KLASYFIKACJA ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI

Załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia...(poz.... ) KLASYFIKACJA ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI Klasyfikacja jest pięciopoziomowym, hierarchicznie usystematyzowanym zbiorem zawodów i specjalności występujących na rynku pracy. Grupuje poszczególne zawody (specjalności) w coraz bardziej zagregowane grupy oraz ustala ich symbole i nazwy. Klasyfikacja została opracowana na podstawie Międzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów ISCO-08. Nową klasyfikację opracowano w wyniku Spotkania Ekspertów ds. Statystyki Pracy dotyczącego aktualizacji Międzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów (ISCO) w grudniu 2007 roku, zwołanego przez Organ Wykonawczy Międzynarodowego Biura Pracy (ILO) zgodnie z postanowieniami Rezolucji z roku 2003 z XVII Międzynarodowej Konferencji Statystyków Pracy (ICLS). Efektem spotkania było podjecie rezolucji o aktualizacji ISCO do końca roku 2007 oraz o zwołaniu trójstronnego Spotkania Ekspertów w celu przyjęcia nowego Standardu. Zasadniczy układ klasyfikacji, kryteria klasyfikacyjne oraz system kodowy przyjęto zgodnie z tymi standardami. Struktura klasyfikacji oparta jest na systemie pojęć, z których najważniejsze to: zawód, specjalność, umiejętności oraz kwalifikacje zawodowe. Zawód zdefiniowany został jako zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów. Zawód może dzielić się na specjalności. Specjalność jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część czynności o podobnym charakterze (związanych z wykonywaną funkcją lub przedmiotem pracy), wymagających pogłębionej lub dodatkowej wiedzy i umiejętności, zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub praktyki. Umiejętność określono jako sprawdzoną możliwość wykonania odpowiedniej klasy zadań w ramach zawodu (specjalności), natomiast przez kwalifikacje zawodowe rozumiane są układy wiedzy i umiejętności wymagane do realizacji składowych zadań zawodowych. Dla celów klasyfikacji istotne są dwa aspekty kwalifikacji: poziom i specjalizacja. Poziom kwalifikacji potraktowano jako funkcję kompleksowości i zakresu umiejętności

(kompleksowość umiejętności traktując jako czynnik ważniejszy), wynikających ze złożoności oraz zakresu zadań i obowiązków. Specjalizację kwalifikacji zdefiniowano natomiast przez rodzaj koniecznej wiedzy czy umiejętność posługiwania się określonymi urządzeniami i narzędziami lub przez rodzaj stosowanych materiałów czy produkowanych wyrobów albo rodzaj świadczonych usług. W klasyfikacji, podobnie jak w ISCO-08, uwzględniono cztery szerokie poziomy kwalifikacji, które zdefiniowano w odniesieniu do poziomów wykształcenia określonych w Międzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych (ISCED 97), przyjętej na 29 sesji UNESCO w 1997 r. Nie oznacza to, że kwalifikacje można uzyskać tylko w ramach systemu szkolnego. Kwalifikacje mogą być i często są nabywane w ramach systemu kursowego lub poprzez praktykę. Decydującym czynnikiem dla określenia, jak dany zawód powinien być sklasyfikowany, są wymagane kwalifikacje niezbędne do wykonania zadań i obowiązków, a nie sposób, w jaki te kwalifikacje są osiągane. Jednak przyjęte definicje mają zastosowanie, gdy niezbędne kwalifikacje zawodowe są nabywane poprzez formalne wykształcenie lub szkolenie: 1) pierwszy poziom kwalifikacji (oznaczający kwalifikacje elementarne) odniesiono do pierwszego poziomu wykształcenia w ISCED; odpowiada wykształceniu podstawowemu lub niepełnemu zasadniczemu (grupa wielka 9 Pracownicy przy pracach prostych); 2) drugi poziom kwalifikacji odniesiono do drugiego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w gimnazjum oraz do trzeciego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w liceum ogólnokształcącym, liceum profilowanym i zasadniczej szkole zawodowej (grupy wielkie 4 Pracownicy biurowi, 5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy, 6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy, 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, 8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń); 3) trzeci poziom kwalifikacji odniesiono do czwartego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w szkole policealnej oraz do trzeciego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w technikum; odpowiada wykształceniu średniemu (grupy wielkie 3 Technicy i inny średni personel, 4 Pracownicy biurowi, 5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy); 4) czwarty poziom kwalifikacji odniesiono do piątego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego na studiach wyższych zawodowych (kończących się tytułem licencjata lub inżyniera), studiach magisterskich i studiach podyplomowych oraz do szóstego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego na studiach doktoranckich; odpowiada wykształceniu wyższemu (grupa wielka 2 Specjaliści). 2

Poziom kwalifikacji (od pierwszego do czwartego) stał się kryterium wyodrębnienia grup wielkich od 2 do 9. Kolejne, coraz bardziej szczegółowe podziały na grupy duże w ramach grup wielkich, grup dużych na średnie oraz grup średnich na grupy elementarne dokonywane są na podstawie coraz większej specjalizacji umiejętności, ustalanej w wyniku odwołania się do dziedziny wymaganej wiedzy, gałęzi gospodarki, przedmiotu (obiektu pracy), pojawiających się nowych technologii, stosowanych narzędzi, maszyn i urządzeń, zużywanych bądź obrabianych materiałów oraz produkowanych dóbr lub usług. Do określania zawartości grup elementarnych stosowane są różne kryteria, w zależności od specyfiki obszaru zawodowego. Najczęściej jest to kryterium podobieństwa zadań zawodowych. W efekcie struktura klasyfikacji obejmuje 10 grup wielkich, 43 grupy duże (wewnętrzny podział grup wielkich), 132 grupy średnie (wewnętrzny podział grup dużych) i 393 grupy elementarne (wewnętrzny podział grup średnich), przy czym grupy elementarne obejmują 2301 zawodów i specjalności. Osiem z dziesięciu grup wielkich (grupy od 2 do 9) wymaga kwalifikacji zaliczonych do czterech wyżej zdefiniowanych poziomów. Poziomu kwalifikacji nie określono w przypadku grup wielkich 1 i 10. Dla grupy 1 jako kryterium grupowania zastosowano funkcję tworzenia polityki i prawa oraz zarządzania, zaś dla grupy 10 obowiązki wojskowe. Strukturę grup wielkich klasyfikacji w powiązaniu z poziomami kwalifikacji przedstawiono w Tabeli 1. Tabela 1. Struktura grup wielkich klasyfikacji i poziomy kwalifikacji Lp. Nazwa grupy wielkiej Liczba grup w ramach grupy wielkiej dużych średnich elementarnych Liczba zawodów i specjalności Poziom kwalifikacji 1 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 4 11 31 126-2 Specjaliści 6 30 108 649 4 3 Technicy i inny średni personel 5 19 83 441 3 4 Pracownicy biurowi 4 8 27 66 2 +3 5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 4 13 42 131 2 +3 6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 3 9 17 53 2 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 5 14 69 396 2 8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 3 14 41 335 2 9 Pracownicy przy pracach prostych 6 11 32 101 1 10 Siły zbrojne 3 3 3 3 - RAZEM 43 132 393 2301 3

Wszystkie pozycje klasyfikacyjne opatrzone zostały symbolem cyfrowym (kodem). Grupy wielkie oznaczono symbolem jednocyfrowym, grupy duże dwucyfrowym, grupy średnie trzycyfrowym, a elementarne czterocyfrowym. Poszczególnym zawodom i specjalnościom przyporządkowano kod sześciocyfrowy. Przyjęty w klasyfikacji schemat symboliki przedstawia się następująco: x x x x xx wyróżnik grupy wielkiej (1 0) wyróżnik grupy dużej (1 9) wyróżnik grupy średniej (1 9) wyróżnik grupy elementarnej (1 9) wyróżnik zawodu/specjalności (01 90) Część zawodów ujętych w grupach wielkich od 3 do 8 oraz jeden zawód z grupy 9 opatrzone są literą S, co oznacza, że dany zawód objęty jest kształceniem w systemie szkolnym. Wszystkie oznaczone w ten sposób zawody ujęte są w obecnie obowiązującej Klasyfikacji Zawodów Szkolnictwa Zawodowego. Ponadto, część zawodów oznaczono literą R, co oznacza że dany zawód jest zawodem regulowanym prawnie. Są to zawody, do których dostęp jest ograniczony poprzez polskie przepisy prawne, określające konieczność posiadania odpowiedniego wykształcenia, spełnienia wymagań kwalifikacyjnych lub innych dodatkowych wymogów w celu dopuszczenia do możliwości wykonywania takiego zawodu. Jako zawody regulowane rozumiane są również specyficzne uprawnienia, które mogą być nabywane przez przedstawicieli różnych zawodów. Poszczególne grupy wielkie zawodów można scharakteryzować następująco : 1. Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy Grupa ta obejmuje zawody, w których podstawowymi zadaniami są planowanie, określanie i realizowanie podstawowych celów i kierunków polityki państwa, formułowanie przepisów prawnych oraz kierowanie działalnością jednostek administracji publicznej, a także sprawowanie funkcji zarządzania w przedsiębiorstwach lub ich wewnętrznych jednostkach organizacyjnych. 4

2. Specjaliści Grupa ta obejmuje zawody wymagające posiadania wysokiego poziomu wiedzy zawodowej, umiejętności oraz doświadczenia w zakresie nauk technicznych, przyrodniczych, społecznych, humanistycznych i pokrewnych. Ich główne zadania to wdrażanie do praktyki koncepcji i teorii naukowych lub artystycznych, powiększanie dotychczasowego stanu wiedzy poprzez badania i twórczość oraz systematyczne nauczanie w tym zakresie. 3. Technicy i inny średni personel Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do wykonywania głównie prac technicznych i podobnych, związanych z badaniem i stosowaniem naukowych oraz artystycznych koncepcji i metod działania. 4. Pracownicy biurowi Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do zapisywania, organizowania, przechowywania i wyszukiwania informacji, obliczania danych liczbowych, finansowych i statystycznych oraz wykonywania obowiązków wobec klientów, szczególnie związanych z operacjami pieniężnymi, organizowaniem podróży, informacjami i spotkaniami w zakresie biznesu. 5. Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia, które są niezbędne do świadczenia usług ochrony, usług osobistych związanych m.in. z podróżą, prowadzeniem gospodarstwa, dostarczaniem żywności, opieką osobistą oraz do sprzedawania i demonstrowania towarów w sklepach hurtowych czy detalicznych. 6. Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do uprawy i zbioru ziemiopłodów, zbierania owoców lub roślin dziko rosnących, uprawy i eksploatacji lasów, chowu i hodowli zwierząt, połowów lub hodowli ryb. 7. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do uzyskiwania i obróbki surowców, wytwarzania i naprawy towarów oraz budowy, konserwacji i naprawy dróg, konstrukcji i maszyn. Główne zadania wymagają znajomości i zrozumienia charakteru pracy, stosowanych materiałów, maszyn i wytwarzanych produktów. 5

8. Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do prowadzenia pojazdów i innego sprzętu ruchomego, nadzorowania, kontroli i obserwacji pracy maszyn i urządzeń przemysłowych na miejscu lub przy pomocy zdalnego sterowania oraz do montowania produktów z komponentów według ścisłych norm i metod. Wykonywanie zadań wymaga głównie posiadania wiedzy i zrozumienia zasad funkcjonowania obsługiwanych urządzeń. 9. Pracownicy przy pracach prostych Grupa ta obejmuje zawody, które wymagają niskich lub podstawowych umiejętności i niewielkiej wiedzy teoretycznej niezbędnych do wykonywania przeważnie prostych i rutynowych prac. Praca wykonywana jest przy zastosowaniu prostych narzędzi ręcznych i przy ograniczonej własnej inicjatywie i ocenie. W niektórych przypadkach wymaga wysiłku fizycznego. 10. Siły zbrojne W grupie tej klasyfikowani są żołnierze zawodowi. Prawidłowe stosowanie klasyfikacji wymaga uwzględniania niżej podanych zasad. 1. W grupie wielkiej 1 zawody kierownicze klasyfikowane są zgodnie z pełnioną funkcją. Dyrektorzy, którzy jednocześnie są członkami zarządu, powinni być klasyfikowania w grupie 1121 Dyrektorzy generalni i wykonawczy. Wszyscy pozostali dyrektorzy i kierownicy (w tym kierownicy liniowi) nie będący jednocześnie członkami zarządu powinni być klasyfikowani w grupach 12 Kierownicy do spraw zarządzania i handlu, 13 Kierownicy do spraw produkcji i usług oraz 14 - Kierownicy w branży hotelarskiej, handlu i innych branżach usługowych, zgodnie z ich zadaniami. 2. Jako kierowników należy klasyfikować tylko tych pracowników, których zadania kierownicze przeważają nad zadaniami wymagającymi kwalifikacji ściśle naukowych, technicznych, medycznych czy prawniczych. Jeśli natomiast przeważają te ostatnie zadania, jak np. w przypadku ordynatora oddziału szpitalnego, głównego konstruktora czy technologa, pracownicy ci traktowani są jako specjaliści, którym powierzono odpowiednie stanowiska, i w związku z tym powinni być klasyfikowani w grupie wielkiej 2. 3. Ponieważ klasyfikacja nie uwzględnia statusu zatrudnionych, więc również pracujący właściciele są klasyfikowani zależnie od tego, czy ich zadania i obowiązki są 6

zasadniczo podobne do menedżera (kierownika) czy do pracownika wykonującego prace związane z podstawową działalnością przedsiębiorstwa. Tak więc osoby pracujące na własny rachunek, jako właściciele małych, często jednoosobowych zakładów usługowych sklepów, piekarni, punktów krawieckich itp., powinni być klasyfikowani nie w grupie wielkiej 1, lecz jako sprzedawcy, piekarze czy krawcy. 4. Pracownicy naukowi, którzy jednocześnie są nauczycielami akademickimi, powinni być klasyfikowani jako nauczyciele szkół wyższych, a nie jako specjaliści w swojej dziedzinie. 5. W przypadkach, kiedy zadania pracownika wymagają wiedzy i umiejętności zdobywanych na różnych poziomach wykształcenia, jego zawód powinien być klasyfikowany zgodnie z zadaniami wymagającymi najwyższego poziomu, np. jeśli pracownik projektujący systemy komputerowe wykonuje również prace operatora wprowadzania danych, to pracownik ten powinien być klasyfikowany w grupie wielkiej 2 jako projektant systemów komputerowych. 6. W przypadkach, kiedy zadania pracownika są typowe dla kilku zawodów lub specjalności na tym samym poziomie kwalifikacji, jak np. w przypadku pracownika określanego jako blacharz-spawacz, pracownik ten powinien być klasyfikowany w zawodzie o przeważającym zespole czynności, a więc jako blacharz lub jako spawacz. 7. W przypadkach, kiedy zadania związane są z różnymi etapami procesu wytwarzania i dystrybucji produktów i usług, zadania związane z fazą produkcyjną powinny mieć priorytet nad zadaniami pochodnymi, związanymi ze sprzedażą i marketingiem czy transportem, np. pracownik, który piecze chleb i go sprzedaje powinien być klasyfikowany jako piekarz, a nie jako sprzedawca. 8. W grupie wielkiej 7 powinni być klasyfikowani ci robotnicy, których zadania wymagają znajomości i zrozumienia wszystkich faz procesów produkcji, stosowanych materiałów i narzędzi oraz właściwości i przeznaczenia produktu końcowego, niezależnie od tego czy wykorzystywane w pracy maszyny i urządzenia są mniej lub bardziej skomplikowane. 9. W grupie wielkiej 8 powinni być klasyfikowani robotnicy obsługujący maszyny i urządzenia półautomatyczne, zmechanizowane linie produkcyjne, pracujący przy montażowych liniach z wymuszonym lub swobodnym taktem lub też nadzorujący zautomatyzowane linie czy urządzenia. Ich zadania wymagają głównie znajomości 7

obsługi maszyn i urządzeń, reagowania na uszkodzenia maszyn oraz rozpoznawania i sygnalizowania lub usuwania wszelkich nieprawidłowości, zanim zdążą one w istotny sposób wpłynąć na proces produkcyjny. 10. Może zdarzyć się, że pracownik posiada wyższy bądź niższy poziom wykształcenia, niż to zakłada usytuowanie zawodu w grupie wielkiej. W takich przypadkach należy brać pod uwagę miejsce zawodu w klasyfikacji, a nie poziom wykształcenia osoby klasyfikowanej. Na przykład, zgodnie z wymaganiami kwalifikacyjnymi, pielęgniarki i położne zostały sklasyfikowane w grupie wielkiej 2 jako pielęgniarki specjalistki i położne specjalistki. Jeżeli pielęgniarka lub położna nie posiada wyższego wykształcenia, także powinna być sklasyfikowana w grupie wielkiej 2. 11. Zawody lub specjalności, których nie można przyporządkować do konkretnych pozycji ujętych w klasyfikacji, należy klasyfikować pod pozycją...90...gdzie indziej niesklasyfikowani", znajdującą się na końcu większości grup elementarnych. 12. Pracowników zatrudnionych na stanowisku mistrza (na ogół wymagane jest wykształcenie średnie) klasyfikujemy w grupie wielkiej 3 Technicy i inny średni personel, zgodnie z profilem produkcji przedsiębiorstwa bądź wyuczonym zawodem. Osoby zatrudnione na stanowiskach brygadzistów (z reguły wykształcenie zasadnicze zawodowe) powinny być sklasyfikowane w grupie wielkiej 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy w zależności od profilu produkcji przedsiębiorstwa lub wyuczonego zawodu. Dla uproszczenia przyjęto w klasyfikacji tradycyjne nazwy zawodów rodzaju męskiego, zaś nazwy rodzaju żeńskiego stosowano tylko w niektórych zawodach, wyraźnie zdominowanych przez kobiety. Nie powinno to mieć wpływu na klasyfikowanie pracowników do określonych zawodów. 8

STRUKTURA KLASYFIKACJI ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI 1 PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 11 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i dyrektorzy generalni 111 Przedstawiciele władz publicznych i wyżsi urzędnicy 1111 Przedstawiciele władz publicznych 111101 Parlamentarzysta 111102 Polityk 111103 Przedstawiciel władzy samorządowej 1112 Wyżsi urzędnicy administracji publicznej 111201 Wyższy urzędnik państwowy 111202 Wyższy urzędnik samorządowy 1113 Zawodowi działacze organizacji członkowskich 111301 Zawodowy działacz organizacji komercyjnej / pracodawców 111302 Zawodowy działacz organizacji politycznej 111303 Zawodowy działacz organizacji pozarządowej 111304 Zawodowy działacz organizacji profesjonalnej 111305 Zawodowy działacz organizacji związkowej 112 Dyrektorzy generalni i wykonawczy 1121 Dyrektorzy generalni i wykonawczy 112101 Dyrektor do spraw badawczo-rozwojowych 112102 Dyrektor do spraw energetyki 112103 Dyrektor do spraw informatyki/informacji 112104 Dyrektor do spraw personalnych 112105 Dyrektor finansów 112106 Dyrektor generalny R 112107 Dyrektor handlowy 112108 Dyrektor logistyki 112109 Dyrektor marketingu 112110 Dyrektor operacyjny R 112111 Dyrektor produkcji 112112 Dyrektor rozwoju biznesu 112113 Dyrektor sprzedaży 112114 Dyrektor techniczny R 112115 Dyrektor wykonawczy 112116 Prezes 112117 Rektor 112118 Syndyk R 112190 Pozostali dyrektorzy generalni i wykonawczy 9

12 Kierownicy do spraw zarządzania i handlu 121 Kierownicy do spraw obsługi biznesu i zarządzania 1211 Kierownicy do spraw finansowych 121101 Główny księgowy 121102 Kierownik biura rachunkowego 121103 Kierownik działu finansowego 1212 Kierownicy do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 121201 Kierownik działu kadrowo-płacowego 121202 Kierownik działu szkoleń 121203 Kierownik działu zarządzania zasobami ludzkimi 121204 Kierownik przedsiębiorstwa świadczącego usługi z zakresu ZZL 1213 Kierownicy w administracji publicznej 121301 Dyrektor departamentu 121302 Naczelnik / kierownik wydziału 1219 Kierownicy do spraw obsługi biznesu i zarządzania indziej niesklasyfikowani 121901 Kierownik działu administracyjno-gospodarczego 121902 Kierownik małego przedsiębiorstwa obsługi biznesu 121903 Kierownik małego przedsiębiorstwa usług osobistych, porządkowych i pokrewnych 121990 Pozostali kierownicy do spraw obsługi biznesu i zarządzania gdzie indziej niesklasyfikowani 122 Kierownicy do spraw sprzedaży, marketingu i rozwoju 1221 Kierownicy do spraw marketingu i sprzedaży 122101 Kierownik działu marketingu i sprzedaży 122102 Kierownik przedsiębiorstwa świadczącego usługi z zakresu marketingu i sprzedaży 1222 Kierownicy do spraw reklamy i public relations 122201 Kierownik agencji reklamowej 122202 Kierownik działu reklamy / promocji / public relations 1223 Kierownicy do spraw badań i rozwoju 122301 Kierownik działu badawczo-rozwojowego 122302 Kierownik organizacji badawczo-rozwojowej 13 Kierownicy do spraw produkcji i usług 131 Kierownicy produkcji w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie 1311 Kierownicy produkcji w rolnictwie i leśnictwie 131101 Kierownik produkcji w przedsiębiorstwach rolnych 131102 Kierownik przedsiębiorstwa usługowego związanego z leśnictwem 131103 Kierownik w gospodarce leśnej 1312 Kierownicy produkcji w uprawach wodnych i rybołówstwie 131201 Kierownik produkcji w przedsiębiorstwach upraw wodnych 131202 Kierownik przedsiębiorstwa w rybołówstwie 132 Kierownicy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i dystrybucji 1321 Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej 10

132101 Główny technolog 132102 kierownik do spraw kontroli jakości 132103 Kierownik działu produkcji 132104 Kierownik małego przedsiębiorstwa w przemyśle przetwórczym 1322 Kierownicy w górnictwie 132201 Kierownik działu wydobycia R 132202 Kierownik jednostki ratownictwa górniczego R 132203 Kierownik małego przedsiębiorstwa w przemyśle wydobywczym 132204 Kierownik ruchu w zakładzie górniczym R 1323 Kierownicy do spraw budownictwa 132301 Kierownik budowy R 132302 Kierownik małego przedsiębiorstwa budowlanego 1324 Kierownicy do spraw logistyki i pokrewni 132401 Kierownik działu logistyki 132402 Kierownik działu transportu 132403 Kierownik działu zakupów 132404 Kierownik magazynu 132405 Kierownik przedsiębiorstwa spedycyjnego 132406 Kierownik przedsiębiorstwa transportowego 133 Kierownicy do spraw technologii informatycznych i telekomunikacyjnych 1331 Kierownicy do spraw technologii informatycznych i telekomunikacyjnych 133101 Kierownik działu informatyki 133102 Kierownik działu w przedsiębiorstwie telekomunikacyjnym 133103 Kierownik małego przedsiębiorstwa informatycznego 133104 Kierownik małego przedsiębiorstwa telekomunikacyjnego 134 Kierownicy do spraw usług medycznych, edukacyjnych i finansowych 1341 Kierownicy w instytucjach opieki nad dziećmi 134101 Kierownik pozostałych placówek opieki nad dziećmi 134102 Kierownik przedszkola 134103 Kierownik wioski dziecięcej 134104 Kierownik żłobka 1342 Kierownicy w instytucjach opieki zdrowotnej 134201 Kierownik hospicjum 134202 Kierownik komórki organizacyjnej zakładu opieki zdrowotnej (ZOZ) 134203 Kierownik placówki usług medycznych 134204 Kierownik zakładu opieki zdrowotnej (ZOZ) 1343 Kierownicy w instytucjach opieki nad osobami starszymi 134301 Kierownik domu spokojnej starości 1344 Kierownicy w instytucjach opieki społecznej 134401 Kierownik domu dziecka 134402 Kierownik placówki opiekuńczo-wychowawczej 11

134403 Kierownik działu w instytucjach opieki społecznej 1345 Kierownicy w instytucjach edukacyjnych 134501 Dziekan 134502 Kierownik szkoły 134503 Kierownik warsztatów szkolnych 1346 Kierownicy w instytucjach finansowych i ubezpieczeniowych 134601 Kierownik agencji doradztwa finansowego 134602 Kierownik agencji ubezpieczeniowej 134603 Kierownik działu w banku 134604 Kierownik działu w instytucji ubezpieczeniowej 134605 Kierownik placówki bankowej 1347 Kierownicy w instytucjach kultury 134701 Kierownik archiwum 134702 Kierownik biblioteki R 134703 Kierownik domu kultury 134704 Kierownik galerii sztuki 134705 Kierownik muzeum 134706 Kierownik teatru 1349 Kierownicy w instytucjach usługowych gdzie indziej niesklasyfikowani 134901 Kierownik agencji ochrony mienia i osób 134902 Kierownik firmy audytorskiej 134903 Kierownik kancelarii prawnej 134904 Naczelnik więzienia 134990 Pozostali kierownicy w instytucjach usługowych gdzie indziej niesklasyfikowani 14 Kierownicy w branży hotelarskiej, handlu i innych branż usługowych 141 Kierownicy w gastronomii i hotelarstwie 1411 Kierownicy w hotelarstwie 141101 Kierownik działu w hotelu 141102 Kierownik hotelu 1412 Kierownicy w gastronomii 141201 Kierownik działu w lokalu gastronomicznym 141202 Kierownik lokalu gastronomicznego 142 Kierownicy do spraw handlu detalicznego i hurtowego 1421 Kierownicy w handlu detalicznym i hurtowym 142101 Kierownik działu w handlu detalicznym 142102 Kierownik działu w handlu hurtowym 142103 Kierownik hurtowni 142104 Kierownik supermarketu 143 Kierownicy do spraw pozostałych typów usług 12

1431 Kierownicy do spraw sportu i rekreacji 143101 Kierownik agencji do spraw usług sportowych, turystycznych i kulturalnych 143102 Kierownik agencji filmowej / telewizyjnej 143103 Kierownik kasyna 143104 Kierownik kina 143105 Kierownik klubu fitness 143106 Kierownik klubu sportowego 143107 Kierownik parku rozrywki 143108 Kierownik produkcji filmowej i telewizyjnej 143109 Kierownik siłowni 1439 Kierownicy w branży hotelarskiej, handlu i innych branżach usługowych gdzie indziej niesklasyfikowani 143901 Kierownik biura podroży 143902 Kierownik biura tłumaczeń 143903 Kierownik call center 143904 Kierownik centrum handlowego 143905 Kierownik centrum konferencyjnego 143906 Kierownik do spraw windykacji 143907 Kierownik firmy sprzątającej 143908 Kierownik kempingu 143990 Pozostali kierownicy do spraw usług gdzie indziej niesklasyfikowani 2 SPECJALIŚCI 21 Specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych 211 Fizycy, chemicy i specjaliści nauk o Ziemi 2111 Fizycy i astronomowie 211101 Astrofizyk 211102 Astronom 211103 Fizyk 211104 Fizyk medyczny 2112 Meteorolodzy 211201 Meteorolog 211202 Synoptyk 2113 Chemicy 211301 Chemik 211302 Chemik - technologia chemiczna 2114 Specjaliści nauk o Ziemi 211401 Geofizyk R 211402 Geograf 211403 Geolog R 211404 Hydrograf morski 211405 Hydrolog 13

211406 Oceanolog 211490 Pozostali specjaliści nauk o Ziemi 212 Matematycy i statystycy 2121 Matematycy i pokrewni 212101 Aktuariusz (Specjalista analizy ryzyka) R 212102 Matematyk 212190 Pozostali matematycy i pokrewni 2122 Statystycy 212201 Demograf 212202 Statystyk 213 Specjaliści nauk biologicznych i pokrewni 2131 Biolodzy 213101 Antropolog 213102 Biolog 213103 Genetyk 213104 Mikrobiolog 213190 Pozostali biolodzy 2132 Specjaliści w zakresie rolnictwa, leśnictwa i pokrewni 213201 Doradca rolniczy 213202 Gleboznawca 213203 Inżynier leśnictwa R 213204 Inżynier ogrodnictwa R 213205 Inżynier rolnictwa 213206 Inżynier rybactwa 213207 Inżynier zootechniki 213208 Klasyfikator gruntów 213209 Rzeczoznawca rolniczy 213290 Pozostali specjaliści w zakresie rolnictwa, leśnictwa i pokrewni 2133 Specjaliści do spraw ochrony środowiska 213301 Audytor ekologiczny 213302 Ekolog 213303 Specjalista ochrony środowiska 2134 Biotechnolodzy 213401 Bioinżynier bioprocesowy 213402 Bioinżynier chemiczny 213403 Bioinżynier farmaceutyczny 213404 Bioinżynier genetyczny 213405 Bioinżynier komórkowy (biotechnolog komórki) 213406 Bioinżynier lipidów 213407 Bioinżynier środowiska 213408 Biotechnolog 213409 Biotechnolog medyczny 2135 Biochemicy i biofizycy 213501 Biochemik 14

213502 Biofizyk 214 Inżynierowie (z wyłączeniem elektrotechnologii) 2141 Inżynierowie do spraw przemysłu i produkcji 214101 Inżynier normowania pracy 214102 Inżynier organizacji i planowania produkcji 214103 Inżynier utrzymania ruchu 214104 Inżynier zaopatrzenia, transportu i magazynowania 214105 Konsultant komitetu technicznego 214106 Logistyk 214107 Normalizator 214108 Specjalista do spraw audytu zabezpieczenia 214109 Specjalista kontroli jakości 214110 Towaroznawca 2142 Inżynierowie budownictwa 214201 Inżynier budownictwa - budowle i drogi wodne R 214202 Inżynier budownictwa - budownictwo ogólne R 214203 Inżynier budownictwa - budownictwo przemysłowe R 214204 Inżynier budownictwa - linie, węzły i stacje kolejowe R 214205 Inżynier budownictwa wyburzanie obiektów R 214206 Inżynier budownictwa urządzenia, instalacje i sieci energetyczne R 214207 Inżynier budowy dróg R 214208 Inżynier budowy mostów R 241909 Inżynier geotechnik 241910 Rzeczoznawca budowlany 214290 Pozostali inżynierowie budownictwa 2143 Inżynierowie inżynierii środowiska 214301 Inżynier inżynierii środowiska gazowe urządzenia, instalacje i sieci energetyczne R 214302 Inżynier inżynierii środowiska - gospodarka wodna i hydrologia R 214303 Inżynier inżynierii środowiska - instalacje sanitarne R 214304 Inżynier inżynierii środowiska - melioracje R 214305 Inżynier inżynierii środowiska - oczyszczanie miast i gospodarka odpadami 214306 Inżynier inżynierii środowiska - systemy wodociągowe i kanalizacyjne R 214307 Inżynier systemów bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej 214390 Pozostali inżynierowie inżynierii środowiska R 2144 Inżynierowie mechanicy 214401 Inżynier mechanik cieplno-mechaniczne urządzenia, instalacje i sieci energetyczne 214402 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia do obróbki metali 214403 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia energetyczne 214404 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłowe 214405 Inżynier mechanik - mechanika precyzyjna 214406 Inżynier mechanik - środki transportu 15

214407 Inżynier mechanik - technologia mechaniczna 214408 Inżynier mechanizacji rolnictwa 214409 Inżynier spawalnik 214490 Pozostali inżynierowie mechanicy 2145 Inżynierowie chemicy i pokrewni 214501 Inżynier inżynierii chemicznej 214502 Inżynier technologii chemicznej 214503 Inżynier technologii żywności 214590 Pozostali inżynierowie chemicy i pokrewni 2146 Inżynierowie górnictwa, metalurgii i pokrewni 214601 Inżynier górnik - górnictwo ropy naftowej, gazu i surowców płynnych 214602 Inżynier górnik - górnictwo węgla brunatnego R 214603 Inżynier górnik - górnictwo węgla kamiennego R 214604 Inżynier górnik - wiertnictwo R 214605 Inżynier hutnik R 214606 Inżynier inżynierii materiałowej R 214607 Inżynier odlewnik 214690 Pozostali inżynierowie górnictwa, metalurgii i pokrewni 2149 Inżynierowie gdzie indziej niesklasyfikowani 214901 Inspektor dozoru technicznego 214902 Inżynier automatyki i robotyki R 214903 Inżynier awionik 214904 Inżynier biocybernetyki i inżynierii biomedycznej 214905 Inżynier gospodarki przestrzennej 214906 Inżynier kliniczny 214907 Inżynier mechanik lotniczy 214908 Inżynier mechatronik 214909 Inżynier poligraf 214910 Inżynier pożarnictwa R 214911 Inżynier systemów zabezpieczeń technicznych osób i mienia 214912 Inżynier technologii betonów 214913 Inżynier technologii ceramiki 214914 Inżynier technologii drewna 214915 Inżynier technologii przetwórstwa skóry 214916 Inżynier technologii szkła 214917 Inżynier transportu drogowego R 214918 Inżynier transportu kolejowego R 214919 Inżynier włókiennik 214920 Kontroler Kolejowy 214921 Legalizator 214922 Metrolog 214923 Nanotechnolog (inżynier nanostruktur) 214924 Optoelektronik 214925 Specjalista do spraw ergonomii i projektowania form użytkowych 16

214926 Specjalista do spraw pakowania i opakowań 214927 Specjalista monitoringu systemów zabezpieczeń technicznych osób i mienia 214990 Pozostali inżynierowie gdzie indziej niesklasyfikowani R 215 Inżynierowie elektrotechnologii 2151 Inżynierowie elektrycy 215101 Inżynier elektroenergetyk R 215102 Inżynier elektroenergetyk kolejowych sieci i podstacji trakcyjnych R 215103 Inżynier elektryk R 215104 Inżynier elektryk - automatyk R 215105 Inżynier energetyk R 215190 Pozostali inżynierowie elektrycy 2152 Inżynierowie elektronicy 215201 Inżynier elektronik 215202 Inżynier urządzeń zabezpieczenia i sterowania ruchem kolejowym R 2153 Inżynierowie telekomunikacji 215301 Inżynier telekomunikacji R 216 Architekci, geodeci, projektanci i pokrewni 2161 Architekci 216101 Architekt R 216102 Architekt wnętrz 216103 Architekt zieleni wewnątrz budynków 2162 Architekci krajobrazu 216201 Architekt krajobrazu 2163 Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży 216301 Projektant mody 216302 Projektant wzornictwa przemysłowego 2164 Urbaniści i inżynierowie ruchu drogowego 216401 Inżynier ruchu drogowego 216402 Inżynier ruchu kolejowego 216403 Urbanista R 2165 Kartografowie i geodeci 216501 Inżynier geodeta - fotogrametria i teledetekcja R 216502 Inżynier geodeta - geodezja górnicza R 216503 Inżynier geodeta - geodezja inżynieryjno-przemysłowa R 216504 Inżynier geodeta - geodezja urządzania terenów rolnych i leśnych R 216505 Inżynier geodeta - geodezyjne pomiary podstawowe i satelitarne R 216506 Inżynier geodeta - geomatyka R 216507 Inżynier geodeta - kataster i gospodarka nieruchomościami R 216508 Kartograf R 216590 Pozostali kartografowie i geodeci 2166 Projektanci grafiki i multimediów 216601 Grafik komputerowy DTP 216602 Grafik komputerowy multimediów 17

216603 Projektant stron internetowych 22 Specjaliści ochrony zdrowia 221 Lekarze 2211 Lekarze (bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji) 221101 Lekarz (bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji) R 2212 Lekarze specjaliści 221201 Lekarz alergologia R 221202 Lekarz - anestezjologia i intensywna terapia R 221203 Lekarz angiologia R 221204 Lekarz audiologia i foniatria R 221205 Lekarz balneologia i medycyna fizykalna R 221206 Lekarz chirurgia dziecięca R 221207 Lekarz chirurgia klatki piersiowej R 221208 Lekarz chirurgia naczyniowa R 221209 Lekarz chirurgia ogólna R 221210 Lekarz chirurgia onkologiczna R 221211 Lekarz chirurgia plastyczna R 221212 Lekarz chirurgia szczękowo-twarzowa R 221213 Lekarz choroby płuc R 221214 Lekarz choroby wewnętrzne R 221215 Lekarz choroby zakaźne R 221216 Lekarz dermatologia i wenerologia R 221217 Lekarz diabetologia R 221218 Lekarz diagnostyka laboratoryjna R 221219 Lekarz endokrynologia R 221220 Lekarz epidemiologia R 221221 Lekarz farmakologia kliniczna R 221222 Lekarz gastroenterologia R 221223 Lekarz genetyka kliniczna R 221224 Lekarz geriatria R 221225 Lekarz ginekologia onkologiczna R 221226 Lekarz hematologia R 221227 Lekarz hipertensjologia R 221228 Lekarz immunologia kliniczna R 221229 Lekarz kardiochirurgia R 221230 Lekarz kardiologia R 221231 Lekarz kardiologia dziecięca R 221232 Lekarz medycyna nuklearna R 221233 Lekarz medycyna paliatywna R 221234 Lekarz medycyna pracy R 221235 Lekarz medycyna publiczna R 221236 Lekarz medycyna ratunkowa R 221237 Lekarz medycyna rodzinna R 221238 Lekarz medycyna sądowa R 18

221239 Lekarz medycyna sportowa R 221240 Lekarz medycyna transportu R 221241 Lekarz mikrobiologia lekarska R 221242 Lekarz nefrologia R 221243 Lekarz neonatologia R 221244 Lekarz neurochirurgia R 221245 Lekarz neurologia R 221246 Lekarz neurologia dziecięca R 221247 Lekarz neuropatologia R 221248 Lekarz okulistyka R 221249 Lekarz onkologia i hematologia dziecięca R 221250 Lekarz onkologia kliniczna R 221251 Lekarz ortopedia i traumatologia narządu ruchu R 221252 Lekarz otorynolaryngologia R 221253 Lekarz otorynolaryngologia dziecięca R 221254 Lekarz patomorfologia R 221255 Lekarz pediatria R 221256 Lekarz położnictwo i ginekologia R 221257 Lekarz psychiatria R 221258 Lekarz psychiatria dzieci i młodzieży R 221259 Lekarz radiologia i diagnostyka obrazowa R 221260 Lekarz radioterapia onkologiczna R 221261 Lekarz rehabilitacja medyczna R 221262 Lekarz reumatologia R 221263 Lekarz seksuologia R 221264 Lekarz toksykologia kliniczna R 221265 Lekarz transfuzjologia kliniczna R 221266 Lekarz transplantologia kliniczna R 221267 Lekarz urologia R 221268 Lekarz urologia dziecięca R 221269 Lekarz zdrowie publiczne R 221290 Pozostali lekarze specjaliści R 222 Lekarze dentyści 2221 Lekarze dentyści (bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji) 222101 Lekarz dentysta (bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji) R 2222 Lekarze dentyści specjaliści 222201 Lekarz dentysta - chirurgia stomatologiczna R 222202 Lekarz dentysta - chirurgia szczękowo-twarzowa R 222203 Lekarz dentysta - epidemiologia R 222204 Lekarz dentysta - ortodoncja R 222205 Lekarz dentysta - periodontologia R 222206 Lekarz dentysta - protetyka stomatologiczna R 222207 Lekarz dentysta - stomatologia dziecięca R 222208 Lekarz dentysta - stomatologia zachowawcza z endodoncją R 19

222209 Lekarz dentysta - zdrowie publiczne R 222290 Pozostali lekarze dentyści specjaliści R 223 Pielęgniarki 2231 Pielęgniarki (bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji) 223101 Pielęgniarka (bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji) R 2232 Pielęgniarki specjalistki 223201 Pielęgniarka specjalista organizacji i zarządzania R 223202 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki R 223203 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa chirurgicznego R 223204 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa diabetologicznego R 223205 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa epidemiologicznego R 223206 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa geriatrycznego R 223207 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa kardiologicznego R 223208 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa nefrologicznego R 223209 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa neonatologicznego R 223210 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa neurologicznego R 223211 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa onkologicznego R 223212 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa operacyjnego R 223213 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa opieki długoterminowej R 223214 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa opieki paliatywnej R 223215 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa pediatrycznego R 223216 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa psychiatrycznego R 223217 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa ratunkowego R 223218 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa rodzinnego R 223219 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania R 223220 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa w ochronie zdrowia pracujących R 223221 Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa zachowawczego R 223222 Pielęgniarka specjalista promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej R 223290 Pozostałe pielęgniarki specjalistki R 224 Położne 2241 Położne (bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji) 224101 Położna (bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji) R 2242 Położne specjalistki 224201 Położna specjalista organizacji i zarządzania R 224202 Położna specjalista pielęgniarstwa epidemiologicznego R 224203 Położna specjalista pielęgniarstwa ginekologicznego R 224204 Położna specjalista pielęgniarstwa neonatologicznego R 224205 Położna specjalista pielęgniarstwa położniczego R 224206 Położna specjalista pielęgniarstwa rodzinnego R 224207 Położna specjalista promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej R 224290 Pozostałe położne specjalistki R 225 Diagności laboratoryjni 20