Przydziały mobilizacyjne Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 16 marca 2017 roku w sprawie przydziałów mobilizacyjnych i pracowniczych przydziałów mobilizacyjnych Podstawa: art. 59a ust. 7 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2017 roku, poz. 1430 z póź. zm.). 2 ust. 2: Przydziały mobilizacyjne nadaje się w pierwszej kolejności żołnierzom z nadanymi przydziałami kryzysowymi, żołnierzom rezerwy najmłodszym wiekiem posiadającym najwyższe klasy kwalifikacyjne specjalistów wojskowych, zamieszkującym najbliżej miejsca dyslokacji jednostki wojskowej, do której mogą być powołani w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, oraz ochotnikom. 5 ust. 1: 1. Żołnierze rezerwy mogą mieć nadawane przydziały mobilizacyjne przez łączny okres nie dłuższy niż: 1) Dla szeregowych 15 lat, 2) Dla podoficerów i oficerów 20 lat. 5 ust. 2. Przepis w ust. 1 nie dotyczy żołnierzy rezerwy, którzy wyrazili zgodę na zachowanie tego przydziału, lecz nie dłużej niż do osiągnięcia górnej granicy wieku. Przydziały mobilizacyjne Obowiązki Sił Zbrojnych RP i obywateli w zakresie obronności precyzuje ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP (Dz. U. z 2017 roku, poz. 1430 z póź. zm.). Przepis art. 58 ustawy określa zakres podmiotowy obowiązku służby wojskowej, stanowiąc, że obowiązkowi temu podlegają obywatele polscy, począwszy od dnia, w którym kończą osiemnaście lat życia, do końca roku kalendarzowego, w którym kończą pięćdziesiąt pięć lat życia, a posiadający stopień podoficerski lub oficerski - sześćdziesiąt trzy lata życia. 2. Obowiązkowi służby wojskowej nie podlegają jednak osoby wymienione w ust. 1, które zostały uznane ze względu na stan zdrowia za trwale niezdolne do tej służby. 3. Obowiązkowi służby wojskowej nie podlegają kobiety: 1) w ciąży oraz w okresie sześciu miesięcy po odbyciu porodu 2) sprawujące opiekę nad dziećmi do lat ośmiu 3) sprawujące opiekę nad: a) dziećmi od lat ośmiu do szesnastu b) osobami obłożnie chorymi c) osobami, wobec których orzeczono stałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników d) osobami, wobec których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz samodzielnej egzystencji na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych e) osobami zaliczonymi do znacznego stopnia niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, jeżeli osoby te wspólnie z nimi zamieszkują i opieki tej nie można powierzyć innym osobom. Strona 1
3a. W przypadku kobiet, które złożyły wniosek o zawarcie kontraktu na wykonywanie obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych lub zawarły taki kontrakt, lub pozostających na przydziale kryzysowym i wykonujących obowiązki w ramach Narodowych Sił Rezerwowych albo, które złożyły wniosek o powołanie do służby przygotowawczej lub do terytorialnej służby wojskowej albo które pełnią terytorialną służbę wojskową, obowiązek służby wojskowej ulega zawieszeniu na okres ciąży oraz w okresie sześciu miesięcy po porodzie. Nadawanie przydziałów mobilizacyjnych żołnierzom rezerwy Bardzo ważnym elementem, bezpośrednio wpływającym na zdolność bojową armii podczas działań zbrojnych, jest pełne i właściwe ukompletowanie stanem osobowym jednostek wojskowych i sztabów. Nadanie przydziału mobilizacyjnego jest czynnością administracyjno - prawną. Podstawę prawną do nadania przydziału mobilizacyjnego stanowi art. 59a ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP. W myśl tego przepisu żołnierzy rezerwy, których w pierwszej kolejności przewiduje się powołać do czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, przeznacza się do tej służby poprzez nadanie w czasie pokoju przydziałów mobilizacyjnych na stanowiska służbowe lub do pełnienia funkcji wojskowych, które są określone w etacie jednostki wojskowej na czas wojny. Dotyczy to zarówno przeznaczania żołnierzy rezerwy na konkretne stanowiska w ramach etatowych potrzeb mobilizacyjnych, mobilizacyjnego uzupełnienia wakatów, jak również przeznaczania do grupy zabezpieczenia ukompletowania oraz do pododdziałów i ośrodków zapasowych w ramach pierwszych stanów zmiennych. Przydziały mobilizacyjne nadaje się żołnierzom rezerwy, którzy spełniają wymagane kryteria merytoryczne i formalne do zajmowania przewidzianych dla nich stanowisk, w tym przede wszystkim: 1. posiadają właściwe wyszkolenie wojskowe lub kwalifikacje odpowiadające określonej specjalności wojskowej, wynikającej z opisu stanowiska służbowego 2. spełniają wymogi dotyczące wieku i stanu zdrowia, określone w kryteriach uzupełniania W sytuacji braku możliwości nadania przydziałów mobilizacyjnych żołnierzom rezerwy wyszkolonym w wymaganych specjalnościach wojskowych, przydziały nadaje się żołnierzom rezerwy posiadającym pokrewne specjalności wojskowe. W takich wypadkach żołnierzy tych obejmuje się szkoleniem z zakresu wymaganej specjalności, prowadzonym w ramach ćwiczeń wojskowych. Z uwagi na potrzeby sił zbrojnych, w uzasadnionych przypadkach można wykorzystać żołnierzy (jeśli nie wiąże się z tym stosunek zwierzchności nad oficerami lub podoficerami) posiadających właściwe kwalifikacje na uzupełnienie: 1. stanowisk oficerów młodszych podoficerów o stopniach chorążych oraz podoficerów podchorążych rezerwy ze zdanym egzaminem na oficera 2. stanowisk podoficerów o stopniach chorążych podoficerów o stopniach do starszego sierżanta włącznie 3. stanowisk podoficerów o stopniach do starszego sierżanta włącznie szeregowych (także niewyszkolonych, a posiadających kwalifikacje zawodowe przydatne w wojsku) i podchorążych rezerwy, którzy odbyli przeszkolenie wojskowe i nie złożyli egzaminu na podoficera(ograniczenie to nie dotyczy absolwentów akademii medycznych, tłumaczy, itp.) Z nadania przydziałów mobilizacyjnych wyklucza się żołnierzy rezerwy, którzy: 1. są niezdolni do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju albo są uznani, ze względu na stan zdrowia, za czasowo niezdolnych do czynnej służby wojskowej 2. sprawują bezpośrednią opiekę nad członkiem rodziny, wspólnie z nim zamieszkałym, który nie ukończył szesnastego roku życia lub został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy i do samodzielnej egzystencji albo, który ukończył siedemdziesiąty piąty rok życia, jeżeli nie ma innego pełnoletniego członka rodziny Strona 2
bliższego lub równego stopniem pokrewieństwa obowiązanego do sprawowania tej opieki, albo ze względu na obowiązek sprawowania opieki wynikający z prawomocnego orzeczenia sądu 3. odbywają karę pozbawienia wolności, w tym również karę zastępczą albo, wobec których zarządzono wykonanie takiej kary 4. są tymczasowo aresztowani 5. odbyli służbę zastępczą 6. są reklamowani od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny 7. na stałe zamieszkują za granicą kraju 8. samotnie wychowują dzieci w wieku do lat 16. Nie powinno się również nadawać przydziałów mobilizacyjnych żołnierzom rezerwy, którzy: 1. posiadają przydziały organizacyjno mobilizacyjne do jednostek specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych (SUFO) przewidzianych do militaryzacji, przeznaczonych do ochrony obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa oraz żołnierzom rezerwy przeznaczonym do nadania takiego przydziału 2. zatrudnieni są w oddziałach wart cywilnych jednostek wojskowych, jako pracownicy ochrony, którym nadano pracownicze przydziały mobilizacyjne na stanowiska w oddziałach takich wart lub przeznaczonym do nadania takiego przydziału 3. są karani sądownie za przestępstwa: - przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne (art. 117 126 Kk.) - przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej (art. 127 139 Kk.) - przeciwko obronności określone w art.140 142 Kk., a także za przestępstwo trwałego uchylania się od służby wojskowej określone w art. 339 Kk. - o znamionach zbrodni, tj. zagrożonych karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą - popełnione umyślnie - karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3, bez warunkowego zawieszenia jej wykonania lub gdy odbyli, co najmniej rok kary pozbawienia wolności za takie przestępstwa Dobór żołnierzy rezerwy na przydziały mobilizacyjne przez przedstawiciela jednostki wojskowej odbywa się każdorazowo, jeżeli zachodzi taka potrzeba. Wszelkie zmiany na przydziałach mobilizacyjnych powinny odbywać się za wiedzą i akceptacją dowódcy jednostki. Po przeprowadzeniu typowania na stanowiska zgodnie z Zapotrzebowaniem, sporządza się szczegółową notatkę, w której między innymi powinien być zawarty termin, miejsce oraz planowana ilość żołnierzy przewidzianych do nadania przydziału mobilizacyjnego. Jednostki organizacyjne Żandarmerii Wojskowej, każda w swoim zakresie działania, określają imiennie żołnierzy rezerwy, których wyznacza się: 1. na wszystkie stanowiska kadry zawodowej 2. do GZU na stanowiska wymienione powyżej Ze względu na potrzeby sił zbrojnych, na uzupełnienie stanowisk oficerów i podoficerów w grupie lekarzy korpusu osobowego medycznego oraz w grupie personelu latającego i nawigatorów korpusu osobowego lotnictwa, mogą być wykorzystani podoficerowie i szeregowi rezerwy posiadający odpowiednie kwalifikacje specjalistyczne przydatne na tych stanowiskach. Wytypowanych żołnierzy rezerwy, wojskowy komendant uzupełnień powołuje na jednodniowe ćwiczenia wojskowe przeprowadzane w miejscu i terminie określonym przez dowódcę jednostki wojskowej. W czasie ćwiczeń wojskowych sprawdza się umiejętności żołnierzy rezerwy pod kątem wymaganych i wynikających ze Strona 3
stanowiska służbowego, na które przewiduje się nadanie im przydziałów mobilizacyjnych. Spełniającym wymagania - na wniosek dowódcy jednostki wojskowej - wojskowy komendant uzupełnień nadaje przydział mobilizacyjny, poprzez wydanie karty mobilizacyjnej. Zasadą jest, że kartę mobilizacyjną wystawia zawsze wojskowy komendant uzupełnień, a wręcza dowódca jednostki. Celowym jest wykorzystanie czasu ćwiczenia na przeprowadzenie szkolenia dotyczącego wypełnienia ankiet bezpieczeństwa osobowego, które są podstawą do wydania stosownego poświadczenia bezpieczeństwa (na stanowiskach gdzie jest to wymagane). Żołnierzom rezerwy, którym nadano przydziały w ramach etatowych potrzeb, wydaje się karty mobilizacyjne wzoru MON Mu/13 (z czerwonym paskiem), natomiast pozostałym, tj. na potrzeby ponadetatowe (GZU i MUW) oraz do stanów zmiennych pododdziałów i ośrodków zapasowych - karty mobilizacyjne wzoru MON Mu/13a - (z zielonym paskiem) wzory: Informacja dla posiadacza karty mobilizacyjnej 1. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny przejazdy na podstawie kart mobilizacyjnych z miejsca pobytu do miejsca pełnienia czynnej służby wojskowej określonego w karcie mobilizacyjnej są bezpłatne (art. 72 ust. 6 ustawy). Przejazd przysługuje każdorazowo w przededniu i w dniu stawiennictwa. Karta nie podlega ostemplowaniu w kasie biletowej 2. Osoba posiadająca kartę mobilizacyjną podlega wojskowemu obowiązkowi meldunkowemu, na podstawie art 53 ust. 3a ustawy, spełnianemu osobiście przez żołnierza rezerwy i polegającemu na zgłoszeniu wojskowemu komendantowi uzupełnień o: - zmianie miejsca pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące - wyjeździe za granicę na pobyt czasowy trwający ponad 6 miesięcy i powrocie z tego pobytu - adresie korespondencyjnym w przypadku wyjazdu z miejsca pobytu stałego na pobyt czasowy trwający ponad dwa miesiące na obszarze kraju 3. Termin "NATYCHMIAST" oznacza, że posiadacz karty mobilizacyjnej powinien nie później niż w ciągu czterech godzin od powzięcia wiadomości o ogłoszeniu mobilizacji powszechnej lub wybuchu wojny udać się do określonego w tej karcie miejsca stawiennictwa, wybierając taką drogę i środki komunikacji, które zapewniają terminowe przybycie do miejsca przeznaczenia 4. Termin stawiennictwa określony np. drugiego dnia mobilizacji do godz. 12.00 oznacza, że posiadacz karty mobilizacyjnej obowiązany jest stawić się do miejsca określonego w karcie mobilizacyjnej w kolejnym dniu mobilizacji powszechnej liczonym samodzielnie w terminie określonym w stosunku do pierwszego 5. Pkt 3 i 4 stosuje się odpowiednio w razie ogłoszenia mobilizacji częściowej, jeżeli z treści aktu o jej zarządzeniu wynika, ze posiadacz karty mobilizacyjnej ma obowiązek stawienia się w terminie i miejscu określonym w karcie mobilizacyjnej lub taki obowiązek wynika z odrębnego wezwania (obwieszczenia) 6. Osobie powołanej do czynnej służby wojskowej oraz jej rodzinie przysługują z tego tytułu szczególne uprawnienia określone w przepisach działu i li rozdziału 7, ustawy Prosi się organy, osoby lub inne podmioty, którym zostanie okazana karta mobilizacyjna, o umożliwienie w pierwszej kolejności dowozu osoby powołanej do czynnej służby wojskowej do miejsca przeznaczenia. Na uwagę zasługuje fakt, iż w kartach z paskiem koloru czerwonego określa się termin stawiennictwa do czynnej służby wojskowej w wypadku ogłoszenia mobilizacji lub wybuchu wojny. Natomiast obowiązek taki, posiadacza karty mobilizacyjnej z paskiem koloru zielonego, powstaje dopiero po otrzymaniu karty powołania lub specjalnego powiadomienia. Decyzję o sposobie i liczbie planowanych do powołania żołnierzy rezerwy podejmuje dowódca jednostki (mobilizującej) w uzgodnieniu z wojskowym komendantem uzupełnień. Żołnierzy rezerwy, którym nadano przydziały mobilizacyjne, zapoznaje się ze szczegółowym zakresem obowiązków i zadań wynikających ze stanowiska lub funkcji, na które został nadany im przydział mobilizacyjny, Strona 4
z rozmieszczeniem elementów bazy mobilizacyjnej oraz żołnierze dopasowują umundurowanie i wyposażenie przysługujące na czas wojny. Ponadto żołnierzy tych informuje się o uprawnieniach i obowiązkach wynikających z faktu nadania im przydziału mobilizacyjnego. Dowódca jednostki wojskowej nadanie przydziału mobilizacyjnego stwierdza w rozkazie dziennym jednostki wojskowej. W rozkazie ujmuje: stopień wojskowy, imię i nazwisko żołnierza rezerwy, pododdział oraz stanowisko lub funkcję, na którą nadano ten przydział. Żołnierzom rezerwy, którzy nie odbywali lub nie pełnili czynnej służby wojskowej, przydziały mobilizacyjne z zasady nadaje się po odbyciu przez nich co najmniej krótkotrwałych ćwiczeń wojskowych. W czasie tych ćwiczeń prowadzi się w niezbędnym zakresie szkolenie wojskowe oraz organizuje się uroczystość złożenia przysięgi wojskowej. Jak przedstawiono wyżej, generalną zasadą - wynikającą z uregulowań zawartych w rozporządzeniu w sprawie przydziałów mobilizacyjnych jest nadawanie przydziałów mobilizacyjnych w ramach ćwiczeń wojskowych. Jednak w uzasadnionych wypadkach przydziały mobilizacyjne żołnierzom rezerwy można nadać w wojskowej komendzie uzupełnień albo w jednostce wojskowej bez powoływania na ćwiczenia wojskowe. Nadanie przydziału mobilizacyjnego w wojskowej komendzie uzupełnień może nastąpić za zgodą dowódcy jednostki wojskowej, w szczególności: 1. żołnierzom rezerwy przewidzianym do powołania do czynnej służby wojskowej w początkowym okresie wojny, w ramach pierwszego stanu zmiennego pododdziałów i ośrodków zapasowych 2. żołnierzom rezerwy zamieszkałym poza terenem administrowania macierzystej wojskowej komendy uzupełnień dla danej jednostki wojskowej 3. w wypadku zmiany żołnierzowi rezerwy stanowiska w tej samej jednostce wojskowej w ramach przydziału mobilizacyjnego 4. w pojedynczych przypadkach rotacji nieplanowej. Wspomniane odstępstwo od zasadniczej reguły w sposób istotny usprawnia realizację zadań z zakresu uzupełnień mobilizacyjnych. Strona 5