TOMASZ BRZEZICKI KRZYSZTOF LASIŃSKI-SULECKI WOJCIECH MORAWSKI JACEK WANTOCH-REKOWSKI USTAWA O PODATKACH I OPŁATACH LOKALNYCH KOMENTARZ RED. WOJCIECH MORAWSKI Wydanie II ODDK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k. Gdańsk 2013
Copyright by ODDK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k. Gdańsk 2013 Projekt okładki: Artur Zdulski Korekta: Ewa Kapkowska-Niemczyk Skład: Agnieszka Pietrusa Recenzja: prof. dr hab. Bogumił Brzeziński Kopiowanie na dowolnych nośnikach, przedruk, rozpowszechnianie całości lub fragmentów bez pisemnej zgody Wydawcy ODDK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k. jest zabronione i zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 5. ISBN 978-83-7804-121-4 Wydawca: ODDK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa (dawniej: Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o.) 80-317 Gdańsk Oliwa, ul. Obrońców Westerplatte 32A www.oddk.pl; e-mail: oddk@oddk.pl; tel./faks 58 554 29 17
Od autorów...13 ROZDZIAŁ 1 Przepisy ogólne Art. 1 [przedmiot regulacji]... 15 Krzysztof Lasiński-Sulecki I. Zakres przedmiotowy regulacji... 15 II. Nowelizacje art. 1... 16 Art. 1a. [definicje legalne].... 17 Wojciech Morawski I. Wprowadzenie... 19 II. Pojęcia budynku i budowli przed 1 stycznia 2003 r.... 21 III. Pojęcia budynku i budowli po 1 stycznia 2003 r. kwestia odwołania się do przepisów prawa budowlanego... 23 IV. Pojęcie budynku po 1 stycznia 2003 r. wprowadzenie.... 34 V. Trwałość związku obiektu z gruntem... 35 VI. Fundamenty, przegrody budowlane i dach jako elementy konstytuujące budynek... 47 VII. Problem kompletności definicji budynku reklasyfikacja budynków na budowle w świetle orzecznictwa NSA... 50 VIII. Pojęcie budowli po dniu 1 stycznia 2003 r. wprowadzenie... 58 IX. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 września 2011 r. a wykładnia pojęcia budowli... 62 X. Problem instalacji i urządzeń... 72 XI. Urządzenia budowlane... 78 XII. Tymczasowe obiekty budowlane... 83 XIII. Opodatkowanie a legalność obiektu budowlanego... 88 XIV. Opinia biegłego a klasyfikacja obiektu jako budowli lub budynku... 88 XV. Znaczenie decyzji organów budowlanych dla klasyfikacji obiektu jako budowli lub budynku... 90 3
XVI. Podstawowe sporne kwestie związane z zakresem przedmiotowym pojęcia budowli w rozumieniu ustawy analiza wybranych problemów praktycznych... 93 XVII. Maszyny i urządzenia techniczne a podatek od nieruchomości... 94 XVIII. Części budowlane i niebudowlane urządzeń technicznych... 98 XIX. Urządzenia reklamowe... 100 XX. Elektrownie wiatrowe... 101 XXI. Stacje bazowe telefonii komórkowej umieszczone na gruncie... 103 XXII. Urządzenia techniczne umieszczone na istniejących budynkach... 105 XXIII. Podziemne wyrobiska górnicze... 111 XXIV. Elektrownie konwencjonalne... 122 XXV. Budynki, budowle i grunty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej wprowadzenie.... 126 XXVI. Grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (po 1 stycznia 2003 r.)... 132 XXVII. Zawieszenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę a związanie z działalnością gospodarczą.... 137 XXVIII. Wyłączenie budynków mieszkalnych oraz gruntów związanych z tymi budynkami z zakresu gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej... 138 XXIX. Grunty pod jeziorami, zbiornikami retencyjnymi i elektrowni wodnych... 139 XXX. Grunty, budynki i budowle związane z prowadzoną działalnością gospodarczą wyłączenie przedmiotów opodatkowania ze względów technicznych.... 140 XXXI. Działalność gospodarcza... 148 XXXII. Wyłączenia z zakresu działalności gospodarczej działalności rolniczej lub leśnej... 152 XXXIII. Wyłączenia działalności agroturystycznej z zakresu działalności gospodarczej... 153 XXXIV. Powierzchnia użytkowa budynku lub jego części... 156 XXXV. Znaczenie klasyfikacji gruntu oraz innych danych zawartych w ewidencji gruntów.... 161 Art. 1b. [zwolnienia odesłanie do innych ustaw]... 169 Tomasz Brzezicki, Wojciech Morawski I. Zwolnienia kościołów i związków wyznaniowych... 169 II. Zwolnienie w specjalnych strefach ekonomicznych... 173 III. Zwolnienie nieruchomości przeznaczonych na budowę dróg publicznych... 175 4
Art. 1c. [właściwe organy]... 176 Tomasz Brzezicki ROZDZIAł 2 Podatek od nieruchomości Art. 2. [zakres przedmiotowy]... 179 Wojciech Morawski I. Wprowadzenie... 180 II. Pojęcie gruntu... 181 III. Część budowli związana z działalnością gospodarczą... 181 IV. Rozgraniczenie podatku od nieruchomości oraz podatku rolnego i leśnego w stosunku do gruntów... 184 V. Grunty zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej... 189 VI. Niepodleganie podatkowi od nieruchomości... 192 VII. Wyłączenie z opodatkowania niektórych nieruchomości państw obcych i organizacji międzynarodowych... 193 VIII. Wyłączenie z opodatkowania gruntów pod niektórymi wodami.... 196 IX. Wyłączenie z opodatkowania nieruchomości lub ich części zajętych na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego... 200 X. Wyłączenie z opodatkowania pasów drogowych i zlokalizowanych w nich budowli... 201 Art. 3. [zakres podmiotowy]... 206 Tomasz Brzezicki, Wojciech Morawski I. Podmiotowość podatkowa wprowadzenie... 207 II. Osoba fizyczna jako podatnik... 208 III. Osoba prawna jako podatnik.... 209 IV. Jednostki organizacyjne jako podatnicy podatku od nieruchomości... 210 V. Zbieg podstaw do uznania za podatnika podatku od nieruchomości.. 213 VI. Opodatkowanie przedmiotów opodatkowania stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego posiadanych przez inny podmiot... 216 VII. Opodatkowanie lokali niestanowiących odrębnych nieruchomości... 217 VIII. Posiadanie zależne bez tytułu prawnego.... 218 IX. Opodatkowanie nieruchomości oddanych w trwały zarząd państwowym i samorządowym jednostkom organizacyjnym... 219 X. Nieruchomość, która stanowi współwłasność lub jest w posiadaniu kilku osób... 224 XI. Obowiązek podatkowy w wypadku ustanowienia odrębnej własności lokali.... 227 XII. Gmina jako podatnik podatku od nieruchomości... 229 5
Art. 4. [podstawa opodatkowania]... 230 Wojciech Morawski I. Powierzchnia gruntów... 232 II. Powierzchnia użytkowa budynku lub jego części... 233 III. Podstawa opodatkowania dla budowli... 235 IV. Podstawa opodatkowania budowli, od których nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych.... 237 V. Zmiana wartości rynkowej na podstawie art. 4 ust. 6 ustawy... 240 VI. Problem określenia podstawy opodatkowania w podatku od nieruchomości w stosunku do części budowli lub części środka trwałego... 241 VII. Wartość amortyzacyjna budowli a uprawnienia organów podatkowych właściwych w sprawach podatku od nieruchomości... 247 VIII. Tryb postępowania organów podatkowych w sytuacji, gdy wartość podana przez podatnika odbiega od wartości rynkowej lub nie została podana... 250 IX. Obciążenie podatnika kosztami opinii biegłego... 254 X. Orzekanie o kosztach opinii biegłego... 256 XI. Kwestia umorzenia kosztów opinii biegłego... 257 XII. Podstawa opodatkowania przy budowlach będących przedmiotem leasingu.... 257 XIII. Opodatkowanie budowli położonych na terenie kilku gmin.... 258 Art. 5. [stawki podatku]... 259 Tomasz Brzezicki, Wojciech Morawski I. Uchwała w sprawie stawek podatku od nieruchomości... 261 II. Różnicowanie stawek podatku... 264 III. Powiązanie stawki z konkretnym przedmiotem opodatkowania wprowadzenie... 265 IV. Stawki właściwe dla gruntów... 267 V. Stawki dla budynków zasady ogólne... 269 VI. Budynki mieszkalne lub ich części wprowadzenie... 270 VII. Budynki i ich części mieszkalne kryterium zameldowania... 271 VIII. Budynki mieszkalne kryterium sposobu wykorzystywania w kontekście problemu opodatkowania domków letniskowych... 272 IX. Budynek mieszkalny odwołanie się do prawa budowlanego... 275 X. Budynek mieszkalny odwołanie się do ewidencji budynków... 277 XI. Budynek mieszkalny kryterium treści dokumentacji budowlanej... 278 XII. Kwalifikacja podatkowa budynku aresztu śledczego w orzecznictwie sądów administracyjnych... 279 XIII. Budynki mieszkalne próba zdefiniowania... 279 6
XIV. Budynek niemieszkalny z częścią mieszkalną... 282 XV. Budynki lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej... 283 XVI. Budynki lub ich części zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej wprowadzenie.... 283 XVII. Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym... 284 XVIII. Udzielanie świadczeń zdrowotnych a stawki podatku zmiany stanu prawnego... 286 XIX. Udzielanie świadczeń zdrowotnych spory o pojęcie... 287 XX. Zajęcie budynku na prowadzenie działalności w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych w okresie do 31 grudnia 2010 r.... 290 XXI. Działalność lecznicza a podatek od nieruchomości aktualny stan prawny... 302 XXII. Garaże... 303 Art. 6. [obowiązek i zobowiązanie podatkowe]... 304 Tomasz Brzezicki, Wojciech Morawski I. Obowiązek podatkowy wprowadzenie... 307 II. Powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego... 310 III. Powstawanie zobowiązania podatkowego zagadnienia ogólne... 313 IV. Obowiązki instrumentalne podatnika będącego osobą fizyczną... 319 V. Zasady poboru podatku dochodowego od osób prawnych, jednostek organizacyjnych oraz spółek niemających osobowości prawnej, jednostek organizacyjnych Agencji Nieruchomości Rolnych, a także jednostek organizacyjnych Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe... 322 VI. Zapłata podatku... 324 VII. Właściwość miejscowa organów... 325 VIII. Pobór podatku w drodze inkasa... 325 Art. 7. [zwolnienia podatkowe]... 330, Wojciech Morawski I. Zakres regulacji.... 335 II. Zasady wykładni przepisów regulujących zwolnienia podatkowe... 336 III. Infrastruktura kolejowa... 337 IV. Grunty, budynki i budowle pozostałe po likwidacji linii kolejowych lub ich odcinków... 344 V. Infrastruktura portowa oraz infrastruktura zapewniająca dostęp do portów lub przystani morskich... 346 VI. Budynki, budowle i zajęte pod nie grunty na obszarze części lotniczych lotnisk użytku publicznego... 352 7
VII. Budynki gospodarcze lub ich części... 354 VIII. Nieruchomości lub ich części związane z działalnością stowarzyszeń. 359 IX. Grunty i budynki wpisane indywidualnie do rejestru zabytków.... 361 X. Grunty i budynki we władaniu muzeów rejestrowanych... 364 XI. Nieruchomości o szczególnym znaczeniu dla przyrody... 365 XII. Grunty pokryte wodami... 368 XIII. Nieruchomości związane z ochroną przeciwpowodziową... 369 XIV. Grunty stanowiące nieużytki, użytki ekologiczne, grunty zadrzewione i zakrzewione... 371 XV. Grunty stanowiące działki przyzagrodowe członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych... 372 XVI. Budynki położone na terenie rodzinnych ogrodów działkowych... 372 XVII. Budynki i budowle zajęte przez grupę producentów rolnych... 374 XVIII. Nieruchomości związane z działalnością pożytku publicznego... 376 XIX. Uczelnie... 379 XX. Placówki oświatowe... 380 XXI. Polska Akademia Nauk... 383 XXII. Zakłady pracy chronionej... 385 XXIII. Instytuty badawcze... 386 XXIV. Przedsiębiorcy o statusie centrum badawczo-rozwojowego... 387 XXV. Polski Związek Działkowców... 389 XXVI. Zwolnienia przedmiotowe wynikające z uchwał rad gmin... 390 XXVII. Zwrot utraconych przez gminę dochodów z budżetu państwa... 393 XXVIII. Zwrot utraconych przez gminę dochodów ze środków wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej... 395 ROZDZIAł 2A Ewidencja podatkowa nieruchomości Art. 7a. [ewidencja podatkowa nieruchomości]... 397 I. Ewidencja podatkowa nieruchomości istota, cel funkcjonowania... 398 II. Dane zawarte w ewidencji podatkowej nieruchomości... 399 ROZDZIAł 3 Podatek od środków transportowych Art. 8. [przedmiot opodatkowania]... 401 Krzysztof Lasiński-Sulecki, Wojciech Morawski I. Rys historyczny.... 402 II. Znaczenie ustawy Prawo o ruchu drogowym.... 403 8
III. Definicje... 404 IV. Przyczepy i naczepy związane z działalnością rolniczą... 408 V. Katalog środków transportowych... 409 Art. 9. [obowiązek podatkowy]... 409 Krzysztof Lasiński-Sulecki, Wojciech Morawski I. Podatnik podatku od środków transportowych.... 412 II. Powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego... 414 III. Właściwość organu podatkowego... 418 IV. Charakter zobowiązania podatkowego... 419 Art. 10. [stawki podatku]... 421 Krzysztof Lasiński-Sulecki I. Maksymalne stawki podatku.... 423 II. Uprawnienie do różnicowania stawek podatku... 423 III. Znaczenie uchwały rady gminy... 424 IV. Relacja między stawkami maksymalnymi i minimalnymi... 427 Art. 11. [terminy płatności]... 428 Krzysztof Lasiński-Sulecki I. Ustawowy obowiązek uiszczenia podatku... 428 II. Terminy płatności podatku... 429 III. Wysokość podatku... 430 IV. Przeniesienie własności środka transportowego w trakcie roku podatkowego... 430 Art. 11a. [zwrot podatku]... 430 Krzysztof Lasiński-Sulecki, Wojciech Morawski I. Rys historyczny.... 431 II. Pojęcie transportu kombinowanego... 431 III. Podstawowe wymogi... 432 IV. Dokumentowanie transportu kombinowanego... 434 V. Forma zwrotu podatku... 435 VI. Termin zwrotu podatku i konsekwencje jego naruszenia... 435 VII. Charakter terminu do złożenia wniosku o zwrot.... 436 Art. 12. [zwolnienia podatkowe]... 436 Krzysztof Lasiński-Sulecki, Wojciech Morawski I. Przedstawicielstwa dyplomatyczne i urzędy konsularne... 437 II. Zapasy mobilizacyjne... 438 9
III. Pojazdy specjalne oraz pojazdy używane do celów specjalnych... 439 IV. Pojazdy zabytkowe... 442 V. Zwolnienia wprowadzane uchwałami rady gminy... 443 Art. 12a. [ograniczenie zastosowania ulg i zwolnień].... 444 Krzysztof Lasiński-Sulecki, Wojciech Morawski I. Pojęcie ulg i zwolnień podatkowych.... 444 II. Zakres zastosowania przepisu.... 445 III. Zgodność z Konstytucją zniesienia zwolnienia dotyczącego zakładów pracy chronionej oraz zakładów aktywności zawodowej... 445 Art. 12b. [waloryzacja stawek]... 447 Krzysztof Lasiński-Sulecki I. Dyrektywa 1999/62/WE... 447 II. Stawki minimalne... 448 III. Stawki minimalne a stawki maksymalne... 449 ROZDZIAł 4 (uchylony) Art. 13. (uchylony)..... 451 Art. 14. (uchylony)..... 451 ROZDZIAŁ 5 Opłaty lokalne Art. 15. [opłata targowa]... 453 Wojciech Morawski, I. Wprowadzenie... 453 II. Zakres podmiotowy opłaty targowej... 454 III. Zakres przedmiotowy opłaty targowej.... 455 IV. Powstanie obowiązku i zobowiązania podatkowego w zakresie opłaty targowej.... 457 V. Definicja targowiska... 458 VI. Opłata targowa a inne należności na rzecz prowadzącego targowisko. 461 Art. 16. [opłata targowa zwolnienia]... 462 Wojciech Morawski, I. Zakres podmiotowy zwolnienia... 462 II. Stanowisko Ministerstwa Finansów... 463 10
Art. 17. [opłata miejscowa i opłata uzdrowiskowa]... 464 Wojciech Morawski, I. Zakres regulacji.... 465 II. Kształtowanie się treści art. 17... 465 III. Opłata miejscowa... 466 IV. Opłata miejscowa zwolnienia.... 468 V. Korzystne warunki klimatyczne i walory krajobrazowe... 470 VI. Miejscowości na obszarach o statusie obszaru ochrony uzdrowiskowej.. 474 VII. Zagadnienia intertemporalne... 475 VIII. Opłata uzdrowiskowa... 477 IX. Opłata uzdrowiskowa zwolnienia... 477 X. Opłata uzdrowiskowa a opłata miejscowa.... 478 Art. 18. (uchylony)..... 478 Art. 18a. [opłata od posiadania psów]... 478 Krzysztof Lasiński-Sulecki, Wojciech Morawski I. Rys historyczny.... 479 II. Podatnik opłaty od posiadania psów.... 481 III. Przedmiot opłaty od posiadania psów.... 481 IV. Zwolnienia z opłaty od posiadania psów... 482 Art. 19. [stawki opłat lokalnych; inkasent]... 485 Wojciech Morawski, I. Uchwały rad gmin obligatoryjne i fakultatywne.... 486 II. Abonament w opłacie targowej... 486 III. Inkasenci.... 488 IV. Zobowiązanie podatkowe a opłata miejscowa.... 492 V. Uchwały dotyczące zwolnień... 493 ROZDZIAŁ 6 Przepisy końcowe Art. 20. [górne granice stawek kwotowych].... 495 I. Uchwały w sprawie stawek.... 495 II. Mechanizm waloryzacji górnej granicy stawek... 496 11
Art. 20a. [konsekwencje nieuchwalenia stawek podatkowych]... 498 I. Konsekwencje nieuchwalenia stawek... 498 Art. 20b. [uchwała rady gminy a pomoc publiczna].... 501 I. Uchwały rady gminy a pomoc publiczna... 501 Art. 20c. [pomoc de minimis]... 502 I. Pomoc publiczna dla przedsiębiorców... 502 II. Pomoc de minimis... 503 Art. 20d. [przepis upoważniający]... 506 I. Uchwały rady gminy a pomoc publiczna... 507 Art. 21. [przepis intertemporalny]... 508 Art. 22. [przepis intertemporalny]... 508 Art. 23. [przepis derogacyjny]... 509 Art. 24. [przepis wprowadzający]... 509 Bibliografia...511 Skorowidze...521 Skorowidz przedmiotowy...522 Orzeczenia wykorzystane w pracy...528 Oficjalne interpretacje prawa...540 Uchwały Regionalnych Izb Obrachunkowych...542 12