Program Wieloletni Wdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych Etap II Przegląd wytycznych i zalecanych rozwiązań pod kątem wykorzystania oceny ryzyka w ustawodawstwie Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych Realizator: Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Kierownik tematu: Dr inż. Adam Worsztynowicz ZADANIE 2.1.2 Ministerstwo Zdrowia Program jest dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej NFOŚiGW
Ocena ryzyka jest definiowana jako proces określający prawdopodobieństwo wystąpienia negatywnych skutków w wyniku narażenia organizmów żywych na jeden lub więcej działających czynników (EPA, 1992). Ocena ryzyka jest procesem, w którym ryzyko wynikające z określonego narażenia poddawane jest ocenie ilościowej lub jakościowej. Ocena ryzyka obejmuje zarówno ocenę ryzyka zdrowotnego (health risk) jak i środowiskowego (environmental risk).
Cel II etapu: Rozpoznanie, w jakim zakresie ocena ryzyka znalazła zastosowanie w ustawodawstwie Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych, związanych z ochroną środowiska
Zakres II etapu: Program Wieloletni Przegląd wytycznych i zalecanych rozwiązań pod kątem wykorzystania oceny ryzyka w ustawodawstwie UE uwzględniający następujące dziedziny : Bezpieczeństwo chemiczne Bezpieczeństwo biologiczne Ochronę wód Ochronę powietrza Gospodarkę odpadami Ograniczenia zanieczyszczeń przemysłowych Ochronę gleb i tereny zanieczyszczone
Bezpieczeństwo chemiczne Szerokie wykorzystanie metod oceny ryzyka środowiskowego i zdrowotnego w procesie ograniczania zagrożeń związanych z wprowadzaniem nowych substancji chemicznych do obrotu rynkowego Zasady przeprowadzania ryzyka środowiskowego i zdrowotnego dla nowych substancji ujęte zostały w Dyrektywie 93/67/EC, a dla substancji istniejących w Rozporządzeniu 1488/94
Bezpieczeństwo biologiczne Dyrektywa 2001/16/EC - szerokie wykorzystanie metod oceny ryzyka środowiskowego i zdrowotnego w procesie ograniczania zagrożeń związanych z uwalnianiem do środowiska organizmów genetycznie zmodyfikowanych Przeprowadzenie oceny ryzyka środowiskowego w aspekcie nakładającego się długoterminowego wpływu związanego z uwalnianiem do środowiska i wprowadzaniem produktów na rynek
Ochrona wód Dyrektywa 98/83/EC obliguje państwa członkowskie do zapewnienia, że jakość wody przeznaczonej do spożycia gwarantuje wykluczenie potencjalnego ryzyka dla zdrowia ludzi Dyrektywa 2000/60/EC uwzględnia aspekt oceny ryzyka w strategii ochrony wód przed zanieczyszczeniem oraz dla substancji stanowiących nieakceptowane ryzyko dla środowiska wodnego lub stanowiących ryzyko za jego pośrednictwem
Ochrona powietrza Aneks III Dyrektywy 96/62/EC określa stosowanie oceny ryzyka do wyznaczania granicznych wartości stężeń oraz wymienia kryteria wyboru zanieczyszczeń powietrza, które stanowią elementy składowe oceny ryzyka
Gospodarka odpadami Zapisy o obowiązku wykonywania oceny ryzyka umieszczone są w decyzji 2003/33/EC uzupełniającej Dyrektywę 99/31/EC w sprawie składowania odpadów: Których charakterystyka wskazuje na niedotrzymanie wartości granicznych Wydania pozwolenia na lokowanie odpadu pod ziemią
Ograniczenia zanieczyszczeń przemysłowych Program Wieloletni W projekcie COM z 2001 do Dyrektywy 96/82/EC dotyczących zapobieganiu i likwidacji skutków awarii przemysłowych z udziałem substancji niebezpiecznych szczegółowa ocena ryzyka dla przyjętych scenariuszy przebiegu awarii W obowiązujących dyrektywach dotyczących ograniczania emisji przemysłowych występuje element oceny oddziaływania inwestycji na środowisko, ocena ryzyka może znaleźć uzasadnione zastosowanie
Ochrona gleb i tereny zanieczyszczone Program Wieloletni W UE do chwili obecnej nie powstały obowiązujące przepisy w formie dyrektyw czy decyzji Poszczególne państwa UE wykonują ocenę ryzyka dla określonych terenów. W niektórych przypadkach ważnym elementem wykonywania oceny ryzyka jest rozważanie dróg narażenia w stosunku do różnych receptorów, natomiast w innych przypadkach ocena ryzyka może być podstawą decyzji o konieczności zastosowania metod rekultywacji terenu
Podsumowanie Rozpoznanie ustawodawstwa UE w zakresie oceny ryzyka było niezbędne dla realizacji następnych etapów pracy: Przeanalizowania w jakich działach związanych z zarządzaniem środowiskiem w Polsce ocena ryzyka będzie musiała, ze względu na umocowania prawne, stanowić podstawę podejmowania decyzji Zaproponowania w jakich sytuacjach, mimo braku stosownych przepisów, ocena ryzyka może stanowić bardzo przydatne narzędzie wspomagające zarządzanie środowiskiem