Analiza wykonalności dla projektu pn.: Ochrona obszarów nadwodnych poprzez wykorzystanie lokalnych zasobów przyrodniczych wraz z kampanią informacyjno-edukacyjną w Gminie Skoczów Bielsko-Biała, 2014
Zespół ekspertów w składzie: Karol Ciężak, Paweł Gałecki, Joanna Zalewska-Gałosz, Wojciech Gałosz, Izabela Kałczuga, Małgorzata Krzysztofik, Krzysztof Linek, Anna Ober, Roman Żurek 2
Spis treści Spis treści... 3 1. Charakterystyka projektu... 5 1.1. Tytuł i definicja projektu... 5 1.2. Lokalizacja projektu... 6 1.3. Logika interwencji, cele i wskaźniki projektu... 9 2. Analiza terytorialna... 14 3. Zgodność z politykami strategicznymi... 17 4. Komplementarność projektu... 21 5. Analiza instytucjonalna... 22 5.1. Beneficjenci projektu... 22 5.2. Wykonalność instytucjonalna projektu... 23 6. Analiza techniczna i technologiczna... 23 7. Analiza specyficzna dla sektora... 27 7.1. Stan aktualny... 27 7.2. Stan projektowany... 27 8. Analiza wariantowa... 28 9. Analiza środowiskowa... 29 10. Analiza prawna i pomoc publiczna... 34 11. Analiza finansowo-ekonomiczna... 39 12. Wykonalność i trwałość projektu... 48 13. Analiza ryzyk i zagrożeń w projekcie... 49 14. Plan wdrożenia projektu... 51 15. Raport z konsultacji społecznych... 51 16. Zakończenie... 51 17. Bibliografia... 52 3
Spis rysunków Rysunek 1 Skoczów na mapie Województwa Śląskiego... 6 Rysunek 2 Lokalizacja projektu na terenie powiatu... 7 Rysunek 3 Lokalizacja projektu... 8 Spis tabel Tabela 1 Wskaźnik rezultatu... 11 Tabela 2 Wskaźnik produktu... 12 Tabela 3 Tabela ze Strategii Rozwoju Gminy Skoczów na lata 2014-2020+... 14 Tabela 4 Ludność w Gminie Skoczów (łącznie miasto i gmina) wg miejsca zameldowania i płci... 15 Tabela 5 Wskaźnik obciążenia demograficznego w Gminie i mieście Skoczów... 15 Tabela 6 Wpływ projektu na polityki horyzontalne... 21 Tabela 7 Komplementarność projektu z innymi działaniami... 22 Tabela 8 Koszty przygotowania i realizacji projektu... 26 Tabela 9 Ocena porównawcza projektu: stan surowy stan z zastosowaniem rekomendacji środowiskowych (skala od -5 do +5)... 32 Tabela 10 Ryzyka środowiskowe w projekcie... 33 Tabela 11 Wycena i harmonogram w obszarze środowiskowym... 33 Tabela 12 Lista nieruchomości objętych projektem wraz ze wskazaniem czy istnieje podstawa dysponowania nieruchomością przez Beneficjenta... 34 Tabela 13 Harmonogram rzeczowo-finansowy... 41 Tabela 14 Kalkulacja kosztów operacyjnych w wybranych latach analizy... 43 Tabela 15 Obliczenie luki w finansowaniu... 44 Tabela 16 Obliczenie poziomu dofinansowania... 45 Tabela 17 Obliczenia wskaźników rentowności bez uwzględnienia dotacji... 46 Tabela 18 Obliczenia wskaźników rentowności z uwzględnieniem dotacji... 46 Tabela 19 Obliczenie ENPV i B/C... 47 Tabela 20 Ryzyka i zagrożenia w projekcie... 49 Tabela 21 Plan wdrożenia projektu... 51 4
1. Charakterystyka projektu 1.1. Tytuł i definicja projektu Ochrona obszarów nadwodnych poprzez wykorzystanie lokalnych zasobów przyrodniczych wraz z kampanią informacyjno-edukacyjną w Gminie Skoczów Projekt jest częścią zintegrowanego subregionalnego przedsięwzięcia pn. Rewitalizacja przestrzeni nadbrzeżnych rzek, potoków i zbiorników wodnych Subregionu Południowego. Przedsięwzięcie obejmuje działania polegające na ochronie obszarów nadwodnych wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych i prowadzeniem kampanii informacyjnoedukacyjnych, a także budowę i modernizację niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną i przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków. Przedsięwzięcie zintegrowane złożone jest z 35 wzajemnie komplementarnych inwestycji zaplanowanych do realizacji w Bielsku-Białej oraz powiatach: bielskim, cieszyńskim i żywieckim. Przedmiotem projektu jest ochrona obszarów nadwodnych poprzez wykorzystanie lokalnych zasobów przyrodniczych wraz z kampanią informacyjno-edukacyjną w gminie Skoczów. Projekt jest odpowiedzią na degradację nadbrzeży wzdłuż rzeki Wisły i zanieczyszczenie środowiska naturalnego na terenie gminy Skoczów. Przedmiot i zakres projektu dotyczy wykorzystania lokalnych zasobów przyrodniczych i ich ochrony wraz z budową niezbędnej infrastruktury. Będzie to część wiślanej trasy rowerowej. Zakres projektu obejmuje: modernizację i wykonanie ścieżek rowerowych, spacerowych i do narciarstwa biegowego wzdłuż rzeki Wisły wraz z oznakowaniem, szlak edukacyjno-ekologiczny wraz z wykonaniem wiat odpoczynkowych ze stojakami na rowery, urządzenie plaż i terenów zielonych oraz budowę infrastruktury rekreacyjno-sportowej, budowę infrastruktury rekreacyjno-kulturalnej nad Wisłą. Opcjonalnie: regulację i umocnienie brzegów rzeki Wisły oraz potoków. Celem projektu jest ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej poprzez inwestycje na obszarach nadwodnych w gminie Skoczów. 5
1.2. Lokalizacja projektu Gmina Skoczów to gmina miejsko-wiejska położona w południowej części województwa śląskiego, na terenie powiatu cieszyńskiego. Rysunek 1 Skoczów na mapie Województwa Śląskiego Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/skoczów 6
Rysunek 2 Lokalizacja projektu na terenie powiatu Źródło: http://pl.wikipedia.org 7
Rysunek 3 Lokalizacja projektu Źródło: Opracowanie własne 8
1.3. Logika interwencji, cele i wskaźniki projektu Rzeka Wisła została zamieniona w kanał i stawy przepływowe o stanie hydromorfologicznym złym. Rzeka w odcinkach co 100-250 m przegrodzona zaporą poprzeczną w postaci jazu. Międzywale w większości pozbawiane jest drzew i krzewów. Przyrodniczo teren jest mało wartościowy, od dawna zurbanizowany i przekształcony. W obszarze objętym projektem istnieje infrastruktura pieszorowerowa i celowe jest jej uzupełnianie, wzbogacenie oferty rekreacyjnej wraz z uzupełnieniem i wymianą wyeksploatowanych elementów zagospodarowania. Bardzo widoczna jest potrzeba scalenia ścieżek w jedną spójną sieć włącznie z sąsiednimi gminami. Powyższy sytuacja wpływa na pogarszający się stan bioróżnorodności biologicznej na obszarze Gminy wobec czego w przedmiotowym projekcie jako problem kluczowy określono: niewystarczający stopień ochrony bioróżnorodności biologicznej na obszarze Gminy Skoczów. Mając na względzie konieczność znalezienia rozwiązania powyższego problemu jako cel projektu przyjęto ochronę i przywrócenie różnorodności biologicznej na obszarze Gminy Skoczów. Cel projektu zgodny jest w tym zakresie z celem RPO WSL na lata 2014-2020 (wersja 5.1) w ramach osi priorytetowej VI OCHRONA ŚRODOWISKA I EFEKTYWNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW, w odniesieniu do priorytetu inwestycyjnego 6.4: ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę. W tej osi priorytetowej, w zakresie priorytetu inwestycyjnego 6.4 wyznaczono jeden cel szczegółowy: Ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej. Cel szczegółowy priorytetu inwestycyjnego 6.4 jest spójny z celami głównym i szczegółowym Umowy Partnerstwa, którymi są odpowiednio: zwiększenie konkurencyjności gospodarki oraz zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i kulturowych oraz ich zachowanie. Zgodnie z Projektem Szczegółowego Opisu Priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego (URPO WSL) na lata 2014-2020 w zakresie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (wersja 2.0 z maja 2014) przedmiotowy projekt wpisuje się w Działanie 5.4 Ochrona różnorodności biologicznej. W tej wersji dokumentu - celem działania 5.4 jest ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej. Na etapie opracowania właściwego Studium Wykonalności należy odnieść się do zapisów URPO WSL 2014-2020, które aktualnie określają przykładowe rodzaje projektów odnoszące się do przedmiotowego projektu jako: 1. Budowa, modernizacja i doposażenie ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej lub ochrony różnorodności biologicznej wraz z prowadzeniem kampanii informacyjnoedukacyjnych; 2. Ochrona obszarów nadwodnych wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych wraz z prowadzeniem kampanii informacyjno-edukacyjnych; 3. Budowa i modernizacja niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną, przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków (również na terenach chronionych wraz z prowadzeniem kampanii informacyjno-edukacyjnych). 9
W ramach 1. przykładowego rodzaju projektu wsparcie uzyskają ośrodki prowadzące statutową działalność w zakresie edukacji ekologicznej lub ochrony bioróżnorodności, która związana jest z gatunkami rodzimymi stanowiącymi zasoby przyrodnicze województwa śląskiego. W ramach 2. przykładowego rodzaju projektu wsparcie uzyskają projekty związane z ochroną obszarów przybrzeżnych rzek, potoków i zbiorników wodnych wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych w celu stworzenia wielofunkcyjnych przestrzeni publicznych o wysokiej jakości, także dla ich zagospodarowania na cele turystyczne. W ramach 3. przykładowego rodzaju projektu wsparcie uzyskają projekty związane z czynną ochroną gatunków rodzimych stanowiącymi zasoby przyrodnicze województwa śląskiego. W ramach wszystkich typów projektów Beneficjent zobowiązany jest do prowadzenia kampanii informacyjno-edukacyjnych. Przedmiotowy projekt wpisuje się w 2 przykładowy rodzaj projektu. Wskaźniki Planowanymi rezultatami wsparcia - zgodnie z aktualnymi zapisami w Projekcie RPO WSL na lata 2014-2020 (wersja 5.1) w zakresie budowy, modernizacji i doposażenia ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej lub ochrony różnorodności biologicznej; ochrony obszarów nadwodnych (poprzez zagospodarowanie tych przestrzeni jako bezpiecznych, wielofunkcyjnych przestrzeni publicznych o wysokiej jakości) wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych (np. dla ich zagospodarowania na cele turystyczne), budowy i modernizacji niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną, przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków (również na terenach chronionych), będą: 1. Wzrost udziału obszarów chronionych w powierzchni obszarów ogółem; 2. Powstrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej, wzmacnianie potencjału rozwoju gospodarczego i społecznego w oparciu o zrównoważone wykorzystanie walorów przyrodniczych; 3. Rozwój infrastruktury związanej z właściwym ukierunkowaniem ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo zapewniającej z jednej strony lepszą ochronę wartości przyrodniczych, a jednocześnie przyczyniające się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej tych obszarów. Niniejszy projekt spełnia odpowiednio zapisy punktów 2 i 3. 10
Tabela 1 Wskaźnik rezultatu L.p. Wskaźnik Jednostka pomiaru Źródło danych Wartość bazowa Wartość docelowa (2018) 1. Udział powierzchni obszarów chronionych w powierzchni ogółem [%] GUS 0 Nie dotyczy 2. Wskaźnik mierzący: Powstrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej, wzmacnianie potencjału rozwoju gospodarczego i społecznego w oparciu o zrównoważone wykorzystanie walorów przyrodniczych zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL 3. Wskaźnik mierzący: Rozwój infrastruktury związanej z właściwym ukierunkowaniem ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo zapewniającej z jednej strony lepszą ochronę wartości przyrodniczych, a jednocześnie przyczyniające się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej tych obszarów zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL Źródło: Opracowanie własne na podstawie RPO WSL na lata 2014 2020 (wersja 5.1) zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL 11
Tabela 2 Wskaźnik produktu L.p. Wskaźnik Jednostka pomiaru Źródło danych Wartość bazowa Wartość docelowa (2017) 1. 2. 3. Liczba ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej objętych wsparciem Łączna powierzchnia zrekultywowanych gruntów Liczba wspartych form ochrony przyrody [szt.] [ha] Źródło: URPO WSL na lata 2014-2020 (wersja 5.1) Dokumentacja wykonawczo - techniczna/ protokoły zdawczo odbiorcze Dokumentacja wykonawczo - techniczna/ protokoły zdawczo odbiorcze 0 1 0 1,5 [szt.] Sprawozdanie 0 Nie dotyczy Na dzień przygotowania niniejszego opracowania ani projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020, ani projekt uszczegółowienia tegoż programu nie przewidują wskaźników innych niż te, które podano w tabelach. Wskaźniki określone w dostępnych projektach dokumentów nie są adekwatne do zaplanowanych typów działań, jak również nie pozwalają na zmierzenie rezultatów wsparcia, jakimi zgodnie z projektem RPO WSL na lata 2014-2020 (wersja 5.1) mają być: Powstrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej, wzmacnianie potencjału rozwoju gospodarczego i społecznego w oparciu o zrównoważone wykorzystanie walorów przyrodniczych; Rozwój infrastruktury związanej z właściwym ukierunkowaniem ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo zapewniającej z jednej strony lepszą ochronę wartości przyrodniczych, a jednocześnie przyczyniające się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej tych obszarów. W związku z powyższym, rezultaty te podano bez określenia nazwy wskaźnika. Jednocześnie przy wskaźniku Liczba ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej objętych wsparciem podano wartość 1, gdyż beneficjent zobowiązany będzie do prowadzenia kampanii informacyjno-edukacyjnych w ramach projektu. Niezbędna będzie weryfikacja powyższych zapisów po opublikowaniu listy wskaźników obowiązujących dla tego typu projektu. Procedura raportowania i monitorowania wskaźników dostosowana będzie do Wytycznych z zakresu monitoringu i sprawozdawczości RPO Województwa Śląskiego 2014-2020. Obowiązki beneficjenta w zakresie sprawozdawczości będzie również określać umowa o dofinansowanie. Funkcję sprawozdania na poziomie beneficjenta spełniać będzie część wniosku o płatność dotycząca postępu rzeczowego i finansowego danego projektu (w tym informacja nt. postępu prac, osiągniętych 12
produktów). Wskaźniki produktu będą monitorowane co najmniej 1 raz na kwartał, natomiast wskaźniki rezultatu najpóźniej w rok po zakończeniu inwestycji. 13
2. Analiza terytorialna Gmina Skoczów to gmina miejsko-wiejska położona w południowej części województwa śląskiego, na terenie powiatu cieszyńskiego. Położona jest w dorzeczu Wisły, w dolinie wzgórza Kaplicówka oraz Górki Wiślickiej, na wysokości od 260 do 389 m n.p.m. Zajmuje obszar 63 km², z czego obszar miejski to około 10 km². Leży na ważnym skrzyżowaniu dróg krajowych Katowice Bielsko-Biała Cieszyn (S1) oraz Katowice Wisła (DK 81). Do granicy polsko-czeskiej w Cieszynie ze Skoczowa jest 12 km, do Katowic 68 km i Krakowa 110 km. Atrakcyjność położenia potęguje też bliskość takich ośrodków wczasowo-turystycznych jak: Brenna, Ustroń, czy Wisła. Układ dróg krajowych o charakterze międzynarodowym jest istotnym elementem uwarunkowań zewnętrznych gminy. Sieć komunikacyjna wiąże ten obszar z większymi miastami w Polsce i w Europie. Na obszar gminy 63 km² składają się użytki rolne w 63%, a użytki leśne w 22%. Powierzchnia gminy stanowi 8,66% powierzchni powiatu. Tabela 3 Tabela ze Strategii Rozwoju Gminy Skoczów na lata 2014-2020+ Źródło: Urząd Miejski w Skoczowie, Charakterystyka gminy Skoczów jak podaje ww. Strategia Gmina Skoczów posiada doskonałe warunki przyrodnicze, krajoznawcze i kulturowe dla uprawiania różnych form turystyki. Oprócz naturalnych walorów krajobrazowych także bliskość Beskidów, położenie gminy przy ważnych arteriach komunikacyjnych oraz stosunkowo niewielka odległość do południowej granicy kraju - stanowią dodatkowy bodziec dla rozwoju turystyki. Liczbę ludności faktycznie zamieszkałych w gminie Skoczów na przestrzeni ostatnich 5 lat prezentuje poniższa tabela. 14
Tabela 4 Ludność w Gminie Skoczów (łącznie miasto i gmina) wg miejsca zameldowania i płci Wyszczególnienie j.m. 2009 2010 2011 2012 2013 Ludność wg miejsca zameldowania i płci stan na 31 XII ogółem osoba 25 872 26 447 26 547 26 696 26 727 mężczyźni osoba 12 345 12 688 12 736 12 834 12 831 kobiety osoba 13 527 13 759 13 811 13 862 13 896 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS Według danych GUS na 31 grudnia 2013 r. Gmina Skoczów liczyła ogółem 26 727 mieszkańców, natomiast jej powierzchnia to 6 355 ha. Gęstość zaludnienia stanowiła przy tym 421 os./km² i od kilku lat ta gęstość wzrasta (w 2009 r. było 408 os/km²). Przybywa w gminie od lat ludności (w 2009 r. było 25 872 mieszkańców), utrzymuje się też od lat dodatni przyrost naturalny (na 1 000 ludności) w 2013 r. stanowił tylko 0,0 (ale w 2012 r. plus 1,5; w 2011 r. plus 2,3; a w 2010 r. plus 2,5). Tabela 5 Wskaźnik obciążenia demograficznego w Gminie i mieście Skoczów Wyszczególnienie j.m. 2009 2010 2011 2012 2013 ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym osoba 54,8 55,2 56,5 58,0 59,0 osoba 80,2 81,0 84,6 89,2 92,7 osoba 24,4 24,7 25,9 27,3 28,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS W strukturze ludności Skoczowa w 2013 r. - 19,3% mieszkańców stanowiły osoby w wieku produkcyjnym, 62,9% osoby w wieku przedprodukcyjnym, a 17,9% osoby w wieku poprodukcyjnym. Od lat wzrasta ilość osób w wieku poprodukcyjnym. Liczba pracujących w gminie Skoczów to ogółem 6 964 osób (GUS, stan na 31.XII.2013 r.). W tym czasie udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym ogółem w gminie wyniósł 6,6%. Na koniec czerwca 2014 r. stopa bezrobocia w Polsce wyniosła 12%, w województwie śląskim 10,2%, w powiecie cieszyńskim 10%. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Cieszynie w tym czasie z Gminy Skoczów to 1 046 osób. Gospodarka Według informacji zawartych w Banku Danych Lokalnych w roku 2013 na terenie gminy Skoczów zarejestrowano 192 nowe podmioty gospodarcze: w mieście 104, na terenach wiejskich 88. 15
W 2012 r. w gminie działało łącznie 2 628 podmiotów gospodarki narodowej: 38 w sektorze rolniczym, 312 w sektorze przemysłowym, 386 w budowlanym. Liczba zarejestrowanych podmiotów przypadających na 10 tys. ludności w gminie Skoczów wynosiła 984. Natomiast liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na 10 tys. ludności wynosiła 769. Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON (stan w dniu 31 XII 2013 r.) stanowiły: 2 662, w tym z sektora publicznego 74, prywatnego 2 588. Wiodącym sektorem wśród zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w gminie Skoczów są firmy z sektora G handel detaliczny i hurtowy (728 firm), z sektora F budownictwo (397) oraz z sektora C przetwórstwo przemysłowe (293). Infrastruktura techniczna Zasoby mieszkaniowe Gminy Skoczów stanowią 7 609 mieszkań (wg GUS, stanu na XII 2013 r.), a budynki mieszkalne oddane do użytkowania odnotowano 94. Urządzenia sieciowe (dane GUS na 2013 r.): Wodociągi - długość czynnej sieci rozdzielczej to 181,5 km, a połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania to 3 602 szt. Kanalizacja - długość czynnej sieci rozdzielczej to 91,3 km, a połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania to 20 186 szt. Infrastruktura społeczna (wszystkie dane z GUS wg stanu na koniec 2013 r.) Służba zdrowia: 24 przychodnie; apteki ogólnodostępne 10 oraz 2 punkty apteczne; liczba ludności na 1 aptekę ogólnodostępną 2 673. Placówki biblioteczne - biblioteki i filie ogółem 3; dla 3 844 czytelników w ciągu roku. Placówki edukacyjne w gminie Skoczów to: 14 przedszkoli dla 1 063 dzieci; 8 szkół podstawowych (dla 1 471 uczniów) oraz 7 szkół dla gimnazjalistów (812 uczniów). Warunki do rekreacji rodzinnej i eko-edukacji Teren objęty projektem posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę pieszo-rowerową i celowe jest jej uzupełnianie dla potrzeb rekreacji rodzinnej i edukacji rodzinnej. Od miejscowości Ustroń do miejscowości Skoczów wzdłuż rzeki Wisła funkcjonują trasy rowerowe wykorzystywane przez mieszkańców i turystów. Skoczów posiada bardzo bogate tereny rekreacyjne zlokalizowane na nabrzeżach rzeki w centrum miejscowości, są to: kryta pływalnia Delfin, boisko, otwarte tereny zielone. Miejsce to posiada bardzo bogate wartości krajobrazowe i bioróżnorodne znajdujące się w obrębie nadbrzeży rzeki Wisła. Z uwagi na fakt iż teren jest czynnie wykorzystywany rekreacyjnie, stwierdza się niedostateczne jego zagospodarowanie w tym kierunku jak również brak ekoedukacyjnego podkreślenia elementów specyficznych występujących lokalnie. Teren od dawna jest urbanizowany i przekształcany pod funkcję turystyczną z pominięciem wartości specyficznych bioróżnorodnych które należy wyeksponować i poprawić. Podsumowanie Gmina Skoczów jest atrakcyjnie położona pod względem krajobrazowo-przyrodniczym. Tę atrakcyjność położenia potęguje bliskość renomowanych ośrodków wczasowo-turystycznych zaliczanych do Beskidzkiej Piątki, a więc Wisły, Ustronia i Brennej. Korzystny jest układ dróg krajowych o charakterze międzynarodowym i położenie na skrzyżowaniu ważnych szlaków 16
komunikacyjnych. Sprzyjającą przesłanką jest bliskość granicy polsko-czeskiej oraz niewielkie odległości do trzech lotnisk: w Katowicach Pyrzowicach, podkrakowskich Balicach oraz w Ostrawie w Republice Czeskiej. To aspekty sprzyjające rozwojowi turystyki, gospodarstw agroturystycznych, ośrodków rekreacyjnych. Pod względem gospodarczym gmina ma charakter przemysłowo-rolniczy, nie ma tu dużych gospodarstw rolnych, większość ma charakter gospodarstw przydomowych. Zabudowa w gminie ma charakter rozproszony, a tereny zurbanizowane znajdują się w obrębie miasta. Najwięcej podmiotów gospodarczych działa w sektorze budowlanym. Niewiele w sektorze rolniczym, który nie odgrywa znaczącej roli w gospodarce gminy. Wśród osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą dominują branże związane z handlem i naprawą pojazdów. Wiodącym sektorem wśród zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w gminie Skoczów są firmy z sektora G handel detaliczny i hurtowy, z sektora F budownictwo oraz z sektora C przetwórstwo przemysłowe. Na przestrzeni ostatnich lat liczba mieszkańców gminy Skoczów ulegała niewielkim wahaniom. Widoczny jest spadek ilości mieszkańców miasta i stopniowy wzrost ilości osób mieszkających w sołectwach. Wśród mieszkańców przeważają kobiety. Zauważyć można, że struktura demograficzna gminy na przestrzeni ostatnich lat nie podlegała znaczącym wahaniom. W korzystnej sytuacji stawia gminę Skoczów dodatni przyrost naturalny, choć coraz wyraźniejsza jest spadkowa tendencja urodzeń. Gmina Skoczów jest w całości zwodociągowana i posiada dobrze rozwinięty system zbiorowego zaopatrzenia w wodę. Niestety za tym systemem nie nadąża rozwój systemu zbiorowego odprowadzania ścieków. Gmina jest dobrze zelektryfikowana, a dostarczana energia zaspokaja potrzeby mieszkańców. Skoczów posiada bardzo bogate tereny rekreacyjne zlokalizowane na nabrzeżach rzeki w centrum miejscowości, są to: kryta pływalnia Delfin, boisko, otwarte tereny zielone. Miejsce to posiada bardzo bogate wartości krajobrazowe i bioróżnorodne znajdujące się w obrębie nadbrzeży rzeki Wisła. Z uwagi na fakt iż teren jest czynnie wykorzystywany rekreacyjnie, stwierdza się niedostateczne jego zagospodarowanie w tym kierunku jak również brak eko-edukacyjnego podkreślenia elementów specyficznych występujących lokalnie. Wykazana infrastruktura społeczna i techniczna Skoczowa stanowi istotną bazę działań projektowych zgodnych z przyjętą strategią rozwoju lokalnego. Jej potencjał i potrzeby wyznaczają kierunki istotnych działań określone w strategicznych dokumentach. 3. Zgodność z politykami strategicznymi Projekt jest zgodny z poniższymi celami i priorytetami dokumentów strategicznych na poziomie kraju, regionu, powiatu i gminy. Zgodność przedmiotowego projektu z dokumentami strategicznymi na poziomie kraju, związanych z perspektywą finansową 2014+ prezentują poniżej wskazane zapisy odnoszące się do specyfiki projektu Beneficjenta: Strategia Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu 17
Priorytet: rozwój zrównoważony wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej. Działania: Konkurencyjność, Przeciwdziałanie zmianom klimatu, Czysta i efektywna energia. Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020 Umowa Partnerstwa Cel główny zwiększenie konkurencyjności gospodarki; cel szczegółowy zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i kulturowych oraz ich zachowanie. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie Cele polityki regionalnej do 2020: 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów ( konkurencyjność ), w tym: 1.2.2. Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych; 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych ( spójność ); 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze. Krajowy Program Reform 2013 Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko (MG/MŚ) cel główny: zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną energetycznie gospodarkę; cel szczegółowy: poprawa stanu środowiska (w tym ochrona wód i powietrza, racjonalna gospodarka odpadami, promocja technologii środowiskowych i zachowań ekologicznych). Strategia Rozwoju Kraju 2020 Cel II.6.4. Poprawa stanu środowiska; III.3.4. Zwiększenie spójności terytorialnej. Polska 2030. Wyzwania rozwojowe Wyzwanie 5 - BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNE, w tym: Wyzwania klimatyczne, Energetyka klimat. Dylematy, oś czasu i zadania. Osiągnięcie celów klimatycznych (radykalne ograniczenie emisji) oraz środowiskowych (zrównoważony rozwój poprawa lesistości, waloryzacja różnorodności biologicznej, ochrona światowych podziemnych zasobów wody, zmniejszenie deficytu wody); Poprawa stanu wód i zmniejszanie deficytu wody. Rekomendacje m.in.: dot. opracowania PLANU NA RZECZ OCHRONY ZASOBÓW NATURALNYCH I ŚRODOWISKA i wskazane tam działania wspierające w perspektywie długofalowej. Regionalne i lokalne dokumenty programowe odnoszące się do specyfiki przedmiotowego projektu: Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego Śląskie 2020+ Obszar Priorytetowy (C) PRZESTRZEŃ. Cel strategiczny: Województwo śląskie regionem atrakcyjnej i funkcjonalnej przestrzeni. Cel operacyjny: C.1. Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska. Kierunki działań tj.: 3. Wspieranie wdrażania rozwiązań w zakresie zintegrowanego i zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi w zlewni, w tym ochrony przeciwpowodziowej i przeciwdziałania skutkom suszy; 5. Wspieranie działań na rzecz poprawy jakości wód powierzchniowych oraz ochrony wód podziemnych i racjonalizacji ich wykorzystania; 9. Wspieranie działań zmierzających do zachowania i odtwarzania bioi georóżnorodności; 12. Wspieranie edukacji ekologicznej i kształtowanie postaw pro środowiskowych; 13. Rekultywacja terenów zdegradowanych na cele środowiskowe. 18
Cel operacyjny: C.3. Wysoki poziom ładu przestrzennego i efektywne wykorzystanie przestrzeni. Kierunki działań tj.: 3. Tworzenie i rewitalizacja obszarów zieleni urządzonej oraz terenów rekreacyjnych; 8. Wsparcie działań podnoszących jakość planowania przestrzennego na poziomie regionalnym i lokalnym, w tym działań integracyjnych. Realizacja przedmiotowego projektu przyczyni się do spełnienia wskazanych celów, ponieważ swoim zakresem wpłynie na poprawę atrakcyjności i funkcjonalności przestrzeni w obszarze gminy i spełni założenia operacyjne wskazanych wyżej celów wojewódzkich. Projekt Strategii Rozwoju Subregionu Południowego Województwa Śląskiego wraz ze Strategią Regionalnych Inwestycji Terytorialnych na lata 2014-2020 (Bielsko-Biała, wrzesień 2014 r.) Cel RIT I. Poprawa infrastruktury ochrony środowiska poprzez zabezpieczenie i wykorzystanie zasobów obszaru funkcjonalnego subregionu południowego wynikający z priorytetu III Strategii Rozwoju Subregionu Południowego: Rozwój infrastruktury i usług dla zrównoważonego rozwoju oraz jest spójny z jego celem operacyjnym III.1 Ochrona środowiska i zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska. Priorytet II Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów. Przedmiotowy projekt spełnia te zapisy, ponieważ poprawi infrastrukturę ochrony środowiska i wykorzysta lokalne zasoby naturalne gminy na rzecz ochrony środowiska i jego zrównoważonego rozwoju na tle całego Subregionu oraz województwa. Projekt RPO WSL 2014-2020 wersja 5.1 z dnia 10.04.2014 Oś Priorytetowa: VI Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów, w zakresie priorytetu inwestycyjnego 6.4: ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę. Gmina niniejszym projektem planuje efektywnie wykorzystać swoje naturalne zasoby i chronić środowisko w obrębie objętym projektem z właściwym dostosowaniem się do wytycznych tego RPO WSL. Projekt Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych RPO WSL 2014-2020 w zakresie EFRR w. 2.0 Oś Priorytetowa: IV Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów. Działanie 5.4 Ochrona różnorodności biologicznej. Niniejszy projekt w swoich założeniach realizować będzie przedsięwzięcia oparte na wytycznych programowych wskazanego URPO, ponieważ zakłada ochronę bioróżnorodności w obszarze objętym projektem i odnosi się w swoich efektach do celów tej części działań RPO WSL. Strategia Rozwoju Śląska Cieszyńskiego 2001-2016 CEL STRATEGICZNY 3. Zapewnienie wysokiego standardu bazy sportowo-rekreacyjnej oraz promowanie wydarzeń sportowych i rekreacyjnych. CEL OPERACYJNY 3.2.Promowanie sportu i rekreacji oraz imprez sportowo-rekreacyjnych. CEL STRATEGICZNY 1. Poprawa jakości życia mieszkańców śląska cieszyńskiego, szczególnie w zakresie ochrony zdrowia. Zwiększanie atrakcyjności śląska cieszyńskiego jako miejsca osiedlania się i lokowania inwestycji. CEL OPERACYJNY 1.7.Poprawa wizerunku i ładu przestrzennego powiatu. Przedmiotowy projekt wpisuje się swoim działaniem we wskazane cele, ponieważ swoim zakresem (inwestycja w infrastrukturę rekreacyjno-kulturalnej nad Wisłą) umożliwi ich realizację. Strategia Rozwoju Powiatu Cieszyńskiego 2001-2016 19
CEL STRATEGICZNY 1: Poprawa poziomu życia mieszkańców powiatu cieszyńskiego, szczególnie w zakresie ochrony zdrowia. Zwiększanie atrakcyjności powiatu cieszyńskiego jako miejsca osiedlania się i lokowania inwestycji. CELE OPERACYJNE: 1.2. Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu cieszyńskiego kształtowanie postaw proekologicznych. 1.3. Prowadzenie działań informacyjnych, promujących podejmowane w powiecie przedsięwzięcia ekologiczne. 1.4. Współdziałanie gmin i powiatu celem opracowania procedur działań proekologicznych. Niniejszy projekt wpisuje się we wskazane cele, ponieważ jego działania w zakresie promowania przedsięwzięć proekologicznych na zintegrowanym obszarze powiatu przysłużą się wzmocnieniu ochrony środowiska naturalnego w regionie. Strategia Rozwoju Gminy Skoczów na lata 2014-2020+ Cel strategiczny: Wzrost konkurencyjności gospodarki lokalnej poprzez wspieranie aktywności i przedsiębiorczości mieszkańców oraz efektywne wykorzystywanie potencjału inwestycyjnego i turystycznego; Cel strategiczny: Stworzenie nowoczesnej infrastruktury technicznej oraz poprawa stanu środowiska naturalnego; Niniejszy projekt ściśle odnosi się do założeń lokalnej strategii poprze wskazany zakres przedsięwzięć dot. wzmocnienia potencjału naturalnego i turystycznego Gminy Skoczów. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2011-2014 z perspektywą do roku 2018 C5 - Ochrona różnorodności biologicznej Gminy dla zwiększenia jej atrakcyjności. Projekt Ochrona obszarów nadwodnych poprzez wykorzystanie lokalnych zasobów przyrodniczych wraz z kampanią informacyjno-edukacyjną w gminie Skoczów bezpośrednio swoim zakresem wpisuje się w załażenia i cele POŚ dla Gminy Skoczów. Polityki horyzontalne Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 - nakłada na państwa członkowskie wdrażające fundusze strukturalne, obowiązek stosowania tzw. polityk horyzontalnych: W Artykule 7 - Promowanie równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji; W Artykule 8 - Zrównoważony rozwój. 20
Planowane działanie następująco wpływa na poszczególne polityki horyzontalne: Tabela 6 Wpływ projektu na polityki horyzontalne Polityki horyzontalne Zrównoważony rozwój Promowanie równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji Zgodność projektu z politykami Realizacja projektu będzie miała pozytywny wpływ na politykę zrównoważonego rozwoju przede wszystkim poprzez oddziaływanie na ochronę i poprawę jakości środowiska naturalnego. Zgodnie z założeniami zrównoważonego rozwoju, przy korzystaniu z zasobów naturalnych nie należy kierować się jedynie zaspokajaniem własnych potrzeb, ale też brać pod uwagę przyszłe pokolenia i stan otaczającego środowiska. Przedmiotowy projekt spełnia te założenia oraz tej polityki horyzontalnej rozwoju UE, która skupia się także na takich elementach jak: budowanie bardziej konkurencyjnej gospodarki, która będzie korzystać z zasobów w sposób racjonalny i oszczędny. Do infrastruktury powstałej w ramach projektu zapewniony zostanie równy dostęp kobietom i mężczyznom oraz osobom niepełnosprawnym różnych płci, wyznań i religii, rasy i narodowości. W pływ projektu na polityki pozytywny neutralny Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rozporządzenia ramowego dla EFSI nr 1303/2013 (Dz. Urz. UE L 347 z 20 grudnia 2013 r.) oraz Projektu RPO WSL 2014-2020 (wersja 5.1) 4. Komplementarność projektu Projekt jest częścią zintegrowanego subregionalnego przedsięwzięcia pn. Rewitalizacja przestrzeni nadbrzeżnych rzek, potoków i zbiorników wodnych Subregionu Południowego, w związku z czym przedsięwzięciami komplementarnymi do niniejszego projektu będą wszystkie działania zaplanowane do realizacji w przedsięwzięciu zintegrowanym. Projekt jest komplementarny z innymi projektami, współfinansowanymi ze środków UE zmierzającymi do poprawy stanu środowiska naturalnego i atrakcyjności rekreacyjnej na obszarze Gminy Skoczów. 21
Tabela 7 Komplementarność projektu z innymi działaniami L.p. Nazwa projektu Podmiot realizujący Źródło finansowania Wartość brutto w PLN Stan realizacji przedsięwzięcia 1. Program rozwoju i promocji turystyki z określeniem lokalnych produktów turystycznych na obszarze działania trzech gmin: Chybie, Strumień Gmina Skoczów RPO WSL 2007-2013 80 000,00 zrealizowane 2. Przebudowa koryta cieku wodnego w rejonie ulicy Potok w Skoczowie Gmina Skoczów PO RYBY 2007-2013 2 204 469,95 zrealizowane 3. Rewitalizacja miasta Skoczowa poprzez zagospodarowanie terenów zielonych wokół zbiornika wodnego Górny Bór na cele społeczno-kulturalne, sportowe i rekreacyjne Gmina Skoczów PO RYBY 2007-2013 1 326 582,32 w trakcie realizacji 4. Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w sołectwie Kiczyce-etap I Gmina Skoczów PROW 2007-2013 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z ankiety dla beneficjentów projektu. 8 676 979,86 w trakcie realizacji 5. Analiza instytucjonalna 5.1. Beneficjenci projektu Beneficjentem projektu będzie jednostka samorządu terytorialnego Gmina Skoczów. Podstawę prawną w tym względzie określa ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r., nr 142 poz. 1591 z późn. zm.). Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego, która wykonuje swoje czynności za pomocą Urzędu Miejskiego, będącego jednostką organizacyjną Gminy. Organem wykonawczym wskazanym w ustawie jest Burmistrz, a uchwałodawczym Rada Miejska. Zadania i obowiązki Urzędu Miejskiego i jego komórek organizacyjnych określa Regulamin Organizacyjny Urzędu Miejskiego w Skoczowie (Zarządzenie Nr 0050.17.2014 Burmistrza Miasta Skoczowa w sprawie Regulaminu organizacyjnego Urzędu Miejskiego w Skoczowie). Urząd funkcjonuje na podstawie wewnętrznego podziału organizacyjnego na wydziały, biura, Urząd Stanu Cywilnego i samodzielne stanowiska pracy. 22
Beneficjentem pośrednim (ostatecznym) będą mieszkańcy gminy Skoczów oraz turyści. Właścicielem wykonanej inwestycji w ramach projektu, będzie Beneficjent Gmina Skoczów. 5.2. Wykonalność instytucjonalna projektu Beneficjent nie wskazał struktury, stanowisk i zakresu odpowiedzialności poszczególnych osób, które będą brały udział w realizacji projektu. Z uwagi na powyższe, nie jest możliwa pełna ocena przygotowania Beneficjenta do realizacji projektu, w szczególności poprzez ocenę czy Beneficjent posiada zdolność organizacyjną do wdrożenia projektu i jego utrzymania. Jednakże wskazane przez Beneficjenta doświadczenie w zrealizowaniu kilku projektów dofinansowanych ze środków unijnych daje możliwość uznania, iż istnieje potencjał do wdrożenia projektu. 6. Analiza techniczna i technologiczna Analiza stanu aktualnego Obszar objęty projektem rozpoczyna się od pogranicza miejscowości Skoczów z miejscowością Ustroń w gminie Skoczów w powiecie Cieszyńskim na odcinku pomiędzy skrzyżowaniem drogi krajowej nr 81 ul. Katowicka z drogą krajową nr S1 [E75] do odcinka skrzyżowania drogi krajowej nr 81 ul. Katowicka z drogą gminną ul. Bielska, wzdłuż nabrzeży rzeki Wisła. W chwili obecnej od strony miejscowości Ustroń dzielnica Kamieniec wzdłuż rzeki Wisła prowadzą obustronnie dwa szalki pieszo-rowerowe. Po prawej stronie biegu rzeki biegnie wzdłuż rzeki ul. Krzywaniec szlak pieszo-rowerowy utwardzony nawierzchnią szutrowo-asfaltową zbliżając się do ul. Lipowskiej, która poprzez istniejącą kładkę po raz ostatni łączy przed miejscowością Skoczów dwa brzegi rzeki Wisła. Dalej w kierunku miejscowości Ustroń kontynuacja ścieżki nie jest możliwa z uwagi na wzgórze i zadrzewione tereny obszaru Czarny Las oraz dopływ rzeki Wisła w postaci rzeki Brennica. Po lewej stronie brzegu rzeki biegnie istniejąca ścieżka rowerowa o nawierzchni asfaltowej posiadająca swoją ciągłość aż do miejscowości Ustroń. Ścieżka po lewej stronie Wisły w obrębie skrzyżowania z linią kolejową prowadzona jest w obszar zabudowań i drogi gminnej - ul. Wiślańska pod filarami drogi krajowej nr 81 po czym pod wiaduktem kolejowym trafia z powrotem pod filarami drogi krajowej nr 81 do nadbrzeża rzeki Wisła i prowadzona jest wzdłuż rzeki do istniejącej kładki nad rzeką Wisła w obszar terenu SOSiR w Skoczowie (teren krytej pływalni Delfin i otwartych terenów sportowych). Trasa rowerowa z traktem pieszym z uwagi na połączenie pomiędzy miejscowościami Ustroń i Skoczów wzdłuż biegu rzeki Wisła stanowi bardzo atrakcyjną i łatwo dostępną enklawę, którą można wykorzystać na cele związane z aktywnym wypoczynkiem i edukacją ekologiczną. 23
Opis wybranego wariantu technicznego/ technologicznego Projekt jest odpowiedzią na degradację nadbrzeży wzdłuż rzeki Wisły i zanieczyszczenie środowiska naturalnego na terenie gminy Skoczów. Celem projektu jest ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej poprzez inwestycje na obszarach nadwodnych. Przedmiot i zakres projektu: wykorzystanie lokalnych zasobów przyrodniczych i ich ochrona wraz z budową niezbędnej infrastruktury. Będzie to część wiślanej trasy rowerowej. Zakres projektu obejmuje następujące elementy: Modernizacja i wykonanie ścieżek rowerowych, spacerowych i do narciarstwa biegowego wzdłuż rzeki Wisły wraz z oznakowaniem; Szlak edukacyjno-ekologiczny wraz z wykonaniem wiat odpoczynkowych ze stojakami na rowery; Urządzenie plaż i terenów zielonych oraz budowa infrastruktury rekreacyjno-sportowej; Budowa infrastruktury rekreacyjno-kulturalnej nad Wisłą. Tereny objęte projektem, przez które planowane jest uciąglenie trasy są własnością: Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej oddział w Gliwicach; Zarządu Dróg Wojewódzkich w Katowicach; Polskich Kolei Państwowych; Lasów Państwowych; Właścicieli prywatnych. W ramach realizacji projektu przewiduje się wykonanie następujących robót: Przebudowę istniejącej kładki pięcioprzęsłowej przy terenie SOSiR na kładkę jednoprzęsłową dla poprawy naturalnego koryta rzeki wskutek likwidacji podpór w nurcie rzecznym; Budowę ścieżki pieszo-rowerowej i dla narciarstwa biegowego naciągu pieszego wzdłuż lewego brzegu rzeki Wisła pod istniejącą linią kolejową bez konieczności przejeżdżania pod drogą nr S81 w celu ominięcia torowiska, Uzupełnienie biegu utwardzonej ścieżki rowerowej i ciągów pieszych po obu stronach rzeki Wisła pomiędzy miejscowościami Skoczów i Ustroń; Budowę obiektów małej architektury wzdłuż tras rowerowych poprzez budowę wiat, montaż ławek, stojaków rowerowych, tablic informacyjno-edukacyjnych; Urządzenie plaż i terenów zielonych na nadbrzeżu rzeki wraz z budową infrastruktury rekreacyjno-sportowej (boiska do siatkówki). a) Podstawowe założenia projektowe: Właściwe (z punktu środowiskowego) poprowadzenie ścieżki pieszo-rowerowej, nawet poprzez miejscowe jej zwężenia, żeby w maksymalnym stopniu uniknąć wycinki drzew. Stosować odpowiednio szerokości: 1,5 m gdy jest ona jednokierunkowa, 2,0 m gdy jest ona dwukierunkowa, 2,5 m gdy ze ścieżki jednokierunkowej mogą korzystać piesi; Dla budowy ścieżki pieszo-rowerowej, proponuje się nawierzchnie szutrowo-żwirową lub przy użyciu wodno-przepuszczalnych materiałów; Należy do absolutnego minimum zredukować umacnianie brzegów dla potrzeb prowadzenia ścieżki. Ewentualne umocnienia realizować tylko w miejscach, gdzie w bezpośredni sposób 24
zagrożona jest infrastruktura techniczna i bezpieczeństwo użytkowania ścieżki. Tam należy umocnienia maksymalnie odsunąć od nurtu. Warto zastanowić się nad umocnieniem brzegów za pomocą mat wegetacyjnych dzięki temu powierzchnia biologicznie czynna zostanie utrzymana i wzrośnie bioróżnorodność terenu dzięki powstaniu nowych siedlisk na styku ląd/woda. Odpowiednio poprowadzić ścieżki pieszo-rowerowe, tak by nie zmniejszyć dostępności cieku dla zwierząt zwłaszcza drobnych ssaków i płazów do cieku wodnego; Projektowaną kładkę nad rzeką Wisła wykonać jako ustrój jednoprzęsłowy o nawierzchni ekologicznej np. drewnianej. W konstrukcji przyczółków kładki zaprojektować nisze, w których mogłyby gnieździć się ptaki; Zwracając się do PKP w sprawie warunków wykonania przejścia pod mostem kolejowym zaproponować podwieszenie poprzeczne kładki do istniejącej konstrukcji mostu nie ingerując w konstrukcję przyczółka mostu, dla minimalizacji kosztów i utrudnień związanych z wyłączeniem ruchu kolejowego na czas przebudowy przyczółka mostu; Na potencjalną lokalizację wyposażenia obszaru w małą architekturę rekomenduje się tereny otwarte, niezadrzewione. Na pozostałym obszarze niezadrzewionym zaleca się dokonanie zadrzewień; Wiaty i elementy małej architektury wykonać z materiałów ekologicznych, np. drewno, bez fundamentów betonowych. Stosować połączenia ciesielskie bez łączników metalowych; Stosować oświetlenie hybrydowe połączenie energii słonecznej i turbin wiatrowych w celu eliminacji budowy sieci kablowej ziemnej lub napowietrznej. W wypadku wykonania oświetlenia obiektów stosować wyłącznie oprawy lamp z ULOR=0, o zerowej emisji do górnej półsfery. Maksimum emisji musi przypadać na światło żółte i zielone (długości fali w zakresie 520-600 nm) o widmie ciągłym. Zaleca się zastosować zasilanie fotowoltaiczne; Włączenie w projekt mechanicznego usuwania i niszczenia roślin inwazyjnych są one jedną z głównych przyczyn zmniejszania się bioróżnorodności w zbiorowiskach roślinnych i wśród zwierząt; Rozważyć obsadzenie obszarów nadrzecznych roślinnością rodzimych gatunków, lokalnego pochodzenia, pozyskanych z materiału genetycznego pochodzącego z odległości nie większej niż 25 km od obszaru projektowego; Wykonać "hotel dla owadów", budki dla ptaków oraz innych organizmów cyklem życiowym związanych z wodą; Wyeksponować eko-edukacyjną rolę tras dydaktyczno-rekreacyjnych, opracować zwartą koncepcję wraz z urządzeniami wchodzącymi w interakcję z użytkownikiem ścieżki. b) Zalecenia dotyczące prac przygotowawczych i wykonawczych: Budowa, remont mostów i kładek nad rzeką, w rozumieniu 3 ust 1 Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie. (Dz. U. z dnia 3 sierpnia 2000 r.), wymaga uzyskania zgody Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej oraz Śląskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych i uzyskania pozwolenia wodno-prawnego z uwagi na planowaną zmianę stosunków wodnych; Budowa urządzeń wodnych jakimi są nadbrzeża w świetle definicji zawartej w ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne art. 9 ust 1, pkt 19h są urządzeniem wodnym, na które zgodnie z art. 122, ust. 1pkt 3 jest wymagane opracowanie operatu wodno-prawnego i uzyskanie pozwolenia wodno-prawnego; 25
W przypadku stwierdzenia w drodze uzgodnień z Regionalną Dyrekcją Zarządu Gospodarki Wodnej że teren objęty zagospodarowaniem nadbrzeży jest terenem zalewowym, konieczne jest za podstawie Ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo Wodne zgodnie z art. 88l ust.1a. uzyskanie decyzji zwalniającej od zakazów Dyrektora RZGW, o której mowa w art. 88l ust. 1 Prawa wodnego; Na podstawie Ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo Wodne zgodnie z art. 88l ust.1a. budowa, przebudowa lub remont drogi rowerowej oraz wyznaczenie szlaku turystycznego pieszego lub rowerowego wymaga zgłoszenia Dyrektorowi Zarządu Gospodarki Wodnej, w przypadku wcześniejszego stwierdzenia w drodze uzgodnień z w/w Instytucją że teren projektu jest terenem zalewowym. c) Ryzyko projektu: Beneficjent nie posiada sporządzonej dokumentacji projektowej, ani stosowanych uzgodnień i pozwoleń na realizację projektu. Opracowywana jest jedynie koncepcja architektoniczna. Beneficjent nie posiada własności terenów dla których planuje realizować projekt, konieczne jest uzyskanie zgód właścicieli na realizację projektu na ich terenie jak i Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej, Polskich Kolei Państwowych. d) Harmonogram prac przygotowawczych i wykonawczych: Uzyskanie zezwoleń i uzgodnień: od 0 do 300dnia Opracowanie dokumentacji projektowej: od 300 do 450dnia Uzyskanie pozwoleń na realizację: od 450 do 520dnia Realizacja prac budowlanych: od 520 do 800dnia Termin realizacji projektu wskazany przez Beneficjenta, tj. od 06.2015 do 12.2017 jest zagrożony z uwagi na czasochłonność uzgodnień i zakres projektu. Beneficjent powinien niezwłocznie rozpocząć procedurę pozyskiwania zgód na wejście w teren i procedurę uzyskania koniecznych uzgodnień i opracowania dokumentacji, czynności wskazanych w pkt b). Tabela 8 Koszty przygotowania i realizacji projektu L.p. Koszt Kwota netto Vat [23%] Kwota brutto 1. 2. 3. 4. 5. Przygotowanie dokumentacji (studium wykonalności) Wykonanie dokumentacji projektowej i uzyskanie zezwoleń Ekspertyzy, inwentaryzacje przyrodnicze i nadzory Szacunkowa wartość rzeczowej realizacji inwestycji Promocja wraz z kampanią informacyjno-edukacyjną 40 000,00 9 200,00 49 200,00 250 000,00 57 500,00 307 500,00 200 000,00 46 000,00 246 000,00 3 037 121,00 698 537,83 3 735 658,83 20 000,00 4 600,00 24 600,00 6. Razem: 3 547 121,00 815 837,83 4 362 958,83 Źródło: Opracowanie własne 26
7. Analiza specyficzna dla sektora Elementami specyficznymi w projekcie są: Stworzenie warunków dla poprawy bioróżnorodności w obszarze projektowym; Stworzenie miejsca rekreacyjno-edukacyjnego i edukacji ekologicznej. 7.1. Stan aktualny Teren objęty projektem posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę pieszo-rowerową i celowe jest jej uzupełnianie dla potrzeb rekreacji rodzinnej i edukacji rodzinnej. Od miejscowości Ustroń do miejscowości Skoczów wzdłuż rzeki Wisła funkcjonują trasy rowerowe wykorzystywane przez mieszkańców i turystów. Miejscowość Skoczów posiada bardzo bogate tereny rekreacyjne zlokalizowane na nabrzeżach rzeki w centrum miejscowości, są to: kryta pływalnia Delfin, boisko, otwarte tereny zielone. Miejsce to posiada bardzo bogate wartości krajobrazowe i bioróżnorodne znajdujące się w obrębie nadbrzeży rzeki Wisła. Z uwagi na fakt iż teren jest czynnie wykorzystywany rekreacyjnie, stwierdza się niedostateczne jego zagospodarowanie w tym kierunku jak również brak eko-edukacyjnego podkreślenia elementów specyficznych występujących lokalnie. Teren od dawna jest urbanizowany i przekształcany pod funkcję turystyczną z pominięciem wartości specyficznych bioróżnorodnych które należy wyeksponować i poprawić. Elementy bioróżnorodne zostały stwierdzone przez ekspertów w analizie środowiskowej i działania objęte projektem mają na celu poprawę bioróżnorodności obszaru. Obszar projektu leży w sąsiedztwie: Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego, Obszaru Natura 2000 PLH240005 Beskid Śląski, Obszaru OSO Dolina Górnej Wisły sięgający do Goczałkowic 7.2. Stan projektowany W ramach projektu planowana jest modernizacja istniejących tras turystycznych biegnących wzdłuż rzeki Wisły, wykonanie węzłów komunikacyjnych na skrzyżowaniach tras turystycznych z drogami i ciekami wodnymi (celem zapewnienia ciągłości przebiegu tras) oraz budowa i modernizacja kładek nad ciekami wodnymi, co pośrednio wpłynie na ochronę zasobów przyrodniczych zlokalizowanych w obrębie planowanej inwestycji. Będzie to część wiślanej trasy rowerowej. Jedynie racjonalne zagospodarowanie miejsca zapobiegnie inwazyjnemu niszczeniu występującej w tym terenie bioróżnorodności i uniemożliwi jego dalszą inwazyjną dewastację wskutek powstrzymania zabudowy terenu w celach wyłącznie turystycznych. Poprzez przewidziane w projekcie prace jak: podjęcie działań w celu ochrony unikatowych dziko rosnących gatunków roślin, uporządkowanie i zagospodarowanie zielenią nadbrzeży, budowę ścieżki pieszo-rowerowej, ścieżki do narciarstwa biegowego, kładki nad rzeką w celu możliwości bliższego wyeksponowania walorów przyrodniczych z dala od ruchu samochodowego, budowę obiektów małej architektury i rekreacyjno-sportowych, budowę sieci oświetlenia ekologicznego, możliwe jest stworzenie warunków dla poprawy bioróżnorodności. Dalsze pozostawienie terenów objętych projektem na niezorganizowane i niezaplanowane działania ludzkie polegające na braku wskazania i wydzielenia miejsc dla potrzeb rekreacji, narażą obszar na biologiczną degradację. Znaczący pozytywny wpływ na środowisko mogą 27