ANALIZA POTENCJA U TURYSTYCZNEGO POGRANICZA POLSKO-S OWACKIEGO WYBRANE ASPEKTY

PAÑSTWOWA WY SZA SZKO A ZAWODOWA W NOWYM S CZU Instytut Ekonomiczny STAROSTWO POWIATOWE W NOWYM S CZU ANALIZA POTENCJA U TURYSTYCZNEGO POGRANICZA POLSKO-S OWACKIEGO WYBRANE ASPEKTY Raport z badañ Zespó³ dr Janusz Fudaliñski - kierownik badañ dr Agata Niemczyk - koordynator badañ mgr in. Iwona Gawron mgr Honorata Trzciñska mgr Tomasz Zac³ona Nowy S¹cz 2005

2

SPIS TREŒCI I. Streszczenie wstêpne.................................................................. 5 II. Wprowadzenie....................................................................... 6 III. Metodyka badania i ograniczenia....................................................... 7 IV. Wyniki badania..................................................................... 10 4.1. Wielkoœæ i struktura bazy noclegowej Powiatu Nowos¹deckiego........................... 10 4.2. Natê enie ruchu turystycznego - stopieñ wykorzystania bazy noclegowej na terenie Powiatu Nowos¹deckiego................................................. 24 4.3. Potencja³ turystyczny Powiatu Nowos¹deckiego w opinii turystów......................... 30 4.4. Opinia turystów na temat potencja³u turystycznego gminy Krynica-Zdrój.................... 66 4.5. Opinia turystów na temat potencja³u turystycznego gminy Gródek nad Dunajcem............. 94 4.6. Opinia turystów na temat potencja³u turystycznego gminy Piwniczna-Zdrój................. 121 4.7. Opinia turystów na temat potencja³u turystycznego gminy Muszyna....................... 148 4.8. Znajomoœæ regionu - Powiatu Nowos¹deckiego wœród turystów i mieszkañców Ma³opolski.... 175 V. Wnioski i zalecenia................................................................. 180 3

4

I. Streszczenie wstêpne Pañstwowa Wy sza Szko³a Zawodowa w Nowym S¹czu na zlecenie Starostwa Powiatowego w Nowym S¹czu przeprowadzi³a badanie zmierzaj¹ce do zdiagnozowania potencja³u turystycznego Powiatu Nowos¹deckiego. Przedmiotem badañ sta³y siê nastêpuj¹ce zagadnienia: wielkoœæ i struktura bazy noclegowej, natê enie ruchu turystycznego, potrzeby turystów i ich preferencje, ocena jakoœci us³ug turystycznych œwiadczonych na terenie S¹decczyzny, znajomoœæ regionu wœród faktycznych i potencjalnych jego turystów. Badanie zosta³o przeprowadzone w dwóch etapach odpowiadaj¹cych poszczególnym sezonom: zim¹ (luty-marzec) i latem (maj-sierpieñ) 2005 r. Zakres przestrzenny badañ wyznaczy³y granice Powiatu Nowos¹deckiego obejmuj¹cego jego gminy oraz przejœcia graniczne. Badan¹ zbiorowoœæ stanowili turyœci krajowi i zagraniczni przebywaj¹cych na terenie Powiatu w celu poznawczym, wypoczynkowym, zawodowym, religijnym, rodzinnym, zdrowotnym itp. W badaniu wielkoœci i struktury bazy noclegowej oraz natê enia ruchu turystycznego zbiorowoœci¹ badan¹ by³y obiekty zbiorowego zakwaterowania. PWSZ w Nowym S¹czu na zlecenie Powiatu przeprowadzi³a równie badanie na lotnisku Balice w Krakowie, zmierzaj¹ce do zdiagnozowania stopnia znajomoœci regionu (Powiatu Nowos¹deckiego) wœród turystów i mieszkañców Ma³opolski. Rozwi¹zaniu tak okreœlonych problemów badawczych s³u y³y Ÿród³a pierwotne i wtórne. Pierwsze z nich wykorzystano do zidentyfikowania potrzeb turystów i ich preferencji oraz stopnia oceny ich zadowolenia z zaproponowanych przez Powiat us³ug turystycznych. ród³a te ponadto zosta³y wykorzystane do zidentyfikowania stopnia znajomoœci regionu S¹decczyzny wœród faktycznych i potencjalnych jego turystów. Z kolei Ÿród³a wtórne pozwoli³y okreœliæ wielkoœæ i strukturê bazy noclegowej oraz natê enie ruchu turystycznego w badanej destynacji. Diagnoza wielkoœci i struktury bazy noclegowej Powiatu skoncentrowana zosta³a wokó³ oszacowania liczby obiektów zbiorowego zakwaterowania i liczby miejsc noclegowych w tych obiektach w ca³ym Powiecie i w poszczególnych jego gminach. Analiz¹ objêto okres lat 2003 i 2004. Scharakteryzowano tê bazê równie z punktu widzenia poszczególnych jej komponentów. Rozmiary ruchu turystycznego na terenie Powiatu Nowos¹deckiego oszacowane zosta³y w oparciu o modele tendencji rozwojowych. Wyznaczona funkcja trendu dla udzielonych noclegów w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania wytypowana zosta³a na podstawie analizy wspó³czynnika determinacji, który potwierdzi³, wczeœniej oszacowan¹, sezonowoœæ omawianego zjawiska. Wielkoœæ ruch turystycznego na terenie Powiatu Nowos¹deckiego uzupe³niona zosta³a danymi statystycznymi pochodz¹cymi z przejœæ granicznych pogranicza polsko-s³owackiego. W³aœciw¹ czêœæ raportu, najbardziej obszern¹, stanowi¹ wyniki badañ na temat potrzeb i preferencji turystów, ich oceny, co do jakoœci us³ug turystycznych œwiadczonych na terenie S¹decczyzny. W raporcie okreœlono profil przeciêtnego turysty Powiatu Nowos¹deckiego; wskazano na motywy jego przyjazdu na teren S¹decczyzny, d³ugoœæ jego pobytu, preferencje w zakresie form spêdzania czasu wolnego, przewidywan¹ wielkoœæ jego wydatków ponoszonych podczas pobytu na terenie Powiatu Nowos¹deckiego. Analiza obejmowa³a swym zakresem ró ne zagadnienia, w tym tak e ocenê elementów potencja³u turystycznego Powiatu Nowos¹deckiego, tj. jego bazê noclegow¹, gastronomiczn¹, komunikacyjn¹ i towarzysz¹c¹. Badania pozwoli³y równie na porównanie zdolnoœci turystycznej badanej destynacji ze zdolnoœci¹ turystyczn¹ S³owacji. Oceny turystów odwiedzanych miejscowoœci da³y podstawê do wyodrêbnienia najlepszych gmin Powiatu. W rezultacie, kieruj¹c siê rzeczywistymi mo liwoœciami w sferze zaspokojenia potrzeb odwiedzaj¹cych, wyodrêbniono 4 gminy, tzw. lokomotyw Powiatu Nowos¹deckiego, tj. gminê Krynica-Zdrój, gminê Gródek nad Dunajcem, gminê Piwniczna-Zdrój i gminê Muszyna. Ka da z nich zosta³a scharakteryzowana w dalszej czêœci raportu. Ostatni element raportu to diagnoza stopnia znajomoœci danego regionu wœród faktycznych i potencjalnych jego turystów. W ten sposób zidentyfikowano odsetek osób znaj¹cych badan¹ destynacjê i/lub jej promocjê, ze wskazaniem instrumentów wykorzystywanych w tego typu przedsiêwziêciach. Ca³oœæ raportu zamykaj¹ wnioski koñcowe bêd¹ce podsumowaniem badañ zmierzaj¹ce do porównañ turystów poszczególnych gmin, nie tylko w zakresie ich profilu spo³eczno-demograficznego, ale równie psychologicznego (np. w zakresie motywów przyjazdów), ekonomicznego (np. w zakresie dochodów i przewidywanych wydatków ponoszonych podczas pobytu) i inne. Wnioski koñcowe pozwoli³y na sformu³owanie pewnych zaleceñ odnoœnie sk³adowych produktu turystycznego Powiatu Nowos¹deckiego. 5

II. Wprowadzenie Pañstwowa Wy sza Szko³a Zawodowa w Nowym S¹czu na zlecenie Starostwa Powiatowego w Nowym S¹czu przeprowadzi³a badanie zmierzaj¹ce do zdiagnozowania potencja³u turystycznego Powiatu Nowos¹deckiego. Przedmiotem zlecenia sta³o siê zatem zidentyfikowanie: wielkoœci i struktury bazy noclegowej, natê enia ruchu turystycznego, potrzeb turystów i ich preferencji, oceny jakoœci us³ug turystycznych œwiadczonych na terenie S¹decczyzny. Badanie zosta³o przeprowadzone w dwóch etapach odpowiadaj¹cych poszczególnym sezonom: zim¹ (luty-marzec) i latem (maj-sierpieñ) 2005 r. Zakres przestrzenny badañ wyznaczy³y granice Powiatu Nowos¹deckiego obejmuj¹cego gminy: Che³miec, Gródek nad Dunajcem, Grybów, Kamionka Wielka, Korzenna, Krynica-Zdrój, abowa, ¹cko, ososia Dolna, Muszyna, Nawojowa, Piwniczna Zdrój, Podegrodzie, Rytro, Stary S¹cz oraz przejœcia graniczne, takie jak: Konieczna-Becherov, Leluchów-Circ, Muszyna-Plavec, Piwniczna-Mnisek. Badan¹ zbiorowoœæ stanowili turyœci krajowi i zagraniczni przebywaj¹cych na terenie Powiatu w celu poznawczym, wypoczynkowym, zawodowym, religijnym, rodzinnym, zdrowotnym itp. PWSZ w Nowym S¹czu na zlecenie Powiatu przeprowadzi³a równie badanie na lotnisku Balice w Krakowie zmierzaj¹ce do zdiagnozowania stopnia znajomoœci regionu (Powiatu Nowos¹deckiego) wœród turystów i mieszkañców Ma³opolski. Respondentami by³y przypadkowo napotkane osoby wyra aj¹ce chêæ uczestnictwa w badaniu. W badaniu wielkoœci i struktury bazy noclegowej oraz natê enia ruchu turystycznego zbiorowoœci¹ badan¹ by³y obiekty zbiorowego zakwaterowania. 6

III. Metodyka badania i ograniczenia Cel badania zosta³ osi¹gniêty wykorzystuj¹c dane pierwotne, jak i wtórne. Pierwsze z nich pos³u y³y do zdiagnozowania potrzeb turystów i ich preferencji, stopnia oceny ich zadowolenia z zaproponowanych przez Powiat us³ug turystycznych. Drugie z kolei pozwoli³y okreœliæ wielkoœæ i strukturê bazy noclegowej oraz natê enie ruchu turystycznego w badanej destynacji. Jeden z analizowanych problemów badawczych zweryfikowany zosta³ w oparciu o badania ankietowe. Przyjêty w badaniach system zbierania danych ankietowych opiera³ siê na informacjach uzyskiwanych bezpoœrednio w obiektach zakwaterowania, w punktach informacji turystycznej, jak równie na ulicach miast w miejscowoœciach o silnej koncentracji ruchu turystycznego i podró niczego. Listê tych miejsc ustalili organizatorzy. Badania ankietowe by³y równie prowadzone na lotnisku w Balicach. Liczbê wszystkich respondentów okreœli³ zleceniodawca - 5000 osób, podobnie jak rozk³ad ich liczebnoœci z podzia³em na poszczególne etapy badania. W rezultacie w sezonie zimowym przebadano 3000 turystów, a w letnim 2000. W strukturze ka dej z prób sezonowych starano siê zachowaæ przybli ony proporcjonalny udzia³ turystów krajowych i zagranicznych - zgodny z danymi statystycznymi i innymi informacjami. Ustalono, zatem, e badaniem nale y obj¹æ ok. 20% turystów zagranicznych (1000 osób), a 80% - turystów krajowych (4000 osób). Podstawow¹ metod¹ zbierania danych by³y wywiady bezpoœrednie przeprowadzone przez ankieterów na podstawie kwestionariuszy ankiet. W³aœciwy kwestionariusz poprzedzi³y badania pilota owe, ujawniaj¹ce sposób rozumienia pytañ i wystêpuj¹cych w nich terminów, a tak e odczucia i emocje badanego. Wyniki pilota u, poddane wnikliwej analizie, pozwoli³y na opracowanie ostatecznej wersji kwestionariusza. Sk³ada³ siê on z 25 pytañ zasadniczych i 7 pytañ metryczkowych (w przypadku badañ prowadzonych na lotnisku w Balicach - 6 pytañ zasadniczych i 6 pytañ metryczkowych). Pytania ankiety dotyczy³y nastêpuj¹cych zagadnieñ: segmentacji rynku; Ÿróde³ informacji z jakiej korzystaj¹ turyœci wybieraj¹c siê do danej destynacji; celów przyjazdów; œrodków transportu z jakich korzystaj¹ turyœci; oceny jakoœci proponowanych us³ug; sposobu spêdzania wolnego czasu; wydatków turystów; preferencji badanych osób dotycz¹cych form turystyki przez nich uprawianych; formy organizacyjnej wyjazdu; czynników decyduj¹cych o wyborze danej gminy w Powiecie, jako atrakcji turystycznej; oceny potencja³u turystycznego Powiatu na tle potencja³u S³owacji; ogólnych opinii, uwag i wniosków turystów; oceny promocji regionu 1 ; danych identyfikacyjnych dotycz¹cych respondentów 2. Przygotowano dwa odrêbne kwestionariusze dla turystów krajowych i zagranicznych. Zachowano przy tym daleko id¹ce podobieñstwo pytañ w obu kwestionariuszach, dostosowuj¹c jednak brzmienie i zakres niektórych spoœród nich do specyfiki ka dej z dwóch zbiorowoœci. Kwestionariusz ankiety dotycz¹cej turystów zagranicznych przet³umaczono na jêzyk angielski. Badanie ankietowe poprzedzono naborem ankieterów i ich przeszkoleniem. Ankieterów zebrano wœród studentów PWSZ w Nowym S¹czu. Istotnym kryterium wyboru ankieterów by³a dobra znajomoœæ jêzyka angielskiego. Zgodnie z za³o eniami, badania prowadzono w obiektach i miejscach nasilonego ruchu turystycznego. Przeprowadzenie wywiadów w ramach pierwszego etapu sprawi³o ankieterom wiele trudnoœci ze wzglêdu na niewielk¹ liczbê turystów, zw³aszcza zagranicznych 3 oraz czêste, spowodowane poœpiechem odmowy udzielania wywiadu - zw³aszcza na przejœciach granicznych. W rezultacie w porozumieniu ze zleceniodawc¹ dokonano modyfikacji badañ. Zrezygnowano z badañ na przejœciach granicznych 4 i w mniejszych gminach, zredu- 1 Tak e w odniesieniu do badañ na lotnisku w Balicach 2 Ibidem 3 Opisane zjawisko dotyczy³o gmin mniejszych, jak np. Che³miec, Kamionka Wielka itd. 4 Ruch turystyczny na przejœciach granicznych zaprezentowano na podstawie Ÿróde³ wtórnych. 7

kowano próbê badawcz¹ turystów zagranicznych na korzyœæ turystów krajowych badanych g³ównie w czterech metropoliach Powiatu Nowos¹deckiego, tj. Krynicy-Zdrój, Piwnicznej-Zdrój, Muszynie i Gródku nad Dunajcem, a ca³¹ strukturê liczebnoœci ankiet prezentuje tabela 1. Tabela 1. Zak³adane, przeprowadzone i przyjête do analizy liczebnoœci ankiet Organizatorzy wysoko oceniaj¹ rzetelnoœæ przeprowadzonych wywiadów i uzyskanych informacji. Na taki stan rzeczy wp³ynê³y zarówno umiejêtny dobór ankieterów i ich przeszkolenie, jak i przeprowadzane wyrywkowe kontrole ich prac w terenie. Ostatecznie w wyniku weryfikacji wyeliminowano 25 ankiet. Obliczenia wyników badañ dokonano przy zastosowaniu techniki komputerowej. W tym celu w zaprojektowanych kwestionariuszach ankiet utworzono pola kodowe, w których wpisywano uzyskane od respondentów informacje za pomoc¹ znaku X lub okreœlonych wyra eñ i liczb. Nastêpnie informacje te zosta³y wprowadzone do pamiêci komputera i poddane stosownej obróbce statystycznej przy zastosowaniu Programu Microsoft Excel 2000, wersja polska - nr licencji PWSZ w Nowym S¹czu ID:51365-010-3375307-02535. 8 Wyszczególnienie Powiat Nowos¹decki Balice Przejœcia graniczne Za³o enia metodologiczne 5000 w tym 200 1500 Przeprowadzone 4700 w tym: Krynica 861 Piwniczna 1059 Muszyna 898 200 75* Gródek nad Dunajcem 661 Pozosta³e gminy 1221 Zakwalifikowane 4775 200 Razem, w tym 4975 Turystów krajowych 4759 Turystów zagranicznych 216 * uwzglêdniono w badaniach Powiatu. * * * Diagnozê wielkoœci i struktury bazy noclegowej oraz natê enia ruchu turystycznego w Powiecie Nowos¹decki opracowano na podstawie Ÿróde³ wtórnych. Stanowi³y je dane Urzêdu Statystycznego w Limanowej 5 i Stra y Granicznej. GUS ju od kilku lat systematycznie prowadzi badania stanu, struktury i wykorzystania bazy noclegowej 6 w województwie ma³opolskim. Identyfikuj¹c wielkoœæ i strukturê turystycznego zaplecza noclegowego Powiatu za lata 2003 i 2004, uwzglêdniono podzia³ na poszczególne typy obiektów noclegowych w odniesieniu do ca³ego Powiatu i poszczególnych gmin. Zestawienie takie u³atwia wskazanie gmin z najlepiej rozwiniêt¹ baz¹ noclegow¹, oraz umo liwia porównanie iloœci miejsc noclegowych, jakimi dysonowa³y poszczególne typy obiektów. Nale y przy tym dodaæ, e dobór gmin uzale niony zosta³ od dostêpnych Ÿróde³ informacyjnych. W konsekwencji analiza tego problemu objê³a swym zasiêgiem 13 gmin. Wieloœæ ruchu turystycznego i wykorzystanie istniej¹cej bazy noclegowej zmierzono m.in. iloœci¹ udzielonych noclegów w poszczególnych miesi¹cach lat 2003 i 2004. G³ównym Ÿród³em informacji sta³y siê dane GUS dotycz¹ce udzielonych noclegów turystom w poszczególnych miesi¹cach lat 2003 i 2004. Dysponuj¹c tymi informacjami, za pomoc¹ Programu Microsoft Excel 2000, wersja polska - nr licencji PWSZ w Nowym S¹czu ID:51365-010-3375307-02535 obliczono wskaÿniki statystyczne umo liwiaj¹ce prawid³ow¹ interpretacjê badanego zjawiska. Oszacowano m.in. funkcjê trendu dla iloœci udzielonych noclegów w badanym okresie, nastêpnie wyliczono wahania sezonowe, zak³adaj¹c multiplikatywny charakter badanego zjawiska. Pozwoli³o to na uzyskanie odpowiedzi na pytanie, w których miesi¹cach roku baza noclegowa Powiatu by³a wykorzystana w najwiêkszym stopniu. 5 Brak danych bezpoœrednio z obiektów zbiorowego zakwaterowania t³umaczy siê czêst¹ odmow¹ udzielania odpowiedzi na pytania ankietera. 6 Dane GUS dotycz¹ce wielkoœci i struktury bazy noclegowej traktuj¹ tylko o obiektach zakwaterowania zbiorowego.

Dope³nieniem analizy ruch turystycznego przeprowadzonej na podstawie danych wtórnych sta³a siê diagnoza tego zjawiska w oparciu o wyniki badañ ankietowych przeprowadzonym przez PWSZ w Nowym S¹czu w roku 2005 na grupie 4775 turystów. By³y one brane pod uwagê jako Ÿród³o komparatywne. Wynika³o to z rozbie noœci pomiêdzy danymi GUS, a danymi z badañ bezpoœrednich. O ile pierwsze dotyczy³y lat 2003 i 2004, to drugie roku 2005. Wielkoœæ ruchu turystycznego analizowana by³a równie na przejœciach granicznych pogranicza polskos³owackiego. Dane miesiêczne udostêpnione przez Stra Graniczn¹ zawiera³y informacje dotycz¹ce liczby osób wje d aj¹cych i wyje d aj¹cych z Polski przez przejœcia graniczne w okresie od 1 czerwca 2003 r. do 30 czerwca 2005 r. Zestawienie zawiera³o wyszczególnienie osób przekraczaj¹cych granicê z podzia³em na obywateli Rzeczpospolitej Polskiej i obcokrajowców. 9

IV. Wyniki badania 4.1. Wielkoœæ i struktura bazy noclegowej Powiatu Nowos¹deckiego Powiat Powiat Nowos¹decki razem z powiatami tatrzañskim i nowotarskim by³ obszarem o najlepiej rozwiniêtej bazie noclegowej w Ma³opolsce w latach 2003 i 2004. Stanowi³a ona ok. 56,8% ogó³u turystycznego zaplecza noclegowego województwa. W lipcu 2003 roku na terenie Powiatu Nowos¹deckiego znajdowa³o siê 197 turystycznych obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania (tabela 1), które mog³y jednorazowo przyj¹æ 14,2 tysi¹ca osób. W roku 2004 w Powiecie Nowos¹deckim odnotowano 190 obiektów zbiorowego zakwaterowania, które, oferowa³y 13,9 tyœ miejsc noclegowych, co sk³ada³o siê na 21,4% ca³ego zaplecza noclegowego województwa ma³opolskiego. S¹decczyzna dysponowa³a najwiêksz¹ w regionie liczb¹ oœrodków wczasowych i zak³adów uzdrowiskowych, które stanowi³y 44% i 49% wszystkich tego typu obiektów w województwie ma³opolskim. Tabela 1. Zasoby bazy noclegowej Powiatu Nowos¹deckiego w latach 2003-2004 Obiekt noclegowy Liczba obiektów Liczba miejsc noclegowych zbiorowego zakwaterowania 2003 2004 2003 2004 Hotele 12 10 853 827 Motele 1 1 26 25 Pensjonaty 22 20 2028 1431 Inne obiekty noclegowe 0* 6 0* 282 Domy wycieczkowe 2 1 165 49 Schroniska 5 5 203 200 Schroniska m³odzie owe 4 1 133 30 Szkolne schroniska m³odzie owe 0* 2 0* 73 Oœrodki wczasowe 73 72 4741 4933 Oœrodki kolonijne 1 1 50 20 Oœrodki szkoleniowo- wypoczynkowe 18 19 1388 1511 Domy pracy twórczej 1 1 29 29 Zespo³y ogólnodostêpnych domków turystycznych 2 3 172 201 Pola biwakowe 4 4 490 566 Zak³ady uzdrowiskowe 20 20 2575 2684 Inne obiekty wykorzystywane dla turystyki 32 24 1382 1078 * Kategoria wprowadzona przez GUS od 2004 r. ród³o: http://www.intur.com.pl/bazy/obiekty04/b2.php?w1=12 10

Gminami posiadaj¹cymi najlepiej rozwiniêt¹ infrastrukturê noclegow¹ by³y: Krynica-Zdrój, Muszyna, Piwniczna-Zdrój, Gródek nad Dunajcem (tabela 2, rysunek 1). Tabela 2. Liczba miejsc noclegowych w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 14235 13939 Grybów 164 165 Krynica-Zdrój 6246 6320 Muszyna 3178 3008 Piwniczna- Zdrój 1657 1558 Stary S¹cz 294 266 Che³miec 80 80 Gródek n. Dunajcem 1497 1481 Korzenna 60 60 abowa 103 108 ¹cko 10 16 ososina Dolna 117 79 Nawojowa 142 140 Rytro 687 658 ród³o: opracowanie w³asne na podstawie materia³ów wewnêtrznych US w Limanowej. Analizuj¹c przedstawion¹ w tabeli 2 zbiorowoœæ zauwa yæ mo na, e w 2004 r. w siedmiu, spoœród trzynastu, gminach zmniejszy³a siê liczba miejsc w obiektach zakwaterowania zbiorowego w porównaniu z rokiem poprzednim. W rezultacie w ca³ym powiecie liczba miejsc noclegowych spad³a o 2,07%. Najwiêksz¹ redukcj¹ legitymowa³a siê gmina ososina Dolna, w której zaplecze noclegowe zmniejszy³o siê o 32,47%. Stosunkowo mniejsze spadki odnotowano w gminach: Stary S¹cz - 9,52%, Piwniczna-Zdrój - 5,97%, Muszyna - 5,34%, Rytro - 4,22%, Nawojowa - 1,40%, Gródek nad Dunajcem - 1,0688%. W dwóch gminach Che³miec i Korzenna liczba miejsc noclegowych nie zmieni³a siê. Z kolei w pozosta³ych czterech - wzros³a. I tak w gminie abowa o 4,85%, w Krynicy-Zdroju o 1,18%, w Grybowie o 0,60%, a w ¹cku o 60%, W przypadku tej ostatniej stosunkowo du y wzrost bazy noclegowej nie nale y uto samiaæ z popraw¹ bazy noclegowej na tym terenie. Gmina ta w 2003 r. dysponowa³a tylko 10 miejscami noclegowymi, podczas gdy np. Krynica Zdrój do dyspozycji turystów mia³a ich 6-krotnie wiêcej. Aby scharakteryzowaæ strukturê bazy noclegowej S¹decczyzny konieczne jest wskazanie potencja³u noclegowego poszczególnych obiektów zakwaterowania zbiorowego w ca³ym powicie i w kolejnych gminami. Potencja³ ten wyra ony jest iloœci¹ miejsc noclegowych, jakimi dysponuj¹ poszczególne obiekty. Istotne jest te wskazanie jak rozk³ada³a siê liczba miejsc noclegowych w rozbiciu na poszczególne gminy Powiatu (rysunek 1). 11

Rysunek 1. Liczba miejsc noclegowych w powiecie i w poszczególnych gminach S¹decczyzny ród³o: jak w tabeli 2 Hotele Liczba hoteli w powiecie Nowos¹deckim w badanym okresie by³a stosunkowo niedu a, a nadto zmniejszy³a siê ona w 2004 r. w porównaniu do roku poprzedniego (tablica 1). Wszystkie hotele zlokalizowane by³y tylko w czterech gminach ca³ego Powiatu (tabela 3), przy czym ponad po³owa z nich znajdowa³a siê w gminie Krynica-Zdrój. Obiekty tego typu stanowi³y blisko 6% miejsc noclegowych ogó³em w obiektach zbiorowego zakwaterowania. 12

Tabela 3. Liczba miejsc noclegowych w hotelach w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 853 827 Grybów 0 0 Krynica-Zdrój 494 498 Muszyna 0 0 Piwniczna- Zdrój 0 0 Stary S¹cz* 34 0 Che³miec 0 0 Gródek n. Dunajcem 0 0 Korzenna 0 0 abowa 0 0 ¹cko 0 0 ososina Dolna 45 49 Nawojowa 0 0 Rytro 280 280 * Obiekt znajduj¹cy siê na terenie gminy Stary S¹cz w roku 2004 zosta³ przyporz¹dkowany do nowej kategorii, wprowadzonej przez GUS Inne obiekty hotelowe. ród³o: jak w tabeli 2 Motele Powiat Nowos¹decki zarówno roku 2003, jak i 2004 dysponowa³ tylko 1 motelem. By³ on zlokalizowany na terenie gminy Krynica-Zdrój. Oferowa³ on 26 miejsc noclegowych, co stanowi³o ok. 0,19% ogólnej liczby miejsc noclegowych w Powiecie (tabela 4). Tabela 4. Liczba miejsc noclegowych w motelach w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina ród³o: jak w tabeli 2 Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 26 25 Grybów 0 0 Krynica-Zdrój 26 25 Muszyna 0 0 Piwniczna- Zdrój 0 0 Stary S¹cz 0 0 Che³miec 0 0 Gródek n. Dunajcem 0 0 Korzenna 0 0 abowa 0 0 ¹cko 0 0 ososina Dolna 0 0 Nawojowa 0 0 Rytro 0 0 13

Pensjonaty Liczba pensjonatów w Powiecie Nowos¹deckim nie by³a znacz¹ca, a przy tym w roku 2004 w porównaniu do roku poprzedniego zmniejszy³a siê ona o 10%. Spoœród wszystkich gmin reprezentuj¹cych ca³y Powiat, tylko trzy by³y w ich posiadaniu (tabela 5), tj. Krynica-Zdrój, Muszyna i Piwniczna-Zdrój. Tak ma³ej liczbie tego typu obiektów zbiorowego zakwaterowania w roku 2003 i 2004 towarzyszy³a redukcja miejsc noclegowych. I, tak w 2004 r. w porównaniu z rokiem poprzednim liczba miejsc noclegowych w pensjonatach w Krynicy-Zdroju zmniejszy³a siê o blisko 25%, w Muszynie o 29,1%, w Piwnicznej-Zdroju o 62,7%, a w ca³ym Powiecie o 29,4%. Odnotowaæ jednak nale y, e w œwietle analizy uzyskanego materia³u Ÿród³owego pochodz¹cego z badañ ankietowych, pensjonaty by³y bardzo popularnym miejscem noclegowym, zw³aszcza dla turystów krajowych. Tabela 5. Liczba miejsc noclegowych w pensjonatach wpowiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 2028 1431 Grybów 0 0 Krynica-Zdrój 1136 857 Muszyna 720 510 Piwniczna- Zdrój 172 64 Stary S¹cz 0 0 Che³miec 0 0 Gródek n. Dunajcem 0 0 Korzenna 0 0 abowa 0 0 ¹cko 0 0 ososina Dolna 0 0 Nawojowa 0 0 Rytro 0 0 ród³o: jak w tabeli 2 Inne obiekty noclegowe Kategoria inne obiekty noclegowe, zosta³a wprowadzona do statystyki GUS w 2004 roku. Tego typu obiekty na terenie Powiatu Nowos¹deckiego dysponowa³y zaledwie 2,0% licz¹ wszystkich miejsc noclegowych Powiatu. W ich posiadaniu znalaz³y siê takie gminy, jak: Krynica-Zdrój, Muszyna, Piwniczna-Zdrój i Stary S¹cz (tabela 6). 14

Tabela 6. Liczba miejsc noclegowych w innych obiektach noclegowych w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w roku 2004 Powiat, gmina Liczba miejsc noclegowych Powiat Nowos¹decki 282 Grybów 0 Krynica-Zdrój 75 Muszyna 99 Piwniczna- Zdrój 75 Stary S¹cz 33 Che³miec 0 Gródek n. Dunajcem 0 Korzenna 0 abowa 0 ¹cko 0 ososina Dolna 0 Nawojowa 0 Rytro 0 ród³o: jak w tabeli 2 Domy wycieczkowe Powiat Nowos¹decki nie dysponowa³ równie du ¹ iloœci¹ domów wycieczkowych. Miejsca noclegowe w tego typu obiektach zbiorowego zakwaterowania w 2004 r. stanowi³y tylko 0,35% miejsc noclegowych ogó³em w Powiecie (tabela 7). Odnotowaæ nale y, i o ile w 2003 r. dwie gminy dysponowa³y tego typu obiektami, to rok póÿniej ju tylko jedna - Krynica-Zdrój. Tabela 7. liczba miejsc noclegowych w domach wycieczkowych w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina ród³o: jak w tabeli 2 Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 165 49 Grybów 0 0 Krynica-Zdrój 70 49 Muszyna 0 0 Piwniczna- Zdrój 95 0 Stary S¹cz 0 0 Che³miec 0 0 Gródek n. Dunajcem 0 0 Korzenna 0 0 abowa 0 0 ¹cko 0 0 ososina Dolna 0 0 Nawojowa 0 0 Rytro 0 0 15

Schroniska Istotnym elementem bazy noclegowej s¹ równie schroniska. Te w analizowanym czasie znajdowa³y siê w piêciu gminach Powiatu i stanowi³y ok. 1,42% ca³ego zaplecza miejsc noclegowych badanej destynacji. Pomimo, e liczba miejsc, jakimi dysponowa³y tego typu obiekty nie uleg³a zmianie (tabela 8), to w roku 2004 odnotowano wzrost liczby udzielonych przez nie noclegów 7. Œwiadczy³oby to o rosn¹cym zainteresowaniu turystów rekreacj¹ piesz¹, co wydaje siê byæ zgodne z powszechnie panuj¹cymi trendami czynnego spêdzania czasu wolnego, w tym równie poprzez uprawianie turystyki. Tabela 8. Liczba miejsc noclegowych w schroniskach w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina ród³o: jak w tabeli 2 Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 203 200 Grybów 0 0 Krynica-Zdrój 34 34 Muszyna 28 38 Piwniczna-Zdrój 65 45 Stary S¹cz 0 33 Che³miec 0 0 Gródek n. Dunajcem 0 0 Korzenna 0 0 abowa 56 58 ¹cko 0 0 ososina Dolna 0 0 Nawojowa 0 0 Rytro 20 25 Schroniska m³odzie owe Powiat Nowos¹decki dysponuje równie obiektami schronisk m³odzie owych. Redukcja ich liczby (z czterech do jednego) wynika³a z przeszacowania tego typu obiektów w 2004 r., zgodnie z metodologi¹ GUS, do nowej kategorii szkolnych schronisk m³odzie owych. Przyczyni³o siê to w pewnym stopniu do zmniejszenia udzia³u miejsc noclegowych w schroniskach m³odzie owych w miejscach noclegowych ogó³em Powiatu z 0,93% w 2003 roku do 0,21% w 2004 roku (tabela 9). 7 Na podstawie materia³ów wewnêtrznych US w Limanowej. 16

Tabela 9. Liczba miejsc noclegowych w schroniskach m³odzie owych w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 133 30 Grybów 46 0 Krynica-Zdrój 0 0 Muszyna 0 0 Piwniczna-Zdrój 5 0 Stary S¹cz 30 0 Che³miec 0 0 Gródek n. Dunajcem 0 0 Korzenna 0 0 abowa 0 0 ¹cko 0 0 ososina Dolna 52 30 Nawojowa 0 0 Rytro 0 0 ród³o: jak w tabeli 2 Szkolne schroniska m³odzie owe Kategoria szkolne schroniska m³odzie owe zosta³a wprowadzona do statystyki GUS w 2004 roku. Obiekty tego typu znajdowa³y siê w dwóch gminach Powiatu: Grybowie i Starym S¹czu (tabela 10). ¹cznie dysponowa³y one 73 miejscami noclegowymi. Tabela 10. Liczba miejsc noclegowych w szkolnych schroniskach m³odzie owych w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w roku 2004 Powiat, gmina Liczba miejsc noclegowych Powiat Nowos¹decki 73 Grybów 43 Krynica-Zdrój 0 Muszyna 0 Piwniczna-Zdrój 0 Stary S¹cz 30 Che³miec 0 Gródek n. Dunajcem 0 Korzenna 0 abowa 0 ¹cko 0 ososina Dolna 0 Nawojowa 0 Rytro 0 ród³o: jak w tabeli 2 17

Oœrodki wczasowe Istotnym elementem bazy noclegowej s¹ równie oœrodki wczasowe. Te w analizowanym okresie dysponowa³y relatywnie najwiêksz¹ liczb¹ miejsc noclegowych w Powiecie. Ich udzia³ w ogólnej liczbie miejsc noclegowych w 2003 roku wyniós³ 33,30%, a w roku 2004 wzrós³ do 35,3%, (z 4741 miejsc noclegowych do 4933). By³o to podyktowane zwiêkszeniem zaplecza noclegowego w obiektach ju istniej¹cych, gdy liczba oœrodków wczasowych w analizowanym okresie - spada³a z 73 w roku 2003 od 72 w roku 2004. Na siedem gmin, w których znajdowa³y siê oœrodki wczasowe trzy zanotowa³y wyraÿny wzrost liczby miejsc noclegowych (tabela 11). I tak w Krynicy-Zdroju o 28,7%, w Piwnicznej-Zdroju o 9,0%, a w abowej o 6,38%. ¹cznie w tych trzech gminach przyby³o 531 miejsc, co przyczyni³o siê do wzrostu liczby miejsc w oœrodkach wczasowych w ca³ym Powiecie o 4,04%. Tabela 11. Liczba miejsc noclegowych w oœrodkach wczasowych w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina ród³o: jak w tabeli 2 Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 4741 4933 Grybów 0 0 Krynica-Zdrój 1511 1946 Muszyna 1162 995 Piwniczna-Zdrój 1032 1125 Stary S¹cz 0 0 Che³miec 0 0 Gródek n. Dunajcem 686 574 Korzenna 0 0 abowa 47 50 ¹cko 0 0 ososina Dolna 20 0 Nawojowa 0 0 Rytro 283 243 Oœrodki kolonijne O pe³nej bazie noclegowej mo na mówiæ, gdy zaspokaja ona potrzeby wszystkich turystów, w tym równie dzieci i m³odzie. Stosownymi dla nich obiektami zarówno w okresie ferii letnich, jak i zimowych s¹ oœrodki kolonijne. Tego typu obiektami Powiat nie móg³ siê pochwaliæ. W badanej destynacji znajdowa³ siê tylko jeden oœrodek kolonijny na terenie gminy Stary S¹cz (tabela 12), gdzie nadto w roku 2004 zmniejszy³a siê liczba miejsc noclegowych. 18

Tabela 12. Liczba miejsc noclegowych w oœrodkach kolonijnych w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 50 20 Grybów 0 0 Krynica-Zdrój 0 0 Muszyna 0 0 Piwniczna-Zdrój 0 0 Stary S¹cz 50 20 Che³miec 0 0 Gródek n. Dunajcem 0 0 Korzenna 0 0 abowa 0 0 ¹cko 0 0 ososina Dolna 0 0 Nawojowa 0 0 Rytro 0 0 ród³o: jak w tabeli 2 Oœrodki szkoleniowo-wypoczynkowe Oœrodki szkoleniowo-wypoczynkowe to kolejny komponent bazy noclegowej. Liczba miejsc noclegowych w tego typu obiektach zwiêkszy³a siê z 1388 w roku 2003 do 1511 w roku 2004, co stanowi³o 9,75% i 10,84% ca³ego zaplecza miejsc noclegowych w analizowanym okresie (tabela 13). Wzrost ten by³ spowodowany inwestycjami w tego typu oœrodki, wymuszonymi intensywnym rozwojem us³ug szkoleniowych. Gmin¹, w której iloœæ miejsc w oœrodkach szkoleniowo-wypoczynkowych wzros³a w najwiêkszym stopniu, bo a o 23,4%, by³a Muszyna. W skali ca³ego Powiatu wzrost zaplecza miejsc noclegowych w obrêbie tej kategorii obiektów wyniós³ w badanym okresie 8,8%. Tabela 13. Liczba miejsc noclegowych w oœrodkach szkoleniowo wypoczynkowych w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina ród³o: jak w tabeli 2 Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 1388 1511 Grybów 118 122 Krynica-Zdrój 735 825 Muszyna 141 174 Piwniczna-Zdrój 0 0 Stary S¹cz 0 0 Che³miec 0 0 Gródek n. Dunajcem 345 341 Korzenna 0 0 abowa 0 0 ¹cko 0 0 ososina Dolna 0 0 Nawojowa 0 0 Rytro 49 49 19

Domy pracy twórczej Bazê noclegow¹ stanowi¹ równie domy pracy twórczej. Liczba 29 miejsc noclegowych w tego typu obiektach na terenie S¹decczyzny nie zmieni³a siê w 2004 w porównaniu z rokiem poprzednim (tabela 14). Tabela 14. Liczba miejsc noclegowych w domach pracy twórczej w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina ród³o: jak w tabeli 2 Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 29 29 Grybów 0 0 Krynica-Zdrój 29 29 Muszyna 0 0 Piwniczna-Zdrój 0 0 Stary S¹cz 0 0 Che³miec 0 0 Gródek n. Dunajcem 0 0 Korzenna 0 0 abowa 0 0 ¹cko 0 0 ososina Dolna 0 0 Nawojowa 0 0 Rytro 0 0 Zespo³y ogólnodostêpnych domków turystycznych W bazie noclegowej Powiatu Nowos¹deckiego mo na równie wyodrêbniæ zespo³y ogólnodostêpnych domków turystycznych. Liczba miejsc noclegowych w tego typu obiektach w roku 2004 zwiêkszy³a siê o 16,8% (tabela 15). Udzia³ procentowy miejsc noclegowych w zespo³ach ogólnodostêpnych domków turystycznych w ogólnej liczbie miejsc noclegowych Powiatu by³ niewielki, i w 2004 wyniós³ 1,4% (w roku 2003-1,2%). 20

Tabela 15 Liczba miejsc noclegowych w zespo³ach ogólnodostêpnych domków turystycznych wpowiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 172 201 Grybów 0 0 Krynica-Zdrój 0 0 Muszyna 172 172 Piwniczna-Zdrój 0 0 Stary S¹cz 0 29 Che³miec 0 0 Gródek n. Dunajcem 3 0 Korzenna 0 0 abowa 0 0 ¹cko 0 0 ososina Dolna 0 0 Nawojowa 0 0 Rytro 0 0 ród³o: jak w tabeli 2 Pola biwakowe Na terenie Powiatu Nowos¹deckiego znajduj¹ siê równie pola biwakowe. W 2003 roku by³y one w stanie zapewniæ 490 miejsc noclegowych, co stanowi³o 3,4% ogólnej liczby miejsc noclegowych Powiatu Nowos¹deckiego, w roku nastêpnym wskaÿnik ten wzrós³ na skutek rozbudowy ich zaplecza do 4,1%. Pola biwakowe znajdowa³y siê na terenie trzech gmin w 2003 roku, a roku póÿniej tylko na terenie dwóch (tabela 16). Tabela 16. Liczba miejsc noclegowych na polach biwakowych w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina ród³o: jak w tabeli 2 Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 490 566 Grybów 0 0 Krynica-Zdrój 0 0 Muszyna 0 0 Piwniczna-Zdrój 0 0 Stary S¹cz 30 0 Che³miec 0 0 Gródek n. Dunajcem 430 530 Korzenna 0 0 abowa 0 0 ¹cko 0 0 ososina Dolna 0 0 Nawojowa 0 0 Rytro 30 36 21

Zak³ady uzdrowiskowe Zak³ady uzdrowiskowe na terenie S¹decczyzny, w okresie badanym dysponowa³y relatywnie du ¹ iloœci¹ miejsc noclegowych. W 2003 roku by³o ich 2575, w 2004 r. - 2684 (tabela 17). Stanowi³o to analogicznie 18,1% i 19,2% ogólnej liczby miejsc noclegowych Powiatu Nowos¹deckiego. Wszystkie zak³ady uzdrowiskowe badanej destynacji znajdowa³y siê w trzech gminach o d³ugoletnich tradycjach leczniczych i uzdrowiskowych, tj. Krynicy-Zdroju, Muszynie i Piwnicznej-Zdroju. Zak³ady uzdrowiskowe, zarówno w roku 2003, jak i 2004 udzieli³y najwiêkszej iloœci noclegów spoœród wszystkich kategorii obiektów zbiorowego zakwaterowania. Tabela 17. Liczba miejsc noclegowych w zak³adach uzdrowiskowych w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina ród³o: jak w tabeli 2 Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 2575 2684 Grybów 0 0 Krynica-Zdrój 1484 1488 Muszyna 891 996 Piwniczna-Zdrój 200 200 Stary S¹cz 0 0 Che³miec 0 0 Gródek n. Dunajcem 0 0 Korzenna 0 0 abowa 0 0 ¹cko 0 0 ososina Dolna 0 0 Nawojowa 0 0 Rytro 0 0 22

Inne obiekty wykorzystywane dla turystyki Inne obiekty wykorzystywane dla turystyki, to kolejny element bazy noclegowej Powiatu Nowos¹deckiego. Obiekty te wystêpowa³y a w dziesiêciu gminach Powiatu (tabela 18), stanowi¹c tym samym istotne zaplecze lokalnego rynku turystycznego. Tabela 18. Liczba miejsc noclegowych w innych obiektach wykorzystywanych dla turystyki w Powiecie Nowos¹deckim i w jego gminach w latach 2003 i 2004 Powiat, gmina ród³o: jak w tabeli 2 Liczba miejsc noclegowych w roku 2003 2004 Powiat Nowos¹decki 1382 1078 Grybów 0 0 Krynica-Zdrój 727 494 Muszyna 64 24 Piwniczna-Zdrój 88 49 Stary S¹cz 150 154 Che³miec 80 80 Gródek n. Dunajcem 36 36 Korzenna 60 60 abowa 0 0 ¹cko 10 16 ososina Dolna 0 0 Nawojowa 142 140 Rytro 25 25 W kontekœcie przedstawionych wyników mo na stwierdziæ, e najwiêksz¹ liczb¹ miejsc noclegowych w Powiecie Nowos¹deckim dysponowa³y oœrodki wczasowe. Zapewnia³y one 33% wszystkich miejsc noclegowych S¹decczyzny. Du ¹ iloœæ miejsc noclegowych mia³y do dyspozycji tak e zak³ady uzdrowiskowe (18,1%) i pensjonaty; te ostatnie zapewnia³y 14,2% wszystkich miejsc noclegowych Powiatu. Jednoczeœnie zosta³o potwierdzone, e gminami posiadaj¹cymi najlepiej rozwiniêt¹ infrastrukturê noclegow¹ by³y: Krynica-Zdrój, Muszyna, Piwniczna-Zdrój, a tak e Gródek nad Dunajcem. Ta ostatnia zwarzywszy nie tyle na liczbê obiektów noclegowych, ile na liczbê miejsc noclegowych. 23

4.2. Natê enie ruchu turystycznego - stopieñ wykorzystania bazy noclegowej na terenie Powiatu Nowos¹deckiego Wielkoœæ ruchu turystycznego odzwierciedla iloœæ turystów odwiedzaj¹cych objêty badaniem region. Nie ma jednak idealnej metody pozwalaj¹cej precyzyjnie okreœliæ iloœæ osób przyje d aj¹cych w celach turystycznych do danej destynacji. Jedn¹ z metod umo liwiaj¹c¹ poznanie wielkoœci ruchu turystycznego jest analiza wykorzystania bazy noclegowej. W tym celu bazuje siê na informacjach pochodz¹cych z obiektów zbiorowego zakwaterowania, jako, e obiekty te s¹ zobowi¹zane do ewidencjonowania udzielonych przez nie noclegów. Metoda ta, choæ prosta i wiarygodna musi byæ wykorzystywana ze œwiadomoœci¹ ograniczeñ, jakie posiada. Nale y za³o yæ, e du a czêœæ uczestników ruchu turystycznego w powiecie nie korzysta z zakwaterowania zbiorowego. Mog¹ oni pozostawaæ na terenie powiatu tylko w ci¹gu dnia i nie korzystaæ z noclegu na jego terenie lub nocowaæ poza obiektami zbiorowego zakwaterowania. Dlatego informacje o iloœci udzielonych noclegów nie powinny ograniczaæ siê tylko do Ÿróde³ wtórnych, ale winny byæ po³¹czone z danymi otrzymanymi w drodze badañ bezpoœrednich. Tak te zosta³o zrobione w niniejszym raporcie. W roku 2003 w Powiecie nowos¹deckim udzielono turystom 1571058 noclegów w obiektach zbiorowego zakwaterowania, skorzysta³o z nich 254,2 tysiêcy osób. W roku 2004 odnotowano spadek udzielonych noclegów do 1564809, redukuj¹c tym samym liczbê turystów korzystaj¹cych z nich do 253,9 tysiêcy. Obliczona na podstawie danych z lat 2003 i 2004 linia trendu mo e sygnalizowaæ tendencjê spadkow¹ omawianego zjawiska 8. Wyznaczona funkcja trendu dla udzielonych noclegów w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania (rysunek 1) posiada postaæ wielomianu: Zosta³a ona wytypowana na podstawie analizy wspó³czynnika determinacji, który dla wybranego modelu przyj¹³ najwiêksz¹ wartoœæ, tj. R2 = 0,0264. Obliczony wspó³czynnik determinacji wskazuje, na du ¹ sezonowoœæ zjawiska, gdy funkcja trendu wyjaœnia jego rzeczywisty przebieg jedynie w 2,64%. Rysunek 1. Liczba udzielonych noclegów w obiektach zbiorowego zakwaterowania na terenie S¹decczyzny w latach 2003 i 2004 ród³o: opracowanie w³asne na podstawie materia³ów wewnêtrznych US w Limanowej. 8 Aby jednak dok³adnie to stwierdziæ konieczna jest analiza zjawiska w d³u szym kilkuletnim okresie czasu. 24

Wykorzystuj¹c funkcjê trendu obliczono wskaÿniki sezonowoœci (wartoœci wzglêdne) udzielanych noclegów w Powiecie Nowos¹deckim (rysunek 2). Ró nica w sezonowoœci miêdzy lipcem a listopadem siêgnê³a 117 punktów procentowych. Najwiêcej noclegów by³o udzielonych w miesi¹cach letnich: lipcu i sierpniu, co ma zwi¹zek z sezonem wakacyjnym i odpowiednio wy szym natê eniem ruchu turystycznego. W lipcu 2003 udzielono 237651 noclegów, a w sierpniu 237753; analogiczne wartoœci dla roku 2004 wynios³y 225089 i 217085 noclegów. Najmniej produktywnymi miesi¹cami dla obiektów zakwaterowania zbiorowego okaza³y siê byæ kwiecieñ i listopad. Mimo to nale y odnotowaæ wzrost udzielonych noclegów w tym czasie w roku 2004 w stosunku do roku poprzedniego. Rysunek 2. WskaŸniki sezonowoœci (wartoœci wzglêdne) udzielonych noclegów w obiektach zakwaterowania zbiorowego na terenie S¹decczyzny ród³o:ja w rysunku 1 Spadek liczby udzielonych noclegów ogó³em w 2004 r. w relacji do roku 2003 potwierdzaj¹ równie wskaÿniki zestawione w tabela 1. Œrednie miesiêczne tempo dynamiki w badanym okresie od stycznia 2003 r. do grudnia 2004 r. wynios³o 0,988376 oznacza to, e w ka dym miesi¹cu odnotowano przeciêtny spadek udzielonych noclegów o 1,1624%. Wszystkie wskaÿniki potwierdzi³y du ¹ dynamikê wyra on¹ zmianami wielkoœci zjawiska miêdzy poszczególnymi miesi¹cami, co znalaz³o odzwierciedlenie w obliczonej sezonowoœci. 25

Tabela 1. Analiza dynamiki udzielonych noclegów na S¹decczyŸnie w latach 2003 i 2004 Miesi¹c roku Rok Procentowy indeks ³añcuchowy I 2003 122735 II 2003 134317 11582 0,094366 9,436591 109,4366 1,094366 III 2003 83586-50731 -0,3777-37,7696 62,2304 0,622304 IV 2003 72076-11510 -0,1377-13,7702 86,22975 0,862298 V 2003 133169 61093 0,847619 84,76192 184,7619 1,847619 VI 2003 132904-265 -0,00199-0,199 99,801 0,99801 VII 2003 237651 104747 0,78814 78,81403 178,814 1,78814 VIII 2003 237753 102 0,000429 0,04292 100,0429 1,000429 IX 2003 134425-103328 -0,4346-43,4602 56,53977 0,565398 X 2003 108485-25940 -0,19297-19,297 80,70299 0,80703 XI 2003 67804-40681 -0,37499-37,4992 62,50081 0,625008 XII 2003 106153 38349 0,565586 56,55861 156,5586 1,565586 I 2004 115207 9054 0,085292 8,529198 108,5292 1,085292 II 2004 157305 42098 0,365412 36,54118 136,5412 1,365412 III 2004 95127-62178 -0,39527-39,527 60,47297 0,60473 IV 2004 84502-10625 -0,11169-11,1693 88,83072 0,888307 V 2004 126480 41978 0,496769 49,67693 149,6769 1,496769 VI 2004 131737 5257 0,041564 4,156388 104,1564 1,041564 VII 2004 225089 93352 0,708624 70,8624 170,8624 1,708624 VIII 2004 217085-8004 -0,03556-3,55593 96,44407 0,964441 IX 2004 129395-87690 -0,40394-40,3943 59,60568 0,596057 X 2004 112503-16892 -0,13055-13,0546 86,9454 0,869454 XI 2004 77675-34828 -0,30957-30,9574 69,0426 0,690426 XII 2004 92704 15029 0,193486 19,34857 119,3486 1,193486 ród³o:ja w rysunku 1 Iloœæ udzielonych noclegów Przyrost absolutny Przyrost wzglêdny Tempo wzrostu w % U³amkowy indeks ³añcuchowy Zgodnie z wczeœniejszym za³o eniem nale a³o sprawdziæ, jaki procent turystów nie korzysta³ ze zbiorowej bazy noclegowej powiatu. Na podstawie badania, ruchu turystycznego w Powiecie Nowos¹deckim, przeprowadzonego przez PWSZ w Nowym S¹czu oszacowano, e ok. 60% jego uczestników nie korzysta z oferty zbiorowego zakwaterowania. Znaczn¹ czêœæ tej grupy stanowi³y osoby przebywaj¹ce na terenie powiatu pó³ dnia - 15,14%, w tym turyœci z zagranicy 1,13% oraz przebywaj¹cy ca³y dzieñ bez noclegu, którzy stanowili 17,01% populacji badanej, w tym obcokrajowcy - 0,63%. Grupê t¹ reprezentuj¹ równie turyœci korzystaj¹cy z innych, ni w obiektach zbiorowego zakwaterowania, miejsc noclegowych. Do obiektów tych nale ¹ m.in. kwatery agroturystyczne, w których nocowa³o 4,98% 9 respondentów, a tak e kwatery prywatne, z których skorzysta³o 15,94% populacji badanej. Znaczna czeœæ turystów, bo 7,16% skorzysta³a z innego, ni wy ej wymienione, noclegu na terenie powiatu. Najczêœciej by³y to noclegi u rodziny lub znajomych. Poddaj¹c analizie dane GUS dotycz¹ce udzielonych noclegów w obiektach zakwaterowania zbiorowego w latach 2003 i 2004 mo na wskazaæ typy obiektów, w których odnotowano najwiêksz¹ liczbê udzielonych noclegów (tabela 2). Niew¹tpliwym liderem by³y zak³ady uzdrowiskowe, które w 2003 r. udzieli³y 627808 noclegów, co stanowi³o 39,96% wszystkich noclegów udzielonych w Powiecie. W 2004 r. zak³ady uzdrowiskowe udzieli³y 661799 noclegów, stanowi³o to 42,29% noclegów ogó³em w obiektach zbiorowego zakwaterowania. Na drugim miejscu znalaz³y siê oœrodki wczasowe, które analogicznie w poszczególnych latach udzieli³y 325510 i 356415 noclegów, co stanowi³o 20,71% i 22,77% wszystkich noclegów udzielonych w Powiecie. Du ¹ popularnoœci¹ wœród turystów, jeœli chodzi o bazê noclegow¹, w roku 2003 cieszy³y siê pensjonaty. Te obiekty udzieli³y 233836 noclegów (14,88%). Rok póÿniej utraci³y swoj¹ pozycjê na rzecz oœrodków szkoleniowo-wypoczynkowych. Odsetek noclegów w tych ostatnich w relacji do ogólnej liczby noclegów w obiektach zakwaterowania zbiorowego wyniós³ 11,40%. 9 Na podstawie badañ ruchu turystycznego w Powiecie Nowos¹deckim przeprowadzonych przez PWSZ w Nowym S¹czu w 2005 r. 26

Tabela2. Udzielone noclegi w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania wed³ug miesiêcy i rodzaju obiektu Wyszczególnienie Rok Ogó³em Styczeñ Luty Marzec Kwiecieñ Maj Czerwiec Lipiec Sierpieñ Wrzesieñ PaŸdziernik Listopad Grudzieñ Powiat nowos¹decki 2003 1571058 122735 134317 83586 72076 133169 132904 237651 237753 134425 108485 67804 106153 2004 1564809 115207 157305 95127 84502 126480 131737 225089 217085 129395 112503 77675 92704 Hotele 2003 98657 11507 12192 8696 4952 6663 6410 7184 12181 7669 5899 5758 9546 2004 97559 12527 14653 8243 5019 6080 6480 8376 9860 6713 6540 4564 8504 Motele 2003 1332-194 82 68 103 80 159 214 135 112 49 136 2004 1277 164 201 143 61 63 95 113 67 66 74 78 152 Pensjonaty 2003 233836 21340 23300 9777 9138 19988 21395 35172 33906 22483 15405 6982 14950 2004 167197 9296 18512 9172 7212 15540 17301 22037 23622 17072 13686 4871 8876 Inne obiekty hotelowe 2004 8894 866 2130 630 96 576 563 1000 1856 549183 71 374 Domy wycieczkowe 2003 8212 411 309-68 1266 611 2817 1131 468 340 144 647 2004 2328 175 78 68 6 13 91 1223 540 2-16 116 Schroniska 2003 12455 1076 912 395 193 2028 1221 2897 1715 783 451 94 690 2004 15010 1831 1811 613 1270 1894 1078 2203 1678 905 786 366 575 Schroniska m³odzie owe 2003 2104 - - - - - - 1361 743 - - - - 2004 199 - - - - - - - 75 74 19 4 27 Szkolne schron. m³odz. 2004 758 - - - - - - 526 232 - - - - Oœrodki wczasowe 2003 325510 25467 25747 7078 8442 28477 26776 72269 66869 25288 14856 3574 20667 2004 356415 27872 43141 12313 11188 30355 30213 73068 64446 24443 15040 7922 16414 Oœrodki kolonijne 2003 2292 - - - - 40 690 1240 240 - - - 82 2004 541 100 - - 15 8 83 175 160 - - - - Oœrodki szkoleniowo- 2003 162731 12647 13037 8765 7073 12255 13347 22182 28910 10101 12272 8384 13758 wypoczynkowe 2004 178435 16446 17490 10597 8285 13718 13871 23098 27369 15549 12151 8903 10958 Domy pracy twórczej 2003 4651 474 591 457 310 153 372 614 705 472 247-256 2004 4444 519 719 498 331-167 630 709 474 153-244 Zespo³y ogólnodostêpnych 2003 13567 1001 1260 105 170 2649 1769 1505 2990 1068 440 224 386 domków turystycznych 2004 16424 1217 1862 274 204 1349 1702 4380 3015 1314 533 103 471 Pola biwakowe 2003 15886 - - - - - 21 7727 8138 - - - - 2004 11481 - - - - - - 4100 7381 - - - - Zak³ady uzdrowiskowe 2003 627808 41862 50300 46057 40991 57279 57793 64375 67536 62487 56449 41501 41178 2004 661799 39199 51429 50816 50358 55893 58743 71073 67948 60546 62169 50054 43571 Pozosta³e 2003 62017 6950 6475 2174 671 2268 2419 18149 12475 3471 2014 1094 3857 niesklasyfikowane 2004 42048 4995 5279 1760 457 991 1350 13087 8127 1688 1169 723 2422 ród³o:ja w rysunku 1 27

Ruch graniczny Powiatu Nowos¹deckiego Powiat nowos¹decki jest atrakcyjnym turystyczne obszarem, przez, który przebiegaj¹ regionalne szlaki komunikacyjne. Do przejœæ o kluczowym znaczeniu dla ruchu granicznego w Powiecie zalicza siê: przejœcie graniczne Konieczna; przejœcie graniczne Muszynka; przejœcie graniczne Leluchów; przejœcie graniczne Muszyna; przejêci graniczne Piwniczna. S¹ to obiekty graniczne otwarte ca³y rok, charakteryzuj¹ce siê najwiêksz¹ przepustowoœci¹ ruchu granicznego pogranicza polsko-s³owackiego. Do przejœæ granicznych o znaczeniu typowo turystycznym, zwi¹zanym ze szlakami turystycznymi, niemaj¹cymi mo liwoœci odprawiania œrodków transportu nale y zaliczyæ: przejœcie graniczne Wysowa Zdrój 1; przejœcie graniczne Blechnarka; przejœcie graniczne Wysowa Zdrój 2; przejœcie graniczne Milik; przejœcie graniczne Wierchomla Wielka; przejœcie graniczne Piwowarówka. W okresie od 1 czerwca 2003 r. do 30 czerwca 2005 r. granicê pañstwa na omawianym obszarze przekroczy³o 4589405 osób, w tym 1319397 obywateli RP wyje d aj¹cych z kraju i 1181840 obywateli RP wje d aj¹cych do kraju. W tym samym czasie wje d aj¹cych do Polski obcokrajowców by³o 1133678. Wyje d aj¹cych z naszego kraju, korzystaj¹cych z przejœæ granicznych pogranicza polsko-s³owackiego by³o 954490 obywateli innych pañstw. Wœród przejœæ granicznych, na których w omawianym czasie odnotowano najwy - sze natê enie ruchu by³y: Piwniczna (1922849 osób), Leluchów (1251059 osób) i Konieczna (660371 osób). Traktuj¹c o ruchu turystycznym na przejœciach granicznych pogranicza polsko-s³owackiego nale y wskazaæ na jego sezonowoœæ (rysunek 3). WyraŸnie wiêksze natê enie ruchu mia³o miejsce w miesi¹cach letnich, stosunkowo ni sze w IV kwartale roku, a najni sze w miesi¹cach: styczeñ i luty. Analizuj¹c funkcjê trendu na rysunku 3 trzeba podkreœliæ spadkow¹ tendencjê ruchu turystycznego na rozpatrywanych przejœciach granicznych. Do tego wniosku, nale y podchodziæ z du ¹ doz¹ ostro noœci zwarzywszy na fakt otwartoœci granic pañstw cz³onkowskich Unii, co bez w¹tpienia wp³ywa na mniej precyzyjne ewidencjonowanie tego zjawiska. Wykres potwierdza równie du ¹ dynamikê ruchu turystycznego po 1 maja 2004, tj. po wejœciu do Unii Europejskiej 10 nowych cz³onków, w tym Polski i S³owacji. 28

Rysunek 3. Liczba osób przekraczaj¹cych granicê pañstwa polskiego na przejœciach granicznych S¹decczyzny w okresie od 1 czerwca 2003 r. do 30 czerwca 2005 r. ród³o: opracowanie w³asne na podstawie materia³ów wewnêtrznych Stra y Granicznej. W kontekœcie przedstawionych rozwa añ nale y stwierdziæ, i ruch turystyczny na terenie S¹decczyzny nie mo na rozpatrywaæ w oderwaniu od ruchu granicznego. Granicê przekraczaj¹ turyœci zarówno odwiedzaj¹cy Powiat jak i ci, którzy za miejsce swojej podró y wybraj¹ obszar poza S¹decczyzn¹. Obie grupy turystów winny byæ uwzglêdniane przez w³adze regionu, zwa ywszy na daleko id¹ce z tego tytu³u korzyœci. O szerokim ich wymiarze œwiadczy fakt, e adresatami tych profitów s¹ nie tylko w³adze regionu, ale równie podmioty zlokalizowane na tym terenie, w tym jego mieszkañcy. Wa nym, zatem wydaje siê zapewnienie odpowiedniej infrastruktury drogowej, rozumianej nie tylko w kontekœcie jej nawierzchni, ale równie w aspekcie: stacji benzynowych, obiektów gastronomicznych, obiektów noclegowych, przydro nych atrakcji turystycznych mog¹cych przyczyniæ siê do wzrostu atrakcyjnoœci regionu. 29

4.3. Potencja³ turystyczny Powiatu Nowos¹deckiego w opinii turystów 1. Charakterystyka respondentów Spoœród badanych turystów przebywaj¹cych na terenie S¹decczyzny 95% to turyœci krajowi, a blisko 5% to obcokrajowcy (tabela 1). Tabela 1. Struktura odwiedzaj¹cych Powiat Nowos¹decki Narodowoœæ Liczba odpowiedzi Procent [%] Obcokrajowcy 210 4,40 Polacy 4565 95,60 Razem: 4775 100,00 Rysunek 1. Struktura odwiedzaj¹cych Powiat Nowos¹decki 30

Wœród goœci krajowych zdecydowanie przewa a³y osoby z województw: ma³opolskiego, mazowieckiego, œl¹skiego i podkarpackiego. Stanowili oni 77,61% turystów krajowych ogó³em (rysunek 2). Rysunek 2. Struktura turystów krajowych wed³ug miejsca zamieszkania 31

Analiza przestrzenna przeprowadzona wœród obcokrajowców odwiedzaj¹cych Powiat Nowos¹decki wskazuje, e najwiêcej goœci przyby³o ze S³owacji, Wielkiej Brytanii, Niemiec, USA i Wêgier. Przyjazdy z tych 5 krajów zdecydowanie dominowa³y stanowi¹c 78,57% wszystkich przyjazdów obcokrajowców (rysunek 3). Rysunek 3. Struktura turystów zagranicznych wed³ug wybranych pañstw 32