1
<r IS Z A W A R T O Ś C I TECZKI - d J:.........' 1/1. R e la c ja j e, b 3, A w 2 ) 112. Dokumenty (sensu slriclo) dotyczące osoby relalora h, / I 5 /f 1/3. Inne rńalerialy dokumentacyjne dotyczące osoby relalora J t * J <5, II. Materiały uzupełniające relację J(, 'B 111/1 - Materiały dolyczące rodziny relalora - III/2 - Malerialy dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. *> III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) 111/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. ------ III/S - in n e... IV. Korespondencja /i ^ J I pim m... Ł.. A...... V. Nazwiskowe kariy informacyjne 2
3
archiwum Elżbiety Z a w a c k ic J poz. dola wpływu Relacja o nieżyjącym członku AK Jentkiewiczu Bolesławie, złożona przez żonę Klarę Jentkiewicz z domu Suchocką ur. 1.01.1901 r. zam. 13-200 Nowe Lii a sto Lub Jentkiewicz Bolesław urodzony 5.03.1890r. w Iłowym Mieście Lubawskim z ojca Antoniego - urzędnika pocztowego i matki Marianny.Ukończył gimnazjum w Nowym Mieście. Był kupcem, właścicielem sklepu bławatnego i obuwniczego do 1939r.Należał do organizacji "Sokół" i Zrzeszenia Kupców Samodzielnych. Z I- szej wojny światowej - sierżant.w 1939r. aresztowany przez Niemców.Był przez dwa miesiące wieziony koło Olsztyna.Po powrocie do Nowego, Miasta dalej prowadził sklep pod administracją niemiecką.pomagał Polakom, bez kartek wydawał buty i inne artykuły, w 1945r. zmarła pierwsza żona /Pelagia z domu Szudzińska/. Drugi raz ożenił się w 1947r. Żona nie potrafi nic powiedzieć o działalności konspiracyjnej męża w czasie II wojny światowej.bezpośrednio po wojnie brał czynny udział w Komitecie Obywatelskim i był pierwszym starostą z wyboru.od 1945r. - dyrektor Banku Ludowego w Nowym Mieście.W 1950r. przeszedł na emeryturę. W 1975r. zmarł. Zona przekazuje do klubu:krzyż Kawalerski i inne odznaki męża oraz osiem fotografii w tym dwie z "Sokoła. 'ii Iłowym Mieście żyje jeszcze siostra Jentkiewicza - Teresa Ostrowska lat 90, zam.ul.1 Maja, która również o działalności konspiracyjnej brata nic nie może powiedzieć. 4
Kelacja o nieżyjącym członku AK Jentkiewiczu Bolesławie, złożona przez żonę Siarę Jentkiewicz z domu Suchocką ur. 1.01.1901 r. zam. 13-200 Nowe Niasto Lub Jentkiewicz Bolesław urodzony 5.03.1890r. w Nowym bieście Lubawskim z ojca Antoniego - urzędnika pocztowego i matki Jarianny.Ukończył gimnazjum w Nowym lieście. Był kupcem, właścicielem sklepu bławatnego q obuwniczego do 1939r.Należał do organizacji ' Sokół i Zrzeszenia Kupców Samodzielnych. Z I- szej wojny światowej - sierżant.»v 1939r. aresztowany przez Niemców.Był przez dwa miesiące wi ziony koło Olsztyna. Po powrocie ao Nowego iasta dalej prowadził sklep pod administracją niemiecką.pomagał Polakom, bez kartek wydaweł buty i inne artykuły, u 1945r. zmarłii pierwsza żona /Pelagia z domu Szudzidska/. Drugi raz ożenił się w 1947r. żona nie potrafi nic powiedzieć o działalności konspiracyjnej męża w czasie II wojny światowej.bezpośrednio po wojnie brał czynny udział w Komitecie Obywatelskim i był pierwszym starostą z wyboru.od I945r. - dyrektor Banku Ludowego w Nowym Iieście.'iV 1950r. przeszedł na emeryturę. W 1975r. zmarł. Żona przekazuje do klubu*krzyż Kawalerski i inne odznaki męża oraz osiem fotografii w tym dwie z "Sokoła". V. Nowym ilieście żyje jeszcze siostra Jentkiewicza - Teresa Ostrowska lat 90, zam.ul. 1.iaja, która również o działalności konspiracyjnej brata nic nie może powiedzieć. Relację spisano w Nowym i.lieście Lubawskim w dniu 29.01.1988r. 5
kolacja o nieżyjącym członku ak Jentkiewiczu olesławie, złażona przez żonę M a r y Jentkiewicz z uomx Suchocki ar. 1*01*1901 r* zam* 13-200 iowe s.daato Lut Jentkiewicz Bolesław urodzony 5.03*1890r. w nowym.ideśole Lubawskim a ojca Antoniego - urzędnika pocztowego i matki iarionny.uko iczył gimnazjum w Jowyra descie* łjył kupoem, właścicielem sklepu bławatnego o obuwniczego do t939r*juleżał do organizacji "Sekcji" i Zrzeszenia kupców Samodzielnych. 2 I- szej wojny ^wistowej - sierżant*.. 1939r* aresztowany przez iienodw.iiył przez dwa aiesiące wi ziony koło Olsstyna.ro powrocie co Jowego iasta dalej prowadził sklep pod administracją niemiecką*pomagał Polakom, bez kartek wydawał buty i inne artykuły, i I945r* zmarftft pierwszo żona /Pelagia z domu Szudziuska/. Drugi raz ożenił Bi* w 1947-r* /.ona nie potrafi nic powiedzieć o działalno ci konspiracyjnej m*ża w czasie XI wojny ówiatowej.iiezpośrednio po wojnie brał czynny udział w Comitecie Obywatelskim i był pierwszym starostą z wyboru*gd 1945r. - dyrektor Banku Luuowego w Iłowym bieście*.- 1950r* przeszedł na emerytury, f 1975r. zmarł, ^ona przekazuje do klubuikrzyi Kawalerski i inne odznaki rayża oraz osiem fotografii w tym dwie z "sokoła"* 'u iłowym JLeaci żyje jeszcze siostra Jentkiewicza - Teresa Ostrowska lat 90, zam*ul.1 łaja, która również o działalności konspiracyjnej brata nic nie może powiedzieć * Relacją spisano w Jowyra deścic Lubawskim w dniu 29*01.1 )83r* 6
7
i<owa ITiau Lu ua.lo.co.197j Dolo3 law Jentkiewica j.i O i a s GO.LiO. Jako b. przewodni czący Polskiego 1-Icmitetu Cbywatelakiego którego członkiem był również Ob. Ecminik Pater, i jako b.starosta powiatu lubawskiego w roku 1S45 oświadczam co następuje: V chwili wyzwolenia iłowego Miasta Lubawskiego spod okupacji hit lei rowskiej PKO objęło władzę w mieście obsadzając wszystkie urzędy ludźmi zaufanymi. O wystawianiu jakichkolwiek angażów wtenczas nie myślano, wystawiając tylko legitymacje służbowe polsko- rosyjskie. Pierwszym urzędem w powiecie było Starostwo, w którym pracował Gb.Dominik Pater w/g legitymacji z dnia 15.11.1945^ a faktycznie już z dniem 21.1.1945r. G-dy z dniem 1.7.1345r została utworzona Komunalna Easaa Oszczędności powiatu lubawskiego,ktora była składową częścią Starostwa Ob. Pater Dominik przeniesiony do pracy tamże,jako były pracownik bankowy. O tak zwanych papierkowych przeniesieniacn nie myślano, iiajważniejsze by praca w pierwszych tygodniach wyzwolenia szła sprawnie. Stąd też podawa nie przez Ob. Patera Dominika czasu pracy w Starostwie do 3o.IV. 1345r, zaś w EZO do 31.^.1945r jest słuszne i ciągłość pracy zachowana. KKG nie mogła wystawić zaświadczenia,że pracował od 15.II.1945r skoro została reaktywowanaa dopiero 1.7.1945r i za ten czas EKG wystawiło świadectwo. Już później następowała normalizacja i właściwe wystawianie dokumentów. Ha 1-e^SttysJaęji z dnia 15 II ls45r -jest mój podtds. 'f e s ' /> c i ~ > h j Ić*:'. ' V - \ f Solesław/tfentkiewica/ Stwierdzam własnoręczność podpisu : Ob. Bolesława Jentkiewicza* Nowe Miasto' Lub.dnia 20.VIII.1973rV Kierownik Referatu Ogólno -f Jiiiiin^btrsoyjnego / Urszula Radziszewska / 8
9
10
11
Jentkiewicz Bolesław ps. Władysław (?) (1890-1974), km dt Obw. A K Nowe Miasto^/f /j Lubawskie. Urodzony 13 V II 1890 r. w Nowym Mieście Lubawskim; syn A ntoniego, urzędnika pocztowego i M arianny z d. Bożeńskiej. W 1905 r. ukończył 4. klasę progimnazjum w Nowym M ieście Lubawskim. Po trzyletniej nauce w latach 1908-1912 pracował jako pom ocnik handlowy. W 1912 r. został powołany do czynnej służby wojskowej. Brał udział w I wojnie światowej, skąd wrócił jako inwalida wojenny (sztywny prawy staw barkowy). Od 1920 do 1927 r. pracował w Wydziale Powiatowym w Nowym Mieście Lubawskim. W latach 1928- -1939 był kierownikiem sklepu obuwia i tekstyliów. Od 1933 do 1939 r. pełnił funkcję członka Z arządu Banku Ludowego. W latach 1933-1938 był członkiem Rady Miejskiej z listy Stronnictwa Narodowego. W lipcu 1936 r. został zatwierdzony na stanowisko wiceburm istrza Nowego M iasta Lubawskiego na pięcioletni okres. D ziałał aktywnie w organizacjach społecznych jako prezes lub wiceprezes w Związku Inwalidów W ojennych R.P., Towarzystwie Kupców Samodzielnych, Towarzystwie Śpiewaczym H arm onia, Towarzystwie Gimnastycznym Sokół, Parafialnej Akcji Katolickiej. W czasie okupacji pracował jako sprzedaw ca w firmie niemieckiej. D ata i okoliczności zaprzysiężenia nie są znane. K ontakt konspiracyjny utrzymywał z przedstawicielem Inspektoratu Brodnica o ps. Władysław. W spółdziałał ze Stanisławem Leskim, powiatowym referentem bezpieczeństwa i wywiadu O D R i B ernardem Piotrowskim, kierownikiem pionu wojskowego. Praw dopodobnie był też inform a torem Józefa Grussa ps. Stanisław szefa wywiadu KO Pom orze. Zainicjował przekształcenie nieformalnej samopomocy charytatywnej w zorganizowaną opiekę społeczną, którą kierował Konrad Skibowski. Pośredniczył w załatwianiu sprawy zaopatrywania w artykuły żywnościowe zgrupowania partyzanckiego Inspektoratu AK Brodnica Sprężyny przez M arcina G raszka ps. Rybka. 25 I 1945 r., w czasie narady u radzieckiego wojennego kom endanta m iasta przedstawił negatywne przejawy i skutki kilkudniowego bezrządu i zaproponował powołanie na zebraniu mieszkańców Kom itetu Obywatelskiego, zarządzającego miastem do dnia przybycia pełnom ocnika władz polskich. 26 stycznia nowomieszczanie powierzyli m u stanowisko przewodniczącego Polskiego K om itetu Obywatelskiego. W ostatnich dniach stycznia 1945 r. N KW D przeprow adziło w jego mieszkaniu szczegółową rewizję. Od 9 II do 7 III pełnił funkcję pierwszego powojennego starosty powiatowego. (Był to okres walki w Prusach W schodnich, wywożenia am u nicji z lasów rakow icko-radom iańskich i łąkorsko-biskupieckich, grasow ania luź- 12
nych grup radzieckich). D o końca lutego 1945 r. w czasie spotkań z akowcami w m ieszkaniu ks. Łaniewskiego ustalał podstawowe kierunki działania w zakresie obsady personalnej, spraw administracyjnych i gospodarczych m iasta. W ciągu kilkunastu dni powołał do życia we wszystkich gm inach aktywnie działające obywatelskie władze z wójtami na czele. U aktywniał placówki Ochotniczej Straży Obywatelskiej. Spowodował zabezpieczenie zboża w poniem ieckich gospodarstwach, ochronę młynów, zlewni mleka przed dewastacją, wprowadził dystrybucję żywności. Ułatwiał mu to fakt, że w niektórych gminach przetrwały placówki AK, których członkowie nie ujawnili się po wojnie na mocy decyzji Kmdy Obwodu A K podjętej 9 V 1945 r. O d 1 VI 1945 r. do 1951 r. pełnił funkcję kierownika Banku Ludowego w Nowym M ieście Lubawskim, a następnie likwidatora i referenta kredytowego. W 1958 r. przeszedł na em eryturę. Zm arł w 1974 r. w Nowym M ieście Lubawskim. Odznaczony Srebrną Odznaką Izby Rzemieślniczej i Odznaką Polskiego Związku Zespołów Śpiewaczych (przed wojną), Krzyżem Kawalerskim O rderu O drodzenia Polski i Odznaką za Zasługi dla PCK (po wojnie). Ż ona jego Klara z d. Suchocka, nauczycielka języka polskiego, wspólnie z Zofią Stawicką w pierwszych dniach września 1939 r. uratow ała od spalenia część księgozbioru TCL. Prowadziła tajne nauczanie, a przede wszystkim udzielała porad metodycznych rodzicom prowadzącym domowe nauczanie. I AP AK, T.: Jentkiewicz B. (rei. żony Klary spisana przez Z. Muchlińskiego, odznaczenia), Kujawski J., Piotrowski B., Pomorski J. (oświadczenie); Korecki A., Bank Spółdzielczy w Nowym Mieście Lubawskim 1893-1993, Nowe Miasto Lubawskie, 1993, s. 45, 102-103; Nowe Miasto. Z dziejów miasta i powiatu, pod red. Witkowskiego Z., Olsztyn 1963, s. 134-135, Nowe Miasto Lubawskie. Zarys dziejów, pod. red. W o j c i e chowskiego M., Nowe Miasto Lubawskie, 1992, s. 172,181,185, 200, 258, 345. Jan Kujawski 13
14
15
Ja n Kujawski C lb Z tjn,16 maja 2C0C reku. 1 0-1 4 0 O ls z t y n F undacja,arch.iwui:. Pom orskie Arm ii K ra jo w e j W ielkie G a rta rj 2 87-100 Toruń,, 'płynęło dnia w>: L d z. D ziękuję za p rz e s ła n y mi B iu le ty n *. P ro sz ę c p r z e s ła n ie mi za z a lic z e n ie m pocztowym n a s tę p u ją c y c h wydawnictw: 1. 1. J a s z c w s k i, Okręg Pom orski Armii K rajow ej Podokręg Pcłudriow o-w schcdni - 1 eg 2. Tom XX - F o ls k ie Państwo Podziemne na Pomorzu 1939-1945, - le g z. 3.Tom XXVII- P o ls k ie Państwo Podziemne na Pom orzu,rod re d.g.g ó rsk ieg o - 1 egz. Pr. U - ' Uprzejmie p ro sz ę o p o d a rie mi d a t\ m ianowania podporuci nikiem esiasu wejny B olesław a Je n tk iew icza,k o m en d an ta GTbw odm AK Nowe M iasto. Z poważaniem / 16
* \ *:-ir /\j -j y >:?f ** *, : < Jan Kujawski, ; > - 4, V K ] / ro^t.. ' ^ I 1 0-1 4 0 O l s z t y n ' 1 i : ' Szanowny Panie! >. v.f \. ;- / Zgodnie z prośbą1przesyłamy w z a ł ą c z e n i u w y d a w n i c t w a - F u n d a c j i : 1. "Polskie Państwo Podziemne na Pomorzu"-t.XX,... ' _ - V: '.J,/'«...' 2. Polskie Państwo Podziemne na Pomorzu " p o d r e d. G. G ó r s k i e g o t.xxvii Jednocześnie informuje, i& niestety nie mogę p o d a ć P a n u d a t y jimianowania Bolesława Jentkiewicz na stopień " p o r u c z n i k a c z a s u wojny", ponieważ nie posiadamy takiej informacji; b r a k j e j w aktach osobowych.. Dysponujemy aktami K o m e n d y O k r ę g u AK P o m o r z e, ale uzyskanie odpowiedzi na Pana p y t a n i e w y m a g a w i e l u konfrontacji dokumentów. Wyjściem z sytuacji m o ż e b y ć C e n t r a l n e Archiwum Wojskowe w Rembertowie..:t.' Zapraszam także do naszego Archiwum. ; Vj,1 x ' ;;. Łącze ^serdeczne pozdrowienia. z... Ella Skerska dokumentalistka Fundacji Archiwum Pomorskie AK w Toruniu 17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
AĄ JENTKIEWICZ BOLESŁAW BRODNICA AK Kmdt Obw, AK N.M.Lub. przez cały okres okupacji. Inwalida wojenny (sztywny prawy staw barkowy), z zawodu kupiec, prezes "Sokoła", działacz społeczny Często kontaktował się z lek. z N.M.Lub. Bernardem Piotrowskim, kierownikiem pionu wojskowego w/w obw. Spotykali się na ulicy i w ślepie ubuwniczym, gdzie Jentkiewicz pracował. Jentkiewicz mówił, że przyjeżdża do niego z Brodnicy "Władysław". Przy spotkaniach obowiązywało hasło i odzew. Ponadto Jentkiewicz miał "kostkę", którą zobowiazany był każdorazowo pokazywać. Kto dostarczył hasło o "kostkę", Piotrowski nie wie. Piotrowski spotykał sie w czasie okupacji z k s. Manthay, który pochodził z Brodnicy i czasem przekazywał pieniądze Jentkiewiczowi, który z kolei jako pomoc przekazywał je Dzięgie1ewskiemu i sędziemu Pomorskiemu. Do Jentkiewicza do sklepu przychodził mężczyzna "Stanisław" [Józef Gruss? - szef wywiadu KO AK Pom.] i omawiał z nim sprawy administracji powojennej. Miał to być "dowódca wyższej rangi". T. Piotrowski Bernard, Insp. Brodnica, M-7, I/i/lv, 3. 31
32
33
JENTKIEWICZ BOLESŁAW BRODNICA AK Członek grupy nowomie j ski cb. AK-owców, którzy jako Polski Komitet Obywatelski uczestniczyli w pertraktacjach z radzieckim wojennym kmdtem miasta po wyzwoleniu N,M.Lub. Komitet tworzyli: Bolesław Jentkiewicz, Jan Kujawski, Stanisław Leski, ks. Władysław Łaniewski, lekarz Bernard Piotrowski. Tłumaczem był Bryła. T. Piotrowski Bernard, Insp. Brodnica, M-7, I/i/4. 34
35
36
37
38