DOBRO PŁYNĄCE Z KWASÓW OWOCOWYCH Aleksandra Flis, Katarzyna Pikul Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie Streszczenie Praca została poświęcona działaniu kwasów owocowych i korzyściom wynikającym z ich stosowania. Przedstawione zostały wskazania i przeciwskazania do zabiegu oraz możliwe do uzyskania efekty. Omówiono również preparaty na bazie kwasów owocowych, przeznaczone do pielęgnacji domowej. By przybliżyć temat zastosowania kwasów AHA przeprowadzone zostały badania (przy pomocy kwestionariusza ankiety) mające na celu uzyskanie informacji o wiedzy ankietowanych na temat stosowania, użytkowania, przeznaczenia oraz efektów otrzymanych dzięki eksfoliacji kwasami owocowymi. A także rodzaju posiadanej przez nich cery oraz jej niedoskonałościach. The benefits of the use of fruit acids Summary This paper is dedicated to fruit acids and the benefits arising from the use of them. Indications and contraindications to the procedure have been presented, as well as results possible to obtain. Fruit acids based preparations, intended for home care, have also been discussed. In order to bring about the application of AHA acids tests have been carried (with the use of questionnaire) aimed at obtaining information about the knowledge of respondents about the application, use, and results obtained with exfoliation of fruit acids. As well as the type of skin owed by them and its imperfections. www.think.wsiz.rzeszow.pl, ISSN 2082-1107, Nr 1 (17) 2014, s. 119-123
Wstęp Eksfoliacja jest to zabieg złuszczania, czyli usunięcia zrogowaciałej, suchej warstwy naskórka, co powoduje głębokie oczyszczenie i odblokowanie porów skóry, jej rewitalizację, rozjaśnienie i ogólna poprawę wyglądu. Eksfoliacji dokonuję się najczęściej kwasami owocowymi, czyli alfa- oraz beta-hydroksykwasami 1. 1. Czym są kwasy owocowe? Kwasy owocowe to w większości alfa-hydroksykwasy (AHA) ich nazwa wywodzi się z ich budowy chemicznej, z jednym atomem węgla połączone są dwie grupy karboksylowe COOH oraz hydroksylowa OH. Kwas salicylowy należy do beta-hydroksykwasów i również posiada w swej budowie grupę hydroksylową jednakże jest ona bardziej oddalona od grupy karboksylowej. Jak sama nazwa wskazuję kwasy owocowe pozyskiwane są między innymi z owoców. Występują powszechnie w przyrodzie, można je więc otrzymywać z produktów naturalnych, jak: owoce, trzcina cukrowa, warzywa, kora drzew, liście, płatki, mleko lub mogą być one także syntetyzowane metodami chemicznymi. Są to kwasy organiczne, słabsze i mniej toksyczne w porównaniu z kwasami nieorganicznymi 2. 2. Działanie i wskazania do eksfoliacji kwasami owocowymi Działanie peelingu kosmetycznego z zastosowaniem kwasów owocowych w niskich stężeniach (glikolowego, migdałowego, mlekowego, winowego, cytrynowego itd.) polega na rozluźnianiu połączeń między komórkami warstwy rogowej a cementem międzykomórkowym, co prowadzi do złuszczania komórek. Dodatkowo wskutek rozluźnienia całej struktury cementu międzykomórkowego, peeling ułatwia wnikanie substancji, w tym wody (działanie nawilżające) 3. Ma to istotne znaczenie w przypadku skóry zmęczonej, zestresowanej, w której rozpoczęły się już procesy naturalnego starzenia, a także we wszystkich sytuacjach prowadzących do nadmiernej keratynizacji naskórka. Wskazania do zastosowania kwasów owocowych: - zmiany barwnikowe, piegi, ostuda, przebarwienia pozapalne, plamy soczewicowate; - uszkodzenia posłoneczne: rogowacenie, przedwczesne starzenie, zmarszczki; - blizny: typu zanikowego lub przerostowe; - trądzik pospolity: postać zaskórnikowa, postać grudkowo-zaskórnikowa; - skóra zmęczona o zaniku włókien elastycznych; - rozstępy skórne; 1 Dylewska-Grzelakowska J., Kosmetyka stosowana, WSiP, Warszawa 1991. 2 Tamże; Adamski Z. Kaszuba A., Dermatologia dla kosmetologów, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010; Peters I.B., Kosmetyka, Rea, Warszawa 2010. 3 Noszczyk M., Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010. 120
- skóra atroficzna. Wskazania pielęgnacyjne: skóra z zaskórnikami, łojotokowa, usunięcie powierzchownych warstw naskórka, obkurczenie rozszerzonych porów skóry, poprawia nawilżenie skóry (skóra sucha) 4. 3. Przeciwwskazania do zabiegu Przed przystąpieniem do zabiegu eksfoliacji należy wykluczyć pacjentów z przeciwwskazaniami. Przeciwwskazania: - aktywna infekcja wirusowa(opryszczka, brodawki); - aktywne infekcje bakteryjne; - aktywne stany zapalne skóry (AZS, wyprysk, łuszczyca, trądzik ropowiczy); - świeże blizny; - leczenie światłem; - leczenie izotretynoiną; - chirurgia twarzy; - kriochirurgia w ciągu ostatnich 6 miesięcy (zabiegi średniogłębokie i głębokie); - alergia na substancje złuszczające; - ciąża; - karmienie piersią; - infekcje ogólne (górnych dróg oddechowych, gorączka); - skłonność do powstawania keloidów (zabiegi średniogłębokie i głębokie); - liczne teleangiektazje; - nałogowe opalanie; - choroby autoimmunologiczne (kolagenozy, pęcherzyce); - używanie preparatów z pochodnymi kwasu witaminy A 5. 4. Korzyści wynikające ze stosowania kwasów Eksfoliacja kwasami owocowymi jest zabiegiem wszechstronnym, działający skutecznie w przypadku skóry suchej i tłustej, młodej i dojrzałej, pomocnym dla kobiet, jak i mężczyzn. Stosowany może być zarówno na twarzy, szyi, rękach, jak i w innych miejscach wymagających takiego zabiegu. W zależności od problemów naszej skóry osiągamy inne efekty, mianowicie: - cera trądzikowa rewelacyjna poprawa stanu skóry, zwężenie porów, wygładzenie, zmniejszenie blizn i przebarwień potrądzikowych; - cera tłusta, łojotokowata zmniejszenie łojotoku po miesięcznej kuracji nawet dwukrotne, zwężenie porów, poprawa kolorytu skóry; 4 Adamski Z. Kaszuba A., Dermatologia dla kosmetologów, dz. cyt.; Nowicka D., Dermatologia. Podręcznik dla studentów kosmetologii, Wydawnictwo Medyczne Górnicki. 5 Noszczyk M., Kosmetologia pielęgnacyjna, dz. cyt.; Nowicka D., Dermatologia. Podręcznik dla studentów, dz. cyt. 121
- przebarwieniach w przypadku przebarwień typu posłonecznego, plam wątrobowych i starczych uzyskujemy wyraźne rozjaśnienie plam; - skóra zmęczona z zanikającymi włóknami elastycznymi ogólna poprawa wyglądu, poprawa kolorytu, efekt miękkości i gładkości skóry, poprawa jędrności i nawilżenia; - skóra dojrzała oczyszczenie i rozjaśnienie cery, rewitalizacja, ułatwienie przenikania innych składników aktywnych, a więc zwiększenie efektów działania kosmetyków przeciwstarzeniowych. Obserwuje się też inne korzystne działanie kwasów: - stymulują odnowę komórkową, powoduje to pogrubienie warstwy naskórka, co w konsekwencji prowadzi do wygładzenia zmarszczek; - nawilżają dzięki rozluźnianiu wiązań naskórka; - wspomagają działanie innych substancji, np. kwasu hialuronowego czy witamin, poprzez rozmiękczanie skóry, dzięki czemu substancje te mogą głębiej penetrować skórę; - równomiernie rozprowadzają pigment, dzięki czemu nie dochodzi do przebarwień skóry; - poprawiają, jakość skóry poprzez przywrócenie równowagi pomiędzy martwymi i żywymi komórkami, dzięki eksfoliacji naskórka dochodzi do zwiększenia podziałów komórkowych w skórze właściwej, odnawia się pierwotna warstwa rogowa skóry 6. 5. Stosowanie preparatów z kwasami owocowymi w pielęgnacji domowej Preparaty z kwasami AHA i BHA można z powodzeniem stosować samodzielnie, jednakże należy pamiętać o kilku rzeczach. Czas działanie kwasów AHA jest zróżnicowany, to znaczy, że po kilku miesiącach ich ciągłego stosowania przestają one działać tak skutecznie, jak działały na początku ich zastosowania. Kwasy AHA pomagają regulować proces odnowy komórkowej i złuszczają zrogowaciałe, martwe komórki w zewnętrznej warstwie naskórka, która uległa zgrubieniu na skutek np. częstego opalania lub dlatego, że u niektórych osób naskórek rogowacieje szybciej niż u innych. W momencie, kiedy nadmierna, zrogowaciała warstwa zostanie złuszczona, kwasy AHA przestają działać. Zdolność kwasów AHA do eksfoliacji obniża się z czasem. Według dr. Alberta Kligmana najlepszą metodą stosowania preparatów z kwasami jest używanie ich regularnie przez 6 miesięcy w roku, a następnie zredukowanie częstotliwości np. przez kolejne 3 miesiące ich nie używać, a potem przez następne 3 miesiące używać je raz dziennie, by podtrzymać uzyskane efekty, czyli gładką i regularnie złuszczaną skórę. Najbezpieczniej jest stosować regularnie w warunkach domowych preparaty do twarzy zawierające kwasy AHA o stężeniu w granicach 10% i poniżej. Inaczej jest w przypadku kwasów BHA ich zdolność do złuszczania nie zmienia się w ciągu upływu czasu, czyli działają one w stałym tempie przez cały okres ich stosowania. Obecnie poleca się, aby w przypadku cery suchej kremy z kwasem BHA używać podobnie jak produkty z kwasami AHA, czyli robić sobie przerwy od czasu do czasu, natomiast osoby mające problemy z trądzikiem i wypryskami mogą używać kremów z kwasem BHA w sposób ciągły. Dla tych 6 Dylewska-Grzelakowska J., Kosmetyka stosowana, dz. cyt. 122
osób regularne stosowanie preparatów z kwasem salicylowym (najlepiej wieczorem) może wejść w rutynę, jak codzienne oczyszczanie twarzy 7. Podsumowanie Przeprowadziłyśmy ankietę, której celem było uzyskanie informacji o wiedzy ankietowanych na temat stosowania, użytkowania, przeznaczenia oraz efektów otrzymanych dzięki eksfoliacji kwasami owocowymi. A także o rodzaju posiadanej przez nich cery oraz jej niedoskonałościach. Badania wykazały, że wciąż mało osób wie o istnieniu kwasów owocowych. 47% ankietowanych nie stosowało nigdy kwasów, ponieważ nie zna ich przeznaczenia. Spośród 70% osób, które korzystały z zabiegu kwasami, robiły to w gabinecie kosmetycznym, a tylko 11% stosowało preparaty z AHA jedynie w pielęgnacji domowej. Większość ankietowanych tylko raz korzystała z zabiegu eksfoliacji (52%), a 39% dwa razy. Pocieszający jest fakt, iż spośród osób korzystających z pielęgnacji kwasami większość osób czyni to we właściwy sposób. Znaczna część probantów stosowała kwasy w czasie jesieni (37,5%) i zimy (30%), czyli w prawidłowym okresie, nie narażającym na intensywne słońce. 64% ankietowanych prawidłowo po zabiegu chroniło swoją skórę i stosowało blokery UV. Aż 57% probantów nie widziało efektów zabiegu, lecz jest to spowodowane brakiem systematyczności, jeden zabieg nie jest wystarczający do osiągnięcia zadowalających efektów. Na pytanie skąd ankietowani pozyskiwali informacje o kwasach odpowiedzi pokazały, że głównie z internetu (35%), 14% w gabinetach kosmetycznych, 14% z literatury i czasopism, a 25% w ogóle nie poszukiwało takich informacji. Bibliografia 1. Adamski Z. Kaszuba A., Dermatologia dla kosmetologów, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010 2. Peters I.B., Kosmetyka, Rea, Warszawa 2010 3. Dylewska-Grzelakowska J., Kosmetyka stosowana, WSiP, Warszawa 1991 4. http://mediweb.pl/data/print.php?id=987&keepthis=true&tb_iframe=true&height=300&width=600 5. Martini M.C., Kosmetologia i farmakologia skóry, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007, 2008 6. Noszczyk M., Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010 7. Nowicka D., Dermatologia. Podręcznik dla studentów kosmetologii, Wydawnictwo Medyczne Górnicki 7 http://mediweb.pl/data/print.php?id=987&keepthis=true&tb_iframe=true&height=300&width=600. 123