XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego, Wrocław, 20-22 czerwca 2013 roku. Podsumowanie

XI Zjazd Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego, Wrocław, 20-22 czerwca 2013 roku. Podsumowanie HISTORIA MEDYCYNY XI Congress of the Polish Society of Nephrology, Wrocław, 20-22 June 2013. Summary Autorzy niniejszego opracowania, członkowie Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego (PTN), już piąty raz przedstawiają podsumowanie najważniejszego krajowego wydarzenia nefrologicznego organizowanego przez PTN w kraju. Podsumowanie ukazuje się jak zwykle na gościnnych łamach Nefrologii i Dializoterapii Polskiej, organu PTN [1-4]. Tym razem dotyczy ono XI Zjazdu PTN, który odbywał się we Wrocławskim Centrum Kongresowym we Wrocławiu w dniach 20-22 czerwca 2013 roku. Warto przypomnieć w tym miejscu, że Wrocław, a konkretnie wrocławski ośrodek nefrologiczny kierowany wówczas przez zmarłego niestety w ubiegłym roku prof. Zenona Szewczyka, w dniach 7 8 września 1991, czyli 22 lata wcześniej, organizował już podobne wydarzenie, VI Konferencję Naukowo Szkoleniową PTN. Głównymi tematami naukowymi tamtej Konferencji były: Pierwotne i wtórne glomerulopatie, ich patogeneza, klinika i leczenie, Erytropoetyna oraz tematy wolne. Ostatni, XI Zjazd PTN był organizowany przez Katedrę i Klinikę Nefrologii i Medycyny Transplantacyjnej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Profesor Marian Klinger, Kierownik Kliniki, był Przewodniczącym Komitetu Naukowego i Organizacyjnego, a Prof. Magdalena Krajewska jego sekretarzem. Patronat nad Zjazdem objęli dr Rafał Dutkiewicz, Prezydent Miasta Wrocławia oraz prof. Marek Ziętek, Rektor Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Komitet Naukowy Zjazdu stanowiła 26 osobowa grupa profesorów reprezentująca wszystkie nefrologiczne ośrodki uniwersyteckie kraju, w tym zmarły na kilka miesięcy przed Zjazdem prof. Andrzej Steciwko. Głównymi tematami tego naukowego spotkania były pierwotne i wtórne kłębuszkowe zapalenia nerek (podobnie jak 22 lata temu), dializoterapia, przeszczepy nerek i varia [5]. Jeszcze przed oficjalnym otwarciem Zjazdu odbyło się kilka sesji naukowych. Pierwszą z nich była sesja Pierwotne kłębuszkowe zapalenia nerek, której przewodniczyli prof. Franciszek Kokot, prof. Stanisław Czekalski, prof. Małgorzata Wągrowska-Danilewicz oraz prof. Ewa Żukowska-Szczechowska. Wykłady wygłosili: prof. Bolesław Rutkowski Hamowanie układu renina-angiotensyna-aldosteron, miejsce w leczeniu kłębuszkowych zapaleń nerek, dwoje gości zagranicznych, prof. Laszlo Rosivall z Budapesztu The brain of the kidney-the juxtaglomerular apparatus oraz prof. Rosanna Coppo z Turynu An update on the pathogenesis and treatment of IgA nephropathy, a także prof. Zbigniew Hruby Idiopatyczny zespół nerczycowy-nowe osiągnięcia w badaniach nad patogenezą, diagnostyką i terapią. Po wykładach zostało przedstawionych sześć doniesień ustnych przez dr Karolinę Kędzierską (Szczecin), dr Katarzynę Jakuszko (Wrocław), dr Ka- Rycina 1 Strona tytułowa programu XI Zjazdu PTN. Title page of the programme of the XI Congress of Polish Society of Nephrology. Janusz Ostrowski 1, 3 Bolesław Rutkowski 2,3 1 NZOZ Stacja Dializ Diaverum we Włocławku Dyrektor Medyczny: Dr n. med. Janusz Ostrowski 2 Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Gdański Uniwersytet Medyczny Kierownik: Prof. dr hab. med. Bolesław Rutkowski 3 Sekcja Historyczna Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego Przewodniczący: Prof. dr hab. med. Bolesław Rutkowski Słowa kluczowe: historia nefrologii w Polsce działalność PTN Key words: history of nephrology in Poland PTN activity Rycina 2 Profesor Marian Klinger, Przewodniczący Komitetu Naukowego i Organizacyjnego (fot. Maria Ostrowska). Professor Marian Klinger, the President of the Scientific and Organizing Committee (photo by Maria Ostrowska). Adres do korespondencji: Dr n. med. Janusz Ostrowski NZOZ Stacja Dializ Diaverum ul. Wieniecka 49 87-800 Włocławek tel. 54 4129600, fax. 54 4129610 e-mail: janusz.ostrowski@diaverum.com 59

Rycina 3 Prowadzący Sesję I. Od lewej: prof. S. Czekalski, prof. E. Żukowska-Szczechowska, prof. F. Kokot, prof. M. Wągrowska-Danilewicz (fot. Janusz Ostrowski). Chairmen of the 1st Session: First left: prof. S. Czekalski, prof. E. Żukowska-Szczechowska, prof. F. Kokot, prof. M. Wągrowska-Danilewicz (photo by Janusz Ostrowski). Rycina 4 Profesor Rosanna Coppo w czasie wykładu (fot. Janusz Ostrowski). Professor Rosanna Coppo during her lecture (photo by Janusz Ostrowski). Rycina 5 Sesja plakatowa (fot. Maria Ostrowska). Poster session (photo by Maria Ostrowska). Rycina 6 Prowadzący sesję Przemysł dla polskiej nefrologii. Od lewej: prof. Leszek Domański, prof. Monika Lichodziejewska - Niemierko, prof. Aleksandra Żurowska (fot. Maria Ostrowska). Chairmen of the session Industry for the Polish nephrology First left: prof. L. Domański, prof. M. Lichodziejewska-Niemierko, prof. A. Żurowska (photo by Maria Ostrowska). tarzynę Smykał-Jankowiak (Poznań), dr Beatę Sulikowską (Bydgoszcz), dr Grzegorza Piechę (Katowice) oraz dr Łukasza Zdrojewskiego (Gdańsk). Dializoterapia to tytuł kolejnej sesji pierwszego dnia Zjazdu. Prowadzili ją prof. Olgierd Smoleński, prof. Zbylut Twardowski, prof. Zofia Wańkowicz i prof. Wacław Weyde. W sesji przedstawiono cztery wykłady: prof. Andrzej Książek Programy hemodializy, ograniczenia dnia dzisiejszego (chorobowość, śmiertelność) i perspektywy rozwoju, Jonathan Fox z Glasgow When to start dialysis treatment: Where do we stand?, prof. Władysław Sułowicz Serce w centrum uwagi, czy postępujące uszkodzenie jest nieuchronnością w dializoterapii? oraz prof. Michał Myśliwiec Zaburzenia mineralne i kostne przewlekłej choroby nerek, czy leczenie przedłuża życie?. Po wykładach wysłuchano cztery prezentacje ustne dotyczące tego samego zagadnienia zaprezentowane przez dr Mariusza Mieczkowskiego, dr Krzysztofa Hoppe, dr Aureliusza Kolonko oraz prof. Alicję Grzegorzewską reprezentujących odpowiednio ośrodki z Warszawy, Gdańska, Katowic i Poznania. Kolejną sesją była sesja plakatowa 60 Kłębuszkowe zapalenia nerek, dializoterapia po której odbył się wykład specjalny prof. Małgorzaty Wągrowskiej-Danilewicz Patomorfologia kłębuszkowych zapaleń nerek-klucz do skutecznej terapii; obecne i przyszłe możliwości diagnostyczne. Ostatnią sesją naukową pierwszego dnia była sesja Przemysł dla polskiej nefrologii. Prowadzili ją prof. Leszek Domański, prof. Lichodziejewska-Niemierko i prof. Aleksandra Żurowska. Przygotowano trzy wykłady sponsorowane przez firmy Baxter, Novartis i Amgen: Płyny do DO-czy tylko biozgodność? Rola płynu dializacyjnego w leczeniu zaburzeń metabolicznych przygotowany przez prof. Tomasza Stompóra, Kliniczne znaczenie mtor dla czynności nerki. Inne spojrzenie na Certican zaprezentowany przez prof. Kazimierza Ciechanowskiego oraz Zaburzenia gospodarki wapniowofosforanowej wyniki najnowszych badań klinicznych wygłoszony przez prof. Magdalenę Durlik. Na zakończenie pierwszego dnia Zjazdu miała miejsce uroczystość oficjalnego otwarcia Zjazdu. Po wystąpieniach zaproszonych gości, wspomnianych Prezydenta miasta Wrocławia oraz Rektora Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, głos zabierali jeszcze prof. M. Klinger, Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego oraz prof. Jacek Manitius, Prezes PTN, który oficjalnie otworzył Zjazd, a następnie wręczył dyplomy nowym Członkom Honorowym PTN: prof. Laszlo Rosivallowi, prof. Marianowi Klingerowi, prof. Andrzejowi Książkowi, prof. Michałowi Myśliwcowi, prof. Bolesławowi Rutkowskiemu i prof. Władysławowi Sułowiczowi. W następnej kolejności prof. Andrzej Więcek, Prezes-Elekt European Renal Association-European Dialysis and Transplant Association (ERA-EDTA) wręczył dyplomy Distinguished Fellow of ERA-EDTA prof. Jolancie Małyszko, prof. Michałowi Myśliwcowi oraz prof. Bolesławowi Rutkowskiemu. Na koniec oficjalnej uroczystości, prof. Jacek Manitius oraz przedstawiciel firmy Baxter Marek Kondraciuk wręczyli prof. Alicji Grzegorzewskiej grant naukowy wartości 45 tys. zł. za projekt badawczy przyznany przez Kapitułę PTN. Uroczystość zakończyła się koncertem jazzowym oraz pięknym widowiskiem łączącym muzykę z iluminacjami świetlnymi przed centrum Kongresowym. Drugi dzień Zjazdu rozpoczął się sesją Kliniczni partnerzy nefrologa problemy, wzajemne oczekiwania, której przewod- J. Ostrowski i B. Rutkowski

Rycina 7 Prezes, Sekretarz oraz nowi Członkowie Honorowi PTN. Od lewej: prof. Jacek Manitius, dr Beata Sulikowska, prof. Marian Klinger, prof. Laszlo Rosivall, prof. Michał Myśliwiec, prof. Władysław Sułowicz, prof. Bolesław Rutkowski, prof. Andrzej Książek (fot. Janusz Ostrowski). President, Secretary and new Honorary Members of Polish Society of Nephrology. First left: prof. J. Manitius, dr Beata Sulikowska, prof. M. Klinger, prof. L. Rosivall, prof. M. Myśliwiec, prof. W. Sułowicz, prof. B. Rutkowski, prof. A. Książek (photo by Janusz Ostrowski). Rycina 8 Prof. Andrzej Więcek podczas wręczania dyplomów Distinguished Fellow of ERA-EDTA. Od lewej: prof. A. Więcek, prof. J. Małyszko, prof. M. Myśliwiec, prof. B. Rutkowski (fot. Janusz Ostrowski). Prof. A. Więcek during the presentation of the Distinguished Fellow of ERA-EDTA diplommas. First left: prof. A. Więcek, prof. J. Małyszko, prof. M. Myśliwiec, prof. B. Rutkowski (photo by Janusz Ostrowski). Rycina 9 Wręczanie prof. Alicji Grzegorzewskiej nagrody firmy Baxter. Od lewej: prof. J. Manitius, M. Kondraciuk, prof. A. Grzegorzewska (fot. Janusz Ostrowski). Professor A. Grzegorzewska receiving the Baxter Award. First left: prof. J. manitius, M. Kondraciuk, prof. A. Grzegorzewska (photo by Janusz Ostrowski). Rycina 10 Widowisko muzyczno-świetlne przed Centrum Kongresowym (fot. Janusz Ostrowski). Son et lumier show in front of the Congress Center (photo by Janusz Ostrowski). niczył prof. Jacek Imiela. Odbyły się trzy panele dyskusyjne. Pierwszy, dedykowany nieżyjącemu już prof. Andrzejowi Steciwko, był zatytułowany Współpraca specjalisty medycyny rodzinnej i nefrologa. Wystąpili w nim dr Agnieszka Mastalerz-Migas i prof. Ryszard Gellert. W drugim, Współpraca nefrologa pediatry i nefrologa internisty polemizowali prof. Danuta Zwolińska, nowy Konsultant Krajowy w dziedzinie Nefrologii Dziecięcej oraz prof. Michał Nowicki. W trzecim Współpraca diabetologa i nefrologa poglądy wymienili prof. Jolanta Małyszko i prof. Rajmund Adamiec. Bezpośredni po tej interesującej sesji odbyło się Walne Zgromadzenie Członków Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego, którego najważniejszym zadaniem było wybranie nowych władz Towarzystwa. Przewodniczącym Zebrania została wybrana prof. Magdalena Krajewska. Prezes PTN, prof. J. Manitius złożył szczegółowe sprawozdanie z działalności ustępującego Zarządu, a Skarbnik (dr Magdalena Grajewska) złożyła sprawozdanie z działalności finansowej po czym przedstawiciel Komisji Rewizyjnej po stwierdzeniu braku zastrzeżeń co do działalności Zarządu, wystąpił Rycina 11 Sesja Współpraca specjalisty medycyny rodzinnej i nefrologa. Od lewej: prof. R. Gellert, dr A. MastalerzMigas, prof. J. Imiela (fot. Janusz Ostrowski). Session titled The cooperation of the general practitioner and the nephrologist. First left: prof. R. Gellert, dr A. Mastalerz-Migas, prof. J. Imiela (photo by Janusz Ostrowski). 61

do zebranych z wnioskiem o udzielenie absolutorium ustępującemu Zarządowi, które zostało udzielone w głosowaniu jawnym. W wyniku głosowania tajnego, na nowego Prezesa PTN na lata 2013-2016 została wybrana prof. Magdalena Durlik, a V-ce Prezesem w takim samym głosowaniu został wybrany prof. Michał Nowicki. Kolejnym punktem Zgromadzenia był wybór nowego Zarządu. W wyniku wyborów tajnych nowymi członkami Zarządu zostali: prof. Jolanta Małyszko, prof. Andrzej Oko, prof. Tomasz Stompór, prof. Jerzy Chudek i prof. Wojciech Załuska. Potem przystąpiono do wyboru Komisji Rewizyjnej, w której znaleźli się: prof. Alicja Dębska Ślizień, doc. Marcin Adamczak i prof. Ewa Żukowska-Szczechowska. W czasie zebrania zatwierdzono także kandydaturę prof. Johannesa Manna do nadania tytułu Członka Honorowego PTN. Podano także do wiadomości, że kolejna konferencja, poza najbliższą w czerwcu w Lublinie, odbędzie się w 2015 roku w Kołobrzegu, a następny Zjazd w 2016 roku w Łodzi. Bezpośrednio po Walnym Zgromadzeniu PTN odbyła się druga już sesja plakatowa Przewlekła Choroba Nerek i Transplantologia kliniczna. Łącznie w czasie dwóch sesji plakatowych zaprezentowano 147 prac, dla przypomnienia w czasie poprzedniego Zjaz- du 89 prac. Wszystkie prace były oceniane przez recenzentów pod przewodnictwem prof. Rajmunda Adamca. Kolejnym punktem programu naukowego była druga sesja Przemysł dla polskiej nefrologii. Przewodniczącymi sesji byli prof. Ryszard Grenda, prof. Krzysztof Marczewski oraz prof. Andrzej Rydzewski. Przygotowano cztery kolejne wykłady sponsorowane przez firmy Roche, Genzyme, Gambro i Fresenius Medical Care: prof. A. Więcek Roche-115 lat innowacji w ochronie zdrowia, dr Krzysztof Pawlaczyk Co nefrolog powinien wiedzieć o chorobie Fabry ego, dr Norbert Stablewski Nowe kierunki rozwoju dializoterapii w XXI wieku i prof. Magdalena Krajewska Hemofiltracja u kogo i jak zastosować, żeby przynosiła największą korzyść. Kolejny dzień zakończył się spotkaniem towarzyskim w historycznej Hali Stulecia. Ostatni dzień Zjazdu rozpoczął się sesją Przewlekła choroba nerek, którą prowadzili prof. Lucyna Janicka, prof. Dariusz Moczulski oraz prof. Zofia Niemir. W czasie tej sesji wystąpili: prof. A. Więcek z wykładem Denerwacja nerek, czy zwalnia przebieg przewlekłego uszkodzenia, prof. J. Manitius Wpływ zagrożeń cywilizacyjnych na rozwój i przebieg przewlekłej choroby nerek, prof. Andrzej Oko Toczniowe zapalenie nerek, nowości diagnostyczne i terapeutyczne. Po wykładach odbyły się dwie prezentacje ustne, dr Marii Bożentowicz-Wikarek i dr Jerzego Kopcia w imieniu Zespołów. Kolejną w tym dniu była sesja Transplantologia kliniczna odbywająca się pod współprzewodnictwem prof. Marii Boratyńskiej, prof. Mieczysława Lao oraz prof. Leszka Pączka. Wygłoszono trzy wykłady: prof. M. Durlik Współczesna immunosupresja: skuteczność i zagrożenia, prof. K. Ciechanowski Zapobieganie powikłaniom sercowo-naczyniowym u biorców przeszczepu nerki oraz prof. A. Dębska-Ślizień Utrata czynności przeszczepu, powrót do dializoterapii, przegląd najistotniejszych problemów. Po wykładach były cztery doniesienia ustne prezentowane przez doc. M. Adamczaka, prof. L. Domańskiego, dr M. Banasiaka i prof. A. Debską-Slizień występujących w imieniu swoich zespołów. Ostatnią sesję Nefrologia praktycznainteraktywna sesja przypadków klinicznych prowadzili prof. A. Grzegorzewska, prof. Jacek Małyszko, prof. M. Roszkowska-Blaim oraz prof. J. Rysz. Omawiano następujące tematy: Polski rejestr Nefropatii-stan aktualny (doc. Agnieszka Perkowska-Ptasińska), Kłębuszkowe zapalenia nerek (prof. M. Rycina 12 Prof. Magdalena Durlik nowa Prezes PTN, pierwsze zdjęcie (fot. Janusz Ostrowski). Prof. M. Durlik the new President of the Polish Society of Nephrology, first picture (photo by Janusz Ostrowski). Rycina 13 Nowy Zarząd i Komisja Rewizyjna PTN (fot. Janusz Ostrowski). The new Board and Committee of Auditors of the Polish Society of Nephrology (photo by Janusz Ostrowski). Rycina 14 Sesja Przemysł dla polskiej Nefrologii II. Od lewej: prof. R. Grenda, prof. K. Marczewski, prof. A. Rydzewski (fot. Janusz Ostrowski). Session titled Industry for the Polish nephrology II. First left: prof. R. Grenda, prof. K. Marczewski, prof. A. Rydzewski (photo by Janusz Ostrowski). Rycina 15 Wystawa fotograficzna Członkowie Honorowi Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego (fot. Maria Ostrowska). Photo Exibition titled Honorary Members of the Polish Society of Nephrology (photo by Maria Ostrowska). 62 J. Ostrowski i B. Rutkowski

Rycina 16 Profesor Zbylut Twardowski w czasie podpisywania swojej nowej książki. Z lewej dr S. Bautembach (fot. Janusz Ostrowski). Professor Zbylut Twardowski signing his new book. First left dr S. Bautembach (photo by Janusz Ostrowski). Rycina 17 Prof. B. Rutkowski podpisuje swoją nową książkę (fot. Maria Ostrowska). Professor Bolesław Rutkowski signing his new book (photo by Maria Ostrowska). Klinger i prof. M. Krajewska), Hemodializa (prof. J. Chudek i prof. W. Załuska) oraz Dializa otrzewnowa (dr E. Wojtaszek i prof. T. Stompór). Po zakończeniu wszystkich programowych sesji naukowych przystąpiono do wręczenia nagród. Jedną z najważniejszych, od Zarządu ERA-EDTA dla autora pracy najwyżej ocenionej przez Komitet Naukowy XI Zjazdu PTN otrzymał dr Mirosław Banasiak za pracę Anti endothelial cell antibodies (AECA) are associated with a worse early renal transplant function. Nagrodą było zwolnienie z opłaty członkowskiej ERA- EDTA przez trzy lata oraz bezpłatny udział w jednym Kongresie ERA-EDTA. W czasie trwania Zjazdu miały miejsce jeszcze inne istotne wydarzenia. Jednym z nich była wystawa fotograficzna Członkowie Honorowi Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego przygotowana przez członków Sekcji Historycznej PTN, autorów niniejszego opracowania. Na wystawie pokazano 32 zdjęcia przedstawiające sylwetki niektórych Członków Honorowych PTN z krótkimi charakterystykami dotyczącymi ich życia i działalności. Drugą wystawę, również fotograficzną Nerkowcy przygotowało Studenckie Koło Naukowe Nefrologii przy Klinice Nefrologii i Medycyny Transplantacyjnej UM we Wrocławiu. Bardzo ważnym wydarzeniem była również promocja książki prof. Zbyluta Twardowskiego, jednego z pionierów dializoterapii i nefrologii polskiej oraz światowej, Członka Honorowego PTN. Książka zatytułowana Z nefrologią przez świat. Autobiografia ma także swoją anglojęzyczną wersję i została wydana w Stanach Zjednoczonych. Swoją promocję w czasie Zjazdu miała także kolejna książka autorstwa prof. Bolesława Rutkowskiego i dr Sławomira Lizakowskiego Kompendium leków w nefrologii. Obie pozycje zostały wydane przez Wydawnictwo Medyczne Via Medica z Gdańska. Jak już pisaliśmy na wstępie, XI Zjazd PTN we Wrocławiu był najważniejszym naukowym i szkoleniowym wydarzeniem nefrologicznym w 2013 roku w naszym kraju. Zorganizowany został w pięknym, tętniącym życiem mieście przez Zespół Katedry i Kliniki Nefrologii i Medycyny Transplantacyjnej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, kierowanym przez profesora Mariana Klingera, Krajowego Specjalisty ds. Nefrologii. Komitet Naukowy Zjazdu przygotował bardzo interesujący program naukowy, który został zaprezentowany przez wybitnych polskich nefrologów, a także przez bardzo znanych przedstawicieli w skali międzynarodowej. W programie były zarówno wykłady, doniesienia ustne, sesje plakatowe oraz jako nowość, sesje Przemysł dla polskiej nefrologii. Komitet Organizacyjny zapewnił natomiast bardzo sprawny i przyjazny przebieg Zjazdu w Centrum Kongresowym. W czasie Kongresu odbyły się również wybory nowego Zarządu na kolejną trzyletnią kadencję. Nowym Zarządem będzie po raz pierwszy kierowała kobieta, profesor Magdalena Durlik, co gwarantuje bardzo aktywną i sprawną pracę Towarzystwa na najbliższe lata. Kolejna, XXI Konferencja Naukowo- Szkoleniowa PTN odbędzie się w czerwcu 2014 roku w Lublinie. Piśmiennictwo: 1. Ostrowski J, Rutkowski B: Sprawozdanie z XVIII Konferencji Naukowo-Szkoleniowej Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego Nerka-od biologii molekularnej do pacjenta, Warszawa, 4-6 czerwca 2009 r. Nefrol Dial Pol. 2009; 4: 271-274. 2. Ostrowski J, Rutkowski B: X Jubileuszowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego, Bydgoszcz, 26-29 maja 2010. Nefrol Dial Pol. 2010; 4: 231-236. 3. Ostrowski J, Rutkowski B: Sprawozdanie z XIX Konferencji Naukowo-Szkoleniowej Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego. Rzeszów, 2-4 czerwca 2011. Nefrol Dial Pol. 2012; 1: 45-49. 4. Ostrowski J, Rutkowski B: XX Jubileuszowa Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego. Olsztyn-Ryn, 14-16 czerwca 2012 r. Podsumowanie. Nefrol Dial Pol. 2013; 1: 42. 5. Ostrowski J, Rutkowski B, Klinger M, Mastalerz- Migas A: Wspomnienie o Profesorze Andrzeju Steciwko. Nefrol Dial Pol. 2013; 2: 47-48. 63