JAK PISAĆ PROTOKÓŁ MECZU KOSZYKÓWKI?

Łukasz Łaziński JAK PISAĆ PROTOKÓŁ MECZU KOSZYKÓWKI? I. PRZED MECZEM... 2 1. Nazwy drużyn... 2 2. Dane dotyczące meczu... 2 3. Imiona i nazwiska sędziów i komisarza technicznego... 2 4. Składy drużyn... 3 5. Sekretarz, asyst. sekretarza, mierzący czas gry i mierzący czas 24 sek.... 4 6. Organizator zawodów i służba medyczna... 4 II. ROZPOCZĘCIE MECZU... 4 1. Zaznaczenie kierunku gry... 4 2. Potwierdzenie pierwszej piątki... 4 III. W TRAKCIE MECZU... 5 1. Rzuty osobiste, rzut za 2 i 3 punkty... 5 2. Faule... 6 3. Zmiany zawodników... 9 4. Przerwy na żądanie... 9 5. Koniec pierwszej i trzeciej kwarty... 9 6. Koniec drugiej kwarty... 10 IV. ZAKOŃCZENIE MECZU... 11 V. DOGRYWKA... 13 VI. WALKOWER... 14 VII. INFORMACJE OGÓLNE... 16 Załącznik 1. Przykładowy protokół meczu (niewypełniony)... 18 Załącznik 2. Przykładowy protokół meczu (wypełniony)... 19 Załącznik 3. Przykładowy protokół meczu zakończonego dogrywką... 20 Załącznik 4. Przykładowy protokół meczu zakończonego walkowerem... 21 Załącznik 5. Przykładowy protokół meczu zakończonego walkowerem... 22 Dodatek 1. Komendy dla tablic sportowych CA70 firmy ESK... 23 Dodatek 2. Tabela pomocnicza do zliczania punktów zawodników... 25 Łódź 2013

W poniższym dokumencie zawarte są wskazówki dotyczące prawidłowego wypełniania protokołu meczu koszykówki. Są to oficjalne wytyczne Wydziału Sędziowskiego, które obowiązują sekretarzy naszego województwa. Protokół koszykówki wypełnia się maksymalnie trzema kolorami długopisów. Pierwszą i trzecią kwartę oraz zapisy dotyczące rozpoczęcia i zakończenia meczu kolorem niebieskim lub czarnym; drugą i czwartą kwartę kolorem czerwonym; dogrywkę kolorem zielonym. I. PRZED MECZEM (kolor niebieski lub czarny) 1. Nazwy drużyn Na samej górze protokołu wielkimi literami należy wpisać pełną nazwę drużyny gospodarzy (drużyna A) oraz pełną nazwę drużyny gości (drużyna B), np. MKS BASKET ŁÓDŹ. 2. Dane dotyczące meczu a. W rubryce Rozgrywki wielkimi literami należy wpisać kategorię rozgrywek: - w rozgrywkach okręgowych: LIGA (lub TURNIEJ) ŻAKÓW/ŻACZEK, LIGA MŁODZIKÓW/MŁODZICZEK, LIGA KADETÓW/KADETEK, LIGA JUNIORÓW/JUNIOREK (STARSZYCH), O WEJŚCIE DO 2 LM (3 LM), 2 LK; - w rozgrywkach szczebla centralnego: 2 LM, 1 LK, 1 LM, BLK (dawniej PLKK). b. Datę wpisuje się systemem DD.MM.RRRR cyframi arabskimi (tj. 1, 2, 3 itd.) Używanie cyfr rzymskich (tj. I, II, III itd.) jest niewskazane, np. 14.02.2010. c. Godzinę zapisuje się systemem HH.MM lub HH:MM, nie stosując tym samym indeksu górnego, np. 18.30 lub 18:30. d. Rubrykę Mecz nr uzupełnia sekretarz na podstawie numeru meczu podanego w komunikacie WGiD ŁZKosz (sędzia główny zawodów ma obowiązek znajomości numeru meczu, gdy sekretarz takiej wiedzy nie posiada). W wypadku rozgrywek szczeblowych rubrykę tę uzupełnia się po otrzymaniu numeru meczu od komisarza zawodów. e. Rubrykę Miejsce wypełnia się wielkimi literami poprzez wpisanie nazwy miasta, a następnie, po przecinku, adresu obiektu. Niewskazane jest wpisywanie nazw typu OSiR, MOSiR itp., np. ŁÓDŹ, AL. UNII 2. Rozgrywki LIGA JUNIORÓW Data 03.12.2010 Godz. 18.30 Mecz nr A08 Miejsce ŁÓDŹ, AL. UNII 2 3. Imiona i nazwiska sędziów i komisarza technicznego Wszystkie nazwiska (sędziów, komisarza, zawodników itd.) należy wpisywać wielkimi literami, natomiast imiona literami małymi (w kolejności: nazwisko, imię), np. GÓRSKI Jakub. Pola niepotrzebne (gdy komisarz nie jest obecny i/lub gdy sędziów jest mniej niż trzech) należy wykreślić linią poziomą na całej długości pola, Sędziowie: 1. GÓRSKI Jakub 2. NOWAK Michał 3. Komisarz Techniczny 2

4. Składy drużyn - Należy pamiętać o przepisaniu nazwy drużyny w odpowiednie pole! - Składy drużyn wpisuje się na podstawie listy podanej przez trenera (lub komisarza). a. Zaczyna się od wpisania w rubrykę Nr rosnąco numerów zawodników (tj. od najniższego do najwyższego). b. Przy odpowiednich numerach wpisuje się nazwiska i imiona zawodników (identycznie jak nazwiska sędziów: nazwisko wielkimi literami, imię małymi). Kapitana drużyny oznacza się poprzez wpisanie kpt. przy prawej krawędzi rubryki z jego nazwiskiem, np. DOMIŃCZAK Michał kpt. c. W rubryce Licencja nr należy wpisać tylko trzy ostatnie cyfry licencji. Wpisuje się licencje zarówno zawodników, jak i trenera 1. Asystent trenera, który nie posiada licencji, nie może zostać wpisany do protokołu, np. licencję K-976 wpisujemy jako 976; licencję 1028 wpisujemy jako 028; licencję 34 wpisujemy jako 034; UWAGA! Jeżeli od początku meczu funkcję trenera pełni kapitan drużyny, to nazwisko i imię kapitana należy wpisać również w rubrykę Trener, nie wpisując przy tym żadnego numeru licencji. Podczas meczu faule techniczne B oraz faule techniczne C (gdy nie był trenerem na boisku) będą zapisywane w rubryce Trener. Natomiast jego faule osobiste i techniczne T (gdy był trenerem na boisku) będą zapisywane w rubryce dla zawodników. d. 10 minut przez rozpoczęciem meczu trenerzy (najpierw gospodarzy, następnie gości) w rubryce W za pomocą pięciu krzyżyków (X) zaznaczają tzw. pierwsze piątki, a następnie podpisują się w rubryce Trener po prawej stronie swojego imienia i nazwiska. Należy pamiętać, iż nie wolno wypełniać tego obowiązku za trenera. Tylko on może, a właściwie musi, zaznaczyć pierwszą piątkę. Asystent trenera (jeśli jest obecny) nie musi podpisywać się w protokole (aczkolwiek może); e. Po podpisaniu protokołu przez trenerów należy w całości wykreślić poziomą linią wolne rubryki (gdy zawodników jest mniej niż dwunastu i/lub gdy nieobecny jest asystent trenera). 098 DOMIŃCZAK Michał kpt. 13 X 567 KOSIŃSKI Oskar 15 Trener 035 WOLSKI Adam AWolski Asystent trenera UWAGA! Jeżeli zawodnik wpisany już do protokołu zostanie z jakiejkolwiek przyczyny niedopuszczony do meczu (np. brak ważnych badań) lub został wpisany omyłkowo (np. jest nieobecny na meczu, a widniał na liście trenera), to sędzia główny (komisarz) powinien sytuację tę opisać w rubryce Uwagi sędziów. Pomimo faktu, że zawodnik ten nie będzie brał udziału w meczu, jego rubryki nie wolno wykreślać! Niepoprawnie: 567 KOSIŃSKI Oskar 15 1 Na meczach szczebla centralnego w niektórych przypadkach komisarz prosi o dopisanie do licencji trenerskich literki A, B lub C. Trzeba więc przed każdym meczem zapytać się, czy wpisujemy tylko trzy cyfry, czy dodajemy także literkę, np. A 101. 3

5. Sekretarz, asystent sekretarza, mierzący czas gry i mierzący czas 24 sekund W lewym dolnym rogu protokołu, w odpowiednich rubrykach należy wpisać nazwiska i imiona sędziów funkcyjnych (nazwisko wielkimi literami, imię małymi). Podpisy obok nazwisk składa się dopiero po zakończeniu meczu. Sekretarz podpisuje się jako ostatni. Wolne pola należy wykreślić w całości poziomą linią. Sekretarz Asystent sekretarza Mierzący czas gry Mierzący czas 24 sek. RYBCZYŃSKI Jacek KOWALCZYK Katarzyna CIS Tomasz 6. Organizator zawodów i służba medyczna W prawym dolnym rogu protokołu należy wpisać imię i nazwisko organizatora oraz imię i nazwisko (wskazane jest posiadanie pieczątki) przedstawiciela służby medycznej. Następnie obie osoby składają podpis. Organizator zawodów WOJCIECHOWSKI Waldemar podpis W. Wojciechowski podpis Służba medyczna Joanna Tokarska II. ROZPOCZĘCIE MECZU (kolor niebieski lub czarny) W momencie wyjścia zawodników na parkiet należy wykonać dwie czynności. 1. Zaznaczenie kierunku gry W części opatrzonej napisem PRZEBIEG GRY, w górze pierwszej kolumny, po bokach litery M należy wpisać: po lewej stronie literę A, a po prawej stronie literę B (oznacza to, że drużyna A rzuca do lewego kosza, a drużyna B do prawego). A M B Przypomnienie. Według przepisów drużyna gospodarzy powinna zajmować ławkę po lewej stronie stolika oraz rozgrzewać się na kosz po prawej stronie stolika. Wówczas litery w protokole powinny mieć kolejność B - A. Jednak w rozgrywkach praktykuje się, że drużyny rozgrzewają się na kosze bliższe ich ławek. W takim wypadku litery w protokole należy wpisać w kolejności A - B. Należy więc zapamiętać, że w pierwszej połowie drużyny rzucają do tego kosza, na który rozgrzewały się przed meczem. W razie wątpliwości podczas meczu należy skonsultować się z sędziami boiskowymi. Jeżeli w trakcie gry zajdzie konieczność kontynuowania zapisu przebiegu gry w kolejnej kolumnie, to należy ponownie wpisać litery A i B u góry nowej kolumny oczywiście w odpowiedniej kolejności i w kolorze adekwatnym do kwarty. 2. Potwierdzenie pierwszych piątek Należy sprawdzić, czy zawodnicy wyznaczeni przez trenera są obecni na boisku. Jeżeli wszystko się zgadza, krzyżyki w kolumnie W otaczamy kółkami O. X 4

III. W TRAKCIE MECZU (kolor zależny od kwarty) 1. Rzuty osobiste, rzut za 2 i 3 punkty Rubryki w części PRZEBIEG GRY służą do chronologicznego zapisu zdobywanych punktów. Punkty drużyny A należy wpisywać w kolumnie, którą podpisaliśmy literą A i analogicznie w wypadku drużyny B. A M B 4 2 1 8 3 2 14 5 Numer zawodnika Bieżący wynik Powyżej przedstawiono fragment pola PRZEBIEG GRY. Gdy zawodnik zdobywa kosz za dwa punkty, to: - w lewej rubryczce kolumny A lub B wpisujemy numer zawodnika, który zdobył punkt; - w prawej rubryczce wpisujemy bieżący wynik; - pośrodku, w kolumnie M wpisujemy minutę kwarty, w której zdobyto punkt(y) (od 1 do 10); dana minuta może być wpisana tylko raz, nawet jeżeli w jej trakcie wpadł więcej niż jeden punkt, tak więc będzie ona zapisana tylko w linii pierwszego punktu zdobytego w danej minucie; Przypomnienie. Tablice sportowe odmierzają czas od dziesięciu minut w dół. Minuty w protokole wpisuje się natomiast rosnąco. Należy więc pamiętać, że gdy na zegarze widnieje czas: od 10:00.00 do 9:00.00 jest to minuta 1. od 8:59.99 do 8:00.00 jest to minuta 2, od 7:59.99 do 7:00.00 jest to minuta 3. od 6:59.99 do 6:00.00 jest to minuta 4. od 5:59.99 do 5:00.00 jest to minuta 5. od 4:59.99 do 4:00.00 jest to minuta 6. od 3:59.99 do 3:00.00 jest to minuta 7. od 2:59.99 do 2:00.00 jest to minuta 8. od 1:59.99 do 1:00.00 jest to minuta 9. od 0:59.99 do 0:00.00 jest to minuta 10. Punkty należy zapisywać naprzemiennie, tzn. że w pojedynczym wierszu może być tylko jeden zapis. 15 35 9 5 37 10 10 37 Jeżeli celny rzut miał wartość trzech punktów, to numer zawodnika (nie wynik!) należy otoczyć kółkiem. 8 15 Jeżeli następuje(ą) rzut(y) osobisty(e) to w prawej rubryczce kolumny A lub B, przy jej lewej krawędzi należy zapisać lewostronny nawias na wysokość jednej, dwóch lub trzech kratek (w zależności od ilości rzutów). W lewej rubryczce, tylko przy pierwszym rzucie należy wpisać numer zawodnika rzucającego, np. 4. 5

4 4 4 Celny rzut zaznacza się poprzez wpisanie w daną rubryczkę kolejnego punktu. Rzut niecelny zaznacza się poprzez wstawienie poziomej kreski w odpowiedniej rubryce. 4 12 UWAGA! Jeżeli rzut osobisty jest powtarzany, to należy poczekać, aż wykonany zostanie dodatkowy rzut. Uznaje się w tym momencie, że pierwszy jest nieważny, a do protokołu wpisuje się rezultat tylko powtórzonego rzutu. Gdy mamy do czynienia z akcją 2 + 1 (czyli rzut celny i dodatkowy rzut osobisty w konsekwencji faula), to należy zapisać zdobyte punkty z gry, a rubrykę niżej zaznaczyć pojedynczą klamrę. Obok klamry należy przepisać numer zawodnika rzucającego! 4 12 4 13 UWAGA! Jeżeli rzuty osobiste wypadają na końcu kolumny w ten sposób, że do zapisania są dwa lub trzy rzuty, a w kolumnie pozostał tylko jeden wers, to wers ten należy skośnie wykreślić (w kolorze adekwatnym do kwarty), a rzuty przenieść do następnej kolumny. Należy pamiętać o przepisaniu liter A i B. (A) (B) 15 35 9 10 37 10 5 44 A M B 15 45 46 2. Faule Faule zawodników i trenerów zapisuje się bezpośrednio przy ich nazwiskach, natomiast faule drużyny zapisuje się w czterech poczwórnych bloczkach pod nazwą drużyny. Faule zawodników i trenerów Faul osobisty zawodnika - tzw. zwykły (tj. niebędący faulem technicznym, dyskwalifikującym oraz niesportowym) - zaznacza się poprzez zapisanie minuty, w której został on popełniony w rubryce przy nazwisku zawodnika, np. 6. Faul z rzutami osobistymi zapisuje się podobnie jak faul zwykły, z tym że po prawej stronie minuty, w indeksie dolnym należy wpisać ilość rzutów osobistych, np. 6 2. 6

UWAGA! Sytuacja: Zawodnik A5, który popełnił piąty faul w meczu a) nie został o tym fakcie poinformowany, b) został o tym fakcie poinformowany. Po ponownym wejściu na boisko sfaulował zawodnika będącego w akcji rzutowej. Postępowanie: w obu przypadkach faul zapisuje się winnemu zawodnikowi, ponadto w przypadku b) trener drużyny A zostaje ukarany faulem technicznym B. Sposób zapisu faula A5: 6 2 2 5 2 7 4 5 2 Faule umyślne (niesportowe), techniczne i dyskwalifikujące zapisuje się tak, jak faul z rzutami osobistymi, z tym że ponad ilością rzutów, w indeksie górnym należy wpisać odpowiednią literę. Odpowiednio dla faula: - niesportowego U, - technicznego dla zawodnika T, UWAGA! Jeżeli faul niesportowy, techniczny lub dyskwalifikujący został orzeczony: a) podczas rozgrzewki, tj. w okresie 20 minut przed rozpoczęciem meczu, b) po zakończeniu się danej części meczu, ale przed rozpoczęciem kolejnej, to przyjmujemy, że wydarzenie to miało miejsce: a) w pierwszej minucie pierwszej kwarty, b) w pierwszej minucie kolejnej części meczu. - technicznego dla trenera w związku z zachowaniem osobistym trenera C, UWAGA! Dotyczy tylko PLKK! Jeżeli na boisku grają mniej niż dwie zawodniczki pochodzenia polskiego, to orzeka się faul techniczny trenera z indeksem górnym C. - technicznego dla trenera w związku z zachowaniem ławki drużyny B, UWAGA! Faul techniczny w wyniku więcej niż pięciu (5) zawodników na boisku, gry zawodników strefą (w rozgrywkach młodzików i żaków), a także faul techniczny dla asystenta trenera zapisuje się jako faul techniczny trenera z indeksem górnym B. - dyskwalifikującego D lub F. UWAGA! Faule dyskwalifikujące mogą być związane z przekroczeniem art. 39 Bójka lub związane z przekroczeniem innego artykułu. Ma to swoje odzwierciedlenie w odpowiednim zapisie tychże fauli. Faul dyskwalifikujący związany z art. 39 Bójka dla: a) zawodnika na boisku zapisuje się poprzez wpisanie faula M 2 D (M = minuta) oraz wypełnienie wszystkich jego wolnych rubryk wielkimi literami D, np.: 6 2 8 2 D D D D b) zmiennika zapisuje się poprzez wypełnienie wszystkich jego wolnych rubryk wielkimi literami F, np.: 6 2 F F F F c) zawodnika wykluczonego zapisuje się poprzez zapisanie pojedynczej wielkiej litery F za jego piątym przewinieniem, np.: 6 2 2 5 2 7 4 F 7

d) asystenta trenera zapisuje się poprzez wypełnienie wszystkich jego wolnych rubryk wielkimi literami F, np.: F F F e) trenera zapisuje się poprzez wpisanie faula M 2 D (M = minuta) oraz wypełnienie wszystkich jego wolnych rubryk wielkimi literami F, np.: 8 2 D F F f) trenera i asystenta trenera zapisuje się poprzez wpisanie trenerowi faula M D 2 oraz wypełnienie wszystkich wolnych rubryk trenera i asystenta trenera wielkimi literami F, np.: 8 2 D F F F F F Ponadto w przypadkach b) c) d) (niezależnie od ilości dyskwalifikacji) należy zapisać trenerowi pojedynczy faul techniczny z indeksem B. W przypadku f) takiego faula nie zapisujemy. Faul dyskwalifikujący niezwiązany z Art. 39 dla: a) zawodnika (na boisku) zapisuje się poprzez wpisanie faula M D 2, np.: 6 2 4 8 2 D (w konsekwencji drugiego faula niesportowego): 6 2 4 2 U 8 2 U D D b) zmiennika zapisuje się poprzez wpisanie pojedynczej wielkiej litery D, np.: 6 2 D c) zawodnika wykluczonego zapisuje się poprzez zapisanie pojedynczej wielkiej litery D za jego piątym przewinieniem, np.: 6 2 2 5 2 7 4 D d) asystenta trenera zapisuje się poprzez wpisanie pojedynczej wielkiej litery D, D e) trenera zapisuje się poprzez wpisanie faula M D 2, np.: D 8 2 (w konsekwencji fauli technicznych): dwóch C : C 8 lub dwóch B i jednego C : 2 4 C 2 D 8 2 B 4 2 B 7 2 C D Ponadto w przypadkach b) c) d) (niezależnie od ilości dyskwalifikacji) należy zapisać trenerowi pojedynczy faul techniczny z indeksem B. Dyskwalifikacje wpisuje się kolorem adekwatnym do kwarty, w której zostały orzeczone. Jeżeli rzuty osobiste zostały wzajemnie skasowane w obu drużynach, to oznacza się to literą c w indeksie dolnym, np. 6 c T. 8

Faule drużyny Każdy faul popełniony w danej kwarcie (oprócz fauli trenera i asystenta trenera oraz fauli wynikających z art. 39 Bójka ) należy dopisać do fauli drużyny w odpowiednich rubrykach. Dokonuje się tego poprzez przepisanie tylko minuty (bez żadnych indeksów), w której popełniono faul. Wpisuje się maksymalnie cztery faule w danej kwarcie. Każdy kolejny będzie wiązał się bowiem z rzutami osobistymi. Niewykorzystane rubryki w faulach drużyny należy wykreślić pojedynczą linią w kolorze adekwatnym do kwarty. 2 5 8 3. Zmiany zawodników Jeżeli zawodnik wchodzący na boisko nie był wyznaczony do pierwszej piątki, to jego obecność należy zaznaczyć krzyżykiem (bez kółka!) w kolorze adekwatnym do kwarty. 4. Przerwy na żądanie Każda drużyna ma prawo do dwóch przerw na żądanie w pierwszej połowie, trzech w drugiej połowie oraz po jednej w każdej dogrywce. Wykorzystaną przerwę zaznacza się poprzez wpisanie w odpowiedniej rubryce minuty, w której został on przyznany trenerowi w kolorze adekwatnym do kwarty. UWAGA! Jeżeli trener poprosił o przerwę na żądanie przed rozpoczęciem kwarty (np. w celu dłuższego omówienia taktyki z zawodnikami), to należy zapisać ją jako przerwę przyznaną w pierwszej minucie kolejnej kwarty. Niewykorzystane przerwy na żądanie w pierwszej i drugiej połowie wykreśla się podwójną 2 czerwoną kreską. 5. Koniec pierwszej i trzeciej kwarty Po zakończeniu pierwszej i trzeciej kwarty należy: 9 7 a. odkreślić niebieską/czarną linią ostatni wykorzystany wiersz; 8 5 10 14 15 16 10 UWAGA! Jeżeli kwarta skończyła się w ostatnim wierszu kolumny, to linię (czarną lub niebieską) należy narysować bezpośrednio pod kolumną. 10 14 15 16 10 2 Na meczach szczebla centralnego niektórzy komisarze życzą sobie wykreślania niewykorzystanych przerw na żądanie kreską pojedynczą, a niektórzy podwójną. Sytuację tę najlepiej skonsultować przed meczem. 9

b. wpisać wynik kwarty (nie bieżący wynik, ale ilość punktów zdobytych w danej kwarcie) w rubryce Wyniki w lewym dolnym rogu protokołu; c. wykreślić pojedynczą niebieską/czarną linią wolne rubryki z faulami drużyny. 6. Koniec drugiej kwarty Po zakończeniu drugiej kwarty należy: a. odkreślić czerwoną linią ostatni wykorzystany wiersz; b. zapisać w kolorze niebieskim/czarnym litery B i A (Uwaga! Może być odwrotnie) na wysokość dwóch kratek w kolejności przeciwnej do tej, która widnieje na początku kolumny czynność tę wykonuje się w związku ze zmianą koszy przez drużyny; c. odkreślić wiersz niebieską/czarną linią; d. przepisać wynik obu drużyn pod odpowiednią literą w prawej rubryczce, kolorem niebieskim/czarnym na wysokość jednej 3 kratki. A M B 10 5 42 14 35 42 35 UWAGA! Jeżeli druga kwarta skończyła się: a) niedaleko końca kolumny, należy policzyć, ile wierszy pozostało do dyspozycji. Jeżeli ilość ta wyniesie trzy, dwa lub jeden, to należy poprowadzić skośną czerwoną linię do końca tej kolumny, b) równo z końcem kolumny, to pojedynczą czerwoną linię należy postawić bezpośrednio pod kolumną, a następnie kontynuować zapis w kolejnej kolumnie. Litery B i A obok litery M trzeba już zapisać w kolorze niebieskim/czarnym. (B) (A) (B) (A) 15 35 9 15 35 9 B M A 42 35 3 Na meczach szczebla centralnego niektórzy komisarze wciąż wymagają przepisywania wyniku na wysokość dwóch kratek. Sytuację tę najlepiej skonsultować przed meczem. 10

e. czerwonym kolorem wpisać wynik kwarty w rubryce Wyniki w lewym dolnym rogu protokołu; f. wykreślić pojedynczą czerwoną linią wolne rubryki z faulami drużyny; g. wykreślić podwójną czerwoną linią niewykorzystane w pierwszej połowie przerwy na żądanie; h. zaznaczyć zakończenie połowy w rubrykach z faulami zawodników (w tym celu należy narysować czerwone pionowe linie za ostatnimi /lub przed pierwszymi/ faulami zawodników, a następnie połączyć je poziomymi; należy ominąć wykreślone rubryki nieobecnych zawodników i/lub asystenta trenera). 008 ANTCZAK Dominik 9 X 5 7 2 174 KAFARSKI Jan 10 X 414 ĆWIKLIŃSKI Tomasz 11 X 2 2 4 154 MARCZAK Karol 12 X 3 2 10 1 4 2 8 098 DOMIŃCZAK Michał kpt. 13 X 5 7 8 3 567 KOSIŃSKI Oskar 15 X Trener 035 WOLSKI Adam AWolski Asystent trenera IV. ZAKOŃCZENIE MECZU (głównie kolor niebieski lub czarny) Ostatni wykorzystany wiersz należy podkreślić podwójną czerwoną linią. Należy przepisać wynik meczu za pomocą niebieskich/czarnych cyfr na wysokość dwóch kratek. Podkreślić wynik meczu pojedynczą niebieską/czarną linią. Niebieską/czarną skośną linią skreślić wolne wiersze pod wynikiem końcowym. 7 64 10 14 87 UWAGA! Jeżeli mecz kończy się dwa wiersze przed końcem, to mecz należy zakończyć tradycyjnie, z tym że ostatnią niebieską/czarną linię należy postawić bezpośrednio pod końcem kolumny. Nie trzeba już wtedy stawiać skośnej niebieskiej/czarnej linii. 7 64 10 14 87 11

Natomiast jeżeli: a) mecz zakończył się równo z końcem kolumny, to podwójną czerwoną linię należy narysować bezpośrednio pod kolumną, b) po narysowaniu podwójnej linii został tylko jeden wolny wiersz w kolumnie, to wiersz ten należy wykreślić skośną czerwoną linią, a w następnej kolumnie wpisać: niebieskim/czarnym kolorem litery B i A (ew. odwrotnie); na niebiesko/czarno na wysokość dwóch kratek wynik; pojedynczą niebieską/czarną linię oraz niebieską/czarną skośną linię do końca kolumny. (B) (A) (B) (A) 10 14 87 10 14 87 7 64 7 64 B M A U dołu, pośrodku na niebiesko/czarno należy wpisać wynik końcowy A:B (Uwaga! Mecz zwykle kończy się wynikiem B:A!) oraz nazwę drużyny zwycięskiej. Należy wpisać czerwonym kolorem wynik kwarty w rubryce Wyniki w lewym dolnym rogu protokołu. Jeżeli nie było dogrywki należy wykreślić niebieską/czarną linią pola przeznaczone na wyniki dogrywek. Należy wykreślić podwójną czerwoną linią niewykorzystane w drugiej połowie przerwy na żądanie. Jeżeli nie było dogrywki należy wykreślić podwójną niebieską/czarną linią przerwy na żądanie przeznaczone na dogrywki. Należy wykreślić pojedynczą czerwoną linią wolne rubryki w faulach drużyny z 4. kwarty. Poziomą niebieską/czarną linią należy wykreślić wolne rubryki w faulach zawodników i trenerów. Należy zsumować punkty zdobyte przez indywidualnych zawodników i wpisać je w rubryce Zdobyte punkty. Jeżeli zawodnik grał w meczu, a nie zdobył punktów w rubryce Zdobyte punkty należy wpisać 0. Jeżeli natomiast zawodnik nie grał w meczu, to jego rubryki Zdobyte punkty oraz W należy wykreślić poziomą niebieską/czarną linią. (Zdob. pkt.) (W) 414 ĆWIKLIŃSKI Tomasz 12 0 098 DOMIŃCZAK Michał kpt. 13 X 5 7 8 2 Należy sprawdzić, czy suma wyników kwart i suma punktów zdobytych przez zawodników zgadza się z wynikiem końcowym! 12

Należy złożyć podpis oraz poprosić pozostałych sędziów funkcyjnych o podpisy w odpowiedniej rubryce. Należy wykreślić poziomą niebieską/czarną linią rubryki przeznaczone do podpisu nieobecnego sędziego pomocniczego i/lub komisarza. Jeżeli nie zgłoszono protestu należy wykreślić pole Podpis kapitana w przypadku protestu skośną niebieską/czarną linią 4. Podpis kapitana drużyny w przypadku protestu Zakończony protokół należy przekazać komisarzowi lub zanieść sędziom do podpisu. W tym drugim przypadku należy także rozdać kopie obu drużynom (w kolorze różowym dla zwycięzców, żółtym dla przegranych należy uważać, by przez nieuwagę nie rozdać odwrotnie - kolorowe kopie dotyczą jedynie meczów szczebla centralnego) oraz przekazać oryginał odpowiedniej osobie. V. DOGRYWKA (głównie kolor zielony) Do wszelkich zapisów związanych z dogrywką używa się długopisu w kolorze zielonym. Najważniejsze jest, aby po zakończeniu 4. kwarty remisem pamiętać o kilku krokach. a. Ostatni wiersz wykorzystany w 4. kwarcie podkreślić pojedynczą czerwoną linią. b. Wolnych wierszy nie wykreślamy. (B) (A) 10 14 87 7 64 c. Nie wykreślać wolnych kratek w faulach drużyny z 4. kwarty, gdyż faule popełnione w dogrywce są sumowane z faulami popełnionymi w 4. kwarcie. d. Wykreślić podwójną czerwoną linią niewykorzystane w drugiej połowie przerwy na żądanie. e. Wpisać czerwonym kolorem wynik kwarty w rubryce Wyniki w lewym dolnym rogu protokołu. f. Zielonym kolorem wpisać litery A i B (w takiej kolejności, w jakiej były one w drugiej połowie) do piątej kolumny zatytułowanej Dogrywka. DOGRYWKA B M A W trakcie dogrywki należy: a. wszystkie zdobyte punkty oraz popełnione faule wpisywać kolorem zielonym; b. przerwy na żądanie wpisywać w rubrykach DOGRYWKA pod rubrykami z połowy pierwszej i drugiej. 4 Na meczach szczebla centralnego rubrykę tę należy pozostawić pustą, ponieważ od momentu zakończenia meczu drużyny mają 30 minut na złożenie protestu. Zostanie ona wykreślona w stosownym momencie przez komisarza bądź sędziego głównego zawodów. 13

Jeżeli po pierwszej dogrywce wynik zostaje nierozstrzygnięty, to ostatni wykorzystany wiersz należy podkreślić pojedynczą zieloną linią, a wynik pierwszej dogrywki wpisać zielonym kolorem w lewym dolnym rogu protokołu. Jeżeli którakolwiek z dogrywek zakończy się rozstrzygającym wynikiem to: a. ostatni wykorzystany wiersz należy podkreślić podwójną zieloną linią; b. wynik spotkania należy wpisać niebieskimi/czarnymi cyframi na wysokość dwóch kratek; c. należy podkreślić wynik pojedynczą niebieską/czarną linią; d. należy wykreślić wolne wersy skośną niebieską/czarną linią; 7 64 10 14 87 e. niewykorzystane w dogrywkach przerwy na żądanie należy wykreślić podwójną czarną/niebieską linią; 2 4 f. wolne rubryki w faulach drużyny należy wykreślić pojedynczą zieloną linią; 2 5 3 g. wynik dogrywki należy wpisać zielonym kolorem w lewym dolnym rogu protokołu; h. pole przeznaczone na wynik drugiej dogrywki (jeśli się nie odbyła) należy wykreślić niebieskim/czarnym kolorem; i. dalej należy postępować tak, jakby mecz zakończył się po 4. kwarcie. VI. WALKOWER (kolor niebieski lub czarny) Przypomnienie. Art. 20 (fragmenty): Drużyna przegrywa walkowerem, jeśli: Przypadek nr 1. Piętnaście (15) minut po wyznaczonej godzinie rozpoczęcia meczu nie stawi się lub nie jest w stanie wystawić pięciu zawodników gotowych do gry. Przypadek nr 2. Swoim postępowaniem uniemożliwia rozgrywanie meczu. Przypadek nr 3. Odmawia gry pomimo poinstruowania przez sędziego głównego, aby grę podjęła. Wygraną przyznaje się przeciwnikom z wynikiem 20:0 ( ). Art. 21 (fragmenty): Drużyna przegrywa mecz wskutek braku zawodników, jeżeli podczas meczu ma mniej niż dwóch (2) zawodników na boisku gotowych do gry. Przypadek nr 4. Jeżeli drużyna, której przyznano wygraną, prowadzi, utrzymany zostaje wynik meczu w momencie jego przerwania. Przypadek nr 5. Jeżeli drużyna której przyznano wygraną nie prowadzi, wynik zalicza się jako dwa do zera (2:0) na jej korzyść ( ). 14

PRZYPADEK NR 1: W protokole takiego meczu muszą być wpisane następujące elementy: a. nazwy drużyn, b. dane dotyczące meczu, c. imiona i nazwiska sędziów boiskowych (i ewentualnie komisarza), d. składy drużyny, która stawiła się na mecz wraz z pierwszą piątką (bez kółek!) i podpisem trenera, e. przepisana nazwa drużyny, która nie stawiła się na mecz, f. imiona i nazwiska sędziów funkcyjnych, g. wynik końcowy 20:0 oraz nazwa drużyny zwycięskiej, h. organizator zawodów oraz służba medyczna (z podpisami). Nie należy wykonywać następujących czynności: a. w jakikolwiek sposób uzupełniać rubryk przebiegu gry, b. wykreślać rubryk przeznaczonych na faule drużyny, faule zawodników oraz przerwy na żądanie, c. wpisywać wyniku żadnej kwarty, ani wykreślać wolnych kratek przeznaczonych do jego wpisania, d. w jakikolwiek sposób wykreślać wolnych rubryk przeznaczonych dla drużyny, która nie stawiła się na spotkanie, e. wpisywać żadnemu zawodnikowi zdobytych punktów. PRZYPADEK NR 2 i 3 Jeżeli przypadek 2. lub 3. miał miejsce: a. przed rozpoczęciem się meczu, to należy rozpatrywać go analogicznie do przypadku nr 1, b. po rozpoczęciu się meczu, to należy rozpatrywać go analogicznie do przypadku nr 5. Walkower we wszystkich tych przypadkach wynosi 20:0 niezależnie od tego, która drużyna prowadzi. PRZYPADEK NR 4: Protokół trzeba zakończyć tak, jakby mecz skończył się w chwili orzeczenia walkowera. Należy: a. podkreślić podwójną niebieską/czarną lub czerwoną (w zależności od kwarty) linią ostatni wykorzystany wiersz, b. przepisać wynik meczu za pomocą niebieskich/czarnych cyfr na wysokość dwóch kratek, c. podkreślić wynik meczu pojedynczą niebieską/czarną linią, d. niebieską/czarną skośną linią skreślić wolne wiersze pod wynikiem końcowym, 7 64 7 14 87 7 64 8 14 87 druga i czwarta kwarta lub pierwsza i trzecia kwarta 15

e. dalej postępować według zasad opisanych przy tradycyjnym zakończeniu meczu (sumowanie punktów, wykreślanie niewykorzystanych rubryk itd.); w tym miejscu szczególną uwagę należy zwrócić na zachowanie odpowiednich kolorów (Kolory analogicznie do Załącznika nr 5). Wszystkie wolne rubryki wykreślamy kolorem czarnym/niebieskim. Tylko w przypadku gdy walkower został orzeczony w drugiej lub czwartej kwarcie rubryki z niewykorzystanymi przerwami na żądanie i faulami drużyny wykreślamy na czerwono. PRZYPADEK NR 5 Protokół należy zakończyć w następujący sposób: a. podwójną niebieską/czarną lub czerwoną (w zależności od kwarty) linią podkreślić ostatni wykorzystany wiersz, b. nie przepisywać wyniku końcowego meczu, c. niebieską/czarną skośną linią skreślić wolne wiersze pod wynikiem końcowym, 7 64 7 14 87 7 64 8 14 87 druga i czwarta kwarta lub pierwsza i trzecia kwarta d. w rubryce Wynik końcowy wpisać 2:0, f. dalej postępować według zasad opisanych przy tradycyjnym zakończeniu meczu (sumowanie punktów, wykreślanie niewykorzystanych rubryk itd.); w tym miejscu szczególną uwagę należy zwrócić na zachowanie odpowiednich kolorów (patrz: Załącznik nr 5). Wszystkie wolne rubryki wykreślamy kolorem czarnym/niebieskim, z wyjątkiem niewykorzystanych przerw na żądanie i fauli drużyny, ale tylko wtedy, jeśli walkower został orzeczony w drugiej lub czwartej kwarcie. Jeżeli walkower (przypadek 2., 3. i 5.) został orzeczony w kwarcie innej niż czwarta, to wolne pola przeznaczone na następne kwarty i dogrywki (w rubryce Wyniki ) oraz na faule drużyny należy wykreślić. W każdym przypadku sędzia główny ma obowiązek w rubryce Uwagi sędziów wpisać notkę informującą o przyczynie walkowera. VII. INFORMACJE OGÓLNE Protokół musi być przygotowany 20 minut przed zawodami. Trenerzy muszą wyznaczyć pierwsze piątki 10 minut przed zawodami. Sekretarz ma obowiązek: informować sędziego o 5. faulu zawodnika oraz dyskwalifikacji zawodnika lub trenera; informować trenera za pośrednictwem sędziego o wykorzystaniu wszystkich przerw na żądanie; operować strzałką naprzemiennego posiadania piłki; pokazywać liczbę popełnionych fauli poprzez podniesienie tabliczki z odpowiednią cyfrą, ale dopiero po zapisaniu faula (nigdy przed!); ustawiać markery przekroczenia limitu fauli w kwarcie; przeprowadzać zmiany zawodników. 16

Wszelkie błędy powinny być czytelnie (tak bardzo, jak się tylko da) poprawione oraz podpisane przez sędziego głównego lub komisarza. Nie wolno używać korektora. Zabrania się przepisywania protokołu (zarówno przed meczem, jak i w przerwie czy po meczu)! Sumowanie punktów zawodników powinno się odbywać w przerwach meczu, po wypełnieniu wszystkich obowiązków. Niewskazane jest prowadzić bilans punktów na bieżąco w trakcie meczu, gdyż może to wpływać niekorzystnie na jakość pracy. Opracował Łukasz Łaziński Korekta Katarzyna Zabłocka Krzysztof Świerzyński (PZKosz) Serdeczne podziękowania dla Pana Komisarza Krzysztofa Świerzyńskiego za poświęcenie czasu oraz przekazanie profesjonalnych i cennych uwag, które znacznie przyczyniły się do wyeliminowania z tego dokumentu możliwie jak największej liczby błędów. Materiał szkoleniowy przygotowany dla Wydziału Sędziowskiego ŁZKosz 17

Załącznik 1. Przykładowy protokół meczu koszykówki (niewypełniony) 18

Załącznik 2. Przykładowy protokół meczu koszykówki (wypełniony) 19

Załącznik 3. Przykładowy protokół meczu koszykówki zakończonego dogrywką 20

Załącznik 4. Przykładowy protokół meczu zakończonego walkowerem (pkt. VI, przypadek 1. oraz 2. i 3. przed meczem) 21

Załącznik 5. Przykładowy protokół meczu zakończonego walkowerem (pkt. VI, przypadek 2. i 3. w trakcie meczu) 22

Dodatek 1. Komendy dla tablic sportowych CA70 firmy ESK Nawiasy [ ] służą tylko i wyłącznie do poprawy przejrzystości zapisu. Podane liczby są przykładowe. Znak * oznacza, że na wyświetlaczu musi być widoczny napis CA70. Znak / oznacza lub. Niektóre funkcje są niedostępne dla części tablic, gdyż są one przeznaczone dla bardziej zaawansowanych modeli. PRZED MECZEM: a) wywołanie trybu gry EM wywołanie trybu CA70 (wywołanie *) *[1][=] wybór trybu koszykówki FIBA z kwartą 10-minutową *[1][800][=] wybór trybu koszykówki z kwartą 8-minutową b) nazwy drużyn *FF [=] *FF [2][.][9][=] ustawienie napisu GOSPODARZE GOŚCIE ustawienie nazw drużyn (np. 2 i 9; dana cyfra to kod drużyny w pamięci tablicy) c) czas rzeczywisty *A [18][.][30][=] ustawienie czasu rzeczywistego (np. na 18.30) MA włączenie/wyłączenie czasu rzeczywistego na polu time out EA włączenie/wyłączenie czasu rzeczywistego na polu czas gł. d) numery zawodników (tylko w tablicach z opcją wyświetlanych numerów) *C [5][.][18][=] zmiana numeru zawodnika (np. w drużynie A: z numeru 5 na nr 18) (*D dla drużyny B) *C [5][.][22][.][6][.][25] [=] seryjna zmiana numerów zawodników (np. w drużynie A: z numeru 5 na nr 22, z numeru 6 na nr 25, itd.) (*D dla drużyny B) *C [4][.][6][.][9] [=] seryjne ustawienie numerów zawodników (np. w drużynie A: 4, 6, 9 ) (*D dla drużyny B) *CG włączenie/wyłączenie zliczania punktów zdobytych przez indywidualnych zawodników e) zakończenie pracy w trybie CA70 *[0][=] zapisanie ustawień i powrót z trybu CA70 do trybu koszykówka bez zmiany stanu tablicy (także przy omyłkowym wejściu w tryb CA70) CZAS: [START] wystartowanie czasu gry [STOP] zastopowanie czasu gry ME [1000][=] ustawienie czasu gry (np. na 10 minut i 00 sekund) MEA [16] ustawienie czasu gry z dokładnością do 0,1 s (np. na 1,6 s) M7 [14] ustawienie czasu na zegarze 24 sekund (np. na 14 sekund) TIME OUTY: [K] MINUS [B] MINUS [7] PRZERWY: G [200][=] MINUS [G] dodanie time outu drużynie A lub B odmierzanie time outu tylko na zegarze głównym odmierzanie time outu na zegarze 24 sekund i zegarze głównym odmierzanie czasu przerwy w dół od podanej wartości (np. od 2 minut) odmierzanie czasu przerwy od 0:00 do góry 23

FAULE: A [12][=] faul zawodnika (np. A 12) A [12][G] skasowanie faula zawodnika (np. A 12) A [12][.][3][=] przypisanie zawodnikowi danej ilości fauli (np. trzech - zawodnikowi A 12) [1S] dodanie faula drużynie A lub B MINUS [1S] odjęcie faula drużynie A lub B *CC [6][.][3][.][8][.][2] [=] seryjna zmiana ilości fauli indywidualnych zawodników w drużynie A (*DD dla drużyny B) (np. nr 6 3 faule, nr 8 2 faule, itd.) PUNKTY: [1P] / [2P] / [3P] MINUS [2P] [1P][15][=] [MINUS][1P][15][=] dodanie 1, 2 lub 3 punktów drużynie A lub B odjęcie punktów drużynie A lub B (np. dwóch) dodanie punktów danemu zawodnikowi drużynie A lub B (np. 1 punkt numerowi 15) odjęcie punktów danemu zawodnikowi drużynie A lub B (np. 1 punkt numerowi 15) *C [145][=] ustawienie ilości punktów w drużynie A (np. 145) *D [145][=] ustawienie ilości punktów w drużynie B (np. 145) *CCC [6][.][22][.][8][.][4] [=] seryjna zmiana ilości punktów indywidualnych zawodników w drużynie A (*DDD dla drużyny B) (np. nr 6-22 pkt., nr 8 4 pkt., itd.) KWARTY: MINUS [STOP] inaczej E[2] nowa kwarta (tylko gdy zegar = 0:00) MINUS [=] inaczej E[=] dogrywka (tylko gdy zegar = 0:00) MB [x] ustawienie numeru kwarty, gdzie: x = 0, 1, 2, 3, 4 lub 5 (dogrywka) M [x][14][.][8][=] ustawienie wyniku danej kwarty (np. kwarty x na wynik 14:8; gdzie: x = numer kwarty) INNE: [SYRENA] [M] sygnał dźwiękowy po pomyłce (np. gdy zamiast ME[1000] zaczniemy wpisywać ME[2], to, aby cofnąć się do pozycji wyjściowej, należy wcisnąć: ME[2]M) UWAGA! Aby skasować przypadkowo naciśnięty klawisz E, należy nacisnąć go ponownie, ponieważ wciśnięcie klawisza M wprowadziłoby system w tryb CA70. Opracowano na podstawie dokumentu: INSTRUKCJA Obsługi tablic sportowych ESK, do którego wyłączne prawa ma firma Elektroniczne Systemy Komputerowe 24

Dodatek 2. Tabela pomocnicza do zliczania punktów zawodników Drużyna A:... Nr I kwarta II kwarta III kwarta IV kwarta Razem Drużyna B:... Nr I kwarta II kwarta III kwarta IV kwarta Razem 25