KRAKOWSKIE ZESZYTY SĄDOWE

KRAKOWSKIE ZESZYTY SĄDOWE BIULETYN SĄDU APELACYJNEGO W KRAKOWIE W SPRAWACH KARNYCH Rok XXIII Styczeń 2013 Nr 1 (265)

Numer zamknięto w dniu 31 stycznia 2013 roku Redakcja: Sędziowie Wydziału II Karnego SA Opracowanie: Ryszard Kałwa Rysunek na okładce: Bogdan Bukowski Sąd Apelacyjny w Krakowie, Wydział II Karny 31-547 Kraków, ul. Przy Rondzie 3 tel. (12) 417-54-39, 417-55-67 Skład, łamanie: Agata Gawor ISSN 1640-7334 Nakład 670 egz. e-mail: kzs@krakow.sa.gov.pl www.kzs.krakow.sa.gov.pl Zbiór orzecznictwa karnego Sądu Apelacyjnego w Krakowie: www.krakow.sa.gov.pl/orzecznictwo

Spis treści I. Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego 7 A. Wyroki Trybunału Konstytucyjnego 7 II. Najnowsze orzeczenia Sądu Najwyższego 8 III. Inne orzeczenia Sądu Najwyższego 10 A. Zasady odpowiedzialności 10 B. Wyłączenie odpowiedzialności 10 C. Środki karne 11 D. Probacja 11 E. Przedawnienie 12 F. Przestępstwa seksualne 12 G. Przestępstwa przeciwko mieniu 13 H. Przestępstwa w obrocie gospodarczym 14 I. Wstępne przepisy procesowe 15 J. Sąd 16 K. Strony 17 L. Dowody 18 Ł. Środki przymusu 18 M. Postępowanie przygotowawcze 19 N. Postępowanie przed sądem I instancji 20 O. Wyrokowanie 20 P. Postępowanie odwoławcze 22 Q. Kasacja 24 R. Wznowienie postępowania 26 S. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie 27 T. Prawo karne skarbowe 28 U. Opłaty 29 IV. Orzeczenia Sądu Apelacyjnego 29 A. Zasady odpowiedzialności 29 B. Wyłączenie odpowiedzialności 30 C. Wymiar kary 30 D. Wyrażenia ustawowe 30 E. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu 31 F. Przestępstwa przeciwko mieniu 32 G. Wstępne przepisy procesowe 32 H. Dowody 32 I. Środki przymusu 33 J. Postępowanie przed sądem I instancji 34 K. Wyrokowanie 34 V. Orzeczenia innych sądów apelacyjnych 37 A. Zasady odpowiedzialności 37 B. Środki karne 38 3

4 C. Wymiar Kary 38 D. Kara łączna 39 E. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu 40 F. Przestępstwa przeciwko wolności 41 G. Przestępstwa przeciwko rodzinie 42 H. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu 43 I. Przestępstwa przeciwko dokumentom 43 J. Przestępstwa przeciwko mieniu 43 K. Fałszowanie pieniędzy 45 L. Wstępne przepisy procesowe 45 Ł. Sąd 45 M. Strony 45 N. Dowody 46 O. Postępowanie przygotowawcze 49 P. Środki przymusu 52 Q. Postępowanie przed sądem I instancji 52 R. Wyrokowanie 53 S. Postępowanie odwoławcze 53 T. Wznowienie postępowania 54 U. Odszkodowanie 55 V. Wyrok łączny 56 W. Postępowanie w stosunkach międzynarodowych 57 X. Wykonanie 58 Y. Prawo karno skarbowe 60 Z. Rehabilitacja 63 AA. Lustracja 63 BB. Przeciwdziałanie narkomanii 65 VI. Personalia 65 VII. Legislacja 66 VIII. Bibliografia prawa karnego 67 A. Artykuły 67 B. Glosy 70 C. Przeglądy 72 D. Monografie 72 E. Recenzje 73 F. Sprawozdania. Informacje 73 G. Varia 74 H. Problematyka wypadków drogowych 74 I. Państwo prawa i prawo karne. Księga Jubileuszowa prof. Andrzeja Zolla 75 IX. Poczet sędziów krakowskich 88 X. Skorowidz 102

Od redagujących Zgodnie z zapowiedzią zamieszczoną w poprzednim Zeszycie zaczynamy publikować Poczet sędziów krakowskich zawierający biogramy sędziów. 5

6

I. Z ORZECZNICTWA TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO A. Wyroki Trybunału Konstytucyjnego 1. I. Art. 245 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89 poz. 555 ze zm.) przez to, że nie wskazuje przesłanki, której zaistnienie uprawnia zatrzymującego do obecności przy rozmowie zatrzymanego z adwokatem, jest niezgodny z art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. II. Przepis wymieniony w części I traci moc obowiązującą z upływem 12 (dwunastu) miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 grudnia 2012 roku K 37/11 na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich, Dz. U. z dnia 21 grudnia 2012 roku poz. 1447; zob. też wyrok TK z dnia 25 września 2012 roku SK 28/10 (KZS 10/12 poz. 1) 2. Art. 55 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89 poz. 555 ze zm.) w zakresie, w jakim nie określa wymienionego w nim terminu do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia jako terminu zawitego, jest zgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia z dnia 8 stycznia 2013 roku K 18/10 na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich, Dz. U. z dnia 18 stycznia 2013 roku poz. 88, OSNPG 1/13 poz. 48 7

II. NAJNOWSZE ORZECZENIA SĄDU NAJWYŻSZEGO 3. Z braku ogłoszenia biuletynu 12/12 oraz 1/13 orzeczenia zamieszczone poniżej w tym rozdziale pochodzą ze strony internetowej Sądu Najwyższego; po ogłoszeniu biuletynu SN nie będziemy ich powtarzali. Tyczy to i orzeczeń z następnego rozdziału, gdy nie podano skąd je uzyskano. 4. Występek określony w art. 231 1 k.k. należy do kategorii przestępstw z konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo, a więc materialnych, znamiennych skutkiem, którym jest wystąpienie niebezpieczeństwa powstania szkody w interesie publicznym lub prywatnym. Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 roku I KZP 24/12 na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich, OSNKW 2/13 poz. 12 5. Do postępowania sądowego, wszczynanego przez wniesienie do sądu okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych odwołania od orzeczenia Krajowego Sądu Dyscyplinarnego na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 7 maja 2009 roku o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz. U. Nr 77 poz. 649 ze zm.), stosuje się przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89 poz. 555 ze zm.). Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 roku I KZP 18/12 na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich, OSNKW 2/13 poz. 11 8

6. Reguły wyłączania wielości ocen mają zastosowanie jedynie w wypadku zbiegu przepisów ustawy, natomiast nie stosuje się ich w razie idealnego zbiegu czynów zabronionych, o którym mowa w art. 8 1 k.k.s. Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 roku I KZP 19/12 na wniosek Pierwszego Prezesa SN, OSNKW 2/13 poz. 13 7. Oskarżyciel prywatny może odwołać złożone przed rozpoczęciem przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej oświadczenie o odstąpieniu od oskarżenia do chwili wydania przez sąd postanowienia o umorzeniu postępowania. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 roku I KZP 20/12 na pytanie SO Tarnów 8. W dniu 24 stycznia 2013 roku postanowiono odmówić odpowiedzi na pytania: a/ I KZP 23/12 na pytanie SO Lublin dot. zażalenia prokuratora na postanowienie o uchyleniu środka zapobiegawczego, zamieszczone w Zeszycie 11/12 poz. 8; teza z tego postanowienia pod poz. 26 niniejszego Zeszytu; b/ I KZP 22/12 na pytanie SR Kraków-Śródmieście dot. przedmiotu ochrony przepisu art. 300 2 k.k., zamieszczone w Zeszycie 10/12 poz. 7; teza z tego postanowienia pod poz. 18 niniejszego Zeszytu; c/i KZP 21/12 na pytanie SA Kraków dot. idealnego zbiegu przestępstwa z art. 8 k.k.s. oraz innych zagadnień prawa karnego skarbowego, zamieszczone w Zeszycie 10/12 poz. 8; orzeczenie to nie zostało dotąd tezowane. 9

III. INNE ORZECZENIA SĄDU NAJWYŻSZEGO A. Zasady odpowiedzialności 9. W obszarze prawa penalnego nie jest dopuszczalne dokonywanie wykładni rozszerzającej określonych regulacji na niekorzyść sprawcy. Tego rodzaju zabieg interpretacyjny godziłby bowiem w wyrażoną w art. 42 ust. 1 Konstytucji i art. 1 1 k.k. zasadę określoności przestępstwa. Stąd też ustawowy zwrot uchylanie się od obowiązku łożenia na utrzymanie musi być rozumiany literalnie. Wyrok z dnia 11 lipca 2012 roku II KK 179/12, OSNPG 12/12 poz. 1 Notka: Popieramy ten pogląd, a zasadę in dubio melior stale stosujemy w naszym orzecznictwie B. Wyłączenie odpowiedzialności 10. Pojęcia bezpośredniości zamachu na dobro prawnie chronione nie można zawężać tylko do zadawania przez napastnika ciosów albo groźby zadania ciosu, a więc do takiego bezprawnego działania, które już godzi fizycznie w napadniętego lub może to bezzwłocznie nastąpić. Istnieje ona także wtedy, gdy po pierwszym ataku i krótkiej przerwie napastnik zmierza do powtórzenia ataku, przy czym istnieje wysoki stopień prawdopodobieństwa, iż zamiar swój zrealizuje natychmiast lub w najbliższej chwili. Prawo do obrony koniecznej obejmuje nie tylko odpieranie bezprawnego zamachu w fazie jego realizacji, ale także w stadium obiektywnie zaistniałego bezpośred- 10

niego zagrożenia bezprawnym zamachem na dobro prawne. Wyrok z dnia 12 czerwca 2012 roku II KK 128/12, OSNPG 12/12 poz. 2 C. Środki karne 11. W sytuacji, gdy nie dochodzi do przesłuchania pokrzywdzonego, wniosek o naprawienie szkody w trybie art. 46 1 k.k. może zostać złożony również w głosach stron, nawet odbieranych po wznowieniu przewodu sądowego. Wyrok z dnia 17 maja 2012 roku V KK 322/11, OSNPG 12/12 poz. 10 D. Probacja 12. Pojednanie wymaga określonej aktywności stron sporu, w tym wypadku oskarżonego i pokrzywdzonego. Aktywność ta winna zmierzać do zażegnania powstałego sporu, konfliktu, zaś skutkiem tych działań winien być stan, w którym pokrzywdzony przestępstwem pogodził się ze sprawcą czynu i nie rości do niego pretensji. Brak sprzeciwu nie spełnia zatem normatywnego, koniecznego dla zastosowania art. 66 3 k.k., warunku. Wyrok z dnia 16 maja 2012 roku II KK 272/11, OSNPG 12/12 poz. 4 Zob. poz. 44 opłata od warunkowego umorzenia postępowania 11

E. Przedawnienie 13. Okres przedawnienia, który raz upłynął, nie może odżyć na skutek zmiany przepisów, chyba że ustawodawca wyłącza w ogóle stosowanie przedawnienia do określonej kategorii przestępstw. Wyrok z dnia 29 maja 2012 roku III KK 89/12, OSNPG 1/13 poz. 2 14. W razie uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia, przedawnienie biegnie od daty tego uchylenia, ale przepis ten rozumiany jest tak, że przedawnienie biegnie na nowo jedynie w sytuacji, w której do upływu terminu przedawnienia nie doszło w chwili uchylenia prawomocnego wyroku. Wyrok z dnia 26 września 2012 roku II KK 219/12, LEX 1220803 F. Przestępstwa seksualne 15. 1. Nowy typ przestępstwa (z art. 200a k.k.) penalizuje czynności przygotowawcze do wykorzystania małoletniego poniżej lat 15 do przestępstw określonych w art. 197 3 pkt 2 k.k. lub w art. 200 k.k. oraz produkowania bądź utrwalania treści pornograficznych z udziałem takiego małoletniego. 2. Art. 200a k.k. nie stanowi lex specialis odnośnie do przepisu z art. 13 1 w zw. z art. 200 1 k.k. lecz jest czynem uprzednim współukaranym, mamy bowiem do czynienia z pomijalnym zbiegiem przestępstw. 12

3. W praktyce często realizacja znamion przestępstwa z art. 200a k.k. mieścić się będzie w ramach zachowań sprawczych penalizowanych w granicach karalnego usiłowania przestępstwa z art. 200 k.k. Postanowienie z dnia 1 września 2011 roku V KK 43/11, PS 11-12/12 s. 196 z glosą Mikołaja Małeckiego, aprobującą tezę pierwszą, krytykującą tezę trzecią, a częściowo krytyczną do tezy drugiej; tezowanie autora glosy; nadto krytyczna glosa Marka Kulika w LEX/El. Zob. też uwagi Marka Derlatki w Artykułach w tym Zeszycie. G. Przestępstwa przeciwko mieniu 16. Określając skutek działania sprawcy przestępstwa z art. 286 1 k.k., ustawodawca nie odwołał się, tak jak np. w art. 284 1 k.k., do pojęcia prawa majątkowego, lecz posłużył się pojęciem niekorzystnego rozporządzenia mieniem, które musi być rozumiane jako wszelkie czynności prowadzące do pogorszenia sytuacji majątkowej pokrzywdzonego. W przypadku oszustwa sądowego celem wdrożenia postępowania w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku nie jest przecież potwierdzenie istniejącego w chwili otwarcia spadku stanu rzeczy, ale określenie go w taki, niezgodny z rzeczywistością sposób, który umożliwiał będzie sprawcy tego przestępstwa realne wejście w uprawnienia przysługujące osobie legitymującej się postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku i rzeczywiste dysponowanie majątkiem spadkowym. Wyrok z dnia 17 maja 2012 roku V KK 322/11, OSNPG 12/12 poz. 8 13

17. Określone w art. 286 1 k.k. przestępstwo oszustwa jest przestępstwem umyślnym, zaliczanym do tzw. celowościowej odmiany przestępstw kierunkowych. Ustawa wymaga, aby zachowanie sprawcy było ukierunkowane na określony cel, którym jest tu osiągnięcie korzyści majątkowej. Korzyścią majątkową stanowiącą cel działania sprawcy przestępstwa z art. 286 1 k.k., jest ogólne polepszenie sytuacji majątkowej, co może polegać na zwiększeniu aktywów lub zmniejszeniu pasywów. W związku z tym, treść celu sprawcy, jako znamię wartościujące, może być wypełniona różnymi określeniami odnoszącymi się do sytuacji majątkowej sprawcy (lub innej osoby), co klasyfikuje to znamię jako znamię nieostre. Wyrok z dnia 5 czerwca 2012 roku II KK 287/11, OSNPG 1/13 poz. 4 Zob. poz. 31 skazanie za paserstwo z oskarżenia o kradzież H. Przestępstwa w obrocie gospodarczym 18. Przepis art. 300 2 k.k. udziela ochrony również wierzytelnościom nie związanym z obrotem gospodarczym, w tym wynikającym z zobowiązań podatkowych. Postanowienie z dnia 24 stycznia 2013 roku I KZP 22/12 Zob. poz. 43 pojęcie działalność gospodarcza w prawie karnym skarbowym 14

I. Wstępne przepisy procesowe 19. Do kręgu wątpliwości, o których mowa w art. 5 2 k.p.k., należą nie tylko dostrzegane przez sąd, ale również takie, które powinny być zauważone. Wyrok z dnia 17 października 2012 roku III KK 435/11, LEX 1226718 20. 1. Zgodnie z zasadą skargowości (art. 14 1 k.p.k.), ramy postępowania jurysdykcyjnego są określone przez zdarzenie historyczne opisane w akcie oskarżenia, a nie przez poszczególne elementy tego opisu. Zatem zasada skargowości nie ogranicza sądu w ustaleniach wszystkich cech faktycznych tego zdarzenia oraz w zakresie oceny prawnej rozpoznawanego czynu. W konsekwencji sąd nie jest związany ani szczegółowym opisem czynu zawartym w zarzucie aktu oskarżenia, ani kwalifikacją prawną nadaną temu czynowi przez oskarżyciela. 2. Nie jest wyjściem poza ramy oskarżenia takie postąpienie, w którym sąd w wyniku przeprowadzonego przewodu sądowego i weryfikacji ujawnionego materiału dowodowego: 1) ustali, że rozpoznawane przez niego zdarzenie miało miejsce w innym czasie, niż to przyjął prokurator w akcie oskarżenia; 2) dokona w wyroku pewnych ustaleń faktycznych odmiennie, niż to zostało przyjęte w akcie oskarżenia, popieranym przez prokuratora; przy czym ustalenia te mogą dotyczyć nie tylko strony przedmiotowej, ale także (co nawet występuje częściej) strony podmiotowej czynu; 3) przyjmie odmienne, co do szczegółów, zachowanie się i sposób działania poszczególnych sprawców; 15

4) powiąże zachowanie oskarżonego, zarzucane mu w akcie oskarżenia, z odmiennym skutkiem niż to stwierdza prokurator. Warunkiem wprowadzenia jednej, czy też nawet wszystkich zmian jest jedynie to, aby w realiach dowodowych konkretnej sprawy oczywiste było, iż sąd dokonywał oceny tego samego zachowania oskarżonego, które stanowiło przedmiot oskarżenia (tzw. tożsamość czynu zarzucanego i przypisywanego). Wyrok z dnia 30 października 2012 roku II KK 9/12, LEX 1226693 J. Sąd 21. Przekazanie sprawy w trybie art. 43 k.p.k. nie ma charakteru bezwzględnego. Jeżeli ustały przyczyny przekazania, sąd któremu przekazano sprawę, może ją przekazać sądowi miejscowo właściwemu. Postanowienie IW z dnia 16 października 2012 roku WO 12/12, LEX 1221005 Notka: Nie podzielamy tego poglądu, bo zamiast do osądzenia prowadzi do przerzucania się sprawą, gdy dojdzie do zmiany obsady w sądzie pierwotnie właściwym, wyczekiwania na taką zmianę itp. zabiegów zamiast żeby sprawa została osądzona. Ustalenie nowej właściwości należy traktować jako zamknięcie tej kwestii. Właściwość nie jest kwestią organizacyjną, ale gwarancyjną (art. 45 ust. 1 Konstytucji), więc nie trzeba obniżać jej rangi. 16

K. Strony 22. 1. Pełnomocnik nie jest ograniczony co do kierunku czynności podejmowanych w imieniu swojego mocodawcy. Stąd też każda czynność, nawet niekorzystna dla reprezentowanego, podjęta w granicach umocowania, wywołuje dla niego skutki, w tym również niekorzystne. 2. Pełnomocnik opiekuna faktycznego wykonującego prawa nieporadnego pokrzywdzonego (art. 51 3 k.p.k.) jest uprawniony, w ramach ogólnego umocowania do wszelkich czynności łączących się z daną sprawą (art. 91 k.p.c. w zw. z art. 89 k.p.k.), do skutecznego złożenia wniosku o ściganie (art. 12 1 k.p.k.); wniosek taki może być co do zasady cofnięty w postępowaniu sądowym za zgodą sądu do rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej (art. 12 3 k.p.k.). Postanowienie z dnia 23 października 2012 roku III KK 2/12, LEX 1226709, teza 2 OSNKW 2/13 poz. 16 Notka: Należy jednak pamiętać, że mocodawca stawający jednocześnie z pełnomocnikiem może niezwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika (art. 93 k.p.c.). Inny jest status obrońcy. 23. Zarządzenie o odmowie wyznaczenia adwokata z urzędu nie podlega zainicjowanej kontroli odwoławczej. Postanowienie z dnia 31 października 2012 roku V KZ 63/12, LEX 1226798 Zob. poz. 11 termin do złożenia wniosku o obowiązek naprawienia szkody 17

L. Dowody 24. Ujęty w przepisie art. 186 1 k.p.k. zakaz wprowadzania do materiału dowodowego, stanowiącego podstawę ustaleń faktycznych sądu, zeznań świadka, który skorzystał z prawa odmowy zeznań, nie dotyczy składanych poprzednio przez świadka, o którym mowa w art. 182 3 k.p.k., wyjaśnień w charakterze podejrzanego. Wyrok z dnia 17 maja 2012 roku V KK 322/11, OSNPG 12/12 poz. 12 Ł. Środki przymusu 25. Na pismo prokuratora o zatrzymaniu bez względu na fakt, czy do zatrzymania doszło, przysługuje zażalenie. Postanowienie z dnia 29 października 2012 roku I KZP 14/12, G. Prawna 215/12 s. 10, LEX 1223743. Notka: Teza z tego postanowienia w KZS 11/12 poz. 30 lepiej wyraża cyt. pogląd, a to że decyzja prokuratora o zatrzymaniu powinna być podjęta w formie postanowienia, jednakże podlega zaskarżeniu choćby wyrażono ją w błędnej formie. Oczywiście, decyzja w formie pisma jest to zarządzenie. Teza tu cytowana za Gazetą Prawną jest myląca. 26. Norma zawarta w art. 254 3 k.p.k. odnosi się do postępowania odwoławczego inicjowanego zażaleniami stron złożonymi na wszelkie postanowienia sądu, podejmowane w trybie art. 254 1 k.p.k., a więc także i zażaleniem prokuratora na postanowienie sądu o uwzględnieniu 18

wniosku oskarżonego (czy jego obrońcy) i uchyleniu tymczasowego aresztowania. Postanowienie z dnia 24 stycznia 2013 roku I KZP 23/12 M. Postępowanie przygotowawcze 27. Koncepcja oparta na założeniu, iż postanowienie o przedstawieniu zarzutów, o jakim mowa w art. 313 k.p.k., nie jest prawnie wydane i procesowo skuteczne bez jego ogłoszenia i przesłuchania podejrzanego, nie uwzględnia ani treści normatywnej zawartej w kolejnym przepisie, tj. art. 314 k.p.k. ani rozwiązań funkcjonujących choćby na gruncie instytucji listu gończego. Nie można podzielić tezy, że procesowa skuteczność (z punktu widzenia dalszego biegu procesu) wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów jest uzależniona od ogłoszenia tego postanowienia podejrzanemu i przesłuchania go w związku z treścią tych zarzutów. Jeżeli jednak gwarancyjny aspekt czynności towarzyszących wydaniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów nie może zostać zrealizowany z uwagi na stan zdrowia psychicznego podejrzanego lub traci swoje znaczenie, to podważona zostaje sama istota tych czynności i nie mogą one stanowić swojego rodzaju blokady z punktu widzenia dalszego biegu procesu. Zarazem trzeba uznać, że w warunkach postępowania przygotowawczego zakończonego wnioskiem w trybie art. 324 1 k.p.k. wobec obligatoryjnego udziału w nim obrońcy już samo wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów i zamieszczenie go w aktach sprawy przy stwierdzonym braku możliwości ogłoszenia go osobie podejrzewanej o popełnienie czynu zabronionego w warunkach art. 31 1 k.k., realizuje obowiązki organu procesowego wynikające z art. 313 1 k.p.k. i nie uzależnia procesowej skuteczności dalszych 19

czynności postępowania przygotowawczego i sądowego od ogłoszenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów i przesłuchaniu sprawcy czynu zabronionego. Postanowienie z dnia 13 czerwca 2012 roku II KK 302/11, OSNPG 12/12 poz. 14; krytyczna glosa Ryszarda A. Stefańskiego w LEX/el N. Postępowanie przed sądem I instancji Zob. poz. 30 wyrok z ugody o karę poz. 32 ustalanie składu sądu O. Wyrokowanie 28. Znamiona przestępstwa muszą być opisane w sentencji wyroku oraz rozwinięte w jego uzasadnieniu (o ile takowe zostało sporządzone), przez co należy rozumieć, że nie jest możliwe skazanie oskarżonego z czyn, którego wszystkie znamiona nie zostały wymienione w części dyspozytywnej orzeczenia. Wyrok z dnia 29 maja 2012 roku III KK 87/12, OSNPG 12/12 poz. 15 Notka: Popieramy ten pogląd, bo obraz prawny czynu powinien być adekwatny do jego obrazu faktycznego. Ponawiamy postulat korygowania przez sędziów treści zarzutu aktu oskarżenia (tzw. tenoru), gdy jest nieodpowiedni, zamiast wprowadzania do wyroku wadliwej redakcji i poprawiania oskarżenia dopiero orzeczeniami. W szczególności w takiej korekcie dokonywanej przed rozpoczęciem przewodu sądowego powinno się usuwać treści zbędne, jak szczegóły spoza znamion przestępstwa czy zbędne przytoczenie detali rzeczy skradzionych bądź odniesionych obrażeń ciała, czy słowa niestosowne, wulgarne itd. Wystarczające będzie za- 20

pewne zwrócenie się o taką korektę do oskarżyciela. Nie będzie to naruszało skargowości procesu, póki nie wkroczy w identyczność czynu. Dbałość o to uważamy za celową, bo sędziego obciąża cały wyrok, także komparycja, a nie tylko orzeczenia. 29. Ustalenie przez sąd pierwszej instancji dopiero na rozprawie, po rozpoczęciu przewodu sądowego, iż czyn zarzucany oskarżonym nie zawiera znamion czynu zabronionego, albo że brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia, a więc ustalenie wystąpienia przesłanek negatywnych z art. 17 1 pkt 1 i 2 k.p.k., powinno prowadzić do wydania zgodnie z art. 414 1 k.p.k. wyroku uniewinniającego. Wyrok z dnia 12 czerwca 2012 roku II KK 135/12, OSNPG 12/12 poz. 16 30. 1. Wniosek prokuratora o orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kary lub środka karnego (oskarżyciel i oskarżony zgadzają się jedynie na takie, jak zawarte we wniosku, rozstrzygnięcie sprawy) jest w tym sensie wiążący dla sądu, że potrzeba dokonania zmiany w jego treści wymaga dokonania modyfikacji wniosku z udziałem stron bądź skierowania sprawy do rozpoznania na zasadach ogólnych. 2. Zawsze należy oskarżonemu najpierw przypisać popełnienie konkretnych przestępstw, ze wskazaniem ich kwalifikacji prawnej (ale bez powoływania w tym miejscu art. 91 1 k.k.), a następnie wymierzyć za nie jedną karę z powołaniem już art. 91 1 k.k. Wyrok z dnia 17 października 2012 roku III KK 478/11, LEX 1226720 21

31. 1. Dopuszczalne jest przypisanie oskarżonemu przestępstwa paserstwa zamiast zarzuconej kradzieży czy kradzieży z włamaniem (a nawet rozboju) bez zaistnienia uchybienia z art. 439 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 1 pkt 9 k.p.k. i 14 1 k.p.k. 2. Identyczność czynu będzie wyłączona, jeżeli w porównywalnych określeniach zachodzą tak istotne różnice, że według rozsądnej życiowej oceny nie można ich uznać za określenia tego samego zdarzenia faktycznego. 3. Podstawa faktyczna odpowiedzialności nie ulega zmianie, gdy choćby część przypisanego działania lub zachowania przestępnego pokrywa się z zarzuconym działaniem lub zaniechaniem przestępczym. Opisy czynu zarzucanego i przypisanego mają zatem wówczas wspólny obszar wyznaczony znamionami tych czynów. Postanowienie z dnia 25 października 2012 roku IV KK 87/12, LEX 1226759; popieramy ten pogląd, a oponujemy przesadzie, wykluczającej jakąkolwiek swobodę w sądzeniu. P. Postępowanie odwoławcze 32. Sam fakt wyznaczenia sędziów powołanych do orzekania w sprawie z naruszeniem reguł określonych w przepisach art. 350 1 k.p.k. i art. 351 1 k.p.k., o ile może stanowić względną przyczynę odwoławczą określoną w art. 438 pkt 2 k.p.k., o tyle nie skutkuje nienależytą obsadą sądu w rozumieniu art. 439 1 pkt 2 k.p.k. Używane przez ustawodawcę, w kontekście wyłączenia sędziego, pojęcie udziału w sprawie ma szerszy zakres niż określony w przepisie art. 439 1 pkt 1 k.p.k. udział w wydaniu orzeczenia. W śród przyczyn uzasadniających odstępstwo od zachowania zasad w wyznaczaniu sędziego do orzekania w sprawie według kolejności przydziału 22

wskazuje się na kwestie kadrowe, obciążenie sędziego obowiązkami służbowymi oraz okoliczności o randze zbliżonej do wymienionej w art. 351 1 k.p.k. choroby sędziego, takie jak np. planowany urlop i wyjazd służbowy. Wyrok z dnia 17 maja 2012 roku V KK 322/11, OSNPG 1/13 poz. 9 33. Sąd odwoławczy, uwzględniając zarzut obrazy prawa materialnego wysunięty w apelacji wniesionej na niekorzyść oskarżonego od orzeczenia o karze, zawartego w wydanym w trybie konsensualnym wyroku skazującym (art. 387 1 i 2 k.p.k.), nie jest władny do wydania rozstrzygnięcia reformatoryjnego przez zwiększenie dolegliwości karnej wykraczającej poza zakres porozumienia przyjętego na podstawie art. 387 2 k.p.k. przed sądem pierwszej instancji, jeżeli strony tego porozumienia, biorąc w rachubę jego nowe, wynikające z żądania apelacji warunki, ponownie nie wyraziły na nie swej zgody (braku sprzeciwu). W takim wypadku sąd odwoławczy obowiązany jest do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania na zasadach ogólnych. Wyrok z dnia 29 sierpnia 2012 roku V KK 208/12, OSNKW 12/12 poz. 132 34. Nie dochodzi do obrazy prawa materialnego, a właściwie art. 424 1 pkt 2 k.p.k., a następnie do naruszenia art. 433 2 k.p.k. i 457 3 k.p.k., jeżeli sądy opowiedzą się za jednym z rozbieżnych stanowisk co do wykładni przepisów prawa, nawet jeżeli odmienne stanowisko zajął Sąd Najwyższy, jeśli tylko sądy te swój pogląd należycie, czyli logicznie i wyczerpująco, uzasadnią. 23

Postanowienie z dnia 25 października 2012 roku IV KK 80/12, LEX 1226758 Zob. poz. 25 zażalenie na zatrzymanie niezależnie od formy decyzji poz. 26 rozpoznanie zażalenia prokuratora na postanowienie co do środków zapobiegawczych poz. 36 i 37 czwarta podstawa odwoławcza a dopuszczalność kasacji Q. Kasacja 35. W sprawach, w których przysługuje kasacja, sąd odwoławczy powinien oprócz poinformowania, że wyrok jest prawomocny, pouczyć co najmniej strony o tym, że mają prawo wnieść kasację do Sądu Najwyższego, i że w tym celu powinny w terminie 7 dni od ogłoszenia wyroku złożyć do sądu odwoławczego wniosek o doręczenie jego odpisu wraz z uzasadnieniem. Postanowienie z dnia 19 września 2012 roku V KZ 50/12, OSNKW 12/12 poz. 134 Notka: Udziela się tych pouczeń, bo tak zalecono przy wprowadzeniu kasacji do procedury w roku 1995, ale stale mamy wątpliwości, czy jest to uzasadnione. Idzie przecież nie o gwarantowaną Konstytucją drugą instancję, ale o środek nadzwyczajny, podobnie jak wznowienie postępowania, o którym stron się nie poucza czyżby dlatego, że takie pouczenie byłoby zbyt skomplikowane, a może dlatego, że wznowienie działa od dawna? A może przez istnienie terminów, których przeoczenie rodziłoby wnioski o przywrócenie terminu z zarzutem braku pouczenia? Nie jest wystarczający argument cóż wam to szkodzi ; idzie o praworządność działania. 24

36. Kasacja nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary. Należy rozumieć to jako niedopuszczalność kwestionowania w kasacji tylko niewspółmierności kary bez równoczesnego wysuwania w związku z nią innych zarzutów rażącego naruszenia prawa, jak i wysuwania takiego zarzutu, w towarzystwie innych, ale bezzasadnych zarzutów. Postanowienie z dnia 17 października 2012 roku IV KK 165/12, LEX 1228637; popieramy ten poglad, od niedawna pojawiający się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, kładący tamę nadużywaniu kasacji. 37. Przepis art. 438 pkt 4 k.p.k. nie ma w ogóle zastosowania do kasacji, określa on wszak tylko jedną ze zwykłych podstaw odwoławczych. W przypadku kasacji podstawy te formułuje wyłącznie i autonomicznie przepis art. 523 1 k.p.k. Postanowienie z dnia 17 października 2012 roku IV KK 182/12, LEX 1226729; i tę wypowiedź popieramy z podobnych względów 38. Kasacja nie jest trzecią instancją, tylko nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, którego podstawy są autonomicznie określone. Sąd kasacyjny rozpoznaje ją tylko w granicach podniesionych w niej zarzutów, a w zakresie szerszym tylko w wypadkach określonych w art. 435, 439, 455 k.p.k. Jest więc zgodnie z art. 536 k.p.k. co do zasady związany zarzutami kasacji i tylko je ma obowiązek rozważyć. Postanowienie z dnia 17 października 2012 roku IV KK 201/12, LEX 1226735 25

R. Wznowienie postępowania 39. Postępowanie karne podlega wznowieniu nie w razie zgłoszenia jakichkolwiek wątpliwości co do trafności zapadłego rozstrzygnięcia, ale jedynie wtedy, gdy nowe fakty lub dowody wiarygodnie podważają prawdziwość dokonanych, istotnych ustaleń faktycznych, to jest zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że po wznowieniu postępowania zapadnie orzeczenie odmienne od orzeczenia poprzedniego. Samo zgłoszenie nowych faktów i dowodów nie oznacza, że sąd rozpoznający wniosek automatycznie zobligowany jest do wznowienia postępowania. Owe nowe fakty i dowody podlegają ocenie tego sądu, dokonywanej co należy dobitnie podkreślić w ścisłym powiązaniu z materiałem dowodowym zgromadzonym w przedmiotowej sprawie, w toku jej rozpoznawania przez sądy I i II instancji. Postanowienie z dnia 29 maja 2012 roku V KO 68/11, OSNPG 12/12 poz. 20 40. Obrońca wyznaczony z urzędu w postępowaniu o wznowienie ma uprawnienia zarówno do sporządzenia wniosku wszczynającego postępowanie w tym przedmiocie, jak i do wyrażania stanowiska, że nie stwierdził podstaw do wniesienia takiego wniosku. W żadnej mierze nie oznacza to jednak dowolności. Obrońca istotnie nie jest organem niezawisłym, ale też nie rozstrzyga on sprawy, tylko ocenia podstawy do wystąpieniem z wnioskiem do sądu. Zawsze też ciąży na nim obowiązek (także ustawowy) działania na korzyść klienta, co stanowi kolejną gwarancję zapewnienia właściwej pomocy prawnej. Zabezpieczenie w tym względzie stanowi także obarczająca sąd powinność kontrolowania, czy gwarantowana przez pań- 26

stwo, udzielona z urzędu pomoc prawna nosi cechę pomocy udzielonej w sposób efektywny. Oczywiste jest, że przeprowadzając tę kontrolę, sąd nie dokonuje merytorycznej weryfikacji stanowiska obrońcy, lecz bada, czy owej pomocy prawnej udzielono w sposób rzeczywisty, a więc z zachowaniem niezbędnej staranności. Pozytywna w tym względzie ocena nie daje podstaw do spełnienia żądania strony o wyznaczenie następnego, a być może jeszcze kolejnego obrońcy z urzędu, który sporządzi oczekiwany przez tę stronę wniosek. Postanowienie z dnia 30 maja 2012 roku IV KZ 30/12, OSNPG 1/13 poz. 6 41. W ramach kontroli warunków formalnych wniosku o wznowienie postępowania badaniu podlega m.in. wskazanie podstaw do wznowienia postępowania. Chodzi tu nie o formalne przywołanie tych podstaw, ale o wskazanie okoliczności uprawdopodabniających ich zaistnienie. Jeżeli wniosek o wznowienie postępowania nie spełnia tego wymogu, to bezprzedmiotowe jest rozpoznawanie wniosku o wyznaczenie adwokata z urzędu. Postanowienie z dnia 31 października 2012 roku V KZ 62/12, LEX 1226797 S. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie 42. Warunkiem normatywnym dla przyznania stosownego odszkodowania i zadośćuczynienia jest jednak ustalenie niewątpliwej niesłuszności tego aresztowania. To z kolei wymaga najpierw analizy stosowania tymczasowego aresztowania w aspekcie przepisów rozdziału 28 kodeksu po- 27