WYCIĄG Z AKTÓW PRAWNYCH DOTYCZĄCYCH OCHRONY KONSUMENTA W ZAKRESIE KREDYTU HIPOTECZNEGO

WYCIĄG Z AKTÓW PRAWNYCH DOTYCZĄCYCH OCHRONY KONSUMENTA W ZAKRESIE KREDYTU HIPOTECZNEGO Polskie Akty prawne 1. Ustawa Prawo bankowe 2. Ustawa o kredycie konsumenckim 3. Ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny 4. Rekomendacja S Unijne akty prawne: 5. Code of Conduct 6. Stara dyrektywa o kredycie konsumenckim 7. Nowa dyrektywa ad. 1 Ustawa prawo bankowe Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 655 ze zm.). Zakres zastosowania: - wszystkie umowy kredytowe, poza umowami objętymi ustawą o kredycie konsumenckim (w stosunku do tych umów ustawa Prawo bankowe ma zastosowanie jedynie w kwestiach niuregulowanych w ustawie o kredycie konsumenckim). Zgodnie z art. 78a prawa bankowego przepisy ustawy Prawo bankowe stosuje się do umów kredytu i poŝyczki pienięŝnej, zawieranych przez bank zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim, w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie. W odniesieniu do kredytów hipotecznych oferowanych konsumentom: - ma zastosowanie do umów kredytowych o wartości wyŝszej niz 80 tys. zł Ustawa ta określa niezbędne elementy, jakie powinna zawierać umowa kredytu, w szczególności: 1) strony umowy, 2) kwotę i walutę kredytu, 3) cel, na który kredyt został udzielony, 4) zasady i termin spłaty kredytu, 5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, 6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, 7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, 8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pienięŝnych, 9) wysokość prowizji, jeŝeli umowa ją przewiduje, 10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy. Strona 1 z 27

Wyciąg najwaŝniejszych przepisów: Rozdział 5 Kredyty i poŝyczki pienięŝne oraz zasady koncentracji zaangaŝowań (189) Art. 69. 1. Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pienięŝnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. 2. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: 1) strony umowy, 2) kwotę i walutę kredytu, 3) cel, na który kredyt został udzielony, 4) zasady i termin spłaty kredytu, 5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, 6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, 7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, 8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pienięŝnych, 9) wysokość prowizji, jeŝeli umowa ją przewiduje, 10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy. Art. 74. W czasie obowiązywania umowy kredytu kredytobiorca jest obowiązany przedstawić - na Ŝądanie banku - informacje i dokumenty niezbędne do oceny jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umoŝliwiające kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu. Art. 75. 1. W przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank moŝe obniŝyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu. 2. Termin wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 1, o ile strony nie określą w umowie dłuŝszego terminu, wynosi 30 dni, a w razie zagroŝenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni. 3. Wypowiedzenie umowy kredytu z powodu utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej lub zagroŝenia jego upadłością nie moŝe nastąpić, jeŝeli bank zgodził się na realizację przez kredytobiorcę programu naprawczego. 4. Przepis ust. 3 stosuje się przez cały okres realizacji programu naprawczego, chyba Ŝe bank stwierdzi, iŝ program naprawczy nie jest w sposób naleŝyty realizowany. Art. 75a. 1. O ile umowa kredytu nie stanowi inaczej, termin spłaty kredytu jest terminem zastrzeŝonym na rzecz obu stron. 2. W przypadku gdy strony ustaliły termin spłaty kredytu dłuŝszy niŝ rok, kredytobiorca moŝe wypowiedzieć umowę z zachowaniem terminu trzymiesięcznego. Art. 76. Zasady oprocentowania kredytu określa umowa kredytu, z tym Ŝe w razie stosowania stopy zmiennej naleŝy: 1) określić w umowie kredytowej warunki zmiany stopy procentowej kredytu, 2) powiadomić w sposób określony w umowie kredytobiorcę, poręczyciela oraz, jeŝeli umowa nie stanowi inaczej, inne osoby będące dłuŝnikami banku z tytułu zabezpieczenia kredytu o kaŝdej zmianie stopy jego oprocentowania. Strona 2 z 27

Art. 76a. Bank jest obowiązany niezwłocznie powiadomić, w sposób określony w umowie, osoby będące dłuŝnikami banku z tytułu zabezpieczenia kredytu, jeŝeli kredytobiorca opóźnia się z jego spłatą. Art. 77. Umowa kredytu moŝe określać, Ŝe od kredytu postawionego do dyspozycji kredytobiorcy i przez niego niewykorzystanego przysługuje bankowi odrębna prowizja. Art. 77a. Bank moŝe przyjąć zlecenie udzielenia kredytu osobie trzeciej. Zlecenie powinno być złoŝone w formie pisemnej pod rygorem niewaŝności. W takim przypadku, jeśli umowa nie stanowi inaczej, dający zlecenie staje się poręczycielem za dług przyszły. Art. 78. Do umów poŝyczek pienięŝnych zawieranych przez bank stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zabezpieczenia spłaty i oprocentowania kredytu. Art. 78a. Przepisy ustawy stosuje się do umów kredytu i poŝyczki pienięŝnej, zawieranych przez bank zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim, w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie. ad. 2 Ustawa o kredycie konsumenckim Ustawa z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2001 r. Nr 100, poz. 1081 ze zm.). Zakres zastosowania: - obejmuje wszelkie umowy na podstawie których przedsiębiorca w zakresie swojej działalności,udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu konsumenckiego. Jednocześnie za kredyt konsumencki uznaje się w szczególności: 1) umowę poŝyczki, 2) umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego, 3) umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pienięŝnego, 4) umowę, na mocy której świadczenie pienięŝne konsumenta ma zostać spełnione później niŝ świadczenie kredytodawcy, 5) umowę, na mocy której kredytodawca zobowiązany jest do zaciągnięcia zobowiązania wobec osoby trzeciej, a konsument - do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia. W odniesieniu do kredytów hipotecznych oferowanych konsumentom: - ma zastosowanie do kredytów zabezpieczonych hipotecznie o wartości nie wyŝszej niŝ 80 tys. zł Wyciąg najwaŝniejszych przepisów: Art. 1. Ustawa reguluje zasady i tryb zawierania umów o kredyt konsumencki, zasady ochrony konsumenta, który zawarł umowę o kredyt konsumencki, oraz obowiązki przedsiębiorcy, który udzielił kredytu konsumenckiego. Art. 2. 1. Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności, zwany dalej "kredytodawcą", udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu w jakiejkolwiek postaci. 2. Za umowę o kredyt konsumencki uwaŝa się w szczególności: 1) umowę poŝyczki, 2) umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego,. Strona 3 z 27

4. Konsumentem jest osoba fizyczna, która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą. Art. 3. 1. Ustawy nie stosuje się do umów o kredyt konsumencki: 1) o wysokości większej niŝ 80.000 zł albo równowartości tej kwoty w innej walucie niŝ waluta polska; wartość waluty obcej oblicza się według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski dla danej waluty, obowiązującego w dniu poprzedzającym dzień zawarcia umowy, 2)... Art. 4. 1. Umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta na piśmie, chyba Ŝe odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Kredytodawca jest obowiązany niezwłocznie doręczyć konsumentowi egzemplarz umowy. 2. Umowa powinna zawierać następujące dane: 1) imię, nazwisko konsumenta i jego adres oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy, a gdy kredytodawcą jest osoba prawna - takŝe określenie organu, który zarejestrował działalność kredytodawcy, i numer w rejestrze, pod którym kredytodawca został wpisany, 2) wysokość kredytu, 3) zasady i terminy spłaty kredytu, 4) roczną stopę oprocentowania oraz warunki jej zmiany, 5) opłaty i prowizje oraz inne koszty związane z udzieleniem kredytu, w tym opłatę za rozpatrzenie wniosku kredytowego oraz przygotowanie i zawarcie umowy kredytowej, zwaną dalej "opłatą przygotowawczą", będące elementem całkowitego kosztu kredytu, oraz warunki ich zmiany, 6) informację o całkowitym koszcie kredytu i rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania, o których mowa w art. 7 ust. 1 i 2, 7) sposób zabezpieczenia, jeŝeli umowa je przewiduje, oraz opłaty naleŝne kredytodawcy z tego tytułu, 8) informację o pozostałych kosztach, do których zapłaty zobowiązany jest konsument w związku z zawartą umową, 9) informację o łącznej kwocie wszystkich kosztów, opłat i prowizji, do których zapłaty zobowiązany jest konsument, 10) informację o uprawnieniu i skutkach przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta, 11) informację o terminie, sposobie i skutkach wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta, o którym mowa w art. 11, 12) informację o skutkach uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty kredytu, 13) informację o rocznej stopie oprocentowania zadłuŝenia przeterminowanego oraz warunki jej zmiany, a takŝe informację o innych kosztach ponoszonych przez konsumenta w związku z niewykonaniem przez niego zobowiązań wynikających z umowy, w tym o kosztach upomnień lub wezwań do zapłaty, kosztach sądowych i postępowania egzekucyjnego. 3. JeŜeli nie jest moŝliwe podanie kosztów, do których poniesienia zobowiązany jest konsument, naleŝy określić ich szacunkową wysokość oraz okoliczności, od których zaleŝy ich ostateczna wysokość i obowiązek zapłaty przez konsumenta. 3a. Do obliczenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, jeŝeli nie jest moŝliwe określenie wysokości kredytu konsumenckiego, czasu trwania umowy oraz terminów spłat kredytu, naleŝy przyjąć, Ŝe kwota kredytu wynosi 8.000 zł, a spłata kredytu następuje w miesięcznych ratach w ciągu 12 miesięcy kalendarzowych. 4. (uchylony). Strona 4 z 27

5. W przypadkach gdy kredytodawca nie doręcza konsumentowi egzemplarza umowy w chwili jej zawarcia jest obowiązany wręczyć konsumentowi niepodpisany informacyjny egzemplarz umowy odpowiadający jej treści. Kredytodawca jest obowiązany niezwłocznie, nie później niŝ w terminie 7 dni od daty zawarcia umowy, doręczyć konsumentowi podpisany przez strony egzemplarz umowy... Art. 8. 1. Konsument jest uprawniony do spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie. Termin dokonania spłaty powinien odpowiadać terminom wnoszenia rat określonym w umowie. 1a. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, konsument jest obowiązany poinformować kredytodawcę o zamiarze wcześniejszej spłaty kredytu najpóźniej w terminie 3 dni przed jej dokonaniem. 2. JeŜeli konsument spłaca kredyt przed terminem, wówczas w przypadku: 1) kredytu oprocentowanego - nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania za okres po spłacie kredytu, 2) kredytu nieoprocentowanego - konsument ma prawo do zmniejszenia zapłaconych kredytodawcy prowizji i opłat proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas korzystania z kredytu. 3. Za wcześniejszą spłatę kredytu kredytodawca nie moŝe zastrzec prowizji. 4. Kredytodawca obowiązany jest rozliczyć się z konsumentem w terminie 14 dni od dnia dokonania spłaty kredytu.. Art. 11. 1. Konsument, z zastrzeŝeniem ust. 6 i art. 12 ust. 1, moŝe, bez podania przyczyny, odstąpić od umowy o kredyt konsumencki w terminie 10 dni od dnia zawarcia umowy. JeŜeli umowa o kredyt konsumencki nie zawierała informacji o uprawnieniu do odstąpienia od umowy, konsument moŝe odstąpić od umowy w terminie 10 dni od dnia otrzymania informacji o prawie odstąpienia od umowy, nie później jednak niŝ w terminie 3 miesięcy od dnia zawarcia umowy. 2. Kredytodawca obowiązany jest przy zawarciu umowy wręczyć konsumentowi wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy, z oznaczeniem swojego imienia, nazwiska (nazwy) i adresu zamieszkania (siedziby). 3. Termin do odstąpienia od umowy jest zachowany, jeŝeli konsument przed jego upływem złoŝy pod wskazanym przez kredytodawcę adresem oświadczenie o odstąpieniu od umowy. W razie spełnienia świadczenia przez kredytodawcę przed upływem terminu do odstąpienia od umowy odstąpienie staje się skuteczne, jeŝeli świadczenie zostanie zwrócone kredytodawcy łącznie z oświadczeniem o odstąpieniu od umowy, z zastrzeŝeniem ust. 4. 4. JeŜeli spełnienie świadczenia przez kredytodawcę nastąpiło na rzecz podmiotu, od którego konsument nabył rzecz lub usługę, i między tym podmiotem a kredytodawcą istnieje umowa regulująca zasady udzielania kredytu konsumenckiego na nabycie rzeczy lub usługi, konsument moŝe odstąpić od umowy o kredyt konsumencki poprzez złoŝenie oświadczenia, o którym mowa w ust. 3. Warunki zwrotu świadczenia kredytodawcy określa umowa zawarta między podmiotem, od którego konsument nabył rzecz lub usługę, a kredytodawcą. 5. Przed upływem terminu do odstąpienia od umowy konsument nie jest zobowiązany do spłaty kredytu ani zapłaty oprocentowania. W razie odstąpienia od umowy kredytodawca obowiązany jest niezwłocznie zwrócić poniesione przez konsumenta na rzecz kredytodawcy koszty udzielanego kredytu, z wyjątkiem opłaty przygotowawczej oraz pobranych przez kredytodawcę opłat związanych z ustanowieniem zabezpieczenia. 6. Prawo do odstąpienia od umowy nie przysługuje konsumentowi w razie zawarcia umowy o kredyt konsumencki przeznaczony na nabycie rzeczy lub prawa, których cena zaleŝy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym lub giełdowym.. 7. (uchylony). 8. (uchylony). Strona 5 z 27

Art. 14. JeŜeli konsument nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat kredytu za co najmniej dwa okresy płatności, kredytodawca moŝe wypowiedzieć umowę po uprzednim wezwaniu konsumenta, w trybie określonym w umowie kredytowej, do zapłaty zaległych rat lub ich części w terminie nie krótszym niŝ 7 dni od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy. Termin wypowiedzenia umowy nie moŝe być krótszy niŝ 30 dni. Art. 15. 1. W przypadku naruszenia przez kredytodawcę postanowień art. 4-7 treść zawartej umowy o kredyt konsumencki ulega zmianie w ten sposób, Ŝe konsument, po złoŝeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, obowiązany jest do zwrotu kredytu bez oprocentowania i innych kosztów kredytu naleŝnych kredytodawcy, z zastrzeŝeniem ust. 3, w terminie i w sposób ustalony w umowie. JeŜeli umowa nie określa sposobu spłaty kredytu, konsument obowiązany jest do jego zwrotu w równych ratach, płatnych co miesiąc od dnia zawarcia umowy. JeŜeli umowa nie przewiduje terminu spłaty kredytu, konsument obowiązany jest do jego zwrotu w terminie pięciu lat. 2. W przypadku naruszenia postanowienia art. 10 ust. 2 przepis ust. 1 stosuje się takŝe do stosunku prawnego powstałego na skutek przystąpienia do długu albo przejęcia długu. 3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, konsument jest zobowiązany do poniesienia przewidzianych w umowie kosztów ustanowienia zabezpieczenia i ubezpieczenia kredytu. Ad. 3 Ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów Ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z dnia 31 marca 2000 r.) Zakres zastosowania: - wszystkie umowy kredytowe zawierane na odległość Rozdział 2a Szczególne przepisy o umowach zawieranych na odległość dotyczących usług finansowych Art. 16a. 1. Usługami finansowymi w rozumieniu ustawy są w szczególności: 1) czynności bankowe, 2) umowy kredytu konsumenckiego,.. Art. 16b. 1. Konsument powinien być poinformowany, przy uŝyciu środka porozumiewania się na odległość, najpóźniej w chwili złoŝenia mu propozycji zawarcia umowy, o: 1) imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) przedsiębiorcy, organie, który zarejestrował działalność gospodarczą przedsiębiorcy, a takŝe numerze, pod którym przedsiębiorca został zarejestrowany, a w przypadku gdy działalność przedsiębiorcy wymaga uzyskania zezwolenia, danych dotyczących instytucji udzielającej zezwolenia, 2) imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej przedstawiciela przedsiębiorcy, o ile taki występuje, 3) imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) podmiotu innego niŝ przedsiębiorca świadczący usługi finansowe na odległość, w tym operatora środków porozumiewania się na odległość, oraz charakterze, w jakim podmiot ten występuje wobec konsumenta, 4) istotnych właściwościach świadczenia i jego przedmiotu, 5) cenie lub wynagrodzeniu obejmujących wszystkie ich składniki, w tym opłaty i podatki, a w przypadku niemoŝności określenia dokładnej ceny, podstawie obliczenia ceny umoŝliwiającej konsumentowi dokonanie jej weryfikacji, Strona 6 z 27

6) ryzyku związanym z usługą finansową, jeŝeli wynika ono z jej szczególnych cech lub charakteru czynności, które mają być wykonane, lub jeŝeli cena bądź wynagrodzenie zaleŝą wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym, 7) zasadach zapłaty ceny lub wynagrodzenia, 8) kosztach oraz terminie i sposobie świadczenia usługi, 9) prawie oraz sposobie odstąpienia od umowy, o którym mowa w art. 16c ust. 1 i ust. 2, albo wskazaniu, Ŝe prawo takie nie przysługuje, oraz wysokości ceny, którą konsument jest obowiązany zapłacić w przypadku, o którym mowa w art. 16c ust. 5, 10) dodatkowych kosztach ponoszonych przez konsumenta wynikających z korzystania ze środków porozumiewania się na odległość, jeŝeli mogą one wystąpić, 11) terminie, w jakim oferta lub informacja o cenie albo wynagrodzeniu mają charakter wiąŝący, 12) minimalnym okresie, na jaki ma być zawarta umowa o świadczenia ciągłe lub okresowe, 13) miejscu i sposobie składania reklamacji, 14) moŝliwości pozasądowego rozstrzygania sporów wynikających z umowy, 15) prawie wypowiedzenia umowy, o którym mowa w art. 8 ust. 3, oraz skutkach tego wypowiedzenia, w tym o karach umownych, 16) istnieniu funduszu gwarancyjnego lub innych systemów gwarancyjnych, jeŝeli takie istnieją, 17) języku stosowanym w relacjach przedsiębiorcy z konsumentem, 18) prawie właściwym państwa, które stanowi podstawę stosunków przedsiębiorcy z konsumentem przed zawarciem umowy na odległość, oraz prawie właściwym do zawarcia i wykonania umowy, 19) sądzie właściwym dla rozstrzygania sporów związanych z wykonywaniem umowy, 20) pobieraniu od konsumenta oświadczenia o poddaniu się egzekucji, stanowiącego podstawę do wystawienia przez bank bankowego tytułu egzekucyjnego stosownie do przepisów Prawa bankowego. 2. W wypadku przekazywania konsumentowi informacji w formie głosowych komunikatów telefonicznych nie stosuje się przepisów ust. 1 pkt 6-8 oraz pkt 10-20. Przedsiębiorca jest obowiązany zamieścić w komunikacie informację o prawie konsumenta do Ŝądania przedstawienia pozostałych informacji, o których mowa w ust. 1, oraz o sposobie uzyskania tych informacji. 3. Przed zawarciem umowy lub gdy umowa jest na Ŝyczenie konsumenta zawierana z zastosowaniem środka porozumiewania się na odległość, który nie pozwala na doręczenie warunków umowy, niezwłocznie po jej zawarciu, przedsiębiorca jest obowiązany do potwierdzenia konsumentowi na piśmie lub za pomocą innego statycznego nośnika informacji dostępnego dla konsumenta, w szczególności dyskietki, CD-ROM-u, DVD, informacji, o których mowa w ust. 1. 4. W czasie trwania umowy konsument ma prawo Ŝądać doręczenia jej warunków na piśmie. Konsument ma takŝe prawo Ŝądać zmiany środka porozumiewania się na odległość, chyba Ŝe stosowanie takiego środka nie jest przewidziane umową lub nie odpowiada on charakterowi świadczonej usługi. 5. Obowiązek określony w ust. 1 nie dotyczy jednorazowych świadczeń, które same są spełniane przy uŝyciu środków porozumiewania się na odległość i za które rachunek wystawia osoba fizyczna lub prawna, która w ramach swojego przedsiębiorstwa udostępnia co najmniej jeden środek porozumiewania się na odległość, dostępny dla konsumenta i przedsiębiorcy (operator środków porozumiewania się), z wyjątkiem jednak informacji, o których mowa w ust. 1 pkt 1. 6. Obowiązek określony w ust. 1 nie dotyczy poszczególnych czynności (umów szczegółowych) wynikających z umowy (umowy ramowej). 7. W wypadku wykonywania poszczególnych czynności o tym samym charakterze pomiędzy tymi samymi stronami, jeŝeli czynności te nie wynikają z wcześniej zawartej umowy (umowy ramowej), obowiązek określony w ust. 1 dotyczy tylko pierwszej z tych czynności. JeŜeli w ciągu roku od dnia Strona 7 z 27

wykonania pierwszej czynności nie wykonano Ŝadnej czynności o tym samym charakterze pomiędzy tymi samymi stronami, to do pierwszej czynności wykonanej po tym czasie stosuje się ust. 1. Art. 16c. 1. Konsument, który zawarł na odległość umowę o usługi finansowe, moŝe od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie, w terminie czternastu dni od dnia zawarcia umowy lub od dnia potwierdzenia informacji, o którym mowa w art. 16b ust. 3, jeŝeli jest to termin późniejszy. 2. W wypadku umów, o których mowa w art. 16a ust. 1 pkt 3, termin, w którym konsument moŝe odstąpić od umowy, wynosi trzydzieści dni od dnia poinformowania go o zawarciu umowy lub od dnia potwierdzenia informacji, o którym mowa w art. 16b ust. 3, jeŝeli jest to termin późniejszy. 3. Nie jest dopuszczalne zastrzeŝenie, Ŝe konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne). 4. W wypadku odstąpienia od umowy, umowa jest uwaŝana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba Ŝe zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu, w terminie trzydziestu dni: 1) od dnia odstąpienia od umowy - w przypadku świadczeń konsumenta albo 2) od dnia otrzymania oświadczenia o odstąpieniu od umowy - w przypadku świadczeń przedsiębiorcy. 5. W wypadku rozpoczętego za zgodą konsumenta świadczenia usług przed upływem terminów, o których mowa w ust. 1 lub ust. 2, przedsiębiorca moŝe Ŝądać zapłaty ceny za usługę rzeczywiście wykonaną. 6. Przedsiębiorca nie moŝe Ŝądać zapłaty, o której mowa w ust. 5, jeŝeli rozpoczął świadczenie usług bez zgody konsumenta, a takŝe jeŝeli nie wskazał, zgodnie z art. 16b ust. 1 pkt 9, wysokości ceny, którą konsument jest obowiązany zapłacić w wypadku, o którym mowa w ust. 5. 7. Prawo do odstąpienia od umowy nie przysługuje konsumentowi w wypadkach: 1) umów całkowicie wykonanych na Ŝądanie konsumenta, przed upływem terminów, o których mowa w ust. 1 i ust. 2, 2) umów dotyczących instrumentów rynku pienięŝnego, zbywalnych papierów wartościowych, tytułów uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania, sprzedaŝy papierów wartościowych z zobowiązaniem do ich odkupu oraz terminowych operacji finansowych; przez terminowe operacje finansowe rozumie się operacje, w których ustalono cenę, kurs, stopę procentową lub indeks - a w szczególności nabywanie walut, papierów wartościowych, złota lub innych metali szlachetnych, towarów lub praw, w tym umowy obliczone tylko na róŝnicę cen, opcje i prawa pochodne - zawarte na umówioną datę lub umówiony termin, w obrocie rynkowym, 3) umów ubezpieczenia dotyczących podróŝy i bagaŝu lub innych podobnych, jeŝeli zawarte zostały na okres krótszy niŝ trzydzieści dni. 8. JeŜeli do umowy jest dołączona kolejna umowa zawarta na odległość dotycząca usług świadczonych przez przedsiębiorcę lub podmiot inny niŝ przedsiębiorca na podstawie porozumienia pomiędzy tym podmiotem a przedsiębiorcą, odstąpienie od umowy zawartej na odległość dotyczącej usług finansowych jest skuteczne takŝe wobec tej kolejnej umowy. Art. 16d. JeŜeli przedsiębiorca nie dopełni obowiązków określonych w art. 16b ust. 1-3, konsument ma prawo odstąpić od umowy w kaŝdym czasie bez konieczności ponoszenia kosztów naleŝnych przedsiębiorcy. ad. 4 Rekomendacja S dotycząca dobrych praktyk w zakresie ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie zakres stosowania: - umowy kredytowe zabezpieczone hipotecznie Strona 8 z 27

Przepisy działu V Rekomendacji odnoszą się do relacji z klientami i obowiązku przekazywania im informacji. Rekomendacja nr 19 określa obowiązek m.in.: - Przekazywania informacji w sposób zrozumiały, jednoznaczny i czytelny, zarówno przed, jak i po podpisaniu umowy, - Informowania o wszelkich zmianach, które wpływają bezpośrednio na warunki umowy kredytowej - Informowania o RRSO oraz CKK - Informowania o kosztach obsługi ekspozycji kredytowej w wypadku niekorzystnej dla klienta zmiany kursu walutowego oraz stopy procentowej Rekomendacja nr 20 wskazuje, iŝ poza elementami wskazanymi w ustawie Prawo bankowe, umowa powinna zawierać m.in.: - Wyszczególnienie opłat oraz innych kosztów związane z udzieleniem kredytu, - Podanie informacji o całkowitym koszcie kredytu i rzeczywistej rocznej stopie procentowej, - Wskazanie łącznej kwoty wszystkich naleŝności, do których zapłaty zobowiązany jest kredytobiorca - Podanie informacji o uprawnieniach i skutkach przedterminowej spłaty kredytu, - Podanie informacji o terminie i sposobie wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez kredytobiorcę, - W przypadku kredytów udzielonych w walucie obcej oraz oprocentowanych wg zmiennej stopy procentowej: - wartości kredytu w walucie obcej (o ile jest w niej udzielony), - wysokości rat kapitałowych i rat odsetkowych w walucie obcej, - sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut oraz stopy procentowej, - informacji, Ŝe zmiana kursu walutowego oraz stopy procentowej będzie miała wpływ na wartość ekspozycji kredytowej oraz wysokość rat kapitałowo-odsetkowych, - warunków i konsekwencji przewalutowania kredytu - warunków i konsekwencji zmiany sposobu oprocentowania Wyciąg najwaŝniejszych przepisów: Rekomendacja S Komisji Nadzoru Bankowego dotycząca dobrych praktyk w zakresie ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie Rozdział V. Relacje z klientami PoniŜsze rekomendacje oraz wyjaśnienia odnoszą się do przypadków, w których klientami banków są konsumenci. 5.1. Rekomendacja 19 Bank powinien dołoŝyć wszelkich starań, aby przekazywane klientom informacje były zrozumiałe, jednoznaczne i czytelne. 5.1.1. Strona 9 z 27

Dotyczy to informacji przedstawianych zarówno przed, jak i po podpisaniu umowy. Bank powinien uwzględnić poziom wiedzy klienta, który w większości przypadków nie jest specjalistą z dziedziny bankowości. 5.1.2. Bank powinien regularnie dostarczać swoim klientom wszelkich informacji dotyczących warunków oraz praw i obowiązków wynikających z umowy. W szczególności, w formie pisemnej, klient powinien być informowany o wszelkich zmianach, które wpływają bezpośrednio na warunki umowy kredytowej. Za zgodą klienta informacje te mogą być przekazywane w innej niŝ pisemna formie (np. poprzez internet). 5.1.3. Bank powinien przedstawiać kredytobiorcom informacje o całkowitym koszcie kredytu oraz rzeczywistej rocznej stopie procentowej uwzględniające koszty znane w momencie zawarcia umowy. SłuŜyć temu powinno równieŝ zamieszczanie w ogłoszeniach i reklamach dotyczących kredytu, zawierających warunki udzielania kredytu rzeczywistej rocznej stopy procentowej, wyliczonej od całkowitego kosztu kredytu. 5.1.4. Bank powinien takŝe przedstawić klientowi wszelkie dodatkowe informacje związane z ekspozycją kredytową zabezpieczoną hipotecznie o jakie poprosi klient, o ile ich podanie nie jest sprzeczne z przepisami ustawy Prawo bankowe, dotyczącymi tajemnicy bankowej, ustawy o ochronie danych osobowych oraz wewnętrznymi regulaminami. 5.1.5. Rekomenduje się, aby banki w pierwszej kolejności oferowały klientom kredyty, poŝyczki lub inne produkty w złotych. Bank moŝe złoŝyć klientowi ofertę kredytu, poŝyczki lub innego produktu w walucie obcej lub indeksowanego do waluty obcej dopiero po uzyskaniu od klienta banku pisemnego oświadczenia, potwierdzającego, Ŝe dokonał on wyboru oferty w walucie obcej lub indeksowanej do waluty obcej, mając pełną świadomość ryzyka związanego z kredytami, poŝyczkami i innymi produktami zaciąganymi w walucie obcej lub indeksowanymi do waluty obcej. 5.1.6. Bank powinien posiadać sporządzone w formie pisemnej, procedury wewnętrzne określające sposób i zakres informowania kaŝdego klienta zaciągającego kredyt lub poŝyczkę oprocentowane zmienną stopą procentową o związanym z tym ryzyku, jak i jego konsekwencjach. Wszystkie pytania i wątpliwości w tym zakresie powinny zostać wyjaśnione klientowi przez odpowiednio wyszkolonego pracownika, posiadającego niezbędną wiedzę na temat zagroŝeń związanych z ryzykiem stopy procentowej ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie. Zaleca się, aby klient zaciągający kredyt lub poŝyczkę oprocentowane zmienną stopą procentową podpisał oświadczenie, iŝ został poinformowany przez bank o ponoszeniu ryzyka stopy procentowej oraz, Ŝe jest świadomy jego ponoszenia. PowyŜsze zasady odnoszą się równieŝ do innych niŝ kredyty i poŝyczki ekspozycji kredytowych. 5.1.7. Rekomenduje się, aby bank przedstawiając klientowi ofertę kredytu, poŝyczki lub innego produktu, w walucie obcej lub indeksowanego do waluty obcej informował klienta o kosztach obsługi ekspozycji kredytowej w wypadku niekorzystnej dla klienta zmiany kursu walutowego, Informacje takie mogą być przekazane na przykład w postaci symulacji wysokości rat kredytu. Informacje przekazywane klientowi powinny w szczególności zawierać: a. Koszty obsługi ekspozycji kredytowej przy aktualnym poziomie kursu złotego do waluty ekspozycji kredytowej, bez zmian poziomu stóp procentowych. b. Koszty obsługi ekspozycji kredytowej, przy załoŝeniu, Ŝe stopa procentowa dla waluty ekspozycji kredytowej jest równa stopie procentowej dla złotego, a kapitał ekspozycji kredytowej jest większy o 20%. c. Koszty obsługi ekspozycji kredytowej przy deprecjacji kursu złotego do waluty ekspozycji kredytowej w skali odpowiadającej róŝnicy między maksymalnym i minimalnym kursem złotego do waluty ekspozycji kredytowej w ciągu ostatnich 12 miesięcy, bez zmian poziomu stóp procentowych. 5.1.8. Strona 10 z 27

Rekomenduje się, aby bank przedstawiając klientowi ofertę kredytu, poŝyczki lub innego produktu, oprocentowanego zmienną stopą procentową informował klienta o kosztach obsługi ekspozycji kredytowej w wypadku niekorzystnej dla klienta zmiany poziomu stopy procentowej, od której zaleŝy oprocentowanie ekspozycji kredytowej. Informacje takie mogą być przekazane na przykład w postaci symulacji wysokości rat ekspozycji kredytowej. Informacje przekazywane klientowi powinny w szczególności zawierać: a. Koszty obsługi ekspozycji kredytowej przy aktualnym poziomie stopy procentowej, od której zaleŝy jej oprocentowanie. b. Koszty obsługi ekspozycji kredytowej przy wzroście stopy procentowej, od której zaleŝy jej oprocentowanie o 400 pb. c. Koszty obsługi ekspozycji kredytowej przy wzroście stopy procentowej, od której zaleŝy jej oprocentowanie w skali odpowiadającej róŝnicy między maksymalnym i minimalnym poziomem stopy procentowej w ciągu ostatnich 12 miesięcy. 5.2. Rekomendacja 20 W relacjach z klientami, w obszarze działalności związanej z ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie bank powinien stosować zasady profesjonalizmu, rzetelności, staranności oraz najlepszej wiedzy. 5.2.1. Umowa o kredyt powinna być zawarta w formie pisemnej, a kredytodawca zobowiązany jest wręczyć kredytobiorcy umowę przy jej zawarciu. Wskazane jest aby, poza elementami wskazanymi w art. 69 ustawy Prawo bankowe, umowa zawierała: a) opłaty oraz inne koszty związane z udzieleniem kredytu, w tym opłatę za rozpatrzenie wniosku kredytowego oraz przygotowanie i zawarcie umowy kredytowej, będące elementem całkowitego kosztu kredytu oraz warunki ich zmian, b) informacje o całkowitym koszcie kredytu i rzeczywistej rocznej stopie procentowej, uwzględniające koszty znane w momencie zawarcia umowy, c) łączną kwotę wszystkich naleŝności, do których zapłaty zobowiązany jest kredytobiorca (z wyłączeniem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie opartych o zmienne oprocentowanie), d) informację o uprawnieniach i skutkach przedterminowej spłaty kredytu, e) informację o terminie i sposobie wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez kredytobiorcę, f) informację o skutkach niedotrzymania warunków umowy, w szczególności w zakresie sposobu i terminów spłaty ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie. 5.2.2. W kaŝdej umowie, która dotyczy walutowych ekspozycji kredytowych powinny znaleźć się co najmniej zapisy dotyczące: a) wartości ekspozycji kredytowej w walucie obcej (w przypadku ekspozycji kredytowych indeksowanych kursem waluty obcej dopuszcza się poinformowanie klienta o wysokości ekspozycji kredytowej i wysokości rat kapitałowoodsetkowych w walucie obcej odrębnie po wypłacie kredytu), b) wysokości rat kapitałowych i rat odsetkowych w walucie obcej, c) sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego, w szczególności, wyliczana jest wartość rat kapitałowo-odsetkowych, d) informacji, Ŝe zmiana kursu walutowego będzie miała wpływ na wartość ekspozycji kredytowej oraz wysokość rat kapitałowo-odsetkowych, e) warunków i konsekwencji zmiany waluty ekspozycji kredytowej. Strona 11 z 27

5.2.3. W kaŝdej umowie, która dotyczy ekspozycji kredytowych oprocentowanych zmienną stopą procentową powinny znaleźć się co najmniej zapisy dotyczące: a) sposobów i terminów ustalania stopy procentowej, na podstawie której wyliczana jest wysokość rat kapitałowo-odsetkowych, b) informacji, Ŝe zmiana stopy procentowej będzie miała wpływ na wartość ekspozycji kredytowej oraz wysokość rat kapitałowo-odsetkowych, c) warunków i konsekwencji zmiany sposobu oprocentowania. Ad. 5 Code of Conduct European agreement on a voluntary code of conduct on pre-contractual information for home loans (Europejskie porozumienie w sprawie dobrowolnego kodeksu postępowania w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy kredytu mieszkaniowego) Kodeks opublikowany w 2001 r., wynikał z rekomendacji Komisji Europejskiej i został wynegocjowany przez europejskie stowarzyszenia konsumenckie oraz stowarzyszenia europejskiego sektora kredytowego oferującego kredyty mieszkaniowe. Kodeks przyjęty został na zasadzie tzw. samoregulacji polegającej na przyjęciu dobrowolnego zbioru norm postępowania i nie ma charakteru wiąŝącej umowy. Celem Kodeksu było zagwarantowanie moŝliwości uzyskania przejrzystej i porównywalnej informacji. Do tego celu wykorzystywany jest europejski znormalizowany arkusz informacyjny zapewniający standaryzację i porównywalność informacji. Zakres zastosowania: - dotyczy jedynie informacji przedumownych przekazywanych w trakcie ubiegania się o zawarcia umowy kredytu hipotecznego Code fo Conduct (Kodeks) jest podzielony na dwie części: I. Zasady wdraŝania i monitorowania dobrowolnego kodeksu II. Treść dobrowolnego kodeksu w zakresie informacji udzielanych konsumentom przed zawarciem umowy Wyciąg najwaŝniejszych przepisów: Ad. I. Zasady wdraŝania i monitorowania dobrowolnego kodeksu Określono szczegółowe warunki wdroŝenia Kodeksu Dobrych Praktyk: 1. Stowarzyszenia Europejskiego Sektora Kredytowego uznające kodeks oficjalnie ogłoszą podjęte przez siebie zobowiązanie do przestrzegania jego postanowień. 2. KaŜde ze Stowarzyszeń Europejskiego Sektora Kredytowego wyśle do członków w swoim kraju oficjalne zalecenie nawołujące do: 2.1. oficjalnego ogłoszenia, Ŝe członkowie uznają kodeks; 2.2. podjęcia wszelkich koniecznych środków w celu skutecznego wdroŝenia kodeksu, czyli, Strona 12 z 27

między innymi, do zwrócenia się do poszczególnych instytucji, które chcą stosować postanowienia kodeksu o: 2.2.1. ogłoszenie, Ŝe uznają one kodeks w ciągu 6 miesięcy od daty ratyfikacji porozumienia; Oraz 2.2.2. publiczne ogłoszenie informacji o uznaniu przez nie kodeksu; oraz 2.2.3. zgłoszenie w centralnym wykazie zobowiązania do stosowania postanowień kodeksu oraz datę jego wdroŝenia (patrz 7.2). Data wdroŝenia kodeksu powinna przypadać w okresie 12 miesięcy od daty zgłoszenia zobowiązania do stosowania kodeksu. 3. Kodeks zostanie podany do wiadomości publicznej, a jego egzemplarze będą dostępne w kaŝdym z oddziałów poszczególnych instytucji uznających kodeks. 4. Udostępnione egzemplarze kodeksu zawsze zawierać będą nazwę, adres i numer telefonu właściwego organu, do którego konsumenci mogą się zwracać, jeŝeli napotkają trudności związane ze stosowaniem kodeksu. 5. Konsument informowany będzie o istnieniu kodeksu oraz jego dostępności za pomocą specjalnej adnotacji na Europejskim znormalizowanym arkuszu informacyjnym. 6. Stowarzyszenia Europejskiego Sektora Kredytowego będą publikować roczne sprawozdania z postępów w zakresie wdraŝania kodeksu. 7. Komisja Europejska oświadczyła zamiar: 7.1. monitorowania stosowania i skuteczności kodeksu; oraz 7.2. zapewnienia, by ustanowiony został centralny wykaz, zawierający spis instytucji oferujących kredyty mieszkaniowe oraz adnotacje czy przyjęły one kodeks, czy nie; 7.3. wydania zalecenia zawierającego dobrowolny kodeks, zgodnie z dokumentem COM (1999) 232, z 11.5.99 r.; 7.4. przeprowadzenia przeglądu działania kodeksu w ciągu dwóch lat od wydania zalecenia, na podstawie wyników prowadzonego przez nią monitorowania, rocznych sprawozdań z postępów sporządzanych przez Stowarzyszenia Europejskiego Sektora Kredytowego oraz wszelkich innych dostępnych informacji. Natychmiast po tym przeglądzie kodeks zostanie poddany zmianom pod patronatem Komisji Europejskiej i przy udziale wszystkich uczestników dialogu, w oparciu o ustalenia przeglądu przeprowadzonego przez Komisję. 8. Kodeks będzie otwarty równieŝ dla innych instytucji niebędących członkami Stowarzyszeń Europejskiego Sektora Kredytowego, które go przyjęły. Ad. II. Treść dobrowolnego kodeksu w zakresie informacji udzielanych konsumentom przed zawarciem umowy. Instytucje akceptujące Kodeks zobowiązują się dostarczyć konsumentom: 1. Ogólne informacje o oferowanych kredytach mieszkaniowych, 2. Informacje odnoszące się do potrzeb konkretnego klienta na etapie przed zawarciem umowy, które mają być przedstawione w Europejskim znormalizowanym arkuszu informacyjnym.. 1. Ogólne informacje przedstawiane klientowi Strona 13 z 27

Wstępne informacje o kredytach mieszkaniowych powinny obejmować (lub być uzupełnione o) następujące dane przedstawione w takim samym formacie: A Kredytodawca: 1. Nazwa i adres kredytodawcy; 2. nazwa i adres pośrednika. B Kredyt mieszkaniowy: 1. Cele do których wykorzystany moŝe być kredyt mieszkaniowy; 2. Forma zabezpieczenia; 3. Opis rodzajów dostępnych kredytów mieszkaniowych wraz z krótkim opisem róŝnic między produktamio stałym i zmiennym oprocentowaniu, łącznie z wynikającymi z nich skutkami dla klienta; 4. Rodzaje stóp procentowych stała, zmienna oraz ich kombinacje; 5. Orientacyjna wysokość kosztów typowego kredytu mieszkaniowego ponoszonych przez klienta; 6. Wykaz powiązanych składników kosztów, takich jak koszty administracyjne, ubezpieczeniowe, prawne, koszty pośrednictwa ; 7. RóŜne moŝliwości w zakresie spłaty kredytu kredytodawcy (łącznie z liczbą, częstotliwością i kwotą rat, jeŝeli dotyczy); 8. Czy istnieje moŝliwość wcześniejszej spłaty (jeŝeli tak, podać warunki); 9. Czy konieczna jest wycena nieruchomości i jeśli tak, to kto ma jej dokonać; 10. Ogólne informacje o ulgach podatkowych przysługujących w związku z odsetkami od kredytów mieszkaniowych lub innych stosownych dotacjach publicznych, lub informacje o tym, gdzie moŝna uzyskać dalsze porady; 11. długość okresu do namysłu. 12. Potwierdzenie, Ŝe instytucja uznaje kodeks oraz wzmianka, Ŝe jego egzemplarz jest dostępny w instytucji. Ad. 6 Dyrektywa 87/102/EWG o kredycie konsumenckim Dyrektywa Rady 87/102/EWG z dnia 22 grudnia 1986 r. w sprawie harmonizacji ustaw i przepisów wykonawczych Państw Członkowskich dotyczących kredytów konsumenckich (zmodyfikowana dyrektywą Rady 90/88/EWG i dyrektywą 98/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady) Zakres zastosowania: - obejmuje wszelkie umowy umowę, za pomocą których kredytodawca udziela lub zobowiązuje się do udzielenia konsumentowi kredytu w formie płatności odroczonej, zaliczki lub innej podobnej usługi finansowej. W odniesieniu do kredytów hipotecznych oferowanych konsumentom: Dyrektywa nie obejmuje kredytów hipiotecznych, jednocześnie moŝliwość zastosowania w poszczególnych Państwach członkowskich przepisów implementujących dyrektywę o kredycie konsumenckim takŝe do kredytów hipotecznych wynikała z tzw. minimalnego poziomu harmonizacji zastosowanego w tej dyrektywie. Jednocześnie państwa członkowskie, kierując się intencją zapewnienia wyŝszego poziomu ochrony konsumentów mogły wprowadzić przepisy bardziej rygorystyczne niŝ przepisy dyrektywy. W oparciu o ww. zasadę państwa członkowskie mogły wprowadzać regulacje bardziej szczegółowe lub zaostrzać przepisy wprowadzone dyrektywą, kierując się przesłanką zwiększenia ochrony konsumentów. Na tej Strona 14 z 27

podstawie w Polsce zdecydowano się na rozszerzenie stosowania przepisów ustawy o kredycie konsumenckim do kredytów hipotecznych. Wyciąg najwaŝniejszych przepisów: Preambuła:... ZwaŜywszy, Ŝe skoro niniejsza Dyrektywa zapewnia określony stopień harmonizacji przepisów prawnych Państw Członkowskich dotyczących kredytów konsumenckich oraz określony poziom ochrony konsumenta, nie naleŝy uniemoŝliwiać Państwom Członkowskim zachowania lub przyjęcia bardziej rygorystycznych środków ochrony konsumenta, mając naleŝny wzgląd na ich zobowiązania wynikłe z niniejszego Traktatu;... Art. 2 1. Niniejsza dyrektywa nie będzie miała zastosowania do: a) umów o kredyt lub umów będących przyrzeczeniem udzielenia kredytu: - mającego przede wszystkim na celu uzyskanie lub zachowanie praw własności gruntu albo istniejącego lub planowanego budynku, - przeznaczonego do celów renowacji lub modernizacji budynku jako takiego; ad. 7 Dyrektywa 2008/48/WE o kredycie konsumenckim Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG. Zakres zastosowania: Dyrektywa ma zastosowanie do umów o kredyt, na mocy których kredytodawca udziela kredytu konsumenckiego lub daje przyrzeczenie udzielenia kredytu konsumenckiego w formie odroczonej płatności, poŝyczki lub innego podobnego świadczenia finansowego, z wyjątkiem umów dotyczących ciągłego świadczenia usług lub dotyczących dostaw towarów tego samego rodzaju, jeŝeli konsument płaci za takie usługi lub towary w ratach przez okres ich świadczenia lub dostarczania; W odniesieniu do kredytów hipotecznych oferowanych konsumentom: Dyrektywy nie stosuje się m.in. do: a) umów o kredyt, który zabezpieczony jest hipoteką lub innym porównywalnym zabezpieczeniem na nieruchomości powszechnie stosowanym w państwie członkowskim lub który zabezpieczony jest prawem związanym z nieruchomością; b) umów o kredyt przeznaczony na sfinansowanie nabycia lub utrzymania prawa własności nieruchomości gruntowej lub istniejącego lub planowanego budynku; c) umów o kredyt, którego całkowita kwota jest niŝsza niŝ 200 EUR lub wyŝsza niŝ 75000 EUR; Jednocześnie umowy wyłączone z zakresu stosowania dyrektywy mogą zostać uregulowane przez państwa członkowskie. W związku z powyŝszym Państwa członkowskie mogą dowolnie uregulować kwestie kredytów hipotecznych, które są wyłączone z zakresu dyrektywy o kredycie konsumenckim, mogą takŝe wprowadzić stosowanie przepisów ustawy implementującej ww. dyrektywę lub części jej przepisów. Wyciąg najwaŝniejszych przepisów: Preambuła: Strona 15 z 27

(10) Definicje zawarte w niniejszej dyrektywie określają zakres harmonizacji. Obowiązki państw członkowskich związane z wprowadzaniem w Ŝycie przepisów niniejszej dyrektywy powinny zatem być ograniczone do takiego zakresu, jaki wyznaczają te definicje. Niniejsza dyrektywa nie powinna jednak naruszać moŝliwości stosowania przez państwa członkowskie, zgodnie z prawem wspólnotowym, przepisów niniejszej dyrektywy w dziedzinach, które nie są objęte zakresem jej zastosowania. Państwo członkowskie mogłoby w ten sposób utrzymywać lub wprowadzać przepisy krajowe odpowiadające przepisom niniejszej dyrektywy lub niektórym jej przepisom w stosunku do umów o kredyt nieobjętych zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, na przykład w stosunku do umów o kredyt w kwocie niŝszej niŝ 200 EUR lub wyŝszej niŝ 75000 EUR. Ponadto państwa członkowskie mogłyby stosować przepisy dyrektywy równieŝ do kredytu wiązanego, który nie wchodzi w zakres definicji umowy o kredyt wiązany zawartej w niniejszej dyrektywie. Przepisy dotyczące umów o kredyt wiązany mogłyby być zatem stosowane do umów o kredyt, które tylko częściowo słuŝą finansowaniu umowy dostawy towarów lub świadczenia usługi. Artykuł 1 Przedmiot Celem niniejszej dyrektywy jest harmonizacja niektórych aspektów przepisów ustawowych, wykonawczych i procedur administracyjnych państw członkowskich, dotyczących umów o kredyt konsumencki. Artykuł 2 Zakres stosowania 1. Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do umów o kredyt. 2. Niniejszej dyrektywy nie stosuje się do: a) umów o kredyt, który zabezpieczony jest hipoteką lub innym porównywalnym zabezpieczeniem na nieruchomości powszechnie stosowanym w państwie członkowskim lub który zabezpieczony jest prawem związanym z nieruchomością; b) umów o kredyt przeznaczony na sfinansowanie nabycia lub utrzymania prawa własności nieruchomości gruntowej lub istniejącego lub planowanego budynku; c) umów o kredyt, którego całkowita kwota jest niŝsza niŝ 200 EUR lub wyŝsza niŝ 75000 EUR;... Artykuł 3 Definicje Na uŝytek niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje: a) "konsument" oznacza osobę fizyczną, która w transakcjach objętych niniejszą dyrektywą działa w celach niezwiązanych ze swoją działalnością handlową, gospodarczą lub zawodową; b) "kredytodawca" oznacza osobę fizyczną lub prawną, która udziela kredytu lub daje przyrzeczenie udzielenia kredytu w ramach wykonywanej przez siebie działalności handlowej, gospodarczej lub zawodowej; c) "umowa o kredyt" oznacza umowę, na mocy której kredytodawca udziela kredytu konsumenckiego lub daje przyrzeczenie udzielenia kredytu konsumenckiego w formie odroczonej płatności, poŝyczki lub innego podobnego świadczenia finansowego, z wyjątkiem umów dotyczących ciągłego świadczenia usług lub dotyczących dostaw towarów tego samego rodzaju, jeŝeli konsument płaci za takie usługi lub towary w ratach przez okres ich świadczenia lub dostarczania;... f) "pośrednik kredytowy" oznacza osobę fizyczną lub prawną, która nie działa w charakterze kredytodawcy i która w ramach wykonywanej przez siebie działalności handlowej, gospodarczej lub zawodowej za wynagrodzeniem w formie pienięŝnej lub kaŝdej innej uzgodnionej formie korzyści finansowej: Strona 16 z 27

(i) przedstawia lub oferuje konsumentom umowy o kredyt; (ii) udziela konsumentom pomocy podejmując w związku z umowami o kredyt prace przygotowawcze inne niŝ wymienione w ppkt (i); lub (iii) zawiera z konsumentami umowy o kredyt w imieniu kredytodawcy; ROZDZIAŁ II INFORMACJE I POSTĘPOWANIE POPRZEDZAJĄCE ZAWARCIE UMÓW O KREDYT Artykuł 5 Informacje udzielane przed zawarciem umowy 1. W stosownym czasie przed związaniem się konsumenta umową o kredyt lub ofertą kredytodawca oraz, w stosownych przypadkach, pośrednik kredytowy dostarczają konsumentowi na podstawie warunków kredytu zaproponowanych przez kredytodawcę, a takŝe, w stosownych przypadkach, zgodnie z preferencjami określonymi przez konsumenta i informacjami przez niego przekazanymi informacje potrzebne do porównania róŝnych ofert w celu podjęcia, przy pełnej znajomości faktów, decyzji, czy zawrzeć umowę o kredyt. Informacje te, w formie papierowej lub na innym trwałym nośniku, powinny zostać przekazane przy uŝyciu standardowego europejskiego arkusza informacyjnego dotyczącego kredytu konsumenckiego określonego w załączniku II. Domniemywa się, Ŝe kredytodawca spełnił wymogi informacyjne określone w niniejszym ustępie, a takŝe w art. 3 ust. 1 i 2 dyrektywy 2002/65/WE, jeśli przekazał on konsumentowi standardowy europejski arkusz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego. Informacje te określają: a) rodzaj kredytu; b) dane identyfikacyjne i adres kredytodawcy, a takŝe, w stosownych przypadkach, dane identyfikacyjne i adres zaangaŝowanego pośrednika kredytowego; c) całkowitą kwotę kredytu oraz warunki dokonywania wypłat; d) okres obowiązywania umowy o kredyt; e) w przypadku kredytu w formie odroczonej płatności za towar lub usługę lub umowy o kredyt wiązany towar lub usługę i ich cenę gotówkową; f) stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy oprocentowania oraz, jeśli są dostępne, wszelkie indeksy lub stopy referencyjne mające zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu, a takŝe okresy, warunki i procedury zmian stopy oprocentowania kredytu. JeŜeli w róŝnych okolicznościach stosuje się róŝne stopy oprocentowania wyŝej wymienione informacje o wszystkich stosowanych stopach; g) rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta, przedstawione za pomocą reprezentatywnego przykładu podającego wszystkie załoŝenia przyjęte do obliczenia tej stopy; w przypadku gdy konsument poinformował kredytodawcę o co najmniej jednym ze składników preferowanego przez siebie kredytu, takich jak okres obowiązywania umowy o kredyt i całkowita kwota kredytu, kredytodawca uwzględnia te składniki; jeŝeli umowa o kredyt przewiduje róŝne sposoby dokonywania wypłat, w odniesieniu do których obowiązują róŝne opłaty i stopy oprocentowania, a kredytodawca korzysta z załoŝenia, o którym mowa w załączniku I część II lit. b), zaznacza on, Ŝe inne mechanizmy dokonywania wypłat mogą spowodować zastosowanie wyŝszej rocznej stopy oprocentowania; h) kwotę, liczbę i częstotliwość płatności, jakich ma dokonać konsument, oraz, w stosownych przypadkach, kolejność, w jakiej płatności będą zaliczane na poczet spłaty róŝnych naleŝnych sald, dla których stosuje się róŝne stopy oprocentowania; i) w stosownych przypadkach, opłaty za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których zapisywane są zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, chyba Ŝe otwarcie takiego rachunku nie jest obowiązkowe, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych, zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, a takŝe wszelkie inne opłaty Strona 17 z 27

powstałe w związku z umową o kredyt oraz warunki, na jakich opłaty te mogą ulegać zmianie; j) w stosownych przypadkach konieczność poniesienia przez konsumenta kosztów notarialnych przy zawarciu umowy o kredyt; k) obowiązek, o ile taki istnieje, zawarcia umowy dotyczącej usług dodatkowych związanych z umową o kredyt, w szczególności ubezpieczenia, w przypadku gdy zawarcie takiej umowy jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach; l) stopę oprocentowania mającą zastosowanie w przypadku opóźnienia płatności oraz ustaleń dotyczących jej zmian, a takŝe, w stosownych przypadkach, wszelkie opłaty z tytułu zaległości w spłacie; m) ostrzeŝenie o konsekwencjach braku płatności; n) w stosownych przypadkach, wymagane zabezpieczenia; o) istnienie lub brak prawa do odstąpienia od umowy; p) prawo do przedterminowej spłaty, o ile ono istnieje i, w stosownych przypadkach, informację na temat prawa kredytodawcy do rekompensaty, a takŝe sposób określania tej rekompensaty zgodnie z art. 16; q) prawo konsumenta do natychmiastowego otrzymania bezpłatnej informacji, zgodnie z art. 9 ust. 2, na temat wyników przeprowadzonej w celu oceny jego zdolności kredytowej weryfikacji w bazie danych; r) prawo konsumenta do bezpłatnego otrzymania na Ŝądanie egzemplarza projektu umowy o kredyt. Przepisu tego nie stosuje się, jeŝeli w chwili, gdy konsument zgłasza takie Ŝądanie, kredytodawca nie wyraŝa chęci zawarcia z konsumentem umowy o kredyt; oraz s) w stosownych przypadkach, czas, przez jaki kredytodawca jest związany informacjami udzielonymi przed zawarciem umowy o kredyt. Wszelkie dodatkowe informacje, jakie kredytodawca przekazuje konsumentowi, są podawane w osobnym dokumencie, który moŝe zostać załączony do standardowego europejskiego arkusza informacyjnego dotyczącego kredytu konsumenckiego. 2. W przypadku kontaktów telefonicznych, o których mowa w art. 3 ust. 3 dyrektywy 2002/65/WE, opis głównych cech usługi finansowej, która ma być dostarczona zgodnie z art. 3 ust. 3 lit. b) tiret drugie tej dyrektywy, zawiera co najmniej elementy określone w ust. 1 lit. c), d), e), f) i h) niniejszego artykułu łącznie z rzeczywistą roczną stopą oprocentowania przedstawioną w formie reprezentatywnego przykładu, a takŝe całkowitą kwotą do zapłaty przez konsumenta. 3. JeŜeli umowa została zawarta na Ŝądanie konsumenta z zastosowaniem środków porozumiewania się na odległość, które nie pozwalają na przekazanie informacji zgodnie z ust. 1, w szczególności w przypadku, o którym mowa w ust. 2, kredytodawca dostarcza konsumentowi pełnych informacji udzielanych zwykle przed zawarciem umowy natychmiast po zawarciu umowy o kredyt przy zastosowaniu formularza standardowego europejskiego arkusza informacyjnego dotyczącego kredytu konsumenckiego. 4. Na Ŝądanie konsument otrzymuje bezpłatnie, oprócz standardowego europejskiego arkusza informacyjnego dotyczącego kredytu konsumenckiego, egzemplarz projektu umowy o kredyt. Przepisu tego nie stosuje się, jeŝeli w chwili, gdy konsument zgłasza takie Ŝądanie, kredytodawca nie wyraŝa chęci zawarcia z nim umowy o kredyt. 5. W przypadku umowy o kredyt, zgodnie z którą płatności dokonywane przez konsumenta nie są natychmiast odpowiednio zaliczane na poczet spłaty całkowitej kwoty kredytu, ale są wykorzystywane do zgromadzenia kapitału przez okresy i na warunkach określonych w umowie o kredyt lub w umowie dodatkowej, informacje udzielane przed zawarciem umowy, wymagane na mocy ust. 1, zawierają jasne i zwięzłe stwierdzenie, Ŝe taka umowa o kredyt nie przewiduje gwarancji spłaty całkowitej kwoty kredytu wypłaconej na jej podstawie, chyba Ŝe taka gwarancja jest udzielana. 6. Państwa członkowskie zapewniają, by kredytodawcy i, w stosownych przypadkach, pośrednicy kredytowi udzielali konsumentowi odpowiednich wyjaśnień, w odpowiednich przypadkach przez Strona 18 z 27

objaśnienie informacji udzielanych przed zawarciem umowy zgodnie z ust. 1, głównych cech proponowanych produktów oraz konkretnych skutków dla konsumenta, jakie mogą one za sobą pociągać, w tym konsekwencji zaległości w spłacie, tak aby konsument mógł ocenić, czy proponowana umowa o kredyt jest dostosowana do jego potrzeb i sytuacji finansowej. Państwa członkowskie mogą ustalić tryb i zakres takiej pomocy, a takŝe określić podmiot, który ma udzielać pomocy, w zaleŝności od konkretnych okoliczności, w jakich umowa o kredyt jest oferowana, osobę, której jest ona oferowana, a takŝe rodzaj oferowanego kredytu.... ROZDZIAŁ IV INFORMACJE I PRAWA DOTYCZĄCE UMÓW O KREDYT Artykuł 10 Informacje zamieszczane w umowach o kredyt 1. Umowy o kredyt sporządza się w formie papierowej lub na innym trwałym nośniku. Wszystkie umawiające się strony otrzymują egzemplarz umowy o kredyt. Niniejszy artykuł pozostaje bez uszczerbku dla wszelkich przepisów krajowych dotyczących waŝności umów o kredyt, które są zgodne z prawem wspólnotowym. 2. W umowie o kredyt w sposób jasny i zwięzły określa się: a) rodzaj kredytu; b) dane identyfikacyjne i adresy umawiających się stron, a takŝe, w stosownych przypadkach, dane identyfikacyjne pośrednika kredytowego; c) okres obowiązywania umowy o kredyt; d) całkowitą kwotę kredytu oraz warunki dokonywania wypłat; e) w przypadku kredytu w formie odroczonej płatności za określony towar lub usługę lub w przypadku umowy o kredyt wiązany towar lub usługę i ich cenę gotówkową; f) stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy oraz, jeśli są dostępne, wszelkie indeksy lub stopy referencyjne mające zastosowane do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu, a takŝe okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania kredytu. JeŜeli w róŝnych okolicznościach stosuje się róŝne stopy oprocentowania kredytu, wyŝej wymienione informacje dotyczące wszystkich stosowanych stóp; g) rzeczywistą roczną stopę oprocentowania i całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta, obliczone w chwili zawierania umowy o kredyt; podawane są wszystkie załoŝenia przyjęte do obliczenia tej stopy; h) kwotę, liczbę i częstotliwość płatności, jakich ma dokonać konsument, oraz, w stosownych przypadkach, kolejność, w jakiej płatności będą zaliczane na poczet spłaty róŝnych naleŝnych sald, dla których stosuje się róŝne stopy oprocentowania kredytu; i) w przypadku gdy ma miejsce spłata kapitału w ramach umowy o kredyt na czas określony, prawo konsumenta do otrzymywania, na wniosek i bez opłat, w kaŝdym czasie przez cały okres obowiązywania umowy o kredyt, zestawienia w formie tabeli spłat. Tabela spłat wskazuje naleŝne płatności oraz okresy i warunki zapłaty takich kwot; poszczególne spłaty przedstawione są w tabeli w rozbiciu na mniejsze elementy w celu uwidocznienia spłaty kapitału, odsetek wyliczonych na podstawie stopy oprocentowania kredytu i, w stosownych przypadkach, kosztów dodatkowych; w przypadku gdy stopa oprocentowania nie jest stała lub gdy koszty dodatkowe mogą ulegać zmianie na mocy umowy o kredyt, tabela spłat zawiera jasne i zwięzłe wskazanie, Ŝe dane liczbowe zawarte w tabeli zachowują waŝność wyłącznie do następnej zmiany stopy oprocentowania kredytu lub dodatkowych kosztów, zgodnie z umową o kredyt; j) w przypadku gdy opłaty i odsetki są płacone bez spłaty kapitału, zestawienie wskazujące okresy i warunki płatności odsetek i towarzyszących im stałych lub jednorazowych opłat; Strona 19 z 27

k) w stosownych przypadkach, opłaty za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których zapisywane są transakcje płatności, jak i wypłaty, chyba Ŝe otwarcie takiego rachunku nie jest obowiązkowe, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych, zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, oraz wszelkie inne opłaty powstałe w związku z umową o kredyt oraz warunki, na jakich opłaty te mogą ulegać zmianie; l) stopę oprocentowania mającą zastosowanie do opóźnionych płatności obowiązującą w chwili zawarcia umowy o kredyt oraz ustalenia dotyczące jej zmian, a takŝe, w stosownych przypadkach, opłaty z tytułu zaległości w spłacie; m) ostrzeŝenie o konsekwencjach braku płatności; n) w stosownych przypadkach, wzmiankę o konieczności poniesienia kosztów notarialnych; o) ewentualne wymagane zabezpieczenia i ubezpieczenia; p) istnienie prawa do odstąpienia lub brak takiego prawa, okres, w którym moŝna z niego skorzystać, oraz inne warunki korzystania z niego, w tym informację o obowiązku spłaty przez konsumenta wypłaconego kapitału oraz odsetek zgodnie z art. 14 ust. 3 lit. b), a takŝe kwotę odsetek naleŝnych w stosunku dziennym; q) informacje na temat praw wynikających z art. 15, a takŝe warunki korzystania z tych praw; r) prawo do przedterminowej spłaty oraz procedurę przedterminowej spłaty, a takŝe, w stosownych przypadkach, informację dotyczącą prawa kredytodawcy do otrzymania rekompensaty i sposobu jej ustalania; s) procedurę mającą zastosowanie przy korzystaniu z prawa do rozwiązania umowy o kredyt; t) informację, czy konsument moŝe skorzystać z pozasądowego mechanizmu reklamacyjnego i odwoławczego, a jeŝeli tak sposoby dostępu do niego; u) w stosownych przypadkach, inne warunki umowy; v) w stosownych przypadkach, nazwę i adres właściwego organu nadzorczego. 3. W przypadku gdy zastosowanie ma ust. 2 lit. i), kredytodawca w kaŝdym czasie udostępnia konsumentowi bezpłatnie oraz przez cały okres obowiązywania umowy o kredyt zestawienie w formie tabeli spłat. 4. W przypadku umowy o kredyt, zgodnie z którą płatności dokonywane przez konsumenta nie są natychmiast odpowiednio zaliczane na poczet spłaty całkowitej kwoty kredytu, ale są wykorzystywane do zgromadzenia kapitału przez okresy i na warunkach określonych w umowie o kredyt lub w umowie dodatkowej, informacje wymagane na mocy ust. 2 zawierają jasne i zwięzłe stwierdzenie, Ŝe taka umowa o kredyt nie przewiduje gwarancji spłaty całkowitej kwoty wypłat cząstkowych kredytu dokonanych na podstawie tej umowy, chyba Ŝe taka gwarancja jest udzielana. 5. W przypadku umów o kredyt w rachunku bieŝącym, o których mowa w art. 2 ust. 3, w sposób jasny i zwięzły określa się: a) rodzaj kredytu; b) dane identyfikacyjne i adresy umawiających się stron, a takŝe, w stosownych przypadkach, dane identyfikacyjne i adres pośrednika kredytowego; c) okres obowiązywania umowy o kredyt; d) limit kredytu oraz warunki dokonywania wypłat kredytu; e) stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy oprocentowania oraz, jeśli są dostępne, wszelkie indeksy lub stopy referencyjne odnoszące się do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu, a takŝe okresy, warunki i procedury zmian stopy oprocentowania kredytu; jeŝeli w róŝnych okolicznościach stosuje się róŝne stopy oprocentowania, wyŝej wymienione informacje o wszystkich stosowanych stopach; Strona 20 z 27