Oferta edukacyjna Puck Wejherowo GDAŃSK Słupsk Kartuzy Koszalin Kołobrzeg Świnoujście Bytów Kamień Pomorski Gryfice Stargard Szczeciński Wałcz Złotów Choszczno Strzelce Krajeńskie Czarnków GORZÓW WIELKOPOLSKI Międzychód Słubice Sulęcin Międzyrzecz Krosno Świebodzin Odrzańskie Kościan Nowa Sól Zgorzelec Kamienna Góra Słupca Koło Pleszew Kalisz Ostrów Wielkopolski Ostrzeszów Trzebnica Oleśnica WROCŁAW Świdnica Namysłów Oława Brzeg Strzelin Ząbkowice Śląskie Nysa Kłodzko LEGENDA Kępno Sieradz Bełchatów Wieruszów Piotrków Trybunalski Kłobuck Krapkowice Strzelce Opolskie Lubliniec Tarnowskie Góry Kędzierzyn-Koźle KATOWICE Głubczyce Olkusz Racibórz Oddziały IPN Chrzanów Wodzisław Śląski Delegatury IPN OPOLE Miasta wojewódzkie (siedziby Oddziałów i Delegatur IPN) Radom Pozostałe siedziby Delegatur IPN Granice województw Pszczyna Bielsko-Biała Cieszyn Oświęcim Żywiec Miechów Proszowice Wadowice LUBLIN Limanowa Sucha Beskidzka Nowy Targ Świdnik Chełm Krasnystaw Hrubieszów Janów Lubelski Zamość Stalowa Wola Dąbrowa Tarnowska Ropczyce Tarnów Leżajsk Kolbuszowa Dębica Zakopane Krosno Lubaczów Łańcut Przeworsk Jarosław RZESZÓW Jasło Strzyżów Brzozów Nowy Gorlice Sącz Tomaszów Lubelski Biłgoraj Tarnobrzeg Nisko Mielec Myślenice Włodawa Łęczna Opole Lubelskie Staszów KRAKÓW Brzesko Wieliczka Bochnia Parczew Kraśnik Busko-Zdrój Kazimierza Wielka Radzyń Podlaski Lubartów Puławy Sandomierz KIELCE Pińczów Zawiercie Kozienice Opatów Jędrzejów Myszków Łosice Ryki Zwoleń Szydłowiec Lipsko SkarżyskoKońskie -Kamienna Ostrowiec Starachowice Świętokrzyski Włoszczowa Siemiatycze Łuków Opoczno Częstochowa Hajnówka Biała Podlaska Garwolin Radom Przysucha Radomsko Kluczbork Siedlce Mińsk Otwock Mazowiecki Grójec Rawa Mazowiecka Tomaszów Białobrzegi Mazowiecki Pajęczno Wieluń WARSZAWA Grodzisk Mazowiecki Pruszków Żyrardów Piaseczno Skierniewice Zduńska Wola Pabianice Łask Olesno OPOLE Prudnik Brzeziny ŁÓDŹ Węgrów Sokołów Podlaski Wołomin Ożarów Sochaczew Mazowiecki Łowicz Łęczyca Poddębice Zgierz Wysokie Mazowieckie Bielsk Podlaski Wyszków Nowy Dwór Mazowiecki Legionowo Kutno Krotoszyn Środa Śląska Dzierżoniów Konin Jarocin Legnica Lubań Lwówek Złotoryja Jawor Śląski Jelenia Góra Wałbrzych Płock Gostynin Turek Milicz Wołów Lubin Bolesławiec Włocławek BIAŁYSTOK Zambrów Ostrów Mazowiecka Pułtusk Płońsk Śrem Rawicz Góra Głogów Polkowice Żary Żuromin Sierpc Lipno Gniezno Września Środa Wielkopolska Łomża Ostrołęka Przasnysz Mława Maków Mazowiecki Ciechanów Mogilno Radziejów Gostyń Żagań Aleksandrów Kujawski Inowrocław Leszno Wschowa Rypin Sokółka Mońki Kolno Nidzica Działdowo Toruń Żnin Biura Edukacji Publicznej IPN Grajewo Pisz Szczytno Nowe Miasto Lubawskie Augustów Ełk Brodnica Golub-Dobrzyń Oborniki Grodzisk Wielkopolski Wolsztyn Zielona Góra Chodzież POZNAŃ Nowy Tomyśl Chełmno Wąbrzeźno Nakło nad Notecią Wągrowiec Szamotuły Grudziądz Świecie Bydgoszcz Piła Pyrzyce Sejny Giżycko Ostróda Iława Tuchola Sępólno Krajeńskie Suwałki Olecko OLSZTYN Mrągowo Kwidzyn Człuchów Gołdap Kętrzyn Lidzbark Warmiński Sztum Starogard Gdański Drawsko Pomorskie SZCZECIN Myślibórz Tczew Węgorzewo Bartoszyce Elbląg Malbork Chojnice Szczecinek Łobez Gryfino Kościerzyna Braniewo Nowy Dwór Gdański Pruszcz Gdański Białogard Świdwin Police Goleniów Gdynia Sopot Lębork Sławno Przemyśl Sanok Lesko Ustrzyki Dolne Miasta wydzielone (na prawach powiatu) Miasta powiatowe Kolorami wyróżniono obszary poszczególnych Oddziałów IPN Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Biuro Edukacji Publicznej ul. Hrubieszowska 6a, 01-209 Warszawa, tel. 22 431 83 83, faks 22 431 83 80 Ofetra edukacyjna 2011 okladka C1 1 Warszawa 2011 2011-08-05 00:17:34
Oferta edukacyjna Biura Edukacji Publicznej IPN Warszawa 2011
Instytut Pamięci Narodowej Biuro Edukacji Publicznej Siedziba ul. Hrubieszowska 6a, 01-209 Warszawa Adres do korespondencji ul. Towarowa 28, 00-839 Warszawa Telefon 22 431 83 83, 22 431 83 86, 22 431 83 90 (sekretariat) Faks 22 431 83 80, 22 431 83 85 Opracowanie Katarzyna Cegieła Aleksandra Sulej Redakcja Magdalena Baj Korekta Joanna Wysłowska Redakcja techniczna Andrzej Broniak Projekt graficzny Marcin Koc, Tomasz Ginter Skład Tomasz Ginter Fotografie Michał Kurkiewicz, Andrzej Zawistowski, Piotr Życieński oraz zbiory IPN Druk LEGRA Sp. z o.o. Rybitwy 15, 30-716 Kraków Copyright by Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2011
Szanowni Państwo Prezentujemy Państwu ofertę edukacyjną Biura Edukacji Publicznej IPN. Wierzymy, że nasze propozycje zainteresują nie tylko uczniów, studentów i nauczycieli, lecz także wszystkich miłośników historii najnowszej. Zapraszamy Państwa do udziału w organizowanych przez nas przedsięwzięciach.
Ogólnopolskie projekty edukacyjne BEP IPN Opowiem ci o wolnej Polsce spotkania ze świadkami historii www.ipn.gov.pl/opowiem Celem projektu jest zainteresowanie młodzieży najnowszą historią Polski. Dzięki spotkaniom ze świadkami historii uczniowie mają szansę poznać dzieje swojego regionu i losy osób, które przeciwstawiając się na różne sposoby nazizmowi i komunizmowi, przyczyniły się do odzyskania przez Polskę niepodległości i budowy społeczeństwa obywatelskiego. Losy świadków służą do zrekonstruowania przebiegu wydarzeń, ukazują ich kontekst społeczny i pozwalają poczuć klimat przeszłości. Projekt jest realizowany od 2007 r. przez Instytut Pamięci Narodowej, Centrum Edukacji Obywatelskiej oraz Muzeum Powstania Warszawskiego. Jego rezultatem jest zebranie wielu relacji, z których najciekawsze zostały opublikowane w wydawnictwie albumowym Migawki z przeszłości. Opowieści świadków historii. Kontakt: opowiem_ci.edu@ipn.gov.pl Olga Tumińska tel. 22 431 83 78, olga.tuminska@ipn.gov.pl Kamila Sachnowska tel. 22 431 83 93, kamila.sachnowska@ipn.gov.pl 4
Projekt Kamienie pamięci służy utrwalaniu sylwetek ludzi, których poświęceniu zawdzięczamy niezawisłość naszego kraju. Dwie poprzednie edycje projektu dotyczyły uczestników wojny obronnej 1939 r. i strajków sierpniowych 1980 r. 4 lutego 2011 r. Sejm RP ogłosił 1 marca Dniem Żołnierzy Wyklętych. To oni będą bohaterami trzeciej edycji projektu Kamienie pamięci w roku szkolnym 2011/2012. Do zadań uczestników projektu będzie należało zebranie informacji o konkretnej osobie zaangażowanej w działania podziemia niepodległościowego w latach 1944/45 1956 oraz zgromadzenie wszelkich śladów pamięci pozostałych po tej postaci. Młodzież realizująca projekt powinna opracować atrakcyjny sposób prezentacji postaci oraz upowszechniania wiedzy o niej. Powstałe prace portrety żołnierzy wyklętych zostaną umieszczone na portalu internetowym Instytutu i utworzą wirtualną mapę pamięci. Kamienie pamięci historie żołnierzy wyklętych www.kamieniepamieci.ipn.gov.pl Kontakt: kamieniepamieci@ipn.gov.pl Rafał Pękała tel. 22 431 83 38, rafal.pekala@ipn.gov.pl Kamila Sachnowska tel. 22 431 83 93, kamila.sachnowska@ipn.gov.pl Do udziału w projekcie zapraszamy nauczycieli i uczniów klas III gimnazjum oraz wszystkich klas szkół ponadgimnazjalnych. Jego uczestnicy będą poznawali losy byłych więźniarek niemieckiego obozu koncentracyjnego dla kobiet w Ravensbrück i uczyli się technik dokumentowania relacji świadków historii i sztuki ich prezentowania. Kontakt Iwona Gałęzowska tel. 22 576 30 01, iwona.galezowska@ipn.gov.pl Anna Klimowicz tel. 22 576 30 07, anna.klimowicz@ipn.gov.pl O tym nie można zapomnieć spotkania z kobietami, które przeszły piekło Ravensbrück www.ipn.gov.pl/ /otymniemoznazapomniec 5
Akcja społeczno- -edukacyjna A teraz opowiem wam, jak to było naprawdę Nauczyciele prawdziwej historii www.ipn.gov.pl/nph Kontakt dr Andrzej Zawistowski tel. 22 431 83 83 andrzej.zawistowski@ipn.gov.pl Zapraszamy do udziału w akcji społeczno-edukacyjnej poświęconej przypomnieniu postaci nauczycieli i wychowawców, którzy w latach 1939 1989 przekazywali niezakłamany obraz narodowych dziejów. W niepodległej Polsce warto pamiętać o tej licznej, często dziś anonimowej grupie osób. Projekt będzie przeprowadzany równolegle w trzech obszarach. Pierwszy obejmie dawnych uczniów, którzy podzielą się wspomnieniami o swoich nauczycielach. Obszar drugi będzie przeznaczony dla nauczycieli, którzy opowiedzą o swoim życiu zawodowym. Obszar trzeci, inaugurowany jesienią 2012 r., będzie skierowany do dzisiejszych uczniów i ich wychowawców, a jego celem stanie się odszukanie i upamiętnienie tych nauczycieli, którzy w murach szkoły dzisiejszych uczestników akcji mówili prawdę o polskiej historii. Lekcje z historii najnowszej www.ipn.gov.pl/lekcje Płyta DVD do niekomercyjnego odtwarzania, przeznaczona do celów edukacyjnych. Wszystkie prawa autorskie i prawa producenta do nagranych utworów zastrzeżone. Kopiowanie, wynajmowanie, wypożyczanie, wykorzystywanie tego nośnika do wykonań publicznych i nagrań RTV bez zezwolenia zabronione. LEKCJE Z HISTORII NAJNOWSZEJ Tę propozycję kierujemy do nauczycieli wszystkich typów szkół. W ciągu dziewięćdziesięciominutowych zajęć, przeprowadzanych w szkole przez przeszkolonych do tego celu edukatorów, uczniowie poznają jeden z tematów związanych z najnowszą historią Polski. Dzięki bogatemu materiałowi źródłowemu i zastosowaniu różnorodnych metod dydaktycznych lekcje zachęcają do samodzielnych poszukiwań. Lekcje są bezpłatne, można je zamówić telefonicznie lub za pomocą poczty elektronicznej u koordynatorów regionalnych. W ofercie znajdują się następujące tematy: 1) PRL państwo totalitarne? 2) Prześladowani i aparat terroru 1944 1989. 3) Sztuka w służbie propagandy. 4) Dzieje pewnego eksperymentu gospodarka PRL. 6
5) Z flagą narodową przez najnowszą historię Polski. 6) W samo południe wybory 4 czerwca 1989. 7) A więc wojna polski wrzesień 1939. 8) Polacy ratujący Żydów. 9) Stan wojenny. 10) Historie żołnierzy z wyrokiem polskie podziemie niepodległościowe po 1945 r. Na stronie internetowej znajdują się informacje dotyczące wprowadzania nowych tematów oraz ankieta dla nauczycieli korzystających z lekcji lub osób nimi zainteresowanych. Regionalni koordynatorzy projektu OBEP IPN Białystok Andrzej Muczyński, tel. 85 664 57 87, andrzej.muczynski@ipn.gov.pl OBEP IPN Gdańsk Izabela Rychert, tel. 58 669 05 36, izabela.rychert@ipn.gov.pl OBEP IPN Gdańsk Delegatura w Bydgoszczy dr Marek Szymaniak, tel. 52 321 95 00, marek.szymaniak@ipn.gov.pl OBEP IPN Katowice Andrzej Sznajder, tel. 32 609 98 72, andrzej.sznajder@ipn.gov.pl OBEP IPN Kraków Dariusz Gorajczyk, tel. 12 289 20 69, dariusz.gorajczyk@ipn.gov.pl OBEP IPN Lublin Agnieszka Jaczyńska, tel. 81 536 34 63, agnieszka.jaczynska@ipn.gov.pl OBEP Lublin Delegatura w Radomiu Bogusław Bek, tel. 48 368 24 21, boguslaw.bek@ipn.gov.pl OBEP IPN Łódź Paweł Kowalski, tel. 42 616 27 18 w. 17, pawel.kowalski@ipn.gov.pl OBEP IPN Poznań Marta Szczesiak, tel. 61 835 69 64, marta.szczesiak@ipn.gov.pl OBEP IPN Rzeszów Zenon Fajger, tel. 17 867 30 32, zenon.fajger@ipn.gov.pl OBEP IPN Szczecin Katarzyna Rembacka, tel. 91 312 94 10, katarzyna.rembacka@ipn.gov.pl OBEP IPN Warszawa Wiesława Młynarczyk, tel. 22 860 70 51, wieslawa.mlynarczyk@ipn.gov.pl OBEP IPN Wrocław Iwona Demczyszak, tel. 71 326 76 30, iwona.demczyszak@ipn.gov.pl Ogólnopolski koordynator projektu Kamila Sachnowska tel. 22 431 83 93, kamila.sachnowska@ipn.gov.pl 7
Co kryją archiwa IPN? Biuro Edukacji Publicznej we współpracy z Biurem Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów przygotowało propozycję lekcji archiwalnej z wykorzystaniem wybranych dokumentów z archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Lekcja składa się z dwóch części: w pierwszej uczniowie poznają zasady działania archiwum i proces postępowania ze zgromadzonymi tam dokumentami; druga część ma charakter warsztatowy i polega na analizie przykładowych dokumentów. Propozycja jest skierowana do uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Regionalni koordynatorzy projektu OBEP IPN Białystok Paweł Kalisz, tel. 85 664 57 85, pawel.kalisz@ipn.gov.pl OBEP IPN Gdańsk Izabela Rychert, tel. 58 669 05 36, izabela.rychert@ipn.gov.pl OBEP IPN Gdańsk Delegatura w Bydgoszczy dr Katarzyna Maniewska, tel. 52 321 95 00, katarzyna.maniewska@ipn.gov.pl OBEP IPN Katowice Kornelia Banaś, tel. 32 609 98 69, kornelia.banas@ipn.gov.pl OBEP IPN Kraków Dariusz Gorajczyk, tel. 12 289 20 69, dariusz.gorajczyk@ipn.gov.pl OBEP IPN Lublin Agnieszka Jaczyńska, tel. 81 536 34 63, agnieszka.jaczynska@ipn.gov.pl OBEP IPN Łódź Paweł Kowalski, tel. 42 616 27 18 w. 17, pawel.kowalski@ipn.gov.pl OBEP IPN Poznań Bartosz Kuświk, tel. 61 835 69 57, bartosz.kuswik@ipn.gov.pl OBEP IPN Rzeszów Zenon Fajger, tel. 17 867 30 32, zenon.fajger@ipn.gov.pl OBEP IPN Szczecin Paweł Miedziński, tel. 91 312 94 13, pawel.miedzinski@ipn.gov.pl OBEP IPN Warszawa Barbara Pamrów, tel. 22 860 70 48, barbara.pamrow@ipn.gov.pl OBEP IPN Wrocław Iwona Demczyszak, tel. 71 326 76 30, iwona.demczyszak@ipn.gov.pl Ogólnopolscy koordynatorzy projektu: BEP: Kornelia Banaś tel. 32 609 98 69, kornelia.banas@ipn.gov.pl BUiAD: Paweł Zielony tel. 22 581 86 06, pawel.zielony@ipn.gov.pl 8
Zapraszamy uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych do udziału w ogólnopolskim konkursie pt. W kalejdoskopie pamięci Polska i Polacy w latach 1939 1989. W roku szkolnym 2011/2012 odbędzie się jego druga edycja zatytułowana W kraju czy poza krajem? Dylematy Polaków. Uczestnicy konkursu w swojej pracy opowiedzą o ludziach, których począwszy od wybuchu wojny we wrześniu 1939 r. aż do wyborów w czerwcu 1989 r., sytuacja zewnętrzna zmusiła do rozstrzygnięcia dylematu, gdzie żyć w Polsce czy poza jej granicami. Konkurs W kalejdoskopie pamięci www.ipn.gov.pl/konkursy Regionalni koordynatorzy konkursu OBEP IPN Białystok Andrzej Muczyński, tel. 85 664 57 87, andrzej.muczynski@ipn.gov.pl OBEP IPN Gdańsk Izabela Rychert, tel. 58 669 05 36, izabela.rychert@ipn.gov.pl OBEP IPN Katowice Kornelia Banaś, tel. 32 609 98 69, kornelia.banas@ipn.gov.pl OBEP IPN Kraków Elżbieta Jakimek-Zapart, tel. 12 289 20 71, elzbieta.jakimek@ipn.gov.pl OBEP IPN Lublin Agnieszka Choma, tel. 81 536 34 67, agnieszka.choma@ipn.gov.pl OBEP IPN Łódź Paweł Kowalski, tel. 42 616 27 18 w. 17, pawel.kowalski@ipn.gov.pl OBEP IPN Poznań Katarzyna Florczyk, tel. 61 835 69 53, katarzyna.florczyk@ipn.gov.pl OBEP IPN Rzeszów Zenon Fajger, tel. 17 867 30 32, zenon.fajger@ipn.gov.pl OBEP IPN Szczecin Grzegorz Czapski, tel. 91 312 94 11, grzegorz.czapski@ipn.gov.pl OBEP IPN Warszawa Barbara Pamrów, tel. 22 860 70 48, barbara.pamrow@ipn.gov.pl OBEP IPN Wrocław Sylwia Krzyżanowska, tel. 71 326 76 34, sylwia.krzyzanowska@ipn.gov.pl Ogólnopolski koordynator konkursu Katarzyna Cegieła tel. 22 431 83 44, katarzyna.cegiela@ipn.gov.pl 9
Konkurs Sprzączki i guziki z orzełkiem ze rdzy www.ipn.gov.pl/konkursy Kontakt Karol Wisłocki tel. 22 431 83 61, karol.wislocki@ipn.gov.pl Przegląd filmowy Echa Katynia www.ipn.gov.pl/katyn Kontakt Karol Wisłocki tel. 22 431 83 61, karol.wislocki@ipn.gov.pl Konkurs, którego trzecia edycja rozpocznie się wiosną 2012 r., jest adresowany do uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Celem konkursu jest przypomnienie ofiar zbrodni katyńskiej oficerów, żołnierzy, funkcjonariuszy, urzędników i innych osób, które zostały zamordowane tylko dlatego, że służyły niepodległemu państwu polskiemu. Zadaniem uczniów biorących udział w konkursie jest zaprojektowanie karty z albumu poświęconej konkretnej ofierze zbrodni katyńskiej. Dotychczas odbyły się dwie edycje konkursu. Nagrodą dla zwycięzców i ich opiekunów były wyjazdy edukacyjne do miejsc związanych z martyrologią Polaków na Kresach. Fundatorem wyjazdów był PKO BP. Na autorów najlepszych opracowań czeka jeszcze jedna nagroda: wybrane prace zostaną zamieszczone w publikacji IPN poświęconej ofiarom zbrodni katyńskiej. Szczegółowe informacje o kolejnej edycji konkursu, w tym regulamin, zostaną ogłoszone wiosną 2012 r. na stronie internetowej. W kwietniu 1940 r. Sowieci rozpoczęli egzekucje, które przeszły do historii jako Zbrodnia Katyńska. Aby świadomość tych wydarzeń nie zaginęła, od dwóch lat w kwietniu organizujemy przegląd filmowy Echa Katynia. W jego ramach są prezentowane filmy dotyczące Zbrodni Katyńskiej oraz innych wydarzeń powiązanych z nią kontekstem historycznym, kulturowym, politycznym czy socjologicznym. Projekcjom filmów towarzyszą dyskusje panelowe z udziałem reżyserów, historyków, dziennikarzy, socjologów, dyplomatów, świadków ekshumacji, a także członków rodzin zamordowanych. Projekcje filmów i dyskusje panelowe odbywają się w Centrum Edukacyjnym IPN Przystanek historia w Warszawie. Przewidziane są także regionalne edycje przeglądu. 10
Nagrywanie świadectw uczestników lub obserwatorów wydarzeń historycznych służy celom naukowym i edukacyjnym. Dotychczas udało się utrwalić wspomnienia ponad 600 świadków historii: żołnierzy II wojny światowej, więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych i sowieckich łagrów, sybiraków, osób związanych z niepodległościowym podziemiem zbrojnym, Kościołem, opozycją w PRL. Zbiór nagrań jest wciąż uzupełniany. W pamięci mojej, twojej, naszej to propozycja zespołu notacyjnego IPN skierowana do Uniwersytetów Trzeciego Wieku. W jej ramach oferujemy szkolenia notacyjne wraz z wprowadzeniem merytorycznym. Podsumowaniem zajęć są notacje filmowe wykonywane przez słuchaczy uniwersytetów. Notacje www.ipn.gov.pl/notacje Kontakt Michał Kurkiewicz tel. 22 431 83 72, michal.kurkiewicz@ipn.gov.pl Mirosław Jabłoński tel. 22 431 83 67, miroslaw.jablonski@ipn.gov.pl Leszek Rysak tel. 22 431 83 79, leszek.rysak@ipn.gov.pl Konrad Starczewski tel. 22 431 83 32, konrad.starczewski@ipn.gov.pl 11
Wystawy www.ipn.gov.pl/wystawy W ofercie edukacyjnej IPN znajduje się kilkaset wystaw przybliżających najnowszą historię Polski. Znaczna ich część koncentruje się na latach II wojny światowej oraz na czasie wojny po wojnie, czyli oporze podziemia antykomunistycznego. Tematyka wielu wiąże się z okresem władzy komunistycznej w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem działalności aparatu represji w PRL, tłumienia protestów społecznych w latach 1956, 1968, 1970, 1976 oraz dramatycznych wydarzeń stanu wojennego z lat 1981 1983. Wiele miejsca zajmuje prezentacja wysiłków ludzi i środowisk opozycyjnych, podtrzymujących opór przeciwko narzuconej dyktaturze, a zwłaszcza roli, którą odegrał w tym okresie Kościół katolicki i ruch Solidarność. Wystawy są bezpłatnie wypożyczane szkołom oraz placówkom kulturalnym i oświatowym w kraju i za granicą. Towarzyszą im foldery i katalogi, a także propozycje zajęć dla młodzieży z wykorzystaniem wystaw. Kontakt Paweł Rokicki tel. 22 431 83 69, pawel.rokicki@ipn.gov.pl dr Tomasz Ginter tel. 22 431 83 88, tomasz.ginter@ipn.gov.pl Karol Madaj tel. 22 431 83 94, karol.madaj@ipn.gov.pl 12
Aktualnie polecane wystawy Z największą brutalnością... Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce, wrzesień październik 1939 r. (BEP Centrala) Zagłada polskich elit. Akcja AB Katyń (BEP Centrala) Życie w krakowskim getcie (OBEP Kraków) Polacy Ukraińcy 1939 1947 (OBEP Lublin) Dni Powstania Warszawa 1944 (OBEP Warszawa) Zaginieni w obławie augustowskiej (lipiec 1945) (OBEP Białystok) W objęciach Wielkiego Brata. Sowieci w Polsce 1944 1993 (OBEP Warszawa) Skazani na karę śmierci w czasach stalinowskich i ich losy (OBEP Wrocław) Wolności! Chleba! Poznański Czerwiec 1956 w fotografii (OBEP Poznań) Marzec 1968 (OBEP Warszawa) Krew robotników nie pójdzie na marne. Grudzień 70 Styczeń 71 (OBEP Szczecin) Niech się święci. Obchody świąt i rocznic w Polsce Ludowej (OBEP Łódź) Pro i kontra. Młodzież w Polsce Ludowej (OBEP Łódź) Fenomen Solidarności. Migawki z dziejów Polski, 1980 1981 (BEP Centrala) Stan wojenny spojrzenie po dwudziestu latach (OBEP Lublin) Oczy i uszy bezpieki (OBEP Katowice) Dni Solidarności (OBEP Gdańsk) 13
Gry edukacyjne www.ipn.gov.pl/gry Jedną z form działalności edukacyjnej, którą kierujemy do młodszych odbiorców, są gry. Pozwalają one przyswajać wiedzę historyczną przy okazji dobrej zabawy. Awans zostań marszałkiem Polski Ta dynamiczna gra karciana służy przybliżeniu polskich stopni wojskowych z 1939 r. Grając kartami z naramiennikami od szeregowca do marszałka Polski, gracze poruszają się po planszy przedstawiającej szczeble wojskowej hierarchii. Do gry są dołączone biogramy i zdjęcia uczestników kampanii wrześniowej oraz krótkie opracowanie historyczne na temat polskich stopni wojskowych w dwudziestoleciu międzywojennym. Liczba graczy: 2; wiek: od 8 lat; czas gry: 10 15 min 303 jest szybką wojenną grą planszową dla dwóch osób. Jeden z graczy dowodzi RAF broniącym Wielkiej Brytanii, a drugi atakuje niemieckim Luftwaffe. Zadaniem lotnictwa Trzeciej Rzeszy jest zbombardowanie Londynu, a celem lotnictwa alianckiego powstrzymanie agresora. Każdy z graczy dysponuje sześcioma różnymi samolotami, za pomocą których prowadzi operację wojenną na planszy nawiązującej do stołu dowodzenia RAF. Podniebne pojedynki są rozstrzygane przy użyciu specjalnie zaprojektowanych kości. Dołączona do gry broszura zawiera historyczne opracowanie poświęcone bitwie o Anglię, lotnikom z Dywizjonu 303 i samolotom używanym w czasach II wojny światowej. Liczba graczy: 2; wiek: od 10 lat; czas gry: 15 min Laureat nagrody Planszowa Gra Wojenna Roku 2010 14
Pamięć 39 to gra oparta na zasadach popularnego Memory, wprowadza uczniów w tematykę kampanii wrześniowej 1939 r. Dołączona do gry broszura zawiera komentarz historyczny do poszczególnych fotografii. Liczba graczy: 2 5; wiek: od 8 lat; czas gry: 10 15 min Kolejka opowiada o bolączkach życia codziennego w latach schyłkowego PRL-u. Zadanie postawione przed graczami wydaje się proste: należy dokonać zakupów zgodnie z listą sprawunków. Rzeczywistość lat osiemdziesiątych jest jednak trudna. Przed pustymi sklepami ustawiają się długie kolejki. Trzeba więc stać, czekać, a przede wszystkim brać udział w grze o towar dostarczany w znikomych ilościach. Nie dość, że z boku do kolejki próbuje wepchnąć się jakiś cwaniak, całą dostawę chce wykupić spekulant, to jeszcze sklepowa usiłuje spod lady sprzedać towar znajomej. Liczba niespodzianek czyhających na czekających przed sklepem jest naprawdę wielka W pudełku znajduje się opracowanie historyczne na temat kolejek w PRL, wybór kawałów politycznych z epoki oraz płyta DVD z dwoma filmami dokumentalnymi. Liczba graczy: 2 5; wiek: od 12 lat; czas gry: 45 60 min Gry można otrzymać jako nagrody w konkursach i imprezach edukacyjnych organizowanych przez IPN bądź kupić w dobrych sklepach z grami planszowymi oraz w punktach sprzedaży IPN. Kontakt Karol Madaj tel. 22 431 83 94, karol.madaj@ipn.gov.pl 15
Teki edukacyjne www.ipn.gov.pl/publikacje Teki edukacyjne przygotowywane przez Biuro Edukacji Publicznej IPN stanowią pomoc dydaktyczną dla nauczycieli historii i innych przedmiotów humanistycznych na wszystkich poziomach nauczania. Na każdą tekę składają się: karty źródłowe, materiały dla ucznia oraz materiały dla nauczyciela. Podstawowy zestaw tek edukacyjnych trafił w latach 2007 2008 do wszystkich polskich szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Teki są także bezpłatnie kolportowane podczas warsztatów metodycznych organizowanych przez pion edukacyjny BEP IPN. Do tej pory ukazały się: Auschwitz pamięć dla przyszłości; Czerwiec 76 krok ku wolności; Deportacje Górnoślązaków do ZSRS w 1945 roku; Konspiracyjne Wojsko Polskie w latach 1945 1948; Obóz Pracy w Świętochłowicach; Podziemie niepodległościowe w województwie białostockim w latach 1944 1956; Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej; Polskie Państwo Podziemne w latach 1939 1941; Propaganda Polski Ludowej; Prymas Tysiąclecia Kardynał Stefan Wyszyński; Stan wojenny; Stosunki polsko-ukraińskie w latach 1939 1947; W służbie Ojczyzny. Sylwetka majora Wacława Kopisto (1911 1993); Zagłada Żydów polskich w czasie II wojny światowej; Zbrodnia Katyńska; Z Solidarnością do wolności. 16
Oprócz tek edukacyjnych Biuro Edukacji Publicznej IPN przygotowało również inne publikacje wspierające działania nauczycieli. Materiały edukacyjne składają się ze wstępu historycznego oraz scenariuszy zajęć. Materiały edukacyjne www.ipn.gov.pl/publikacje Do tej pory ukazały się: Szczecin. Grudzień 70 Styczeń 71. Materiały edukacyjne, Szczecin 2007; Generał August Emil Fieldorf Nil. Materiały edukacyjne, Warszawa 2009; Grudzień 70. Materiały edukacyjne, Warszawa 2010. Płyty DVD Wojna w filmie i PRL w filmie wraz z dołączonymi do nich propozycjami dydaktycznymi powstały, by wspierać nauczycieli w nauczaniu najnowszej historii Polski. Na każdej z płyt znajdują się krótkie fragmenty filmów fabularnych i propozycje ich wykorzystania na zajęciach z uczniami. Materiały multimedialne www.ipn.gov.pl/publikacje 17
Materiały dla uczniów ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi www.ipn.gov.pl/publikacje Płyta Historia w filmie jest przystosowana do pracy z uczniami niewidzącymi i niesłyszącymi. Umieszczone na niej fragmenty filmów są zaopatrzone w audiodeskrypcję jako dodatkową ścieżkę dźwiękową i napisy. Płyta zawiera także propozycje ćwiczeń i zadań, przystosowane do potrzeb uczniów niesłyszących i niewidzących. Materiał edukacyjny Solidarność narodziny legendy zawiera scenariusz o narodzinach NSZZ Solidarność oraz bogaty materiał źródłowy, na który składają się fragmenty dokumentów Biura Politycznego KC PZPR, wspomnienia i relacje, artykuły z tzw. drugiego obiegu. Druk powiększoną czcionką i alfabetem Braille a umożliwia wykorzystanie materiału na zajęciach z uczniami niewidzącymi i słabowidzącymi. 18
Od 2000 r. Instytut Pamięci Narodowej wydał prawie tysiąc publikacji, w których są upowszechniane rezultaty badań prowadzonych zarówno przez historyków zatrudnionych w IPN, jak i osoby spoza Instytutu. Książki i materiały edukacyjne są publikowane m.in. w seriach: Monografie, Relacje i Wspomnienia, Słowniki, Dokumenty czy Konferencje (materiały będące plonem spotkań naukowych organizowanych przez IPN). Aktualne informacje o wszystkich publikacjach IPN znajdują się na stronie internetowej. Książki www.ipn.gov.pl/publikacje Kontakt Agnieszka Górkiewicz tel. 22 431 83 65, agnieszka.gorkiewicz@ipn.gov.pl Rafał Ziątek tel. 22 431 83 64, rafal.ziatek@ipn.gov.pl Miesięcznik popularnonaukowy poświęcony najnowszej historii Polski. Bezpłatnym dodatkiem do Biuletynu IPN są płyty DVD z filmami i spektaklami o tematyce historycznej. Dziesięciotysięczny nakład trafia do wszystkich liceów, bibliotek oraz na rynek księgarski. Informacje o prenumeracie i egzemplarzach archiwalnych można znaleźć na stronie internetowej. Po trzech miesiącach od daty wydania każdy numer Biuletynu IPN jest dostępny w Internecie. Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej www.ipn.gov.pl/biuletyn Kontakt Jan Ruman, tel. 22 431 83 74, jan.ruman@ipn.gov.pl Maria Wiśniewska, tel. 22 431 83 47, maria.wisniewska@ipn.gov.pl 19
Portale edukacyjne Tematyczne portale edukacyjne zawierają kompendium wiedzy o różnych zagadnieniach, wzbogacone o zdjęcia, filmy, teksty źródłowe, teksty piosenek. www.1wrzesnia39.pl www.17wrzesnia39.pl www.zyciezazycie.pl www.czerwiec56.ipn.gov.pl www.marzec1968.pl www.grudzien70.ipn.gov.pl www.czerwiec76.ipn.gov.pl www.sierpien1980.pl www.13grudnia81.pl www.rok1989.pl www.kultura-niezalezna.pl www.slady.ipn.gov.pl www.korbonski.ipn.gov.pl www.okulicki.ipn.gov.pl www.pilecki.ipn.gov.pl www.xj.popieluszko.pl www.walizkazhistoria.pl 20
Propozycja jest skierowana do doktorantów, a w wyjątkowych przypadkach także studentów starszych lat studiów magisterskich, podejmujących w swoich badaniach problematykę związaną z najnowszymi dziejami Polski. Program obejmuje wykłady wybitnych badaczy historii najnowszej, dyskusje, zajęcia seminaryjne oraz warsztatowe. Każdy uczestnik jest także zobowiązany do przygotowania i zaprezentowania referatu na temat własnych planów badawczych lub aktualnie realizowanych prac. Referaty są publikowane w formie książkowej. Letnia Szkoła Historii Najnowszej Więcej propozycji skierowanych do studentów można znaleźć na stronach Oddziałowych Biur Edukacji Publicznej IPN. Kontakt Anna Piekarska tel. 22 431 83 70, anna.piekarska@ipn.gov.pl 21
Program polonijny Biura Edukacji Publicznej IPN www.ipn.gov.pl/polonia Program polonijny jest adresowany do osób uczących w polskich szkołach lub klasach poza granicami kraju. W jego ramach edukatorzy BEP IPN nawiązują kontakty z polonijnymi placówkami oświatowymi, prezentują ofertę edukacyjną BEP, prowadzą zajęcia dla nauczycieli i uczniów, organizują prezentacje wystaw historycznych. Edukatorzy IPN dotarli dotychczas do kilkuset nauczycieli oraz kilku tysięcy uczniów kształcących się poza granicami kraju. Upowszechnianie wiedzy historycznej wśród środowisk polonijnych przyniosło BEP IPN w 2008 r. nagrodę im. Ireny i Franciszka Skowyrów, przyznaną przez Instytut Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Corocznym podsumowaniem realizacji programu są Polonijne spotkania z historią najnowszą kurs najnowszej historii Polski i efektywnych metod jej nauczania. Dotychczas wzięło w nim udział ok. 250 osób z całego świata. Kontakt: Olga Tumińska tel. 22 431 83 78, olga.tuminska@ipn.gov.pl 22
W każdym miesiącu Instytut Pamięci Narodowej przygotowuje ponad 100 przedsięwzięć edukacyjnych w skali ogólnopolskiej i regionalnej, takich jak: warsztaty dla nauczycieli, warsztaty dla uczniów, wykłady dla uczniów i nauczycieli, lekcje historii, seminaria, konkursy, rajdy, przeglądy filmowe, projekty edukacyjne, wystawy. Oferta regionalna www.ipn.gov.pl/kalendarium Z częścią naszych propozycji mogą się Państwo zapoznać także podczas organizowanych lokalnie pikników, festiwali nauki czy nocy muzeów. Szczegółowe informacje o bieżącej ofercie Biura Edukacji Publicznej oraz regionalnych Biur Edukacji Publicznej i podległych im Delegatur znajdują się na stronie internetowej oraz na stronach Oddziałowych Biur Edukacji Publicznej IPN. 23
Oddziałowe Biura Edukacji Publicznej IPN OBEP IPN w Białymstoku ul. Warsztatowa 1a, 15-637 Białystok tel. 85 664 57 80, faks 85 664 57 88 Referat Edukacji Historycznej dr Ewa Rogalewska kierownik referatu tel. 85 664 57 83, ewa.rogalewska@ipn.gov.pl www.ipn.gov.pl/edukacja_bialystok OBEP w Białymstoku Delegatura w Olsztynie ul. Partyzantów 87, 10-402 Olsztyn tel. 89 521 48 00, faks 89 521 48 01, www.ipn.gov.pl/edukacja_olsztyn OBEP IPN w Gdańsku ul. Słoneczna 59a, 81-605 Gdynia tel. 58 669 40 24, faks 58 669 40 23 Referat Edukacji Historycznej dr Michał Sempołowicz kierownik referatu, tel. 58 668 49 10, michal.sempolowicz@ipn.gov.pl www.ipn.gov.pl/edukacja_gdansk OBEP IPN w Gdańsku Delegatura w Bydgoszczy ul. Jagiellońska 2, 85-067 Bydgoszcz tel. 52 321 95 00, faks 52 345 48 15, www.ipn.gov.pl/edukacja_bydgoszcz OBEP IPN w Katowicach ul. Kilińskiego 9, 40-061 Katowice tel. 32 609 98 74, faks 32 609 98 48 Referat Edukacji Historycznej Andrzej Sznajder kierownik referatu tel. 32 609 98 72, andrzej.sznajder@ipn.gov.pl www.ipn.gov.pl/edukacja_katowice OBEP IPN w Krakowie ul. Reformacka 3, 31-012 Kraków tel./faks 12 426 21 37 Referat Edukacji Historycznej Joanna Dutka kierownik referatu tel. 12 289 20 44, joanna.dutka@ipn.gov.pl www.ipn.gov.pl/edukacja_krakow OBEP IPN w Krakowie Delegatura w Kielcach al. Na Stadion 1, 25-127 Kielce tel. 41 340 50 50, faks 41 340 50 96, www.ipn.gov.pl/edukacja_kielce OBEP IPN w Lublinie ul. Szewska 2, 20-086 Lublin tel. 81 536 34 67, faks 81 536 34 62 Referat Edukacji Historycznej Agnieszka Jaczyńska kierownik referatu tel. 81 536 34 63, agnieszka.jaczynska@ipn.gov.pl www.ipn.gov.pl/edukacja_lublin OBEP IPN w Lublinie Delegatura w Radomiu ul. Żeromskiego 53, 26-600 Radom, tel. 48 368 24 21, faks 48 368 24 18, www.ipn.gov.pl/edukacja_radom OBEP IPN w Łodzi ul. Elizy Orzeszkowej 31/35, 91-479 Łódź tel. 42 616 27 18, faks 42 616 27 18 w. 13 Referat Edukacji Historycznej Paweł Kowalski kierownik referatu tel. 42 616 27 18 w. 17, pawel.kowalski@ipn.gov.pl www.ipn.gov.pl/edukacja_lodz OBEP IPN w Poznaniu ul. Rolna 45a, 61-487 Poznań tel. 61 835 69 55, faks 61 835 69 56 Referat Edukacji Historycznej Bartosz Kuświk kierownik referatu tel. 61 835 69 57, bartosz.kuswik@ipn.gov.pl www.ipn.gov.pl/edukacja_poznan OBEP IPN w Rzeszowie ul. Słowackiego 18, 35-060 Rzeszów tel. 17 860 60 26, faks 17 860 60 44 Referat Edukacji Historycznej Jakub Izdebski kierownik referatu tel. 17 867 30 30, jakub.izdebski@ipn.gov.pl www.ipn.gov.pl/edukacja_rzeszow OBEP IPN w Szczecinie ul. Piotra Skargi 14, 71-422 Szczecin tel. 91 312 94 00, faks 91 312 94 02 Referat Edukacji Historycznej Katarzyna Rembacka kierownik referatu tel. 91 312 94 10, katarzyna.rembacka@ipn.gov.pl www.ipn.gov.pl/edukacja_szczecin OBEP IPN w Szczecinie Delegatura w Gorzowie Wielkopolskim ul. Jagiellończyka 8 (12 piętro), 66-400 Gorzów Wielkopolski tel. 95 711 56 82, www.ipn.gov.pl/edukacja_gorzow OBEP IPN w Szczecinie Delegatura IPN w Koszalinie ul. Andersa 34, 75-950 Koszalin tel. 94 342 85 37, www.ipn.gov.pl/edukacja_koszalin OBEP IPN w Warszawie ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa tel. 22 860 70 33, faks 22 860 70 34 Referat Edukacji Historycznej Jacek Pawłowicz kierownik referatu tel. 22 860 70 46, jacek.pawlowicz@ipn.gov.pl www.ipn.gov.pl/edukacja_warszawa OBEP IPN we Wrocławiu ul. Sołtysowicka 21a, 51-168 Wrocław tel. 71 326 76 34, faks 71 326 76 35 Referat Edukacji Historycznej Wojciech Trębacz kierownik referatu tel. 71 326 76 36, wojciech.trebacz@ipn.gov.pl www.ipn.gov.pl/edukacja_wroclaw OBEP IPN we Wrocławiu Delegatura w Opolu ul. Oleska 31, 45-052 Opole tel. 77 406 83 20, faks 77 406 83 22, www.ipn.gov.pl/edukacja_opole 24
Oferta edukacyjna Puck Wejherowo GDAŃSK Słupsk Kartuzy Koszalin Kołobrzeg Świnoujście Bytów Kamień Pomorski Gryfice Stargard Szczeciński Wałcz Złotów Choszczno Strzelce Krajeńskie Czarnków GORZÓW WIELKOPOLSKI Międzychód Słubice Sulęcin Międzyrzecz Krosno Świebodzin Odrzańskie Kościan Nowa Sól Zgorzelec Kamienna Góra Słupca Koło Pleszew Kalisz Ostrów Wielkopolski Ostrzeszów Trzebnica Oleśnica WROCŁAW Świdnica Namysłów Oława Brzeg Strzelin Ząbkowice Śląskie Nysa Kłodzko LEGENDA Kępno Sieradz Bełchatów Wieruszów Piotrków Trybunalski Kłobuck Krapkowice Strzelce Opolskie Lubliniec Tarnowskie Góry Kędzierzyn-Koźle KATOWICE Głubczyce Olkusz Racibórz Oddziały IPN Chrzanów Wodzisław Śląski Delegatury IPN OPOLE Miasta wojewódzkie (siedziby Oddziałów i Delegatur IPN) Radom Pozostałe siedziby Delegatur IPN Granice województw Pszczyna Bielsko-Biała Cieszyn Oświęcim Żywiec Miechów Proszowice Wadowice LUBLIN Limanowa Sucha Beskidzka Nowy Targ Świdnik Chełm Krasnystaw Hrubieszów Janów Lubelski Zamość Stalowa Wola Dąbrowa Tarnowska Ropczyce Tarnów Leżajsk Kolbuszowa Dębica Zakopane Krosno Lubaczów Łańcut Przeworsk Jarosław RZESZÓW Jasło Strzyżów Brzozów Nowy Gorlice Sącz Tomaszów Lubelski Biłgoraj Tarnobrzeg Nisko Mielec Myślenice Włodawa Łęczna Opole Lubelskie Staszów KRAKÓW Brzesko Wieliczka Bochnia Parczew Kraśnik Busko-Zdrój Kazimierza Wielka Radzyń Podlaski Lubartów Puławy Sandomierz KIELCE Pińczów Zawiercie Kozienice Opatów Jędrzejów Myszków Łosice Ryki Zwoleń Szydłowiec Lipsko SkarżyskoKońskie -Kamienna Ostrowiec Starachowice Świętokrzyski Włoszczowa Siemiatycze Łuków Opoczno Częstochowa Hajnówka Biała Podlaska Garwolin Radom Przysucha Radomsko Kluczbork Siedlce Mińsk Otwock Mazowiecki Grójec Rawa Mazowiecka Tomaszów Białobrzegi Mazowiecki Pajęczno Wieluń WARSZAWA Grodzisk Mazowiecki Pruszków Żyrardów Piaseczno Skierniewice Zduńska Wola Pabianice Łask Olesno OPOLE Prudnik Brzeziny ŁÓDŹ Węgrów Sokołów Podlaski Wołomin Ożarów Sochaczew Mazowiecki Łowicz Łęczyca Poddębice Zgierz Wysokie Mazowieckie Bielsk Podlaski Wyszków Nowy Dwór Mazowiecki Legionowo Kutno Krotoszyn Środa Śląska Dzierżoniów Konin Jarocin Legnica Lubań Lwówek Złotoryja Jawor Śląski Jelenia Góra Wałbrzych Płock Gostynin Turek Milicz Wołów Lubin Bolesławiec Włocławek BIAŁYSTOK Zambrów Ostrów Mazowiecka Pułtusk Płońsk Śrem Rawicz Góra Głogów Polkowice Żary Żuromin Sierpc Lipno Gniezno Września Środa Wielkopolska Łomża Ostrołęka Przasnysz Mława Maków Mazowiecki Ciechanów Mogilno Radziejów Gostyń Żagań Aleksandrów Kujawski Inowrocław Leszno Wschowa Rypin Sokółka Mońki Kolno Nidzica Działdowo Toruń Żnin Biura Edukacji Publicznej IPN Grajewo Pisz Szczytno Nowe Miasto Lubawskie Augustów Ełk Brodnica Golub-Dobrzyń Oborniki Grodzisk Wielkopolski Wolsztyn Zielona Góra Chodzież POZNAŃ Nowy Tomyśl Chełmno Wąbrzeźno Nakło nad Notecią Wągrowiec Szamotuły Grudziądz Świecie Bydgoszcz Piła Pyrzyce Sejny Giżycko Ostróda Iława Tuchola Sępólno Krajeńskie Suwałki Olecko OLSZTYN Mrągowo Kwidzyn Człuchów Gołdap Kętrzyn Lidzbark Warmiński Sztum Starogard Gdański Drawsko Pomorskie SZCZECIN Myślibórz Tczew Węgorzewo Bartoszyce Elbląg Malbork Chojnice Szczecinek Łobez Gryfino Kościerzyna Braniewo Nowy Dwór Gdański Pruszcz Gdański Białogard Świdwin Police Goleniów Gdynia Sopot Lębork Sławno Przemyśl Sanok Lesko Ustrzyki Dolne Miasta wydzielone (na prawach powiatu) Miasta powiatowe Kolorami wyróżniono obszary poszczególnych Oddziałów IPN Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Biuro Edukacji Publicznej ul. Hrubieszowska 6a, 01-209 Warszawa, tel. 22 431 83 83, faks 22 431 83 80 Ofetra edukacyjna 2011 okladka C1 1 Warszawa 2011 2011-08-05 00:17:34