zapisane są dane o posiadaczu karty (imię, nazwisko), nazwa banku, identyfikator karty oraz jej data ważności. 21
Porównanie kart płatniczych (podobieństwa i różnice). Rodzaje kart płatniczych Funkcja zbliżeniowa 22
Porównanie kart płatniczych (podobieństwa i różnice). Karty kredytowe instrument płatniczy bazujący na limicie kredytowym przyznanym przez bank. Limit kredytowy jest oprocentowany, jednak klient może uniknąć konieczności spłaty odsetek od transakcji bezgotówkowych, jeżeli w określonym czasie spłaci 100% zobowiązań wobec banku. Tzw. okres bezodsetkowy może wynosić nawet 60 dni od daty rozliczenia. Ta cecha jest często wykorzystywana przez bank w materiałach promocyjnych karty kredytowej. Otrzymanie karty kredytowej nie wiąże się z koniecznością otwarcia konta bankowego. Karta kredytowa działa niezależnie. Karty debetowe karty wydawane do konta bankowego. Powiązane z rachunkiem bankowym, umożliwiają dokonywanie płatności do wysokości salda na rachunku. W momencie przeprowadzania transakcji przy użyciu karty debetowej bank pobiera należność z konta posiadacza takiej karty. Klient musi posiadać odpowiedni stan środków na swoim koncie, aby transakcja mogła dojść do skutku. Nazwa karta debetowa może być nieco myląca, bowiem debet może być rozumiany jako zadłużenie na rachunku bankowym, podczas gdy karta debetowa nie pozwala na powstanie ujemnego salda na koncie. Ta nazwa ma związek z tym, że w momencie używania karty debetowej transakcja jest od razu księgowana, obciążając rachunek bankowy klienta. W tym znaczeniu słowo debet (z j. ang. debit) oznacza po prostu natychmiastowe obciążenie konta. 23
Porównanie kart płatniczych (podobieństwa i różnice). Karty przedpłacone (prepaid) - rodzaj karty płatniczej, umożliwiającej dokonywanie płatności z wykorzystaniem środków dostępnych na przypisanym do karty rachunku płatniczym. Transakcje autoryzowane są do wysokości salda na rachunku, który należy zasilić przed użyciem karty. Rachunek ma charakter techniczny, tj. utworzony jest jedynie w celu prowadzenia rozliczeń realizowanych za pomocą karty. Oznacza to, że na takim rachunku nie można wykonywać innych operacji bankowych, jak na przykład wykonywanie płatności z rachunku, zakładanie lokaty czy rozliczanie kredytu. Nie istnieje konieczność posiadania rachunku osobistego w banku. Karta nie musi być spersonalizowana, tj. nie zawsze umieszczane jest na niej imię i nazwisko użytkownika. Karta przedpłacona (prepaid) działa odwrotnie niż karta kredytowa. Zasada działania podobna jest do telefonu na kartę. Klient może skorzystać z karty prepaid (zapłacić za zakupy lub wypłacić gotówkę z bankomatu) dopiero po tym, jak wcześniej wpłaci na nią swoje pieniądze. Karta przedpłacona może być wielokrotnie doładowywana do wysokości swojego limitu. Nie ma tutaj żadnych terminów do przestrzegania, ani umowy z bankiem. Karta ta często jest wykorzystywana jako podarunkowa. Karta przedpłacona może być polecana dla osób małoletnich oraz w przypadku płatności w punkcie, co do którego nie mamy pełnego zaufania, np. przy okazji płatności za zakupy w Internecie. 24
Porównanie kart płatniczych (podobieństwa i różnice). Funkcja zbliżeniowa Funkcja zbliżeniowa może być zainstalowana w każdej karcie płatniczej bez względu na jej rodzaj. Fizycznie karta posiada dodatkowo wbudowany nadajnik umożliwiający dokonywanie transakcji poprzez zbliżenie karty do terminala płatniczego. Kartami z funkcją zbliżeniową można dokonywać szybkich płatności w niewielkich kwotach, zazwyczaj do 50 zł, bez podawania numeru PIN (powyżej tej kwoty również jest to możliwe, należy jednak zatwierdzić transakcję PIN-em lub podpisem). Limit transakcji zależy od ustawień tej funkcji, które można zmienić w swoim banku (w oddziale lub przez Internet). Poza kartami zbliżeniowymi dostępne są także inne nośniki umożliwiające realizację płatności zbliżeniowych, np. naklejki zbliżeniowe, które można umocować na telefonie komórkowym lub odtwarzaczu mp3. Na polskim rynku można znaleźć także inne zbliżeniowe nośniki (tzw. bipery), w formie zegarków, breloczków i opasek zbliżeniowych. Dzięki nim możesz zapłacić za drobne zakupy bez konieczności noszenia ze sobą karty debetowej. 25
Kredyt - jak zostać świadomym kredytobiorcą. Rodzaje kredytów Kredyt gotówkowy jeden z najpopularniejszych kredytów, przeznaczony na dowolny cel, zwykle niezabezpieczony, udzielany na okres od kilku miesięcy do kilku lat. Kredyt ratalny odmiana kredytu gotówkowego; przeznaczony najczęściej na zakup sprzętu AGD, RTV, urządzeń technicznych, materiałów budowlanych, wyposażenia, itp. 26
Kredyt - jak zostać świadomym kredytobiorcą. Limit kredytowy w rachunku - to kredyt podpięty pod konto w banku, zwany też kredytem odnawialnym. Jest on uruchamiany dopiero w chwili, gdy skończą się pieniądze na koncie, a odsetki nalicza się od faktycznie wykorzystanej kwoty. Wpływy na konto idą w pierwszej kolejności na spłatę zadłużenia. Karta kredytowa rodzaj kredytu odnawialnego. Umożliwia regulowanie płatności bezgotówkowych do wysokości przyznanego w ramach karty limitu kredytowego. Nie jest powiązana z kontem. Dzięki odroczonemu terminowi spłaty zadłużenia, karta pozwala na zaciągnięcie kredytu bez odsetek nawet na 50-60 dni. 27
Kredyt - jak zostać świadomym kredytobiorcą. Kredyt konsolidacyjny - jest to rodzaj kredytu (lub pożyczki), który przeznaczony jest na spłatę innych zobowiązań kredytobiorcy. Kredyt mieszkaniowy - zazwyczaj zaciągany jest na zakup mieszkania lub budowę domu. W przypadku tego kredytu zabezpieczeniem jest ustanowienie hipoteki na nieruchomości. Jest to kredyt długoterminowy udzielany na okres nawet do 35 lat. Pożyczka hipoteczna kredyt zabezpieczony hipoteką, ale zaciągany na dowolny cel. 28
Kredyt - jak zostać świadomym kredytobiorcą. Sprawdź wiarygodność firmy. Listę podmiotów objętych nadzorem finansowym można znaleźć na stronie: www.knf.gov.pl Policz całkowity koszt kredytu. Każdy podmiot udzielający pożyczki zobowiązany jest do poinformowania o wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania pożyczki (RRSO) oraz o całkowitej kwocie do zapłaty. Dokładnie przeczytaj umowę. Nie podpisuj, jeśli nie rozumiesz. Nie należy korzystać z usług finansowych, których się nie rozumie. Jeśli oferujący usługi nie chce lub nie potrafi wyjaśnić ich zasad, lepiej zrezygnować z takiej propozycji. 29
http://www.zanim-podpiszesz.pl/ 30
Kredyt - jak zostać świadomym kredytobiorcą. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. Wskaźnik ten pozwala klientowi na łatwiejsze porównanie ofert kredytów konsumenckich udzielanych przez banki, SKOK-i oraz niebankowe instytucje pożyczkowe, ponieważ oprócz oprocentowania uwzględnia także pozostałe koszty kredytu (np. prowizje, opłaty, koszty usług dodatkowych niezbędnych do uzyskania kredytu). Pożyczający nie musi się zastanawiać, czy dla rzeczywistego kosztu kredytu ważniejsza jest wysokość oprocentowania, opłat, prowizji czy okres kredytowania. Koszt jest wyrażony jedną liczbą, dzięki czemu porównanie różnych ofert jest proste: im ta liczba jest wyższa, tym oferta droższa. Banki, SKOK-i, niebankowe instytucje pożyczkowe i sklepy ze sprzedażą ratalną liczą i przekazują swoim klientom wskaźnik RRSO dla niemal każdego kredytu, ponieważ taki obowiązek wynika z ustawy o kredycie konsumenckim. 31
Zdolność kredytowa Zdolność kredytowa to zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie kredytowej. Analiza ilościowa Analiza jakościowa Bank w ramach oceny zdolności kredytowej przeprowadza analizę, w trakcie której ustala czy dochody klienta wystarczą na pokrycie wszystkich wydatków klienta wraz z wnioskowaną ratą kredytu. Bank uwzględnia w analizie tylko dochody o charakterze stałym, które gwarantują, że w przyszłości kredyt zostanie spłacony. Oprócz rachunku liczbowego (czyli zestawienia dochodów i wydatków klienta) bank sprawdza też wiarygodność kredytową klienta. Do tego celu służy między innymi sprawdzenie historii kredytowej w Biurze Informacji Kredytowej (BIK). BIK gromadzi informacje o tym, w jaki sposób klient regulował swoje zobowiązania w przeszłości i czy aktualnie występują jakieś zaległości. W przypadku problemów ze spłacaniem kredytów, bank oceniający zdolność kredytową klienta może odmówić udzielenia kredytu. 32
Zdolność kredytowa Najważniejsze czynniki wpływające na zdolność kredytową: wysokość dochodów, źródła oraz systematyczność uzyskiwania dochodów, aktualne zobowiązania kredytowe, rodzaj oraz wysokość kredytu, okres kredytowania, rodzaj rat (równe lub malejące), dotychczasowa historia kredytowa, wiek kredytobiorcy, liczba osób w gospodarstwie domowym, ewentualne zabezpieczenia. 33
Ćwiczenie 1: Jak bank udziela kredytu? Sprawdź czy klient przedstawiony w charakterystyce posiada zdolność kredytową. Uzasadnij swoją decyzję. Ćwiczenie 2: Jak porównać oferty kredytowe? Ustal rzeczywisty koszt kredytu korzystając z kalkulatora RRSO w odniesieniu do przedstawionych przykładów. 34
Podsumowanie: dlaczego warto mówić o banku w szkole? Dyskusja 35
Podsumowanie: dlaczego warto mówić o banku w szkole? - wzrost wiedzy na temat sektora bankowego, - znajomość rodzajów banków funkcjonujących na rynku finansowym, tj. banki komercyjne, spółdzielcze, - znajomość produktów i usług oferowanych przez banki, - umiejętność wskazania różnic pomiędzy bankiem, parabankiem, instytucjami pożyczkowymi, SKOK. 36
Scenariusz lekcji Jak bank udziela kredytu? Poziom: gimnazjum/szkoła ponadgimnazjalna Przedmiot: podstawy przedsiębiorczości, zakres podstawowy Podstawa programowa kształcenia ogólnego: Podstawy przedsiębiorczości IV etap edukacyjny: Instytucje rynkowe Uczeń: - Rozróżnia formy i funkcje pieniądza. - Oblicza procent od kredytu i lokaty bankowej, ocenia możliwość spłaty kredytu przy określonym dochodzie. 37
Cel lekcji: Uczeń: Scenariusz lekcji Jak bank udziela kredytu? wymienia rodzaje kredytów i wskazuje różnice między nimi; wie jaka jest różnica pomiędzy kredytem a pożyczką; potrafi ustalić dochody i wydatki potrzebne do oceny zdolności kredytowej; zna zasady bezpiecznego pożyczania. 38
Scenariusz lekcji Jak bank udziela kredytu? Pojęcia kluczowe: kredyt, pożyczka, zdolność kredytowa, wiarygodność kredytowa, Biuro Informacji Kredytowej (BIK), Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), typy kredytów. Metody: praca w grupach, dyskusja, burza mózgów. 39
Dziękuję za uwagę 40