POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 120/15. Dnia 11 marca 2016 r. Sąd Najwyższy w składzie:

Podobne dokumenty
POSTANOWIENIE. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk

UCHWAŁA. SSN Anna Owczarek (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

POSTANOWIENIE. SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący) SSN Barbara Myszka (sprawozdawca) SSN Krzysztof Pietrzykowski

POSTANOWIENIE. SSN Marta Romańska (przewodniczący) SSN Jan Górowski SSN Karol Weitz (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Karol Weitz (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) del. SSA Michał Kłos

Postanowienie z dnia 23 maja 2002 r., IV CKN 1092/00

POSTANOWIENIE. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski SSA Jacek Grela (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej. skargi kasacyjnej wnioskodawców od postanowienia Sądu Okręgowego

POSTANOWIENIE. SSN Marta Romańska (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 348/14. Dnia 9 kwietnia 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Jan Górowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Barbara Myszka (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk SSN Antoni Górski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 9/09. Dnia 15 maja 2009 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 204/13. Dnia 15 stycznia 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Maria Szulc (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Maria Szulc

POSTANOWIENIE. SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Maria Szulc

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 377/13. Dnia 4 kwietnia 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote

POSTANOWIENIE. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) SSN Maria Szulc

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 207/12. Dnia 20 grudnia 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Anna Kozłowska

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski

POSTANOWIENIE. SSN Jan Górowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Krzysztof Pietrzykowski SSN Katarzyna Tyczka-Rote

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 21/14. Dnia 20 listopada 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Maria Szulc (przewodniczący) SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca) SSN Władysław Pawlak

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski

POSTANOWIENIE. SSN Bogumiła Ustjanicz (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Iwona Koper (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Władysław Pawlak SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 116/12. Dnia 14 listopada 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 21/15. Dnia 23 października 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 503/12. Dnia 18 kwietnia 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 82/10. Dnia 16 czerwca 2010 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 392/10. Dnia 25 lutego 2011 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 218/11. Dnia 19 stycznia 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący) SSN Wojciech Katner SSA Elżbieta Fijałkowska (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. w sprawie z wniosku Skarbu Państwa Agencji Nieruchomości. przy uczestnictwie M.Ł., H.S., Gminy S. i Starosty Powiatu Ś.

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 412/16. Dnia 27 kwietnia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Marian Kocon (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 131/14. Dnia 7 listopada 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz

POSTANOWIENIE. SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) SSN Maria Szulc

POSTANOWIENIE. SSN Barbara Myszka (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSA Katarzyna Polańska-Farion

POSTANOWIENIE. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Władysław Pawlak. Protokolant Katarzyna Jóskowiak

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSA Monika Koba Protokolant Maryla Czajkowska

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 84/13. Dnia 4 grudnia 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Marta Romańska (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak SSN Władysław Pawlak (sprawozdawca)

Postanowienie z dnia 23 czerwca 2010 r., II CSK 661/09

POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Strus (przewodniczący) SSN Gerard Bieniek SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz. Protokolant Anna Matura

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 32/11. Dnia 21 września 2011 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Maria Szulc SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)

UCHWAŁA. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Jan Górowski SSN Marian Kocon (sprawozdawca) Protokolant Katarzyna Bartczak

POSTANOWIENIE. SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek SSN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Protokolant Ewa Krentzel

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSA Agnieszka Piotrowska

POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Anna Owczarek (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

POSTANOWIENIE. SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSN Dariusz Zawistowski

POSTANOWIENIE. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący) SSN Marta Romańska SSN Maria Szulc (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Iwona Koper SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Marek Sychowicz

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 433/12. Dnia 6 września 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CSK 194/11. Dnia 27 kwietnia 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSN Zbigniew Kwaśniewski

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSN Kazimierz Zawada

POSTANOWIENIE. SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Maria Grzelka (sprawozdawca) SSN Kazimierz Zawada

POSTANOWIENIE. przy uczestnictwie Skarbu Państwa reprezentowanego przez Nadleśniczego. o założenie księgi wieczystej i wpis prawa własności,

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 626/12. Dnia 26 czerwca 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. o wykreślenie dożywotniej służebności osobistej z działu III, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej

POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Jan Górowski (sprawozdawca) SSN Anna Owczarek

POSTANOWIENIE. po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej. skargi kasacyjnej wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Krzysztof Pietrzykowski

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 23/11. Dnia 7 października 2011 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 223/14. Dnia 22 stycznia 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Gerard Bieniek SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Iwona Koper SSN Marian Kocon

POSTANOWIENIE. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Marta Romańska (sprawozdawca)

Postanowienie z dnia 25 lipca 2001 r., I CKN 1350/98

POSTANOWIENIE. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Wojciech Katner

POSTANOWIENIE. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. . akt III CSK 84/10. Dnia 5 stycznia 2011 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 654/13. Dnia 25 czerwca 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Maria Szulc

POSTANOWIENIE. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 265/08. Dnia 8 stycznia 2009 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 230/16. Dnia 19 stycznia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie:

Transkrypt:

Sygn. akt I CSK 120/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 11 marca 2016 r. SSN Jan Górowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Józef Frąckowiak SSN Monika Koba w sprawie z wniosku Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta W. o założenie księgi wieczystej, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 11 marca 2016 r., skargi kasacyjnej wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego w W. z dnia 30 października 2014 r., oddala skargę kasacyjną.

2 UZASADNIENIE Prezydent m. W. w dniu 17 marca 2014 r. imieniem Skarbu Państwa wystąpił z wnioskiem o założenie księgi wieczystej dla działek ewidencyjnych nr 57 w obrębie 0561 o pow. 3952 m 2 i nr 58 w obrębie 0561 o pow. 426 m 2 położonych w W. w Dzielnicy M. przy ul. K. /Ł. oraz ujawnienie jako właściciela Skarbu Państwa. Do wniosku dołączono wypisy z rejestru gruntów oraz wyrysy z mapy ewidencyjnej. Jako podstawę wpisu prawa własności wnioskodawca powołał art. 713 Kodeksu Napoleona. Podniesiono w nim, że z dokumentów tych wynika, iż właścicielem działki nr 57 jest Skarb Państwa, zaś odnośnie działki ewidencyjnej nr 58 właściciel nie jest ustalony. Teren jest niehipotekowany. Skarb Państwa nie posiada dokumentów stwierdzających prawa własności do tych działek. W związku z tym tytuł Skarbu Państwa wynika z określonej w Kodeksie Napoleona zasady domniemania własności państwowej do rzeczy, w stosunku do której nie istnieją jakiekolwiek tytuły na rzecz innych osób. Wniósł także jeżeli Sąd uzna, że istnieją wątpliwości, iż prawo własności nie zostało dostatecznie wykazane o dokonanie obwieszczenia publicznego. Postanowieniem z 9 kwietnia 2014 r. referendarz sądowy Sądu Rejonowego w W. oddalił wniosek. Wnioskodawca w skardze od powyższego rozstrzygnięcia wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i uwzględnienie żądania. Postanowieniem z 28 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy w W. oddalił wniosek. Podniósł, że wnioskodawca powołał się na art. 713 Kodeksu Napoleona wywodząc swój tytuł własności wprost z tego przepisu, który stanowił, iż majątek niemający właściciela należy do państwa. Przepis ten utracił swoją moc z dniem 1 stycznia 1947 r. na podstawie dekretu z dnia 11 października 1946 r. Przepisy wprowadzające prawo rzeczowe i prawo o księgach wieczystych (Dz.U. Nr 57, poz. 321 ze zm.). Stwierdził, że zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2013 r., III CZP 29/13 (OSNC 2014, nr 1, poz. 5) przepis ten może stanowić samodzielną podstawę dokonania wpisu w księdze wieczystej prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa.

3 Wskazał jednak, że aby wnioskodawca mógł wprost skorzystać z unormowania zawartego w art. 713 Kodeksu Napoleona musi udowodnić, iż w czasie obowiązywania tego przepisu, to jest pomiędzy dniem 22 lipca 1807 r. a dniem 31 grudnia 1946 r. przedmiotowe działki nie miały właściciela. Sąd Rejonowy uznał, że wnioskodawca nie złożył dokumentu, który stanowiłby podstawę założenia księgi wieczystej i ujawnienia żądanego wpisu. Żaden załączony do wniosku dokument nie stanowił o nieruchomości w dacie sprzed 1 stycznia 1947 roku, czyli nie dotyczył okresu obowiązywania przepisów Kodeksu Napoleona. Załączone dokumenty geodezyjne odnosiły się do stanu obecnego i nie stanowiły dowodu niezbędnego do uznania, iż właścicielem nieruchomości jest Skarb Państwa. Sąd pierwszej instancji powołując się na art. 626 2 3 k.p.c. wskazał, że to wnioskodawca ma obowiązek dołączyć do wniosku dokumenty stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej. Sąd dokonując wpisu w nowozakładanej księdze wieczystej nie może opierać się na domniemaniu, że nie istnieją inni właściciele przedmiotowych działek i w związku z tym właścicielem jest Skarb Państwa. Domniemanie samo w sobie nie stanowi podstawy wpisu w księdze wieczystej, gdyż służy ułatwieniu dowodzenia. Zgodnie z 19 i 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 17 września 2001 roku w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz.U. Nr 102, poz. 1122 ze zm., dalej: rozporządzenie ), do założenia księgi wieczystej niezbędne jest, aby do wniosku były dołączone dokumenty stwierdzające nabycie własności. Wnioskodawca nie dysponuje żadnym dokumentem, z którego wynikałoby prawo własności i który umożliwiłby zastosowanie art. 713 Kodeksu Napoleona. Według oceny Sądu Rejonowego, brak było również podstaw do dokonania obwieszczenia w trybie 24 rozporządzenia oraz 107 i 108 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 21 listopada 2013 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym (Dz.U. z 2013 r., poz. 1411, ze zm., dalej: rozporządzenie z 2013 r. ). Sąd Rejonowy wyraził zapatrywanie, że samo obwieszczenie nie może zastąpić ustalenia tytułu własności, którym wnioskodawca się nie legitymuje.

4 Podniósł, że powołane przepisy dotyczą tylko takiej sytuacji, gdy wnioskodawca żądający założenia księgi wieczystej dysponuje dokumentem uprawdopodobniającym, iż jest właścicielem, ale dokumenty te nie są wystarczające do założenia księgi wieczystej w trybie zwykłym, a zatem w sytuacji innej aniżeli objęta postępowaniem. W jego ocenie, nie mogły stanowić, jako podstawy uwzględnienia wniosku, niczym nie poparte twierdzenia wnioskodawcy, jak też nie można było przyjąć jako podstawy ustaleń wyłącznie domniemania z art. 713 Kodeksu Napoleona. Postanowienie Sądu Rejonowego zaskarżył wnioskodawca i Sąd Okręgowy w W. postanowieniem z dnia 30 października 2014 r. apelację oddalił. Podzielił i przyjął za własne, zarówno dokonane przez sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne, jak również ich prawną ocenę. Zgodził się, co do zasady, że dopuszczalne jest ujawnienie prawa w księdze wieczystej, a także jej założenie, jeśli jego nabycie następuje z mocy przepisu ustawy i podniósł, iż trafnie skarżący odwołał się przykładowo do art. 2 ustawy z dnia 30 maja 1962 r. Prawo wodne (Dz.U. Nr 34, poz. 158 ze zm.). Zauważył, że choć ustawa ta została uchylona z dniem 1 stycznia 1975 r., to nie stoi to na przeszkodzie dokonywaniu obecnie wpisu prawa własności Skarbu Państwa na jej podstawie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 1997 r., II CKN 216/97, OSNC 1998, nr 1, poz. 7). Wyraził pogląd, że art. 713 Kodeksu Napoleona nie stanowił o nabyciu przez państwo własności nieruchomości, a wprowadzał jedynie zasadę domniemania własności państwowej dla rzeczy, w stosunku do których nie istnieją jakiekolwiek tytuły na rzecz innych osób. Za sądem pierwszej instancji wskazał, że w sprawie niezbędne jest dokonanie ustaleń zmierzających do oceny podstawy materialnoprawnej wpisu, co wykracza poza zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego. Jego zdaniem, dokumenty dołączone do wniosku w najmniejszym stopniu nie sugerują nawet jaki był faktyczny i prawny stan nieruchomości objętej wnioskiem, co tym bardziej nie daje podstaw do oceny tej sytuacji w dacie zaprzestania obowiązywania Kodeksu Napoleona. W rezultacie zarzut naruszenia art. 244 k.p.c. w zw. z art. 13 2 k.p.c. uznał za chybiony.

5 Wskazał, że stosownie do regulacji zawartych w 19 i 20 rozporządzenia założenie księgi wieczystej dla nieruchomości wymaga dołączenia do wniosku dokumentu stwierdzającego nabycie własności określonej nieruchomości. Wyraził pogląd, że nie ma racji skarżący twierdząc, iż doszło do uchybienia unormowaniu zawartemu w 24 rozporządzenia, który nakazuje zarządzenie obwieszczenia publicznego, gdy prawo własności tego, kto ma być wpisany, nie zostało dostatecznie wykazane. Wyraził zapatrywanie, że językowa wykładnia wyrażenia dostatecznie wykazane" nie pozostawia wątpliwości, co do tego, iż zarządzenie ogłoszenia możliwe jest wyłącznie w razie powołania i dołączenia do wniosku takich dokumentów, które pozwolą, co najmniej wnioskować, iż dana osoba najprawdopodobniej jest właścicielem. Tymczasem, jego zdaniem, do wniosku nie dołączono żadnych dokumentów, które pozwalałyby choćby w nieznacznym stopniu zakładać możliwość istnienia po stronie wnioskodawcy tytułu właścicielskiego. Za chybiony uznał także zarzut naruszenia art. 234 k.p.c. w zw. z art. 13 2 k.p.c. przez ich niezastosowanie. Podkreślił, że ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (jedn. tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 707 ze zm., dalej: u.k.w.h. ) jak również wydane na jej podstawie przepisy wykonawcze nie przewidują ujawniania wpisów na podstawie domniemań ustanowionych przez prawo. Domniemania, w tym w szczególności te, których obalenie jest przewidziane prawem, służą ułatwieniu dowodzenia i same w sobie nie mogą stanowić podstawy wpisu w księdze wieczystej. W skardze kasacyjnej skarżący zarzucił naruszenie art. 715 Kodeksu Napoleona przez uznanie, że przepis ten jedynie wprowadzał domniemanie prawne i nie mógł stanowić podstawy do wpisu prawa własności w księdze wieczystej na rzecz Skarbu Państwa. W ramach naruszenia przepisów postępowania wnioskodawca zarzucił obrazę art. 626 9 w zw. z art. 391 1 i art. 13 2 k.p.c., przez wadliwe uznanie, że brak jest podstaw do dokonania wpisu własności na rzecz Skarbu Państwa w sprawie, oraz art. 626 8 1, 2 i 10 k.p.c. w zw. z 108 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 2013 r. w zw. art. 391 1 i z art. 13 2 k.p.c. przez jego niezastosowanie w sprawie i uznanie, że brak jest podstaw do zarządzenia obwieszczenia publicznego. Wniósł o uchylenie w zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

6 Sąd Najwyższy zważył, co następuje: Na wstępie należało odpowiedzieć na pytanie, czy powołany w skardze przepis rozporządzenia wykonawczego mógł być w sprawie stosowany, skoro w judykaturze wyrażono pogląd, że art. 626 8 2 k.p.c. stosuje się także wtedy, gdy postępowanie wieczystoksięgowe zmierza do założenia księgi wieczystej (art. 626 10 k.p.c.) przez dokonanie pierwszego wpisu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2015 r., III CSK 145/14, BSN 2015, nr 4, s. 11). Problem ten wiąże się ze zmianami wynikającymi z ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy - Prawo notariacie (Dz.U. Nr 63, poz. 635, dalej: ustawa z dnia 11 maja 2001 r.), która weszła w życie 23 września 2001 r. Jedną z tych zmian była likwidacja odrębnego postępowania o założenie księgi wieczystej. Uchylony wtedy art. 64 u.k.w.h. upoważniał Ministra Sprawiedliwości do określenia w rozporządzeniu szczegółowego trybu postępowania o założenie księgi wieczystej i z tego względu w postanowieniu z dnia 30 stycznia 2015 r., III CSK 145/14 Sąd Najwyższy przyjął, że art. 20 ust. 2 i 24 ust. 1 rozporządzenia z 2001 r. nie mają umocowania ustawowego. Z tego względu odwołując się do art. 92 ust 1 i art. 178 ust. 1 Konstytucji uznał, że nie można ich stosować jako sprzecznych z art. 626 8 2 k.p.c. Tymczasem, art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 218 ze zm.) zmienił z dniem 18 listopada 2015 art. 25 1 u.k.w.h. umocowując w ustępie 2 Ministra Sprawiedliwości do określenia w drodze rozporządzenia sposobu zakładania oraz prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformacyjnym uwzględniając strukturę księgi określoną w art. 25. Przepis ten obowiązywał jednak od dnia 23 września 2001 r. z tym, że dotyczył prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym. W oparciu o tę delegację ustawową zostało wydane powołane rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym, które kilkakrotne już było nowelizowane.

7 W 103 ust. 1 tego aktu wykonawczego unormowano, że założenie księgi wieczystej następuje na podstawie wniosku i co powinien on zawierać, a w ustępie 4 tego przepisu, iż jeżeli nieruchomość nie miała księgi wieczystej, ani zbioru dokumentów, wniosek powinien zawierać odpowiednie oświadczenie w tej sprawie. Paragraf 104 ust. 2 rozporządzenia 2013 r. stanowi, że jeżeli dokument stwierdzający nabycie własności zaginął lub uległ zniszczeniu, a wnioskodawca nie ma jego poświadczonego odpisu, powinien powołać inne dowody stwierdzające nabycie własności nieruchomości określonej we wniosku. Z kolei z 108 tego aktu wykonawczego wynika, że zarządzone przez sąd obwieszczenie publiczne, w przypadku gdy zakładana jest księga wieczysta, a prawo własności tego, kto ma być wpisany, nie zostało dostatecznie wykazane powinno zawierać oznaczenie nieruchomości w sposób określony w art. 103, wymienienie osób przypisujących sobie prawo własności, oraz wezwanie wszystkich roszczących sobie prawa do nieruchomości, ażeby zgłosili w terminie wyznaczonym nie krótszym niż miesiąc i dłuższym niż trzy miesiące swoje prawa i złożyli potrzebne dokumenty do ich wykazania, pod rygorem pominięcia ujawnienia ich praw w zakładanej księdze wieczystej. Rozważając relację art. 628 8 2 k.p.c. i art. 25 1 ust. 2 u.k.w.h. oraz wydanymi na podstawie zawartej w nim delegacji ustawowej wyżej zasygnalizowanymi unormowaniami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym trzeba zastosować powszechnie przyjmowaną w takim wypadku wykładnię prokonstytucyjną, a jej sens sprowadza się do takiej interpretacji wątpliwych przepisów, której wynik jest zgodny z zasadami i prawami wynikającymi z ustawy zasadniczej. Rozpoznając wniosek o wpis, sąd wprawdzie bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów, oraz treść księgi wieczystej (art. 628 8 2 k.p.c.), niemniej w omawianym wypadku nie mogą tu wchodzić w rachubę dokumenty, o których mowa w art. 31 ust. 1 u.k.w.h., czyli np. wskazujące wprost na tytuł własności, chociażby z tego względu, że utrwalony w literaturze i judykaturze jest pogląd, iż bezpośrednią podstawę wpisu może stanowić przepis ustawy. Z treści powołanego przepisu wieczystoksięgowego

8 wynika, że są to co najmniej dokumenty z podpisem notarialnie poświadczonym. Z kolei art. 628 2 2 k.p.c. wprost określa, że hipoteza tego unormowania obejmuje nie dokument, lecz dokumenty. Mogą to być więc różne dokumenty, które wskazują na spełnienie wymagań koniecznych dla dokonania konkretnego wpisu (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2010 r., I CSK 222/09, OSNC-ZD 2010, nr C, poz. 93; z dnia 20 czerwca 2012 r., I CSK 220/12, OSNC-ZD 2013, nr B, poz. 41; z dnia 11 kwietnia 2013 r., II CSK 447/12, niepubl.; z dnia 15 stycznia 2014 r., I CSK 204/13, niepubl.), Pozostaje pytanie, czy w postępowaniu o dokonanie pierwszego wpisu, z którego dokonaniem następuje założenie księgi wieczystej (art. 628 8 10 k.p.c.) można zastosować znaną w procedurze cywilnej instytucję obwieszczenia o jakim mowa w 108 rozporządzenia z 2013 r. Pomimo wątpliwości, za odpowiedzią pozytywną w tym wypadku przemawia to, że instytucja ta nie służy dokonaniu wpisu na rzecz wnioskodawcy, a zatem nie mieści się w zakresie unormowania zawartego w art. 626 8 2 k.p.c. Jest natomiast elementem postępowania szerszego tj. o pierwszy wpis oraz założenie księgi wieczystej i zabezpiecza interesy nieznanych osób trzecich, które w razie ujawnienia dokumentów wskazujących jednak na ich prawo zapobiegną błędnemu wpisowi prawa na rzecz wnioskodawcy. Przyjęcie więc, że w takim wypadku jednak 108 rozporządzenia z 2013 r. znajduje umocowanie w art. 25 1 ust 2 u.k.w.h., tj. że jest to element zakładania oraz prowadzenia księgi wieczystej, nie narusza praw i wartości konstytucyjnych. W uchwale z dnia 27 czerwca 2013 r., III CZP 29/13 (OSNC 2014, nr 1, poz.5) Sąd Najwyższy wyraził stanowisko, że art. 713 kodeksu cywilnego Napoleona może stanowić samodzielną podstawę dokonania wpisu w księdze wieczystej prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa. Powołanie się przez Skarb Państwa na prawo własności nieruchomości wynikające z art. 713 kodeksu cywilnego Napoleona we wniosku, do którego nie dołączono żadnych dokumentów wykazujących to prawo, stanowi wystarczającą podstawę do zarządzenia przez sąd obwieszczenia publicznego ( 24 ust. 1 rozporządzenia, który odpowiada powołanemu w skardze 108 ust 1 rozporządzenia z 2013 r.).

9 Podniósł, że argumenty systemowe i funkcjonalne przemawiają za wykładnią, że art. 713 kodeksu Napoleona należy rozumieć szerzej, a więc nie tylko, iż dotyczy nieruchomości niczyich, których w znaczeniu prawnym nie było i nie ma, ale jako odnoszący się również do sytuacji, w których właściciel nieruchomości jest nieznany. Podniósł, że taka wykładnia pozwala na uregulowanie stosunków własnościowych istniejących w czasie i na obszarze obowiązywania omawianego przepisu, a wynikających ze zdarzeń, które nastąpiły przed wejściem w życie tego przepisu i wywoływały wątpliwości, co do stanu prawnego w dniu jego wejścia w życie. Poza tym wyraził pogląd, że przepis ten reguluje stosunki prawne dotyczące nieruchomości i wynikające ze zdarzeń, które nastąpiły w czasie jego obowiązywania. Wyraźnie stwierdził, że dopuszczalne jest przyjęcie, że art. 713 kodeksu Napoleona stanowi podstawę nabycia własności nieruchomości również wtedy, gdy nie da się ustalić jej właściciela. Jego zdaniem, taki pogląd jest zgodny z argumentami płynącymi z wykładni systemowej, a podobny kierunek rozwiązań został przyjęty między innymi w dekrecie z dnia 8 marca 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich (Dz.U. Nr 13, poz. 87 ze zm.). Sąd Najwyższy w uchwale tej także wskazał, że wnioskodawca nie przedstawił żadnego dokumentu, z którego wynika, iż Skarb Państwa jest właścicielem nieruchomości. Odwołując się do postanowienia z dnia 28 stycznia 2010 r., I CSK 222/09 (OSNC-ZD 2010, nr C, poz. 93) podniósł, że gdy prawo własności zostało dostatecznie wykazane, stosowanie tego przepisu jest bezprzedmiotowe, gdyż wtedy istnieje podstawa dokonania wpisu bez potrzeby zarządzenia obwieszczenia publicznego. Podzielając ten pogląd, podniósł, że 24 rozporządzenia nie stanowi wyjątku od przepisów dotyczących postępowania wieczystoksięgowego, w tym zwłaszcza art. 626 8 k.p.c. ograniczającego kognicję sądu. Przy interpretacji przepisów o postępowaniu wieczystoksięgowym należy uwzględnić argumenty wynikające z prawa materialnego. Przyjęcie skuteczności prawnorzeczowej art. 713 kodeksu Napoleona musi mieć konsekwencje w przyznaniu wnioskodawcy instrumentów prawnych służących ochronie jego praw właścicielskich. Niewątpliwie podstawowe znaczenie ma możliwość ujawnienia prawa własności nieruchomości w księdze wieczystej; zamknięcie tej możliwości

10 oznaczałoby istotne naruszenie bezpieczeństwa prawnego właściciela między innymi przez pozbawienie go ochrony przewidzianej w art. 5 u.k.w.h. Także w literaturze podzielono zapatrywanie, że art. 713 kodeksu Napoleona może stanowić samodzielną podstawę dokonania wpisu w księdze wieczystej; na mocy stosowanych bowiem analogicznie art. XXVI i XXVII przepisów wprowadzających prawo rzeczowe i prawo o księgach wieczystych (Dz.U. Nr 57, poz. 321) i art. XXXVII p.w.k.c. prawa rzeczowe istniejące w chwili wejścia w życie prawa rzeczowego, a następnie kodeksu cywilnego pozostają w mocy, a ich treść podlega od tej chwili przepisom tego prawa. Artykuł 713 kodeksu Napoleona ma zastosowanie wtedy, gdy nieruchomość nie miała pana przed dniem 1 stycznia 1947 r. i była położona na obszarze jego obowiązywania. Niewątpliwe przepis ten obejmuje rzeczy niemające żadnego ustalonego właściciela, a nie nieruchomości właściciela, który nie jest znany z miejsca pobytu. Z tego względu, we wniosku Skarb Państwa powinien podnieść, że w czasie obowiązywania Kodeksu Napoleona tj. od 1 maja 1808 r. do dnia 31 grudnia 1946 r., nieruchomość nie miała innego właściciela. Sam brak informacji w aktualnej ewidencji gruntów i budynków o właścicielu, nie jest wystarczającą podstawą do stwierdzenia, że Skarb Państwa stał się właścicielem nieruchomości na podstawie art. 713 kodeksu Napoleona, gdyż dowody te odnoszą się do obecnej sytuacji nieruchomości, a nie stanu faktycznego przed dniem 1 stycznia 1947 r. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2012 r., I CSK 220/12, OSNC ZD 2013, nr B, poz. 41). Dołączone do wniosku wypisy z rejestru gruntów obrazują stan na dzień 26 lutego 2014 r. i stwierdzają jedynie, że teren ten nie był objęty działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy (Dz.U. Nr 50, poz. 279). Pomijając nawet niezupełne twierdzenia wniosku należy stwierdzić, że dokumenty do niego dołączone w żadnej mierze nie potwierdzają okoliczności istotnych dla hipotezy normy zawartej w art. 713 kodeksu Napoleona. Nie chodzi tu oczywiście o dokumenty potwierdzające prawo własności Skarbu Państwa, gdyż wtedy omawiane postępowanie nie wchodziłoby w rachubę, lecz o dokumenty np. geodezyjne

11 obrazujące przedwojenny stan przedmiotowych działek. Innymi słowy, mogą to być wszelkie dokumenty archiwalne, z których by wynikało, że objęte wnioskiem działki były nieruchomościami o nieustalonym właścicielu lub uznawane za skarbowe, choć podmiot ten nie dysponował i nie posiada w stosunku do nich dokumentu potwierdzającego jego własność. W świetle powyższych uwag wniosek, jako nieodpowiadający wymaganiom i do którego nie dołączono dokumentów, które mogłyby potwierdzić hipotezę art. 713 Kodeksu Napoleona trafnie oddalono (art. 629 9 k.p.c.). Aby uzyskać wpis na tej podstawie wnioskodawca winien wystąpić z zupełnym wnioskiem tj. zawierającym wyraźne oświadczenie, że w czasie obowiązywania kodeksu Napoleona tj. od 1 maja 1808 r. do dnia 31 grudnia 1946 r., nieruchomość nie miała ustalonego właściciela i należy go oprzeć na zasygnalizowanych dokumentach archiwalnych; w takim postępowaniu sąd powinien dokonać obwieszczenia o jakim mowa w 108 rozporządzenia z 2013 r. W obecnym postępowaniu, wobec wskazanych braków przeprowadzenie obwieszczenia byłoby przedwczesne. Z tych względów, na podstawie art. 398 14 k.p.c., skargę kasacyjną oddalono. eb